Tryb konkursowy, ocena ekspercka, recenzje i uzasadnienia końcowe, procedura odwoławcza – najważniejsze mechanizmy działania NCN opisuje prof. Joanna Golińska-Pilarek. Artykuł przewodniczącej komisji Rady ds. regulaminów i procedur ukazał się w „Forum Akademickim”.
Prof. Joanna Golińska-Pilarek, fot. Piotr Szałański/NCN
Prof. Joanna Golińska-Pilarek jest członkinią Rady NCN od 2018 roku. W artykule wyjaśnia wybrane mechanizmy funkcjonowania naszej agencji, przede wszystkim kwestie dotyczące procesu oceny wniosków. Komentuje też niektóre postulaty środowiska w sprawie zmian w działaniu NCN i odnosi się do mitów funkcjonujących w przestrzeni publicznej.
W części dotyczącej oceny eksperckiej członkini Rady NCN omawia m.in. sposób powoływania zespołów oceniających wnioski o grant oraz tłumaczy, dlaczego wniosek złożony po raz kolejny, może zostać oceniony zupełnie inaczej, nawet jeśli został poprawiony zgodnie z sugestiami z poprzedniej edycji:
„Zespoły (ekspertów) tworzy się niezależnie dla każdej edycji konkursu. Oczywiście, zdarza się, że niektórzy eksperci pełnią tę funkcję w następujących po sobie konkursach (nie więcej niż trzech). Jednak staramy się systematycznie zmieniać składy, choćby z powodu dopasowania ekspertów do tematyki wniosków złożonych w konkretnym konkursie. Kolejnym ważnym powodem rotacji jest troska o to, by wnioski, które uprzednio nie otrzymały finansowania, nie były oceniane przez te same osoby co wcześniej. No i wreszcie, niektórzy sprawdzeni eksperci odmawiają udziału w pracach zespołów oceniających wnioski w kolejnych konkursach. Roczne statystyki są imponujące: tylko w 2022 roku powołanych było 2100 ekspertów, a recenzje sporządziło ponad 11 tys. recenzentów zewnętrznych.
Należy też pamiętać, że wniosek jest oceniany w porównaniu do innych złożonych w tej samej edycji. Nie ma tu pamięci instytucjonalnej. Eksperci nie mają dostępu do wniosków złożonych we wcześniejszych konkursach. Co do zasady, nie są też informowani przez koordynatorów o tym, czy wniosek składany jest po raz pierwszy czy kolejny. Wniosek powtórnie złożony jest zazwyczaj oceniany przez inne niż wcześniej osoby, a ostateczną decyzję podejmuje inny zespół. Pula wniosków, z którymi konkuruje wniosek złożony po raz kolejny, również jest zupełnie inna. Z tego powodu ocena może drastycznie różnić się od poprzedniej, w tym na niekorzyść, także wtedy, gdy wniosek został poprawiony zgodnie z sugestiami zgłoszonymi w recenzjach, które wnioskodawca otrzymał we wcześniejszej edycji.”
Z tekstu dowiemy się także m.in. czy można wprowadzić dodatkowe kryteria oceny wniosków oraz jakie są możliwości odwołania od decyzji o nieprzyznaniu finansowania.
Artykuł pt. „W grantowym gabinecie luster” ukazał się w dwóch częściach w wydaniu internetowym „FA”.