W przyszłym roku rozpoczynamy korzystanie ze środków pochodzących z obligacji skarbowych, przyznanych Narodowemu Centrum Nauki przez premiera RP na finansowanie zadań statutowych. Pieniądze zasilą budżety konkursów skierowanych do młodych badaczek i badaczy.
Uruchomienie obligacji pozwoli sfinansować więcej projektów, niż wynikałoby to z wysokości samej dotacji budżetowej.
5 grudnia Sejm przyjął ustawę budżetową na 2026 rok, utrzymując dotację celową dla NCN na poziomie 1,68 mld zł. Oznacza to, że współczynnik sukcesu w naszych konkursach pozostanie na niesatysfakcjonującym poziomie. Obecnie na stu naukowców składających wnioski, grant otrzymuje zaledwie kilkunastu.
Zbyt mały budżet na projekty naukowe ogranicza potencjał badawczy i osłabia konkurencyjność kraju. Każdy odrzucony z powodu braku środków wniosek to także ryzyko, że zdolni naukowcy będą szukać możliwości rozwoju poza nauką. Dlatego, chcąc wykorzystać wszystkie dostępne nam możliwości wsparcia środowiska naukowego, zdecydowaliśmy o jak najszybszym przeznaczeniu tych dodatkowych funduszy na bieżącą działalność.
Przypomnijmy: w listopadzie 2024 roku premier RP Donald Tusk zapowiedział przekazanie NCN papierów skarbowych o nominalnej wartości 500 mln zł. Te aktywa finansowe wpłynęły na konto agencji kilka tygodni później. Po rozstrzygnięciu kwestii formalnoprawnych przez Ministerstwo Finansów oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, droga do ich wykorzystania została otwarta. NCN może uwzględnić środki w swoim budżecie oraz wykorzystać je zgodnie z oczekiwaniami środowiska naukowego oraz uzgodnionym harmonogramem.
Zakładamy, że środki pochodzące z obligacji – powiększone o wpływy z odsetek – będą wspierać budżety naszych konkursów w latach 2026–2028. Pieniądze zostaną przeznaczone w szczególności na wsparcie projektów realizowanych przez naukowców na wczesnych etapach kariery. W przyszłym roku planujemy uruchomić z tego źródła około 150 mln zł, co pozwoli m.in. na realny wzrost budżetów konkursów SONATA i SONATA BIS. W kolejnych dwóch latach pula środków, które trafią do środowiska naukowego, zostanie jeszcze znacząco zwiększona.
Pieniądze pochodzące z papierów skarbowych nie rozwiążą systemowych problemów budżetowych agencji, ale pozwolą na sfinansowanie dodatkowej grupy wartościowych projektów, które w innym wypadku nie miałyby szans na realizację.
O kolejnych krokach związanych z wykorzystaniem obligacji będziemy informować na bieżąco.
W skrócie: obligacje dla nauki
- NCN otrzymało od premiera w 2024 roku 500 mln zł w obligacjach
- Planujemy ich wprowadzenie do planu finansowego agencji od 2026 roku
- Środki zwiększą budżety konkursów NCN w latach 2026-2028
- Priorytet: wsparcie naukowców na wcześniejszych etapach kariery
- Cel: realizacja większej liczby dobrych projektów, lepsze warunki startu w karierze naukowej