Polscy naukowcy wśród laureatów konkursów programu CHANSE: Crisis i Well-being

Sześć polskich zespołów badawczych zdobyło finansowanie w konkursach Crisis i Well-being, organizowanych w ramach programu CHANSE we współpracy z sieciami HERA i NORFACE. Naukowcy z Polski będą prowadzić badania m.in. nad religijnymi reakcjami na kryzysy (geo)polityczne, dobrostanem kobiet w przestrzeni cyfrowej oraz modelami mikrosymulacyjnymi dobrostanu w różnych aspektach życia.

CHANSE (Collaboration of Humanities and Social Sciences in Europe), to jeden z dwóch międzynarodowych programów typu ERA-NET koordynowanych przez NCN. Zrzesza on 27 agencji finansujących badania z 24 krajów europejskich. Głównym bodźcem do stworzenia CHANSE, była próba odpowiedzi na współczesne wyzwania społeczne i kulturowe. Pierwszy konkurs CHANSE: Transformations: Social and cultural dynamics in the digital age ogłoszony w 2021 roku cieszył się dużym zainteresowaniem środowiska naukowego, w związku z czym dwa lata później ogłoszone zostały kolejne konkursy na projekty badawcze z zakresu nauk humanistycznych oraz społecznych:

• Enhancing Well-being for the Future – konkurs współorganizowany przez CHANSE i sieć NORFACE
• Crisis – Perspectives from the Humanities – konkurs współorganizowany przez CHANSE i sieć HERA

O finansowanie w obu konkursach CHANSE mogły ubiegać się konsorcja międzynarodowe złożone z co najmniej 4 a maksymalnie 6 zespołów badawczych pochodzących z co najmniej 4 krajów biorących udział w danym konkursie. Na pierwszym etapie składania wniosków, 159 projektów zgłosiło się do konkursu Well-being, podczas, gdy 205 aplikowało do konkursu Crisis. Po dwustopniowym procesie ewaluacji prowadzonym przez międzynarodowe grono ekspertów  do finansowania rekomendowanych zostało 36 projektów w każdym z obu konkursów. Decyzją Rady konkursów (stworzonych z krajowych agencji finansujących badania) w konkursie Enhancing Well-being for the Future , na liście laureatów wyróżnionych zostało 10 projektów, z czego w aż 4 uczestniczą zespoły z Polski.  Z kolei w konkursie Crisis – Perspectives from the Humanities dofinansowanie otrzyma 10 projektów, w tym 2 z udziałem polskich jednostek badawczych.  W nagrodzonych projektach zaangażowane będą w sumie 93 zespoły badawcze z 21 krajów.Tematyka projektów, wyłonionych w ramach konkursu Well-being skoncentrowana jest wokół zagadnienia dobrostanu społecznego w kontekście zachodzących transformacji.  Na liście laureatów znajduje się projekt WELLMOD, który za cel stawia opracowanie modelu mikrosymulacyjnego dobrostanu przyszłości. Polski zespół,  kierowany  przez dr Annę Gromadę z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, wraz z partnerami z Francji, Luksemburga i Wielkiej Brytanii podejmie próbę stworzenia narzędzia pozwalającego na lepszą analizę wpływu strategii politycznych na poziom dobrostanu społecznego, celując w jego zmaksymalizowanie przy uwzględnieniu ograniczeń budżetowych. Kolejnym z nagrodzonych w konkursie projektów jest WELLSIM. Międzynarodowe konsorcjum naukowców z Hiszpanii, Niemiec, Polski, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii przeprowadzi analizę relacji pomiędzy dobrostanem jednostki a wieloma dziedzinami życia, takimi jak praca, zdrowie i rodzina, w celu stworzenia podstaw do integracji miar dobrostanu w nowoczesnym modelu mikrosymulacyjnym. Polskim zespołem naukowym kieruje dr hab. Michał Brzeziński z Uniwersytetu Warszawskiego.

W konkursie Crisis nagrodzone projekty będą badały zmiany społeczne zachodzące w obliczu kryzysów geopolitycznych i transformacji technologicznych. Jednym z wyróżnionych projektów jest RELIDEM, który skupi się na analizie relacji między kryzysami politycznymi a rolą religii, szczególnie w kontekście rosnącego nacjonalizmu i populizmu w Europie. Za realizację projektu w Polsce odpowiada dr hab. Katarzyna Zielińska z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Drugi projekt, NIHAI, poświęcony jest analizie dezinformacji i kryzysu komunikacyjnego wynikającego z rosnącego wykorzystania sztucznej inteligencji (AI). Celem badań jest zrozumienie norm komunikacyjnych, ich naruszeń oraz czynników wpływających na zaufanie do systemów AI. Wyniki posłużą do opracowania zasad odpowiedzialnego projektowania i użytkowania tych technologii. Polski zespół badawczy prowadzi dr Izabela Skoczeń z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

“Konkursy Crisis i Well-being spotkały się z dużym zainteresowaniem badaczy w obszarze nauk humanistycznych i społecznych (HS). Polscy naukowcy byli jedną z najliczniejszych grup ubiegających się o finansowanie w programie spośród wszystkich krajów uczestniczących w konkursie. Jak widać, istnieje duże zainteresowanie polskiego środowiska naukowego współpracą międzynarodowa w zakresie humanistyki i nauk społecznych. Pokazują to również wcześniejsze konkursy z tego obszaru badawczego organizowanego przez CHANSE oraz sieci HERA i NORFACE. Tematyka projektów wyłonionych w konkursach Crisis i Well-being jest szczególnie ważna z perspektywy wyzwań, z jakimi mierzy się polskie społeczeństwo i społeczeństwa europejskie, takich jak zdrowie psychiczne, dobrostan kobiet oraz rozwój sztucznej inteligencji” – wyjaśnia koordynator programu CHANSE, dr Malwina Gębalska.

Pełna lista zwycięskich projektów z udziałem polskich badaczy, które będą finansowane przez NCN:

Konkurs Enhancing Well-being for the Future

1. LGBTI_FUTURES – Dobrostan młodych osób LGBTI+ w Europie – wyobrażone przyszłości w czasach niepewności.
   • Kierownik polskiego zespołu: dr Justyna Struzik – Uniwersytet Jagielloński
   • Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Estonii, Szwajcarii, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii
2. WELLMOD – Model Mikrosymulacyjny Dobrostanu Przyszłości. 
   • Kierownik polskiego zespołu: dr Anna Gromada – Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk
   • Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Francji, Luksemburga oraz Wielkiej Brytanii
3. WELLSIM – Wielowymiarowy dobrobyt społeczny w pięciu krajach europejskich z perspektywy mikrosymulacji przebiegu życia.
   • Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Michał Brzeziński – Uniwersytet Warszawski
   • Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Niemiec, Hiszpanii, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii
4. WOW – Dobrostan kobiet w sieci: analiza zjawiska przemocy cyfrowej wobec kobiet w Europie.
   • Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Witold Klaus – Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
   • Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Hiszpanii, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii

Konkurs Crisis – Perspectives from the Humanities

1. NIHAI – Normy w językowej komunikacji pomiędzy sztuczną inteligencją a człowiekiem.
   • Kierownik polskiego zespołu: dr Izabela Skoczeń – Uniwersytet Jagielloński
   • Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Austrii, Rumunii oraz Szwajcarii
2. RELIDEM – Religijne przeorganizowania i demokratyczna rezyliencja: studium porównawcze religijnych reakcji na kryzysy (geo)polityczne.
   • Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Katarzyna Zielińska – Uniwersytet Jagielloński
   • Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Finlandii, Litwy oraz Szwecji