Bliskowschodni chrześcijanie – opis i analiza wybranych wspólnot w Europie

Bliski Wschód to kolebka chrześcijaństwa, ziemia, którą zamieszkiwali pierwsi wyznawcy Chrystusa. Przez wieki należący do wielu Kościołów orientalni chrześcijanie żyli pod panowaniem muzułmańskim, ciesząc się statusem zimmi – ludności chronionej. Mimo periodycznych prześladowań zachowali odmienną od większości wiarę, obyczaje, a czasem i język (jak aramejski czy koptyjski). Jednak wskutek pogarszającej się sytuacji polityczno-ekonomicznej wielu z nich wyemigrowało w XX wieku do Europy, obu Ameryk, a nawet Australii. W krajach przyjmujących zmuszeni zostali do tłumaczenia, kim są i dlaczego przybywają. U progu XXI wieku Europejczycy ciągle wiedzą o nich bardzo mało, choć do dawnych imigrantów dołączają nowi – wygnani ze swych domów przez wydarzenia „Arabskiej Wiosny”.

Okładka świętej księgi z klasztoru Mor Gabriel w Turcji

Bliskowschodni chrześcijanie w Europie

Celem projektu jest zbadanie losów i doświadczeń bliskowschodnich chrześcijan w trzech wybranych krajach Europy – Wielkiej Brytanii, Danii oraz Szwecji. Dzięki temu możliwe będzie odkrycie, w jaki sposób spotkania międzykulturowe kształtują tożsamość religijną i etniczną bliskowschodnich chrześcijan w europejskim kontekście migracyjnym. Przebadane zostaną trzy wspólnoty – ortodoksyjnych Koptów, Surjoje (Asyryjczyków/Aramejczyków) oraz irackich chrześcijan. Koptowie ortodoksyjni to chrześcijańska wspólnota pod przywództwem własnego patriarchy, uważająca Egipt za swoją ojczyznę. Od połowy XX wieku posiadają sieć kościołów niemal na całym świecie. Surjoje (Asyryjczycy/Aramejczycy) pochodzą z Turcji, Syrii, Iraku, Iranu i Libanu, obecnie należą do kilku Kościołów, podobnie jak iraccy chrześcijanie, z których część zresztą uważa się za Asyryjczyków.

Spotkania kulturowe w Europie i poza nią

W Wielkiej Brytanii mieszka 20 tysięcy Koptów i około 10 tysięcy irackich chrześcijan, tym samym stanowi ona ważne centrum ich aktywności. Wspólnoty bliskowschodnich chrześcijan w Danii nie są zbyt liczne, składa się na nie 400 Koptów i 1200 irackich chrześcijan. Ich doświadczenia wskazują jednak, jak wielką wagę mają sieci ponadnarodowe – duńscy chrześcijanie bliskowschodni utrzymują bowiem ścisłe relacje ze swymi rodakami w sąsiadujących krajach skandynawskich. Szwecję zamieszkuje największa, licząca nawet ponad 120 tysięcy osób, wspólnota Surjoje w Europie. Celem badaczek ze Szkocji, Danii, Polski i Szwecji jest odkrycie różnych strategii i sposobów formowania tożsamości zbiorowej przez bliskowschodnich chrześcijan. Postarają się one zbadać, jakiego rodzaju spotkania międzykulturowe są udziałem orientalnych chrześcijan będących imigrantami w Europie, jak negocjują oni swoją pozycję, jakie konsekwencje niesie za sobą takie, a nie inne postrzeganie ich przez gospodarzy, wreszcie jak wpływają na środowisko zewnętrzne – chociażby na pozostawionych w ojczyznach rodaków.

Surjoje w Szwecji

Kobiety Surjoje w Diyarbakirze w Turcji

Asyryjski Dom Kultury w Szwecji

Rolą dr hab. Marty Woźniak-Bobińskiej będzie zaprojektowanie elektronicznej ankiety skierowanej do wszystkich badanych podgrup chrześcijańskich. Tym samym dr Woźniak będzie czuwać nad częścią ilościową badań. Dodatkowo będzie ona odpowiedzialna za przeprowadzenie, osobiście lub za pośrednictwem szwedzkiego asystenta, 40 wywiadów z Surjoje (zwanych w Szwecji Assyrer/Syrianer) oraz 25 analogicznych wywiadów z przedstawicielami gospodarzy, tj. rdzennymi Szwedami. Takie połączenie badań ilościowych i jakościowych, wzbogacone obserwacją uczestniczącą przede wszystkim w Szwecji, ale również w Danii oraz Wielkiej Brytanii, zapewni holistyczne spojrzenie na analizowaną wspólnotę, jej percepcję tożsamości oraz doświadczenia związane z migracją i integracją z mieszkańcami nowej ojczyzny.

dr hab. Marta Woźniak-Bobińska

Adiunkt w Katedrze Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Rozprawę doktorską obroniła na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. Studiowała również w Damaszku i Kairze. Jej główne obszary badawcze to religijne i etniczne mniejszości Bliskiego Wschodu, stosunki chrześcijańsko-muzułmańskie, problemy migracji, diaspor, tożsamości i globalizacji, kultura arabska (literatura, nowe media), polityka wewnętrzna i zagraniczna państw bliskowschodnich. Wkrótce ukaże się jej książka Współcześni Asyryjczycy i Aramejczycy. Bliskowschodni chrześcijanie w poszukiwaniu tożsamości narodowej...

Data publikacji: 30.10.2013

Aktualizacja danych osobowych: 09.07.2020