W kolejnym odcinku podcastu NCN rozmawiamy o centralizacji nauki w Polsce i możliwości wsparcia aktywności naukowców z mniejszych ośrodków.
W ciągu 12 lat istnienia NCN, wnioski o finansowanie do Centrum złożyło ponad 800 uczelni, instytutów naukowych PAN, instytutów badawczych i innych podmiotów. Najwięcej wniosków wpłynęło z największych ośrodków akademickich – 33 procent jednostek mieści się w województwie mazowieckim, na drugim miejscu jest województwo małopolskie, z którego wpłynęło 11 procent wniosków. – Taka sama tendencja jest widoczna wśród laureatów. Najwięcej grantów otrzymuje województwo mazowieckie, ale jest to również wynikiem większej liczby podmiotów aplikujących z tego województwa – mówi dr Anna Strzebońska, kierowniczka Zespołu ds. Analiz i Ewaluacji NCN. W 2022 roku z wszystkich wniosków zakwalifikowanych do finansowania przez NCN 30 procent zostało przyznanych jednostkom naukowym z województwa mazowieckiego, a 19 procent – z województwa małopolskiego. Na kolejnych miejscach są województwa wielkopolskie i dolnośląskie – ich udział we wnioskach zakwalifikowanych do finansowania wynosi po 11 procent.
Gośćmi 5. odcinka podcastu NCN są prof. Joanna Golińska-Pilarek, członkini Rady NCN, prof. Łukasz Okruszek z Instytutu Psychologii PAN, laureat grantów NCN oraz dr Anna Strzebońska i Renata Mazurkiewicz z Zespołu ds. Analiz i Ewaluacji NCN. Rozmówcy Anny Korzekwy-Józefowicz dyskutują o centralizacji nauki w Polsce i możliwościach wsparcia aktywności naukowców z mniejszych ośrodków.
Dr Anna Strzebońska zwraca uwagę na konieczność uwzględniania zróżnicowania wielkości województw przy robieniu jakichkolwiek analiz dotyczących wsparcia przyznawanego przez NCN. W perspektywie 12 lat najwyższe wskaźniki sukcesu w konkursach NCN mają jednostki z województwa łódzkiego (56 proc.), wielkopolskiego i lubelskiego (55 proc.).
– Porównywanie grup, które są niejednorodne i zróżnicowane pod względem wielkości może prowadzić do niesłusznych wniosków (…). Jeżeli patrzymy się na dystrybucję naszych grantów, to okazuje się, że czynnikiem różnicującym jest nie tyle województwo, co typ jednostki. Województwa, w których są zlokalizowane instytuty naukowe PAN, mają się lepiej. Jeżeli chodzi o średnią z 12 lat, to mają wskaźnik sukcesu na poziomie 29 proc., dla porównania w uczelniach wyższych to jest 20 proc., a w instytutach badawczych 16 proc. – dodaje.
Goście zwracają uwagę, że misją NCN jest finansowanie najlepszych projektów naukowych. Centrum prowadzi jednak także działania, które mogą być wsparciem dla mniejszych ośrodków akademickich. Promuje mobilność naukową, wprowadza limity w liczbie realizowanych grantów, organizuje szkolenia dla wnioskodawców i Dni NCN poza największymi miastami. – Bez wsparcia Ministerstwa i krajowej polityki naukowej, która będzie zmierzała do decentralizacji nauki, NCN nie ma zbyt dużo narzędzi, żeby tę sytuację drastycznie poprawić – mówi prof. Joanna Golińska-Pilarek.
– Wspieranie mobilności krajowej jest czymś cennym, ale na pewno nie kosztem tego, że doskonałość naukowa miałaby tutaj być poświęcona w jakimkolwiek stopniu. Kod pocztowy jednak mimo wszystko nie powinien być głównym kryterium przyznawania grantów – komentuje prof. Łukasz Okruszek.
Poprzednie odcinki:
Podcast nr 1. Kobiety i mężczyźni w nauce
Podcast nr 2. Jak oceniamy wnioski
Zapraszamy do słuchania!