prof. dr Stanisław Mariusz Karpiński
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Instytut Biologii; Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin
Stanisław Mariusz Karpiński (ur. 5 listopada 1960 w Poznaniu) – polski biotechnolog, profesor nauk biologicznych, w 2012 sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, działacz opozycji w okresie PRL.
Naukowiec, wynalazca, nauczyciel akademicki. W 1989 został przyjęty na studia doktoranckie w Szwedzkim Uniwersytecie Rolniczym (SLU) w Umeå, W 1994 uzyskał stopień doktora w zakresie komórki drzew i biologii molekularnej roślin a 1995 r został nagrodzony stypendium naukowym szwedzkiego rządu na 2-letni staż podoktorski w John Innes Center w Norwich w Wielkiej Brytanii. W 1997 został adiunktem w SLU w Umea i w tym samym roku odkrył i opisał w "The Plant Cell" mechanizm retroaktywnej komunikacji chloroplastów z jądrem komórkowym a w 1999 wraz z zespołem odkrył i opisał w „Science ”mechanizm systemowej nabytej aklimatyzacji (ang. SAA) u roślin. Artykuł ten był dodatkowo wypromowany w "Compas Science" w artykule wprowadzającym pt.: "Liście w ciemności widzą światło". Mechanizm SAA był niezależnie potwierdzony przez grupy profesorów Pogsona i Mittlera z Australii i z USA. W latach 2004, 2007 i 2008 w trzech kolejnych artykułach w "The Plant Cell" odkrył i opisał wraz z zespołem molekularny i fizjologiczny mechanizm programowanej śmierci komórki (apoptozy) zależnej od absorpcji energii w nadmiarze i chloroplastowych retroaktywnych sygnałów. W 2010 kierowany przez niego zespół w SGGW w Warszawie przedstawił w „The Plant Cell” analogiczny do systemu nerwowego zwierząt systemowy mechanizm przekazywania sygnałów elektrycznych w odpowiedzi na zmienną absorpcję energii oraz fizjologiczną pamięć świetlną u roślin. Podobnie w 2022 odkrył i opisał w "The Plant Cell" mechanizm przekazywania sygnałów elektrycznych między stykającymi się liśćmi różnych roślin i molekularny mechanizm sieciowo nabytej aklimatyzacji (ang. NAA).
W 1999 r. został zatrudniony na Uniwersytecie Sztokholmskim jako profesor fizjologii molekularnej roślin. W Szwecji był kierownikiem grantów z VR, FORMAS i SSF oraz grantów skandynawskich i UE. W 2009 został laureatem pierwszego konkursu „Welcome” (Fundacji na rzecz Nauki Polskiej), otrzymał jeden z najwyższych indywidualnych grantów badawczych w Polsce. Był lub jest Kierownikiem lub Przewodniczącym Konsorcjum w wielomilionowych grantach naukowych, badawczych i rozwojowych (KBN, FNP Welcome, NCN OPUS 6, 8, 15, 20, MAESTRO 6, NCBR Biostrateg CROPTECH i ISOR, UE Era Chair).
W 2009 r. otrzymał tytuł profesora od Prezydenta RP i został profesorem zwyczajnym w Katedrze Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W Szwecji i w Polsce wypromował 12 doktorów. Od 2000 roku recenzuje granty badawcze z niemieckich (DFG), norweskich (RCN), szwedzkich (VR, FORMAS) i amerykańskich (NSF) agencji badawczych. Był egzaminatorem i recenzentem wielu prac doktorskich z Uniwersytetów: w Sztokholmie, w Uppsali, w Lund, w Umea, w Gandawie w Bergen, w Kilonii, w Poznaniu i wielu innych oraz zaproszonym recenzentem rekomendującym dla członkostwa australijskiej (AAS) i amerykańskiej (NAS of USA) Akademii Nauk. W latach 2011 - 2013 był Prezydentem Elektem w Plant Oxygen Group (POG SFRR). Był organizatorem, przewodniczącym lub zaproszonym wykładowcą na ponad 50 międzynarodowych konferencjach i kongresach naukowych. Był i jest zapraszany jako wykładowca w Kioto i Tokio University w Japonii, w Ghent University w Belgii, w LMU w Monachium i w University of Helsinki w Finlandii i innych.
Wraz ze swoimi zespołami opublikował ponad 90 eksperymentalnych artykułów i kilkanaście przyznanych i wdrożonych patentów (np. doświetlanie przechowywanych warzyw i roślin w lodówkach BEKO). Średnia cytowalność jednego jego artykułu przewyższa odpowiednio 3- i 8-krotnie średnią cytowalność jednego artykułu w biochemii i biologii molekularnej z USA czy z Polski.
W 2012 został sekretarzem stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w latach 2017 - 2018 był dyrektorem Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - PIB w Radzikowie, w latach 2015 - 2020 oraz obecnie od 2022 r. był i jest członkiem Narodowej Rady Rozwoju (NRR) przy Prezydencie RP. W latach 2011 - 2014 członek Komitetu Biotechnologii PAN, od 2015 członek rzeczywisty Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, członek Society of Free Radical Research (SFRR) oraz Plant Oxygen Group. Uhonorowany w 2022 roku przez Polskie Towarzystwo Botaniczne w jubileuszu 100-lecie istnienia Medalem im. Prof. Władysława Szafera za wybitne osiągnięcia naukowe.
Jest aktywnym i licencjonowanym strzelcem sportowym w klubie LEGIA Warszawa, Wielokrotnie zdobywał wyróżnienia i główne nagrody w pistoletach i karabinach centralnego zapłonu. W 2021 został oficjalnym Mistrzem Polski w strzelectwie długodystansowym w konkurencji F-T/R na dystansie 600 m. Wielokrotnie stawał na podium czy był sklasyfikowany w pierwszej "10" w ogólnopolskich zawodach F-class, w Pucharze Polski i w Mistrzostwach Europy na dystansach 600, 800, 1100+ m oraz 1000 Yd (914 m).
Odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Wolności i Solidarności, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym Medalem za długoletnią służbę.
Żonaty od 1985 r., dwójka dorosłych dzieci.