Lata 2011-2024

  • 30 057 finansowanych projektów
  • 23 287 laureatów
  • 16,7 mld zł przyznanego finansowania
  • 58 664 wnioskujących

Młodzi naukowcy

NCN organizuje konkursy przeznaczone dla naukowców na wszystkich etapach kariery. W ofercie agencji znajdują się programy skierowane do osób rozpoczynających pracę, dojrzałych badaczy oraz takie, w których młodzi naukowcy rywalizują z bardziej doświadczonymi.

  • Wśród składających wnioski w konkursach NCN dominują badaczki i badacze do 12 lat po doktoracie, w wieku do 40-45 lat.
  • W 2024 roku NCN przekazał naukowcom na badania niemal 1,9 mld złotych. 51% tej kwoty - wsparło rozwój młodych badaczek i badaczy.
  • Ogółem od 2016 r., gdy rozpoczęto pomiary, do 2024 na wsparcie rozwoju młodych badaczek i badaczy NCN przyznał blisko 6,3 mld zł, co stanowiło 48% kwoty przyznanej w tym czasie w konkursach krajowych i międzynarodowych agencji.
  • W konkursach skierowanych tylko do młodych naukowców, rozstrzygniętych przez NCN w 2024 roku, finansowanie otrzymało 658 projektów. W konkursach otwartych dla badaczek i badaczy na różnych etapach kariery finansowanie otrzymało 667 projektów, co stanowiło 43 procent spośród wszystkich 1536 sfinansowanych w tym roku.

Dzięki finansowaniu z NCN młodzi naukowcy mają szansę na zrealizowanie projektów, zbudowanie własnych zespołów, stypendia w szkołach doktorskich lub zatrudnienie w polskich jednostkach naukowych. Jest już całe pokolenie młodych badaczek i badaczy (pokolenie NCN), które naukowo dojrzewało pod parasolem agencji. Możliwość uzyskania finansowania w rzetelnej procedurze opartej na międzynarodowych ekspertach (wolnej od koneksji czy polityki) zatrzymała ich w Polsce lub zachęciła do powrotu do kraju.

Finansowanie młodych naukowców w konkursach NCN (plik pdf)

Młodzi naukowcy w konkursach NCN (podcast)

Granty NCN w Polsce. Zróżnicowanie regionalne

Rozkład finansowania z NCN w poszczególnych regionach kraju wynika przede wszystkim z koncentracji jednostek naukowych, skali ich działalności oraz jakości prowadzonych badań w różnych regionach kraju. Najwięcej grantów trafia do województw mazowieckiego i małopolskiego, ale dobre wyniki osiągają też inne ośrodki.

  • W latach 2011–2024 Mazowsze i Małopolska złożyły łącznie 42,8% wszystkich wniosków do NCN (odpowiednio 26,6% i 16,2%). To regiony z największym zagęszczeniem instytucji naukowych: instytutów PAN, uczelni badawczych i innych aktywnych jednostek i największą liczbą zatrudnionych naukowców. Na tle innych województw mazowieckie wybitnie wyróżnia się także pod względem jednostek z kategoriami naukowymi A+ i A, świadczącą o wysokiej jakości badań (na kolejnych miejscach są województwa małopolskie i wielkopolskie).
  • Województwa takie jak lubuskie, świętokrzyskie i opolskie wykazują najmniejszą aktywność w systemie grantowym – ich udział w ogólnej liczbie składanych wniosków i uzyskanego finansowania wynosi poniżej 1%.
  • Wyniki konkursów NCN w latach 2011-2024 są proporcjonalne do aktywności wnioskodawców: 31,7% projektów zakwalifikowanych do finansowania pochodziło z Mazowsza, a 18,4% z Małopolski.
  • Jednostki spoza dwóch największych ośrodków skutecznie konkurują o środki NCN. Badaczki i badacze z województwa wielkopolskiego i dolnośląskiego mają wskaźniki sukcesu wyższe niż średnia krajowa (około 23% przy średniej powyżej 21%). Naukowcy z województw pomorskiego i łódzkiego uzyskiwali finansowanie na poziomie zbliżonym lub wyższym od średniej krajowej. To pokazuje, że wysokiej jakości badania są prowadzone w różnych ośrodkach.
  • System oceny wniosków w NCN oparty jest na jakości. Eksperci (w ponad 90% z zagranicy), nie oceniają jednostki, w której realizowane mają być badania, a finansowanie przyznawane jest projektom najlepiej ocenionym pod względem merytorycznym.
  • Skuteczność w zdobywaniu grantów różni się także w zależności od typu instytucji. Najlepiej radzą sobie naukowcy z jednostek PAN. Uczelnie, choć jest ich najwięcej, wypadają pod tym względem bardzo różnie – co może mieć związek z tym, że zakres obowiązków pracowników bywa tam bardzo zróżnicowany. Mniejszą skuteczność mają natomiast instytuty badawcze i instytucje zaliczane do kategorii „inne”.

NCN prowadzi działania, które mogą być wsparciem dla mniejszych ośrodków akademickich. Promuje mobilność naukową, wprowadza limity w liczbie realizowanych grantów, ogłasza konkurs MINIATURA, organizuje szkolenia dla wnioskodawców i Dni NCN poza największymi miastami.

Liczba i kwota wniosków, podmioty wnioskujące, wnioskodawcy – w podziale na województwa (4 slajdy, pdf)

Geografia grantów (podcast)

Równy dostęp kobiet i mężczyzn do środków na badania

Równość szans w dostępie do środków na badania to jeden z kluczowych priorytetów Narodowego Centrum Nauki. W 2022 roku NCN przyjęło Plan Równości Płci, a dane dotyczące udziału przedstawicieli obu płci w systemie grantowym publikujemy regularnie.

  • Analiza aktywności grantowej pokazuje, że kobiety i mężczyźni aplikują z podobną częstotliwością – ich udział w składaniu wniosków jest niemal identyczny. W latach 2011-2024 w konkursach NCN uczestniczyło ponad 29,6 tys. naukowczyń i ponad 29 tys. naukowców.
  • Niewielka różnica w skuteczności (40% mężczyzn, 37% kobiet) może jednak sugerować, że badaczki napotykają pewne bariery w dostępie do finansowania. Te dane są sygnałem do dalszego monitorowania i – w razie potrzeby – podejmowania działań wspierających.

Udział kobiet i mężczyzn w projektach finansowanych przez NCN (pdf)

Kobiety i mężczyźni w nauce (podcast)

Eksperci oceniający wnioski w konkursach NCN

Wnioski o finansowanie projektów w konkursach NCN oceniane są przez polskich i zagranicznych naukowców – członków Zespołów Ekspertów oraz recenzentów zewnętrznych. Podstawą wyboru ekspertów jest doskonałość naukowa i brak konfliktu interesu.

  • W 2023 roku w ocenie wniosków wzięło udział 2207 ekspertów i 8321 recenzentów oceniających wnioski. Blisko 98% recenzentów i ponad 91% ekspertów to naukowcy afiliowani w ośrodkach zagranicznych. Największy udział ekspertów z afiliacją zagraniczną jest w obszarze ST, najniższy w HS. Umiędzynarodowienie recenzentów w obszarze NZ i ST przekracza 99 proc.
  • Wśród recenzentów biorących udział w ocenie wniosków w NCN w latach 2011-2023 przeważają naukowcy zatrudnieni w USA, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Włoszech, Francji i Hiszpanii.
  • Niemal wszyscy eksperci, którzy wzięli udział w badaniach ewaluacyjnych NCN w latach 2017-2023 (blisko 5 tys. osób), mieli doświadczenie w pełnieniu funkcji kierownika projektu badawczego (średnio 95%, w 2023 r. 92%). Większość z nich pełniła również funkcję recenzenta w innych instytucjach grantowych (średnio 87%, w 2022 r. aż 95%) oraz członka Zespołu Ekspertów NCN.
  • Niemal wszyscy recenzenci, którzy wzięli udział w ewaluacji wewnętrznej NCN w latach 2021-2023 (ponad 6 tys. osób), byli recenzentami w czasopismach naukowych (99%), zdecydowana większość pełniła funkcję recenzenta w innych instytucjach grantowych (średnio 91%) i funkcję kierownika projektu naukowego (średnio 80%).

Nazwiska i afiliacje ekspertów biorących udział w ocenie wniosków w NCN

Budżet NCN

Wyzwaniem, z jakim od dłuższego czasu mierzył się NCN, jest niski budżet, który nie pozwalał na finansowanie wielu bardzo dobrych projektów naukowych. Najbliższy czas zapowiada się pod tym względem lepiej:

Wzrost dotacji był możliwy dzięki zaangażowaniu środowiska naukowego, które od wielu miesięcy wspierało NCN i apelowało o wzrost jego budżetu.

Tak sytuacja przedstawiała się w poprzednich latach:

  • W 2024 roku w krajowym budżecie na szkolnictwo wyższe i naukę zaplanowano ponad 31,349 mld zł. Dotacja dla NCN wynosiła ponad 1,643 mld zł. A to oznacza, że na działalność agencji przeznaczone było tylko 5,2% budżetu krajowego.
  • Wspomniana kwota 1,643 mld zł obejmuje 200 mln zł przekazane NCN przez MNiSW w trakcie roku. 
  • Dzięki dodatkowym 200 mln zł nasze Centrum mogło sfinansować 584 projekty, które zostały ocenione bardzo wysoko przez ekspertów i znalazły się na listach rezerwowych. Finansowanie otrzymały 322 projekty z list rezerwowych w konkursach OPUS 25, PRELUDIUM 22, MAESTRO 15 i SONATA BIS 13 i 262 projekty w konkursach OPUS 26 i SONATA 19.
  • W poprzednich latach budżet NCN był praktycznie zamrożony. W 2015 roku dotacja z budżetu państwa dla NCN na finansowanie badań wynosiła 871 mln złotych. Trzy lata później wzrosła do 1,226 mld. W 2022 roku wynosiła 1,392 mld złotych i na niezmienionym poziomie pozostała w 2023 roku. A to oznacza, że w latach 2015-18 budżet agencji na projekty wzrósł o ponad 40%, a od 2018 do 2023 o zaledwie 13%.
  • Jeszcze kilka lat temu współczynnik sukcesu w konkursach NCN wynosił około 25%. W efekcie niskiego finansowania NCN z budżetu krajowego i rosnących kosztów badań (wynikających z powodu drastycznego wzrostu cen usług i materiałów, a także aparatury badawczej) współczynnik ten w 2022 roku spadł do 17%, a w 2023 w niektórych konkursach spadł poniżej 10%. W konkursach z rozstrzygniętych w 2024 roku – już po przyznaniu NCN dodatkowej dotacji – wyniósł kilkanaście procent (15 w konkursie OPUS 26 i 19 w SONATA 19).
  • Jesteśmy przekonani, że mając na celu długofalowy rozwój nauki i potrzeby środowiska naukowego, należy dążyć przynajmniej do powrotu do współczynnika sukcesu w okolicach 25%, dlatego nieustannie apelujemy do władz publicznych o zwiększenie finansowania agencji.

Materiały z 2023 roku:

Apel dyrektora i przewodniczącego Rady NCN w sprawie finansowania NCN

Apel przewodniczących międzynarodowych paneli oceniających wnioski w konkursach NCN

Budżet NCN (podcast)

 

Plany, sprawozdania i inne dokumenty NCN

Baza zawierająca informacje o wszystkich projektach finansowanych przez NCN

Narzędzie pozwalające na samodzielne generowanie statystyk dotyczących rozstrzygniętych konkursów