Wpływ stresu spowodowanego wojną na choroby sercowo-naczyniowe u uchodźczyń z Ukrainy

Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią niezwykle ważne wyzwanie medyczne i społeczne. Ich lepsza profilaktyka i leczenie znajdują się na szczycie listy priorytetów systemów opieki zdrowotnej we wszystkich krajach. Jednym z najbardziej istotnych czynników ryzyka związanych z wyższą zapadalnością na nadciśnienie tętnicze i choroby układu krążenia jest stres. Chociaż wiedza na temat tego rozległego i interesującego zjawiska poszerzyła się w ostatnich latach, wciąż wiele aspektów z zakresu mechanizmów patofizjologicznych leżących u podstaw jego skutków pozostaje obszarem do badań.

Od lutego 2022 r. ludność Ukrainy pozostaje pod wpływem ciągłego stresu wywołanego wojną. Wielu Ukraińców, głównie kobiety i dzieci, zostało zmuszonych do opuszczenia kraju, aby uciec przed skutkami działań militarnych. Stres spowodowany wojną ma wpływ zarówno na mieszkańców Ukrainy przebywających w Ukrainie w czasie wojny, jak i na uchodźców, którzy opuścili terytorium Ukrainy.

prof. Anna Shalimova W projekcie Wpływ stresu spowodowanego wojną na rozwój i postęp nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych u kobiet-uchodźców z Ukrainy zespół profesor Anny Shalimovej przetestował hipotezę, iż stres psychologiczny i narażenie na traumę mogą podwyższać ciśnienie krwi i przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, jego pogorszenia i progresji. Jako kierownik projektu profesor Shalimova mogła poszerzyć swoje badania w dziedzinie nadciśnienia tętniczego, czym, jak sama wspomina, zajmuje się już od wielu lat. Jednocześnie, będąc jedną z uchodźczyń wojennych w Polsce i rozumiejąc skalę problemów, z jakimi borykają się migranci wojenni, była w stanie pomóc w ich rozwiązaniu.

Prof. Anna Shalimova: „Wyniki naszego projektu wykazały związek między nadciśnieniem tętniczym a nasileniem stresu u uchodźców. Uchodźczynie z nadciśnieniem tętniczym charakteryzowały się silniejszym stresem emocjonalnym i zespołem stresu pourazowego (PTSD) niż uczestniczki bez nadciśnienia tętniczego. Dodatkowo, uchodźczynie korzystające ze wsparcia społecznego w Polsce i mieszkające z osobami o podobnych traumatycznych doświadczeniach, wykazywały porównywalne wskaźniki nadciśnienia tętniczego, ale nasilał się u nich stres emocjonalny i PTSD w porównaniu z uchodźczyniami bez wsparcia.”

Częstotliwość występowania nadciśnienia tętniczego u ukraińskich kobiet przed wojną i w jej trakcie była podobna, ale kontrola ciśnienia tętniczego u uchodźczyń w Polsce z wdrożonym leczeniem nadciśnienia uległa istotnemu pogorszeniu w zestawieniu z ich wcześniejszymi pomiarami kontrolnymi nadciśnienia tętniczego. W porównaniu z kobietami pozostającymi w Ukrainie, uchodźczynie w Polsce miały wyraźnie gorsze wyniki przy kontrolnych pomiarach ciśnienia tętniczego mimo wdrożonej farmakoterapii. Częściej także cierpiały na depresję, zaburzenia lękowe i PTSD, co może być spowodowane dodatkowymi wyzwaniami związanymi z przymusową migracją.

U kobiet-uchodźczyń z nadciśnieniem tętniczym i stresem stwierdzono największe zmiany parametrów układu sercowo-naczyniowego spośród wszystkich badanych, co pozwala uznać je za grupę bardzo wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań narządowych, wymagających szczególnej uwagi i koordynacji lekarskiej. Ze względu na interdyscyplinarny charakter problemu badania stresu, w zrozumieniu jego konsekwencji dla człowieka ważne jest podejście holistyczne - nie tylko w kardiologii, ale także w neurologii, psychologii i psychiatrii. Jednocześnie konsekwencje stresu spowodowanego wojną są nie tylko problemem medycznym, ale także społecznym, który wymaga kompleksowego rozwiązania.

Profesor Shalimova wspomina, że program badań jej zespołu mający na celu także rozpowszechnianie tematu zapewni długofalowy wpływ projektu na społeczeństwo, oczekiwania pacjentów oraz otworzy nowe kierunki zintegrowanej opieki w całym spektrum zdrowotnym uchodźców wojennych i ofiar traumy.