W środę 11 października 2023 r. zostanie wręczona Nagroda Narodowego Centrum Nauki 2023. W tym roku do tego najważniejszego wyróżnienia dla młodych naukowców zostało zgłoszonych 44 kandydatów i kandydatek.
11. edycja
Nagrodę NCN mogą otrzymać badaczki i badacze, którzy nie przekroczyli 40. roku życia i mają znaczące osiągnięcia naukowe w zakresie badań podstawowych, udokumentowane publikacjami afiliowanymi w polskich jednostkach naukowych. Wyróżnienie jest przyznawane w trzech obszarach nauk: humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), ścisłych i technicznych (ST) oraz o życiu (NZ). Podstawowym kryterium, jakim kieruje się komisja oceniająca osiągnięcia kandydatów, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność.
Kapituła Nagrody NCN złożona jest z członków Rady i dyrektora NCN. Kandydatki i kandydatów w tym roku mogło zgłaszać blisko 700 osób. W gronie uprawnionych do nominowania są m.in. dotychczasowi laureaci Nagrody NCN, byli członkowie Rady NCN i inni wybitni naukowcy.
Każdy z naukowców uprawnionych do wskazania kandydatów do Nagrody NCN może nominować tylko jedną osobę, która nie współpracowała ze zgłaszającym, nie brała udziału we wspólnych przedsięwzięciach, ani nie miała z nim wspólnych publikacji w ostatnich pięciu latach. Kandydat nie może być również doktorantem lub wypromowanym doktorem zgłaszającego, ani nie może ich łączyć relacja rodzinna lub prawna.
W tym roku napłynęły 53 zgłoszenia, obejmujące 44 kandydatury (niektórzy kandydaci zostali zgłoszeni niezależnie przez kilkoro nominujących). Wśród zgłoszonych jest: 20 badaczek i badaczy z obszaru ST, 16 z obszaru HS oraz 8 z obszaru NZ. Oficjalne ogłoszenie nazwisk laureatów nastąpi 11 października 2023 r. podczas uroczystości wręczenia Nagrody NCN 2023. Odbędzie się ona w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. Uroczystość poprowadzi tradycyjnie Grażyna Torbicka.
Początek wydarzenia o godz. 18.30. Uroczystość będzie transmitowana online. W kolejnych tygodniach laureaci nagrody wygłoszą wykłady, które także będą transmitowane w internecie.
Najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla młodych
Nagroda po raz pierwszy została przyznana w 2013 roku, otrzymało ją dotąd 30 utalentowanych badaczek i badaczy. Ubiegłoroczni laureaci podkreślają, że dzięki wyróżnieniu mieli szansę m.in. na upowszechnienie swoich badań w skali ogólnopolskiej.
– Nagroda pomogła mi popularyzować badania pokazujące jak zachowania ludzi wpływają na zmiany klimatyczne. Mam poczucie, że często wpływ naszych zachowań i wyborów konsumenckich na zmiany klimatyczne jest marginalizowany, a nawet małymi zmianami możemy przeciwdziałać zmianom klimatycznym – podkreśla prof. Karolina Safarzyńska z Uniwersytetu Warszawskiego, laureatka Nagrody NCN 2022 w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce.
– Po otrzymaniu nagrody dosłownie zasypały mnie zaproszenia do wygłoszenia wykładów, z czego się bardzo cieszę. Zajmuję się zaniedbaną częścią demografii lasów: produkcją nasion i rekrutacją. Jest dla mnie więc bardzo ważne, że tak wiele osób mogło usłyszeć, dlaczego warto się przyjrzeć zjawiskom, którymi się zajmujemy – odpowiada prof. Michał Bogdziewicz z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, laureat z obszaru nauk o życiu.
Prof. Piotr Wcisło z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu zwraca uwagę, że nagroda może mieć też pozytywny wpływ na wizerunek badaczek i badaczy oraz zainteresowanie karierą akademicką. – Aktualnie można zauważyć kryzys zainteresowania pracą naukową. Dzisiejszy świat oferuje bardzo wiele atrakcyjnych opcji i ważne jest to, żeby kreować pozytywny wizerunek naukowców – nie jako mężczyzn w starszym wieku, którzy siedzą samotnie gdzieś w głębi gabinetów, ale jako nowoczesnych przedsiębiorców, którzy korzystają z ultranowoczesnych technologii, mają przed sobą ciekawą karierę i jeżdżą po świecie. Wydaje mi się, że ta nagroda dokładnie taki wizerunek kreuje – mówi laureat w obszarze nauk ścisłych i technicznych.
Wykłady dla szerokiej publiczności i projekty naukowe
W ramach współpracy NCN z Fundacją Centrum Kopernika laureaci Nagrody NCN 2022 wygłosili wykłady transmitowane na kanale YouTube, skierowane do szerokiej publiczności, które zaowocowały nowymi propozycjami naukowymi. – Uważam te wykłady za naprawdę świetną inicjatywę – mówi prof. Bogdziewicz. – Pytań było sporo, dostałem też kilka propozycji, aby napisać artykuły popularnonaukowe, a także zaproszenie do współtworzenia gry komputerowej. O tym jeszcze nie mogę za wiele powiedzieć, ale trzymam mocno kciuki za ten projekt. Wykład prof. Piotra Wcisło obejrzało dotąd ponad 135 tys. internautów. – Wydarzenie ma bardzo dobre zasięgi, szczególnie jak na wykład z mechaniki kwantowej. Ludzie z naszego środowiska fizyczno-chemiczno-inżynieryjnego także zauważyli tę inicjatywę – komentuje naukowiec.
Prof. Safarzyńska aktualnie rozpoczyna badania nad nowym projektem NCN, sfinansowanym w konkursie SONATA BIS. Dzięki niemu naukowczyni będzie mogła budować zespół zajmujący się badaniem społecznych punktów krytycznych, które mogą zapobiegać zmianom klimatycznym.
Prof. Bogdziewicz kieruje obecnie Centrum Biologii Lasów na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jego działalność związana jest przede wszystkim z otrzymanym rok temu grantem ERC (Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych).
Prof. Wcisło kieruje natomiast dwoma dużymi projektami grantowymi: grantem ERC Starting oraz SONATA BIS NCN. Dzięki pierwszemu z nich badacz będzie mógł przeprowadzić eksperyment, który pozwoli po raz pierwszy na świecie spułapkować molekuły wodoru i zwalidować teorię kwantową na wysokim poziomie dokładności. Projekt SONATA BIS jest z kolei prawie w całości poświęcony badaniom teoretycznym związanym z kwantowym opisem zderzeń molekularnych.
Wykłady online laureatów nagrody z 2022 oraz lat poprzednich
Patronat medialny
