OPUS, SONATA i PRELUDIUM to sztandarowe konkursy Narodowego Centrum Nauki, przeznaczone dla szerokiego grona naukowców zajmujących się badaniami podstawowymi. Ogłaszane dwa razy do roku nieodmiennie cieszą się największym zainteresowaniem wśród badaczy. Nie inaczej było w przypadku tej edycji, do której nadesłano łącznie 3783 wnioski.
– Ponownie obserwujemy wzrost współczynnika sukcesu, to jest proporcji wniosków złożonych do nagrodzonych. Tym razem w przypadku konkursów OPUS, SONATA i PRELUDIUM wyniósł on 28%, czyli o cztery punkty procentowe więcej niż w poprzedniej edycji – komentuje prof. Zbigniew Błocki, dyrektor NCN. – To jeden z efektów zwiększenia budżetu Centrum na rok 2016 o 110 mln zł, a przede wszystkim planów kolejnego zwiększenia o prawie 150 mln zł w roku 2017. Mamy nadzieję, że ta tendencja utrzyma się i z czasem osiągniemy wskaźnik sukcesu na poziomie ok. 30%. Taka proporcja umożliwia finansowanie znacznej liczby projektów przy zachowaniu wysokiego poziomu nagradzanych prac i konkurencyjności całej procedury.
W konkursie OPUS mogą startować wszyscy naukowcy, niezależnie od stażu i stopnia naukowego. Uzyskane środki mają również szerokie zastosowanie: można je przeznaczyć na stworzenie zespołu badawczego oraz zakup aparatury potrzebnej do realizacji badań. Nic więc dziwnego, że OPUS jest najpopularniejszym konkursem w ofercie NCN. W jedenastej edycji zgłoszono do niego aż 1830 projektów, z czego 500 uzyskało finansowanie na łączną kwotę 348 mln zł.
SONATA to konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby posiadające stopień naukowy doktora, uzyskany do 7 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem. Uzyskane finansowanie pozwala badaczom rozpoczynającym karierę naukową na prowadzenie innowacyjnych badań z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury lub oryginalnego rozwiązania metodologicznego. Tym razem w konkursie nadesłano 757 zgłoszeń, spośród których wyłoniono 204 zwycięskie projekty. Budżet konkursu wyniesie 86,7 mln zł.
Dla osób na najwcześniejszym etapie kariery naukowej – nie posiadających jeszcze stopnia naukowego doktora – przeznaczony jest konkurs PRELUDIUM. Startują w nim przede wszystkim doktoranci, którzy mają możliwość samodzielnego pokierowania projektem badawczym. Wnioski nadesłało 1196 badaczy, a finansowanie o łącznej wysokości 38,5 mln zł otrzyma 360 z nich.
Ostatni z rozstrzygniętych konkursów ma inny charakter. POLONEZ jest adresowany do naukowców z zagranicy, którzy chcieliby prowadzić badania naukowe w Polsce. Laureaci programu otrzymają środki umożliwiające działalność naukową oraz przeprowadzkę do kraju wraz z rodziną, a także zostaną objęci programem szkoleń rozwijających różnorodne kompetencje. W drugiej a zarazem przedostatniej edycji zgłosiło się 319 badaczy, z których 26 będzie miało możliwość pracować w polskich jednostkach naukowych. Na sfinansowanie ich projektów przeznaczono łącznie 21 mln zł.
W konkursach NCN startować mogą przedstawiciele wszystkich dyscyplin naukowych. W tej edycji najwyższe finansowanie (1 165 326 zł) w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce otrzymał dr hab. Marcin Szwed z Uniwersytetu Jagiellońskiego, tegoroczny laureat Nagrody NCN. W ramach projektu krakowscy psychologowie przebadają mózgową reprezentację liczb u osób czytających zarówno liczby arabskie, jak i liczby w dotykowym alfabecie Braille’a. W obszarze nauk o życiu największe fundusze (2 193 900 zł) zdobył zespół prof. dr hab. Jana Potempy, również z Uniwersytetu Jagiellońskiego, z projektem „Charakterystyka struktury i funkcji nowoodkrytych, unikatowych inhibitorów proteaz”. Spośród przedstawicieli nauk ścisłych i technicznych najwyższy grant (1 883 700 zł) otrzymał prof. dr hab. inż. Paweł Gryboś z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Profesor zrealizuje wraz z współpracownikami projekt „Specjalizowane układy scalone w technologiach nanometrycznych do obrazowania kolorowego pracujące z dużym natężeniem promieniowania X”. Wszystkie trzy wnioski zostały zgłoszone do konkursu OPUS 11.
