Przedstawiamy dwie propozycje spojrzenia na aktywność grantową jednostek naukowych i badawczych biorących udział w konkursach Narodowego Centrum Nauki (NCN), rozstrzygniętych w latach 2011-2020, w kontekście:

  1. obowiązujących w Centrum paneli dziedzinowych, w ramach których jednostki składały swoje propozycje badawcze,
  2. obowiązujących w Polsce dyscyplin naukowych lub artystycznych, reprezentowanych przez grupę paneli dziedzinowych Centrum.

Zestawienie jednostek w podziale na panele dziedzinowe (A) pozwala monitorować dynamikę składania wniosków oraz grantów przyznawanych przez Centrum jednostkom naukowym i badawczym z perspektywy klasyfikacji tematyki badań naukowych przyjętej przez Radę NCN.

Z kolei zestawienie jednostek w podziale na dyscypliny naukowe lub artystyczne (B) stanowi propozycję spojrzenia na aktywność grantową wnioskodawców NCN w kontekście liczby zatrudnionych pracowników w dyscyplinach ministerialnych, deklarowanych przez składające wnioski jednostki. Przyporządkowanie jednostek do dyscypliny naukowej lub artystycznej nastąpiło według wskazanej we wniosku tematyki badań (poziom pomocniczego określenia identyfikacyjnego, zwanego deskryptorem lub podpanelem dziedzinowym).

UWAGA: Prezentowane uporządkowanie ma charakter czysto statystyczny i stanowi próbę odnalezienia dyscypliny najbardziej odpowiadającej danemu deskryptorowi. Zdajemy sobie sprawę, że w niektórych przypadkach  wybór może być dyskusyjny.

Zestawienie A i B prezentowane są w układzie zbiorczym dla lat 2011-2020, jak i rocznym dla 2020 r.

ZESTAWIENIA:

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na panele dziedzinowe

Wnioskodawcy w konkursach NCN rozstrzygniętych w latach 2011-2020 wraz z panelami dziedzinowymi

Wnioskodawcy w konkursach NCN rozstrzygniętych w 2020 r. wraz z panelami dziedzinowymi

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na dyscypliny naukowe lub artystyczne

Wnioskodawcy w konkursach NCN rozstrzygniętych w latach 2011-2020 wraz z dyscyplinami naukowymi lub artystycznymi 

Wnioskodawcy w konkursach NCN rozstrzygniętych w 2020 r. wraz z dyscyplinami naukowymi lub artystycznymi

STRUKTURA ZESTAWIEŃ:

Zestawienia zostały przygotowane na podstawie danych gromadzonych w Zintegrowanym Systemie Usług dla Nauki, Obsługa Strumieni Finansowania (ZSUN/OSF) oraz w systemie POL-on.

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na panele dziedzinowe

W tych zestawieniach wnioski złożone oraz zakwalifikowane do finansowania zostały uszeregowane według 25 paneli dziedzinowych, zdefiniowanych przez Radę NCN, wskazywanych przez jednostki składające wnioski i na etapie elektronicznego naboru. Panele dziedzinowe dzielą się na deskryptory (inaczej zwane podpanelami lub pomocniczymi określeniami identyfikacyjnymi) i tematycznie pokrywają cały obszar badań naukowych w trzech głównych działach: nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), nauk ścisłych i technicznych (ST) oraz nauk o życiu (NZ). Aktualnie obowiązujący wykaz paneli dziedzinowych, jak i wyróżnionych w nich deskryptorów, znajduje się na stronie internetowej NCN (https://www.ncn.gov.pl/finansowanie-nauki/panele-ncn).

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na dyscypliny naukowe lub artystyczne

Wnioski złożone i zakwalifikowane do finansowania w procedurach konkursów NCN uporządkowane zostały pod względem dyscyplin naukowych i artystycznych (zgodnie z rozporządzeniem MNiSW z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych). Taki podział jest próbą zmierzenia się z nowymi przepisami dotyczącymi ewaluacji jednostek naukowych i badawczych, według których ocenie podlegać będzie działalność naukowa całej jednostki w poszczególnych dyscyplinach, w jakich zadeklarowała ona prowadzoną działalność naukową (zgodnie z art. 343 ust. 7 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce). Pierwsze wyniki ewaluacji przeprowadzonej według nowych zasad planowane są na rok 2021.

Prezentowane zestawienie jest testem możliwości przyporządkowania złożonych wniosków do dyscypliny naukowej na podstawie wskazanego przez wnioskodawcę pomocniczego określenia identyfikacyjnego (inaczej zwanego deskryptorem lub podpanelem dziedzinowym) na etapie elektronicznego naboru wniosków. Deskryptory wyróżniane są w ramach 25 paneli dziedzinowych opisanych powyżej (patrz opis struktury zestawienia A).

Słownik powiązań deskryptorów NCN z dyscyplinami naukowymi i artystycznymi znajduje się tutaj. W sytuacji, gdy we wniosku wybrany został deskryptor wskazujący na „Inne zagadnienia pokrewne”, wniosek klasyfikowany był indywidualnie na podstawie podanego tematu badań.

Załączony plik zawiera dwa kierunki uporządkowania danych:

  • zakładka „deskryptor-dyscyplina”  prezentuje przejście od nazw paneli/deskryptorów NCN do nazw dyscyplin i dziedzin nauki,
  • zakładka „dyscyplina-deskryptor” prezentuje przejście od nazw dziedzin i dyscyplin nauki do nazw paneli/deskryptorów NCN.

Reguły powiązań dzielą się na te obowiązujące w konkursach ogłoszonych do 31 edycji włącznie, czyli do września 2018 r. (oznaczenie „do 31 ed.”), jak i te po zmianie deskryptorów NCN wprowadzonej od konkursów ogłoszonych w 32 edycji, tj. grudnia 2018 r. (oznaczenie „od 32 ed.”).

ZAKRES DANYCH W ZESTAWIENIACH:

Zestawienia zbiorcze obejmują dane dotyczące wnioskodawców w konkursach NCN, rozstrzygniętych w latach 2011-2020, na poziomie jednostek naukowych i badawczych. W zestawieniach rocznych – dla 2018, 2019 i 2020 r. – prezentowane informacje zostały zawężone tylko do konkursów rozstrzygniętych w danym roku.

W tym okresie Centrum rozstrzygnęło ogółem 129 konkursów na projekty badawcze, stypendia doktorskie, staże podoktorskie oraz inne działania naukowe (z wyłączeniem inicjatyw międzynarodowych wielostronnych ze względu na określoną tematykę badawczą w momencie ogłoszenia konkursu, jak i odmienną specyfikę oceny wniosków w porównaniu do regularnych konkursów NCN). Były to:

  1. konkursy krajowe tj.: ETIUDA 1-8, FUGA 1-5, HARMONIA 1-10, MAESTRO 1-11, MINIATURA 1-4, OPUS 1-19, PRELUDIUM 1-19, PRELUDIUM BIS 1, SONATA 1-15, SONATA BIS 1-9, SONATINA 1-4, SYMFONIA 1-4, Szybka ścieżka dostępu do funduszy na badania nad COVID-19, UWERTURA 1-4;
  2. konkursy współfinansowane spoza budżetu państwa ALPHORN 1, ALPHORN COVID-19, BEETHOVEN 1-2, BEETHOVEN CLASSIC 3, BEETHOVEN LIFE 1, DAINA 1, IdeaLab 1, GRIEG 1, POLONEZ 1-3, POLS 1, SHENG 1.

W konkursach NCN złożono w latach 2011-2020 łącznie prawie 108,7 tys. wniosków, wśród nich prawie 23,2 tys. otrzymało finansowanie na łączną kwotę prawie 10,9 mld zł (patrz Tabela 1).

Zestawienie prezentuje dane na temat jednostek naukowych i badawczych, które:

  • otrzymały finansowanie dla co najmniej jednego wniosku badawczego w roku 2020 – warunek dla zestawienia rocznego;
  • otrzymały finansowanie dla co najmniej jednego wniosku badawczego w latach 2011-2020 – warunek w przypadku zestawienia zbiorczego dla lat 2011-2020.

Tabela 1. Statystyki krajowych oraz prowadzonych we współpracy międzynarodowej dwustronnej konkursów NCN rozstrzygniętych w latach 2011-2020

  2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Ogółem
Liczba rozstrzygniętych konkursów 4 11 14 12 13 14 14 13 15 19 129
Liczba złożonych wniosków 7 826 12 093 10 564 11 432 11 035 9 632 10 713 11 837 10 841 12 702 108 675
Liczba wniosków zakwalifikowanych do finansowania 1 869 2 491 2 446 1 816 2 071 2 379 3 014 2 542 2 387 2 180 23 195
Wysokość przyznanego finansowania (mln zł) 510,1  1 026,4 1 007,0 766,6 983,9 1 144,4 1 210,7 1 217,7 1 338,0 1 650,5 10855,5

CHARAKTERYSTYKA ZMIENNYCH W ZESTAWIENIACH:

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na panele dziedzinowe

W zestawieniach zawarto informacje na temat aktywności grantowej jednostek w konkursach NCN w kontekście paneli dziedzinowych, w których składały wnioski.

Zmienne porządkujące zestawienia:

  1. grupa nauk - jedna z trzech podstawowych dziedzin nauki, w ramach których uporządkowano panele dyscyplin NCN: nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce (HS), nauki ścisłe i techniczne (ST), nauki o życiu (NZ);
  2. panel dziedzinowy – oznaczenie skrótowe paneli dziedzinowych przyjętych przez Radę NCN za podstawę procesu kwalifikacji i oceny badań naukowych realizowanych w postaci projektów badawczych, stypendiów doktorskich i staży podoktorskich lub innych działań naukowych. Wyróżnia się 25 paneli dyscyplin tematycznie pokrywających cały obszar badań naukowych. Panele dyscyplin przyporządkowane są do trzech grup nauk;
  3. nazwa panelu dziedzinowego – pełna nazwa panelu dziedzinowego;
  4. nazwa jednostki naukowej/badawczej – nazwa wnioskodawcy aktualna na koniec 2020 r. lub na czas składania wniosku (dotyczy wniosków składanych po 01.01.2020 r.)

Aktywność grantową jednostek w ww. zestawieniach charakteryzują następujące zmienne:

  1. wnioski złożone – liczba wniosków złożonych w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach;
  2. pozyskane granty – liczba wniosków zakwalifikowanych do finansowania w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach;
  3. współczynnik sukcesu – liczbowy wskaźnik sukcesu, tj. stosunek liczby wniosków zakwalifikowanych do składanych w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach;
  4. przyznana kwota – wysokość finansowania przyznanego na realizację projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach.

 

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na dyscypliny naukowe i artystyczne

W zestawieniach zawarto informacje na temat aktywności grantowej jednostek w konkursach NCN z perspektywy ich stanu zatrudnienia w dyscyplinach naukowych i artystycznych.

Zmienne porządkujące zestawienia:

  1. dziedzina nauki/sztuki - wyodrębniona grupa dyscyplin naukowych według rozporządzenia MNiSW z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych;
  2. dyscyplina naukowa/artystyczna - obszar dziedziny nauki lub sztuki, w której prowadzone są badania naukowe, prace rozwojowe oraz twórczość artystyczna według rozporządzenia MNiSW z dnia 20 września 2018 r. w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych;
  3. nazwa jednostki naukowej/badawczej – nazwa wnioskodawcy aktualna na koniec 2020 r. lub na czas składania wniosku (dotyczy wniosków składanych po 01.01.2020 r.)

Aktywność grantową jednostek w ww. zestawieniach charakteryzują następujące zmienne:

  1. wnioski złożone – liczba wniosków złożonych w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach;
  2. pozyskane granty – liczba wniosków zakwalifikowanych do finansowania w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach;
  3. współczynnik sukcesu – liczbowy wskaźnik sukcesu, tj. stosunek liczby wniosków zakwalifikowanych do składanych w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach;
  4. przyznana kwota – wysokość finansowania przyznanego na realizację projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach.

Zmienne dotyczące stanu zatrudnienia w jednostkach naukowych reprezentujących dyscypliny naukowe i artystyczne:

  1. pracownicy naukowi – zmienna mówiąca o liczbie etatów pracowników naukowych według deklarowanych dyscyplin naukowych w danej jednostce z pominięciem pracowników dydaktycznych, bibliotecznych oraz informacji lub dokumentacji naukowej. Podane wartości są aktualne na dzień 31.12.2020 r. (dla zestawień za 2020 r. i dla lat 2011-2020) i dotyczą pracowników posiadających na ten dzień aktywne oświadczenie dotyczące działalności związanej z prowadzeniem działalności naukowej w danej dyscyplinie. Dane te pochodzą z baz POL-on, które uzyskano od Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI).
  2. finansowanie/pracownicy naukowi – stosunek wysokości finansowania przyznanego w konkursach NCN rozstrzygniętych w danym roku lub latach do wartości zmiennej pracownicy naukowi;
  3. źródło danych (pracownicy naukowi) – w tej kolumnie jest wskazywana baza źródłowa, z której pochodzi informacja na temat liczby pracowników naukowych w danej jednostce (zgodnie z zasadą omówioną przy zmiennej pracownicy naukowi).

UPORZĄDKOWANIE DANYCH W ZESTAWIENIACH:

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na panele dziedzinowe

Zarówno w zestawieniu rocznych, jak i zbiorczych dla lat 2011-2020, wnioskodawców podzielono według paneli dziedzinowych NCN, w ramach których składali swoje propozycje badawcze do NCN. Następnie uszeregowano w kolejności malejącej, według całkowitej wysokości przyznanego finansowania.

  1. Zestawienie jednostek naukowych i badawczych w podziale na dyscypliny naukowe lub artystyczne

Zarówno w zestawieniach rocznych, jak i zbiorczych dla lat 2011-2020 wnioskodawców podzielono według dyscypliny i dziedziny naukowej lub artystycznej, w ramach której aplikowali do NCN (na podstawie słownika powiązań deskryptorów NCN z dyscyplinami ministerialnymi). Następnie uszeregowano w kolejności malejącej, według wysokości przyznanej kwoty finansowania w przeliczeniu na jednego pracownika dla jednostek z przynajmniej 5 etatami w danej dyscyplinie naukowej. Na szarym tle umieszczone jednostki, które posiadają mniej niż 5 etatów w omawianej dyscyplinie i nie zostały objęte procedurą przeliczania kwoty finansowania ze względu na niewielką liczbę etatów. W przypadkach, gdy nieznana była liczba pracowników w danej jednostce naukowej w określonej dyscyplinie (w kolumnie Pracownicy naukowi widnieje BRAK DANYCH) wnioskodawców uszeregowano malejąco wg przyznanej kwoty finansowania.

UWAGI DO INTERPRETACJI DANYCH:

Interpretując prezentowane dane, należy pamiętać, że zestawienia nie odzwierciedlają jakości danej jednostki m.in. ze względu na zróżnicowaną kosztochłonność prac badawczych prowadzonych w ramach różnych dziedzin nauki, nawet tak bliskich sobie tematycznie, jak historia i archeologia (w badaniach archeologicznych koszty projektów są znacząco wyższe ze względu na konieczność prowadzenia prac badawczych w terenie). Ponadto należy dodać, że uczelnie wyższe oprócz działalności badawczej prowadzą również działalność dydaktyczną, co warto uwzględnić przy porównywaniu ich z instytutami badawczymi lub jednostkami Polskiej Akademii Nauk pod względem wysokości pozyskanego finansowania w przeliczeniu na pracownika naukowego.

Zestawienie nie przedstawia także pełnej aktywności grantowej jednostek: dotyczy aktywności jednostek tylko w konkursach ogłaszanych przez NCN, nie uwzględnia natomiast innych potencjalnych źródeł finansowania badań w Polsce i za granicą. Co więcej, zestawienie obejmuje także jednostki, które zajmują się głównie badaniami stosowanymi lub też, w przypadku uczelni artystycznych, nie koncentrują się na pozyskiwaniu środków na badania podstawowe. Przy interpretacji danych należy również pamiętać, że poszczególnym jednostkom przypisano wnioski składane przez osoby fizyczne, które wskazywały daną instytucję jako miejsce prowadzenia badań naukowych, realizacji stypendium, stażu bądź innych działań naukowych.

Pozycja jednostki na prezentowanej liście nie powinna być traktowana jako jednoznaczny i wystarczający wskaźnik jakości oraz aktywności naukowej tej jednostki.

Brak wskazań deskryptora pomocniczego we wnioskach składanych w konkursach MINIATURA oraz Szybka ścieżka dostępu do funduszy na badania nad COVID-19 uniemożliwił dopasowanie tych wniosków do danej dyscypliny naukowej/artystycznej. Z tego względu wnioski złożone w powyższych konkursach zostały uwzględnione w końcowej części tabeli (w kolumnach Dziedzina nauki/sztuki oraz Dyscyplina naukowa/artystyczna widnieje BRAK).