Paweł Dłotko, Gracjan Michlewski oraz Bartłomiej Wacław to trzej naukowcy, którzy już niedługo staną na czele nowych centrów doskonałości naukowej w Warszawie. Zostali wybrani spośród 24 naukowców z całego świata w drugiej edycji konkursu Dioscuri organizowanego wspólnie przez Narodowe Centrum Nauki oraz niemieckie Towarzystwo Maxa Plancka.
Wybrani liderzy centrów Dioscuri rozpoczną tworzenie swoich grup badawczych w drugiej połowie 2020 roku. Mimo że reprezentują różne dziedziny badawcze, ich ścieżki kariery naukowej wyglądają podobnie: po uzyskaniu stopnia naukowego doktora w Polsce wyjechali za granicę, żeby zrealizować staże typu post-doc w renomowanych jednostkach badawczych. Ostatnie kilka lat spędzili pracując na brytyjskich uniwersytetach. Teraz przeprowadzą się do Polski, aby zbudować centra doskonałości naukowej w Warszawie – i żeby móc prowadzić innowacyjne badania w konkurencyjny sposób.
Paweł Dłotko założy Centrum Dioscuri Topologicznej Analizy Danych (Dioscuri Centre in Topological Data Analysis) w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk. Jego partnerem po stronie niemieckiej będzie Dmitry Feichtner-Kozlov z Instytutu Algebry, Geometrii, Topologii i ich Zastosowań Uniwersytetu w Bremen (Institute of Algebra, Geometry, Topology and its Applications, University of Bremen). Celem tej interdyscyplinarnej grupy badawczej jest rozwinięcie i wdrożenie narzędzi topologicznej analizy danych, jak również udostępnienie ich przedstawicielom różnych dziedzin nauk. „Chcemy znaleźć poprawne matematycznie rozwiązania praktycznych problemów” – podkreśla Paweł Dłotko. „W Centrum Dioscuri będziemy pracowali nad nowymi, odpornymi na zaszumienia, deskryptorami kształtów; Będziemy analizować szeregi czasowe danych z zakresu biologii nowotworów jak również medyczne obrazy neuronów, kanalików płucnych oraz kości beleczkowych. Będziemy poszukiwać nowych materiałów nanoporowatych, które mogą skutecznie wyłapywać i przechowywać dwutlenek węgla” – dodaje 35-letni matematyk. Paweł Dłotko pracował na Uniwersytecie w Swansea w Wielkiej Brytanii (Swansea University, UK) od 2017 r. na stanowisku Senior Lecturer.
Drugie Centrum Dioscuri będzie prowadzone przez Gracjana Michlewskiego, biologa badającego RNA. Centrum Dioscuri Interakcji RNA-Białko w Zdrowiu i Chorobach Człowieka (Dioscuri Centre for RNA-Protein Interactions in Human Health and Disease) powstanie w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Niemieckim partnerem centrum będzie Juri Rappsilber z Instytutu Biotechnologii Technicznego Uniwersytetu w Berlinie (Institute of Biotechnology, Technische Universität Berlin). Razem będą badać role komórkowe oraz charakterystykę strukturalną nowych białek wiążących RNA (RBPs) oraz interakcje między RNA i białkami. Głównym przedmiotem ich badań będą interakcje RNA-białka we wrodzonej odpowiedzi immunologicznej na wirusy RNA, takie jak np. grypa. „Wirusy RNA spowodowały już kilka epidemii w XXI w. Wybuch nowej pandemii grypy albo wirusowy atak bioterrorystyczny mogą mieć katastrofalne skutki dla zdrowia publicznego oraz światowej gospodarki. Dlatego zrozumienie interakcji między gospodarzem a wirusem na poziomie komórkowym jest niezwykle istotne, aby znaleźć najlepszy sposób dezaktywacji wirusa oraz zapobiec dużym zakłóceniom i stratom – podkreśla Gracjan Michlewski, który pracuje obecnie na stanowisku Senior Lecturer w Edynburskiej Szkole Biomedycznej na Uniwersytecie w Edynburgu w Wielkiej Brytanii (Edinburgh Biomedical School, University of Edinburgh) oraz jako profesor nadzwyczajny w Instytucie Uniwersytetu Zhejiang i Uniwersytetu w Edynburgu w Chinach (Zhejiang University-University of Edinburgh Institute; China).
Trzeci laureat konkursu Dioscuri 2 to Bartłomiej Wacław, z wykształcenia fizyk teoretyczny, który założy Centrum Dioscuri w zakresie Fizyki i Chemii Bakterii w Instytucie Chemii Fizycznej PAN. Jego partnerem po stronie niemieckiej będzie Arne Traulsen z Instytutu Biologii Ewolucyjnej Maxa Plancka w Plön (Max Planck Institute for Evolutionary Biology in Plön). W nowo powstałym Centrum Dioscuri planują połączyć eksperymenty, symulacje komputerowe oraz teorie matematyczne w celu stworzenia modeli wzrostu bakterii oraz ich ewolucji w złożonych środowiskach: we wnętrzu zwierzęcej komórki lub w wydzielinie takiej jak śluz. Badania te przysłużą się lepszemu zrozumieniu infekcji bakteryjnych oraz ewolucji odporności bakterii antybiotyki w organizmach ludzkich i zwierzęcych. „Badania prowadzone w Centrum Dioscuri będą skupiać się na prostych modelach in vitro, jednak naszym długoterminowym celem jest stworzenie nowej generacji modeli infekcji bakteryjnych, które mogłyby być wykorzystane do opracowania nowych metod leczenia” – podkreśla nowy lider Centrum Dioscuri. Bartłomiej Wacław pracuje obecnie jako profesor nadzwyczajny (Reader) w Instytucie Materii Skondensowanej oraz Systemów Złożonych Uniwersytetu w Edynburgu, w Wielkiej Brytanii (Institute for Condensed Matter and Complex Systems, University of Edinburgh, UK)
Liderzy nowych centrów Dioscuri. Od lewej: Paweł Dłotko, Gracjan Michlewski oraz Bartłomiej Wacław. Źródło: archiwa prywatne.
Dioscuri to program, który powstał z inicjatywy Towarzystwa Maxa Plancka (MPG) i jest organizowany wspólnie z Narodowym Centrum Nauki. Program umożliwia wybitnym naukowcom prowadzenie badań na najwyższym światowym poziomie w jednostkach naukowych zlokalizowanych w Polsce. W wyniku rozstrzygnięcia pierwszej edycji konkursu Dioscuri w Polsce powstały już dwa Centra. Każde z Centrów otrzyma środki w wysokości ok. 1,5 miliona euro na okres 5 lat.
Centra Dioscuri są finansowane przez Narodowe Centrum Nauki ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP oraz Ministerstwa Edukacji i Badań Naukowych Republiki Federalnej Niemiec, zaś infrastrukturę do ich działania zapewniają polskie jednostki naukowe.
Trzeci konkurs Dioscuri został ogłoszony w grudniu 2019 r. i jest otwarty dla przedstawicieli wszystkich dyscyplin naukowych, w tym nauk humanistycznych, społecznych, nauk o życiu oraz przyrodniczych. Wnioski będą przyjmowane do 20 marca 2020 r. Więcej informacji: https://ncn.gov.pl/dioscuri/dioscuri3
