Pierwsza w XXI wieku publikacja z nauk o życiu w Nature wyłącznie z udziałem polskich instytucji wyjaśnia mechanizmy skuteczności leków mRNA i toruje drogę do nowych terapii.
17 kwietnia 2025 w Nature ukazała się praca polskich naukowców z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie, Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN. Pierwszym autorem publikacji jest dr Paweł S. Krawczyk, a autorami korespondencyjnymi – prof. Andrzej Dziembowski i dr hab. Seweryn Mroczek. To pierwsza w XXI wieku publikacja z dziedziny nauk o życiu w Nature, przygotowana wyłącznie przez polskie zespoły. Badania zostały sfinansowane m.in. przez Narodowe Centrum Nauki.
Autorzy opisali nieznany wcześniej mechanizm wpływający na skuteczność terapeutycznych cząsteczek mRNA. Zidentyfikowali rolę enzymu TENT5A w wydłużaniu tzw. ogona poli(A), co stabilizuje mRNA i może wpływać na jego aktywność w komórkach.
– Stabilizacja cząsteczki mRNA przez enzym TENT5A jest mechanizmem dotychczas mało znanym, a jednocześnie uniwersalnym. Posiada on ogromny potencjał dla medycyny, ponieważ obecnie prowadzi się bardzo dużo badań nad różnorodnymi zastosowaniami mRNA jako leków – mówi prof. Andrzej Dziembowski, cytowany w notatce prasowej IIMCB.
W badaniach wykorzystano technologię sekwencjonowania nanoporowego oraz opracowane przez zespół narzędzia obliczeniowe do analizy ogonów poli(A). Naukowcy skupili się m.in. na szczepionkach Comirnaty i Spikevax, szeroko stosowanych podczas pandemii COVID-19. Zaobserwowali, że w komórkach odpornościowych – zwłaszcza w makrofagach – dochodzi do wydłużania ogonów poli(A), co może mieć znaczenie dla skuteczności preparatów.
– Nasza droga do publikacji w „Nature” była długa i wyboista. Pracę nad projektem rozpoczęliśmy w trakcie pandemii w połowie 2021 roku. Po wysłaniu pierwszej wersji artykułu byliśmy wielokrotnie proszeni o dodanie nowych danych i naniesienie poprawek. Szczególnie jesteśmy dumni z faktu, że jest to pierwsza publikacja w dziedzinie nauk o życiu na łamach „Nature” w XXI wieku, wypracowana wyłącznie przez polskie instytucje naukowe – dodaje prof. Dziembowski.
Jak zapowiada, naukowcy planują wykorzystać swoje odkrycia do opracowania skuteczniejszych leków opartych na technologii mRNA.
Badania opisane w publikacji były współfinansowane z projektów NCN realizowanych przez Seweryna Mroczka (SONATA BIS 10), Andrzeja Dziembowskiego (OPUS 17), Agnieszkę Tudek (SONATA 16), Monikę Kusio-Kobiałkę (SONATA 15) i Aleksandrę Brouze (PRELUDIUM 19).
Wykorzystano infrastrukturę badawczą IN-MOL-CELL, sfinansowaną ze środków Krajowego Planu Odbudowy.
Naukowcy z Laboratorium Biologii RNA IIMCB, zaangażowani w badania opublikowane w Nature, fot. IIMCB