Przeprowadzone badania dotyczyły bezpieczeństwa konstrukcji budynków w pożarze. Głównym elementem rozwijanym podczas badań był zintegrowany system obliczeniowy wykorzystujący wyniki symulacji pożarowych do analizy odpowiedzi termo-mechanicznej konstrukcji. Zbudowany system obliczeniowy ma na celu wspierać projektanta konstrukcji budowlanych w podejmowaniu decyzji projektowych.

fot. Michał Łepecki Wartość poznawcza badań wyraża się poprzez kompleksowe uwzględnienie zjawisk pożarowych. Wnioskowanie na temat bezpieczeństwa konstrukcji odwołuje się do wyników symulacji bazujących na połączonych modelach: hydrodynamicznego pożaru, przepływu ciepła do konstrukcji oraz mechaniki konstrukcji. W tym celu wykorzystuje się modele fizyczne (opisujące zjawiska fizyczne), przeciwstawiając je tradycyjnemu podejściu, w którym wnioskowanie na temat bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji nie uwzględnia rzeczywistego oddziaływania pożaru, a  opiera się jedynie na ustandaryzowanych relacjach pomiędzy temperaturą gazów pożarowych a czasem.

Kluczową rolę w badaniach odegrał opracowany model przepływu ciepła łączący symulacje pożaru i analizy termo-mechaniczne konstrukcji. Użyteczność opracowanego modelu przepływu ciepła została zweryfikowana eksperymentalnie. Zarówno w badaniach numerycznych, jak i eksperymentalnych, skorzystano z nowatorskiego podejścia do opisywania oddziaływań termicznych, wykorzystując koncepcję temperatury powierzchni adiabatycznej. W ramach badań wyprowadzono analityczne rozwiązanie równania równowagi cieplnej powierzchni adiabatycznej, które pozwoliło na łatwiejsze określenie warunków brzegowych w analizie termicznej konstrukcji oraz łatwiejsze skorelowanie badań eksperymentalnych z modelem teoretycznym.

Zastosowanie opracowanego systemu obliczeniowego do analizy odpowiedzi mechanicznej rzeczywistej konstrukcji pozwoliło na uwzględnienie we wnioskowaniu szeregu zjawisk fizycznych mających bezpośredni wpływ na zmiany stanu konstrukcji i rozwój deformacji, które przy korzystaniu z tradycyjnego podejścia nie były brane pod uwagę. Wzbogacono więc możliwości poznawcze, dzięki czemu zakres analiz jest pełniejszy i pozwala na bardziej dokładne oszacowanie poziomu bezpieczeństwa.

Choroby zwyrodnieniowe stawów, takie jak osteoartroza stanowią coraz większy problem w społeczeństwie nie tylko wśród pacjentów w podeszłym wieku. Uszkodzenie i postępująca degradacja tkanki chrzęstnej w stawach są wynikiem naturalnych procesów starzenia się, ale rozwojowi choroby sprzyja również brak ruchu, siedzący tryb pracy, niewłaściwa dieta czy otyłość. Ze względu na swoją budowę tkanka chrzęstna tylko w niewielkim stopniu ulega regeneracji. Dlatego, pomimo znaczącego postępu w medycynie, nadal najlepszym rozwiązaniem w przypadku zaawansowanej osteoartrozy jest zastąpienie uszkodzonego stawu implantem.

Prof. Aleksandra Czyrska-Filemonowicz oraz dr inż. Joanna Karbowniczek przy mikroskopie Merlin Gemini II (fot. Michał Łepecki) Głównym celem prac koncepcyjnych i badań zaproponowanych w projekcie był rozwój innowacyjnych biomateriałów (bioaktywnych powłok kompozytowych i rusztowań komórkowych z nanowłókien polimerowych) mający za zadanie doprowadzenie do znacznej poprawy w leczeniu ubytków kostnych i zmian zwyrodnieniowych kości oraz tkanki chrzęstnej. Było to możliwe dzięki wykorzystaniu interdyscyplinarnych badań z zakresu nowoczesnej inżynierii materiałowej i inżynierii tkankowej opartej na komórkach macierzystych. Cele szczegółowe projektu uwzględniały wytworzenie biomateriałów, charakterystykę ich właściwości mikromechanicznych, ocenę przyczepności powłok do podłoży, jakościową i ilościową charakterystykę mikro- oraz nanostruktury, a także badania topografii powierzchni biomateriałów i ich biozgodności. W projekcie postulowano, że mikroporowate powłoki kompozytowe PEEK/Bioszkło (wytworzone za pomocą osadzania elektroforetycznego) oraz powłoki TiO2/Ca-P i TiO2/HAp (wytworzone za pomocą elektrolityczno-plazmowego utleniania) wpłyną na poprawę jakości połączenia stopu tytanu z tkanką kostną. Z tego względu wykonano badania podstawowe umożliwiające ustalenie wpływu mikro- i nanostruktury, składu fazowego oraz porowatości biomateriałów po obróbce powierzchniowej na ich bioaktywność i biozgodność.

Do budowy elementów implantów mających bezpośredni kontakt z tkanką kostną wykorzystuje się najczęściej stopy tytanu, co wynika z ich dobrej odporności korozyjnej, korzystnych właściwości mechanicznych i wytrzymałościowych oraz niskiej gęstości. Dodatkowo stopy tytanu często poddaje się obróbce powierzchniowej, m.in. w celu przyspieszenia procesu stabilizacji implantu po operacji. Już pierwsze wyniki badań implantów tytanowych po obróbce powierzchniowej wykazały potrzebę rozszerzenia tematyki projektu, co znalazło odzwierciedlenie w tezach pracy doktorskiej dr inż. Joanny Karbowniczek. Celem doktoratu było opracowanie, wytworzenie i kompleksowa charakterystyka powłok nanoszonych na powierzchnię stopów tytanu w celu poprawy ich bioaktywności i biozgodności. Powłoki wytwarzano za pomocą utleniania elektrolityczno-plazmowego (ang. micro-arc oxidation, MAO) oraz osadzania elektroforetycznego, testując różne parametry obu procesów. Dzięki optymalizacji warunków procesu MAO otrzymano powłoki o dużej chropowatości, porowatości, dobrej przyczepności do podłoża, zawierające w zewnętrznej warstwie krystaliczny hydroksyapatyt. Te powłoki wykazywały dobrą bioaktywność i biozgodność na podstawie badań in vitro. Otrzymane powłoki były charakteryzowane przy użyciu zaawansowanych technik mikroskopii, spektroskopii i tomografii elektronowej. Wykorzystanie analitycznego mikroskopu elektronowego najnowszej generacji (S)TEM FEI Titan Cubed 60-300 z unikalnym oprzyrządowaniem, jakim dysponuje Centrum Mikroskopii IC-EM, pozwoliło na wykorzystanie najnowszych metod analitycznej mikroskopii elektronowej do badań mikro- i nanostruktury biomateriałów, aż do niedostępnej dotychczas skali atomowej. Ponadto wykonano pionierskie prace dotyczące obrazowania połączeń między komórkami a powierzchnią powłoki w przestrzeni trójwymiarowej przy użyciu skaningowego mikroskopu elektronowego z działem jonowym (ang. focused ion beam, FIB).

Interdyscyplinarne badania, wykorzystanie najnowszych osiągnięć różnych dziedzin nauki (takich jak inżynieria materiałowa, biotechnologia, inżynieria tkankowa) i nowoczesnych technologii (wytwarzanie powłok, rusztowań komórkowych) oraz zaawansowanych metod badawczych umożliwiły zrealizowanie zadań i celów podjętych w projekcie. Uzyskane wyniki były z powodzeniem prezentowane na międzynarodowych i krajowych kongresach i konferencjach naukowych oraz zostały opublikowane w czasopismach z bazy JCR. Wymiernym wynikiem projektu jest także rozprawa doktorska dr inż. Joanny Karbowniczek p.t. „Microstructure, cellular response and selected properties of titanium based biomaterials applied in regenerative medicine of bone tissue and joints” (aktualnie w finalnej fazie opracowania).

Projekt zrealizowany dzięki finansowaniu w konkursie HARMONIA 3 stanowił doskonałą platformę do nawiązania i pogłębienia współpracy międzynarodowej. Badania były prowadzone we współpracy z prof. F. Rustichellim z Università Politecnica delle Marche (Ancona, Włochy), prof. Aldo R. Boccaccinim z Friedrich-Alexander-Universität Erlangen-Nürnberg (Erlangen, Niemcy) i prof. E. Amlerem z Institute of Experimental Medicine of the Czech Academy of Sciences (Praga, Czechy), a także z prof. H. Cimenoglu z Istanbul Technical University (Stambuł, Turcja). Ważnym czynnikiem w skutecznej realizacji założeń projektu było szerokie doświadczenie badawcze partnerów projektu oraz możliwość wykonania części badań przy użyciu aparatury dostępnej w zagranicznych ośrodkach naukowych. Doświadczenie nabyte przez zespół badawczy we współpracy międzynarodowej umożliwiło dokończenie prac związanych z organizacją nowego Laboratorium Biomateriałów, które poszerzyło ofertę badawczą i dydaktyczną Centrum Mikroskopii i Wydziału Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej AGH.

Zespół Międzynarodowego Centrum Mikroskopii Elektronowej dla Inżynierii Materiałowej w okresie realizacji projektu OPTYMED (fot. Stanisław Malik, 2015 r.)

W maskulinistycznym krajobrazie pierwszych dziesięcioleci XX wieku polska męskość militarna wyróżnia się nie tylko szczególnym wizerunkiem wyłaniającym się z historii, lecz przede wszystkim odmiennym statusem politycznym. W okresie poprzedzającym pierwszą wojnę światową w kulturze polskiej nie istniał potrójny system referencji państwo – naród – polityka, w ramach którego kształtowały się zachodnie koncepcje „klasycznego” militaryzmu oraz maskulinizmu. Polska męskość militarna konstytuuje się w oderwaniu od własnych struktur państwowych – w cieniu silnych państw zaborczych i ich hegemonicznych męskości, stanowi jednak kontynuację tradycji narodowej o zabarwieniu heroicznym, odzwierciedlającą mentalne struktury długiego trwania.

Celem projektu realizowanego w latach 2014-2017 była charakterystyka procesów konstrukcji męskości w okresie poprzedzającym Wielką Wojnę – w warunkach zależności od państw zaborczych z silnymi tradycjami i instytucjami militarnymi oraz analiza wojennego doświadczenia polskich żołnierzy z perspektywy historii męskości (z jednej strony „elitarny” charakter Legionów Polskich, z drugiej masowy udział rekrutów w armiach zaborczych). Przedmiotem badań było ponadto znaczenie męskości militarnej w nowym państwie zarówno w latach dwudziestych, jak i w okresie ponownej militaryzacji Europy (w trzeciej dekadzie XX wieku), który kończy się wybuchem kolejnej światowej wojny. Procesy kulturowe i polityczne stanowią kontekst dla refleksji o męskości w wojennej konstelacji władza – ciało – emocje oraz interpretacji tekstów literackich i wybranych przedstawień wizualnych, w których manifestuje się, a także podlega dekonstrukcji męskość militarna. W ramach przyjętej metody interpretacji tekstów kultury stanowią one źródła wiedzy o konstrukcji płci, archiwum ciągłości kulturowych mitów, medialnych „agentów” uczestniczących w dyskursywnych procesach „formowania” męskości militarnej, ale także forum krytycznej analizy i dekonstrukcji jej wzorców, norm oraz form inscenizacji.

fot. Michał Łepecki Efektem realizacji projektu jest kompleksowa analiza fenomenu żołnierskości w kontekście pierwszej wojny światowej przedstawiona w monografii Habitus żołnierski w literaturze i kulturze polskiej w kontekście Wielkiej Wojny (Kraków: Universitas 2017) oraz w dziesięciu artykułach w tomach zbiorowych i czasopismach, głównie na forum międzynarodowym. Literatura polska w kontekście narodowowyzwoleńczych imperatywów, implikujących konieczność walki, a jednocześnie problematyzujących postawy pacyfistyczne, jest „uwikłana w żołnierskość”. Pomimo tego wyłaniają się z niej nie tylko wizerunki niekwestionowanych bohaterów o znamionach „patriotów wariatów”, lecz także obrazy sprawczego uczestnictwa w „rzemiośle” zabijania, antyheroizmu, opresji wojennych ofiar. Krytyczna interpretacja paradygmatu heroicznego oraz uwzględnienie szerokiego spektrum tekstów kultury pozwoliły na wydobycie aporii, konfliktów i sprzeczności wpisanych w konstrukcję męskości militarnej, na którą składają się działania i interakcje, w której uczestniczą ciała i dyskursy i którą konstytuują medialne obrazy i teksty. Habitus żołnierski jest ściśle powiązany z habitusem narodowym, stanowiąc intersekcjonalną konstrukcję o charakterze historyczno-geograficznym, mentalno-społecznym i lokalno-sytuacyjnym – kombinację czynników kultury, historii, ideologii i geografii. Charakterystycznym rysem polskiej męskości militarnej, która za sprawą anachronicznych dyskursów memorialnych, wciąż utrwalanych w narodowym imaginarium, ustawicznie się odradza i regeneruje, wpływając na kształt porządku płciowego, jest nadawanie sensu ofierze i śmierci. Analiza kultury wojennej i powojennej prowadzi do konstatacji, że renegocjacje wzorców męskości militarnej możliwe są w różnych sytuacjach historycznych, a narracje o funkcjonalizacji, dehumanizacji czy upokorzeniu męskości w kontekstach wojennych, niejednokrotnie także pokojowych, nie potrafią konkurować z atrakcyjnością figury żołnierza, munduru, militarnej parady. Maskulinistyczne normy kulturowe wykazują niezwykłą zdolność generatywną, dlatego znajomość historii polskiej męskości i jej kulturowych reprezentacji pozwala lepiej ocenić znaczenie męskich wzorców dla kultury i mentalności polskiej oraz zrozumieć ich współczesne emanacje.

Celem projektu było badanie dróg szybkiego przemieszczania się wirusów pomiędzy komórkami. Wirusy mogą zakażać wrażliwe komórki od zewnątrz, poprzez wiązanie z receptorami obecnymi na powierzchni komórki i stopniowe wnikanie do jej wnętrza. Tam następuje otwarcie cząstek wirusowych, uwolnienie materiału genetycznego (DNA lub RNA), który jest powielany w procesie replikacji, produkcja białek wirusowych i składanie nowopowstałych cząstek wirusowych, które następnie wydostają się na zewnątrz i zakażają następne komórki. Jednak niektóre wirusy potrafią też przenikać do sąsiednich komórek bez uwalniania do środowiska zewnątrzkomórkowego. Wykorzystują w tym celu miejsca bezpośredniego kontaktu sąsiadujących komórek lub różnego rodzaju połączenia międzykomórkowe. Dzięki takiej bezpośredniej drodze transmisji wirusy mogą rozprzestrzeniać się szybciej i unikają kontaktu z przeciwciałami i komórkami układu immunologicznego. Dla niektórych wirusów posiadających osłonkę (np. wirusa HIV, wirusa odry i ludzkiego wirusa białaczki ) pokazano, że ten typ ukrytej szybkiej transmisji wirusa (ang.”cell-to-cell spread”)  może stanowić  ponad 60% infekcji. Uważa się, ze celowane hamowanie bezpośredniej transmisji międzykomórkowej wirusów stwarza nowe, znaczące możliwości terapeutyczne, szczególnie w chorobach neurologicznych.

Naszym obiektem badań są głównie herpeswirusy, które po pierwotnym zakażeniu zostają w organizmie gospodarza na całe życie w stanie tzw. latencji (utajenia) i mogą się wielokrotnie reaktywować, co oznacza, że ukrywanie się przed odpowiedzią immunologiczną gospodarza (wywołaną w czasie pierwotnej infekcji) jest dla tych wirusów szczególnie ważne. Ok. 80% populacji ludzkiej jest zakażone w sposób chroniczny co najmniej dwoma wirusami z tej rodziny, takimi jak wirus opryszczki (HSV-1) i wirus cytomegalii (CMV), choć najczęściej u większości ludzi ta infekcja ma charakter utajony i nie powoduje objawów choroby. Szczepy herpeswirusowe o upośledzonej zdolności do „cell-to-cell spread” są całkowicie „niezjadliwe” i wykorzystuje się je jako szczepionki przeciw herpeswirusom zwierzęcym. Dotychczas jednak nie ma takich szczepów dla ludzkich herpeswirusów. Drugim modelem badawczym był wirus zapalenia wątroby typu C (HCV), jeden z najgroźniejszych patogenów człowieka, który w bardzo ograniczonym zakresie może być hodowany w laboratorium i jest niezwykle zmienny, w związku z czym wciąż nie ma przeciwko niemu szczepionki. Proces wnikania HCV do komórek jest coraz lepiej poznawany, choć daleko jest do jego pełnego zrozumienia. Dopiero niedawno odkryto, że ten wirus również może przenosić się bezpośrednio z komórki do komórki, bez wydostawania się na zewnątrz.

Nasze metody badawcze to konstrukcja mutantów wirusowych, modyfikacja genów zaangażowanych w transmisję międzykomórkową, badanie ich oczyszczonych produktów oraz analiza wzajemnych oddziaływań i ważnych funkcjonalnie domen. Ważnym podejściem eksperymentalnym jest bezpośrednia obserwacja poruszania się wirusów w żywych komórkach, możliwa dzięki użyciu znakowanych fluorescencyjnie „świecących” wirusów, które konstruujemy w naszym laboratorium. Dzięki tej metodzie udało się m.in. pokazać, że herpeswirusy mogą przemieszczać się pomiędzy odległymi od siebie komórkami poprzez długie i cienkie wypustki, „nanorurki” (tunneling nanotubes), czyli specjalistyczne mostki, które zidentyfikowano w ostatnich latach. Co więcej, pokazaliśmy, że obecność wirusa stymuluje powstawanie takich połączeń międzykomórkowych i że zaangażowana jest w ten proces jedna z kinaz wirusowych. Było to ważne odkrycie, gdyż dotychczas ten sposób transportu był zaobserwowany tylko dla wirusa HIV i niektórych RNA wirusów. Wyniki tej pracy zostały opublikowane w Journal of Virology (DOI: 10.1128/JVI.00090-18). 

Transport znakowanych (zielonych) cząsteczek wirusa BHV-1 przez połączenia międzykomórkowe typu nanorurki. Marker zielony: GFP związany z kapsydem wirusa, marker czerwony − mitochondria Zidentyfikowaliśmy niektóre białka komórkowe oddziałujące bezpośrednio z glikoproteiną gE, osłonkowym białkiem herpeswirusa zwierzęcego (BHV-1) niezbędnym do szybkiego przemieszczania się wirusów z tej grupy. Opracowaliśmy nowe metody pomiaru szybkości ich przemieszczania się wirusów drogą cell-to-cell, a wyniki naszych badań wskazują, że jest to droga bardzo często wykorzystywana w przebiegu naturalnej infekcji. Szczególnie interesuje nas bardzo słabo zbadane zagadnienie transportu wirusów pomiędzy komórkami różnego pochodzenia (np. komórkami nabłonkowymi wyścielającymi narządy zainfekowane przez wirusy), a komórkami krwi. Lepsze poznanie mechanizmów molekularnych związanych z szybkim rozprzestrzenianiem się wirusów pomiędzy komórkami może mieć wielkie znaczenie dla opracowania nowych metod kontroli infekcji wirusowych. Kontynuacją tych badań jest poszukiwanie metod transportu międzykomórkowego koronawirusów. Dotychczas jest bardzo niewiele wstępnych doniesień na temat przenoszenia  wirusów z tej rodziny drogą „uproszczonej” szybkiej transmisji  Biorąc pod uwagę ogromną wydajność infekcji SARS-CoV2 oraz różnorodność organów – płuca, ale także jelita, nerki, serce – które mogą ulec zakażeniu, można założyć, że ten wirus także wykorzystuje taki sposób przemieszczania się w organizmie. Te badania są tematem następnego projektu NCN, prowadzonego w ramach Preludium-bis. W ramach tego projektu poszukujemy  ukrytych dróg transportu koronawirusów pomiędzy bliskimi i odległymi komórkami. Badania rozpoczęto na modelu mysiego koronawirusa MHV, skupiając się na transmisji wirusa pomiędzy rożnego typu komórkami zakażonymi i niezakażonymi poprzez połączenia międzykomórkowe. Obecnie ukończone zostały prace nad adaptacją naszego laboratorium do poziomu bezpieczeństwa wymaganego dla SARS-CoV 2, co umożliwia prowadzenie pracy eksperymentalnej z ludzkimi koronawirusami. Nasze doświadczenie i techniki badawcze, opracowane podczas realizacji projektu MAESTRO są obecnie wykorzystywane do badań nad wirusem SARS-CoV2.

W ciągu ostatnich trzydziestu lat w światowym obiegu naukowym pojawiło się wiele monografii poświęconych odczytaniu kulturowego wymiaru wczesnego kina, wysokonakładowej prasy ilustrowanej przełomu XIX i XX w., domów towarowych, literatury sensacyjnej, miejskiej ikonosfery czy parków rozrywki. Przyglądanie się im pozwala nie tylko poznać historię mediów masowych, ale również pokazuje kulturowy wymiar modernizacji. W rodzimej refleksji niewiele powstaje jednak nowych ujęć polskiej kultury popularnej sprzed 1989 r., co skutkuje powracającymi w opracowaniach odwołaniami do historii kultury popularnej w Europie Zachodniej i USA. Trudno jednak pisać historię polskiej popkultury bez bazowania na rodzimych materiałach i bez uwzględniającej lokalny kontekst refleksji teoretycznej.

Fot. Michał Łepecki. Wnętrza do sesji udostępnił Fotoplastikon Warszawski, oddział Muzeum Powstania Warszawskiego. Celem badań podjętych w ramach projektu „Historia kultury popularnej w Polsce w I poł. XX wieku z perspektywy transmedialnej” było zgromadzenie i dalsze udostępnienie materiałów dla teoretycznej rewizji popularnych zjawisk polskiej kultury pierwszej połowy XX w., wypracowanie perspektywy pozwalającej zastosować wobec nich współczesny aparat badawczy, ale też przypomnienie o polskiej tradycji kulturoznawczej refleksji nad popkulturą. W projekcie przyjęta została perspektywa transmedialna, pozwalająca pokazać zależności pomiędzy treściami krążącymi w różnych mediach, a zarazem pozwalająca wpisać zjawiska ówczesnej popkultury w kontekst przemian cywilizacyjnych. Oznacza to odejście od tradycyjnych, utartych konceptualizacji ufundowanych na podziale na to, co „wysokie” i to, co „niskie”, skoncentrowanych na wycinku kultury popularnej dającym się wpisać w pole badawcze tradycyjnych dyscyplin (np. badania literatury czy filmu), tudzież traktujących kulturę w oderwaniu od innych obszarów rzeczywistości społecznej. Taka perspektywa pozwala też na prowadzenie badań porównawczych z dobrze już opisanymi kulturami innych obszarów europejskich.

Projekt został zrealizowany przez Uniwersytet SWPS w partnerstwie z badaczkami i badaczami z Uniwersytetu Łódzkiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Partnerem technologicznym przedsięwzięcia było Centrum Cyfrowe. Zespół tworzyli dr hab. Mirosław Filiciak − kierownik projektu i dr Łukasz Biskupski z Uniwersytetu SWPS, dr Justyna Jaworska i dr Piotr Morawski z Uniwersytetu Warszawskiego oraz dr Piotr Olkusz, dr Michał Pabiś-Orzeszyna, dr Monika Wąsik i mgr Monika Rawska z Uniwersytetu Łódzkiego.

Photo by Michał Łepecki. The photo shoot was organized at Fotoplastikon Warszawski, branch of the Warsaw Uprising Museum W ramach projektu odbyły się międzynarodowe warsztaty „Transmediality in Modern Popular Culture”, realizowane podczas kongresu NECS – European Network for Cinema and Media Studies 2015. Odbyło się także sympozjum „POP-PL Kultura popularna w Polsce do 1939 roku”. Będące pokłosiem tych wydarzeń teksty polskich i zagranicznych ekspertów trafiły do dwóch wydań tematycznych kulturoznawczego kwartalnika „Kultura popularna”, publikowanego w otwartym dostępie. Oprócz strony projektu, na serwerze Uniwersytetu SWPS uruchomione zostały ogólnodostępne archiwa: baza „Papierowi bandyci”, zawierająca bibliografię polskiej powieści poszytowej i zeszytowej wydanej przed II wojną światową, baza ze skanami wszystkich wydań dwutygodnika artystycznego „Organ”, publikowanego na ziemiach polskich w latach 1910-1915, jak również baza źródeł „Srebrny ekran” poświęcona kulturze filmowej dwudziestolecia międzywojennego w Polsce. Opublikowano trzy książki: autorską monografię Łukasza Biskupskiego Kinofilia zaangażowana. Stowarzyszenie miłośników filmu artystycznego „Start” i upowszechnianie kultury filmowej w latach 30 XX w., zbiór Papierowi bandyci. Wypisy z polskojęzycznych powieści obiegu brukowego do 1939 r. pod red. Łukasza Biskupskiego i Moniki Rawskiej oraz antologię tekstów źródłowych Teatry dla masowej publiczności pod redakcją Piotra Olkusza i Moniki Wąsik. Przyznane zostały też nagrody dla najlepszej pracy magisterskiej i licencjackiej poświęconej polskiej kulturze popularnej okresu międzywojnia.

Metody komputerowej identyfikacji osób w oparciu o ich zdjęcia skupiają obecnie uwagę badaczy z całego świata. Ma to niewątpliwie związek z ich licznymi zastosowaniami na przykład w systemach bezpieczeństwa (przy kontroli dostępu), poszukiwaniu zaginionych i przestępców czy też kontroli granicznej. Ich rozwój nasilił się na przestrzeni ostatnich dwóch dekad za sprawą upowszechniania się technologii informatycznych, wszechobecności monitoringu, wzrostu mocy obliczeniowej komputerów i usprawnienia metod analizy danych, pozwalających ograniczyć rozmiar przetwarzanej informacji zawartej w obrazach cyfrowych.

fot. Michał Łepecki Celem projektu było zbadanie oraz rozwój nowatorskich i oryginalnych zastosowań metod obliczeń inteligentnych z wykorzystaniem ziaren informacji w zagadnieniu biometrycznej klasyfikacji osób na podstawie cyfrowych obrazów ich twarzy, ze szczególnym uwzględnieniem metod modelowania lingwistycznego oraz deskryptorów lingwistycznych, jak również deskryptorów lokalnych (Chain Code-Based Local Descriptor). Podjęte zagadnienie rozpoznawania twarzy jest z punktu widzenia technik komputerowych niezmiernie złożonym problemem m.in. dlatego, że musi uwzględniać wiele różnorakich czynników mających istotny wpływ na obraz ludzkiej twarzy takich, jak chociażby proces starzenia, naturalne i nienaturalne zmiany zachodzące w twarzoczaszce, ułożenie oraz mimika twarzy, różne kierunki jej oświetlenia, zakrycie części twarzy, czy chociażby jakość wykonanych zdjęć. Znane metody identyfikacji wykazują się zwykle zadowalającą skutecznością, ale niestety tylko w warunkach testowych zbliżonych do idealnych, tj. w sytuacji, gdy weryfikuje się je, korzystając ze zdjęć zawartych w publicznie dostępnych bazach danych, na których twarze są podobnie oświetlone, a zdjęcia danej osoby wykonane są w niewielkich odstępach czasu. W tej sytuacji członkowie zespołu badawczego zaproponowali teoretyczne i implementacyjne opracowanie nowych i oryginalnych algorytmów klasyfikacji twarzy, opartych na nowatorskich metodach obliczeń z wykorzystaniem ziaren informacji, wzbogaconych o wykorzystanie wiedzy eksperckiej oraz wyników badań psychologicznych, dotyczących istotności poszczególnych części twarzy w procesie rozpoznawania u ludzi. Podkreślić należy, że to dodatkowe wykorzystanie procesów poznawczych ludzi w automatycznym rozpoznawaniu osób było bardzo ważnym aspektem prezentowanego projektu.

Fot. Michał Łepecki Główne wyniki projektu to:

• efektywny deskryptor lokalny Chain Code-Based Local Descriptor,
• metody określania istotności poszczególnych cech twarzy w procesie ich rozpoznawania, jak również opisywania ich cech stosowanych w procesach klasyfikacji z wykorzystaniem deskryptorów lingwistycznych i narzędzi teorii podejmowania decyzji, np. AHP,
• metoda optymalnego wyboru parametrów funkcji agregujących wyniki poszczególnych klasyfikatorów zbudowanych dla różnych części twarzy i w oparciu o różne metody klasyfikacji,
• analiza skuteczności różnorodnych funkcji agregujących, w tym całki Choqueta i jej uogólnień, w procesach klasyfikacji,
• propozycja graficznych interfejsów dla wybranych narzędzi teorii podejmowania decyzji.