– Apelujemy do Pana Premiera o powstrzymanie planów, które mogłyby doprowadzić do pozbawienia NCN niezależności i w konsekwencji do rezygnacji z przyznawania publicznych środków grantowych na podstawie kryterium naukowej wybitności – apelują laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. List otwarty do premiera Mateusza Morawieckiego to odpowiedź na ministerialne zapowiedzi reformy systemu grantowego, które już od dłuższego czasu budzą niepokój w środowisku naukowym.
W ostatnich dniach list otwarty w sprawie niezależności NCN do prezydenta Andrzeja Dudy i premiera Mateusza Morawieckiego skierowali laureaci grantów ERC. Kolejny głos zaniepokojenia zmianami, które miałyby objąć NCN, wyrazili laureaci Nagrody FNP. Do Prezesa Rady Ministrów RP trafił list podpisany przez 49 laureatów, jednego z najbardziej prestiżowych wyróżnień w Polsce.
– Ustawową zasadą działania NCN jest polityczna niezależność i finansowanie tylko najlepszych projektów naukowych w oparciu o decyzje zewnętrzne (obecnie głównie międzynarodowe) ekspertów (system peer-review) – podkreślają autorzy listu – Decyzje te są podejmowane wyłącznie na podstawie oceny nowatorstwa projektu naukowego oraz dorobku wnioskodawców. Alternatywą dla obecnego modelu funkcjonowania Centrum jest przyznawanie grantów na podstawie preferencji politycznych, ideologicznych, regionalnych lub personalnych. Wiemy z historii (także PRL), że taki sposób finansowania skończy się katastrofą dla nauki i doprowadzi do ogromnego marnotrawienia środków publicznych – piszą sygnatariusze apelu.
Narodowe Centrum Nauki powstało na wzór Europejskiej Rady ds. Badań (European Research Council, ERC) i funkcjonuje podobnie jak agencje finansujące badania podstawowe w państwach, w których liczą się najwyższe standardy przyznawania środków publicznych na naukę.
– Uważamy, że powtarzające się zapowiedzi niczym nieuzasadnionych i nieprzedyskutowanych z polskim środowiskiem naukowym zmian w modelu funkcjonowania NCN są niezwykle szkodliwe dla nauki w Polsce, ale także dla wizerunku Polski jako kraju nowoczesnego, w którym przestrzegane są międzynarodowe standardy finansowania badań naukowych – piszą laureaci Nagrody FNP.