Ministerstwo Edukacji i Nauki pozytywnie oceniło realizację zadań przez naszą agencję i zatwierdziło Sprawozdanie z działalności NCN w 2022 roku. Wcześniej dokument został zaopiniowany pozytywnie przez Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Komitet Polityki Naukowej.
Narodowe Centrum Nauki jest agencją powołaną do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych. Centrum regularnie ogłasza konkursy na projekty badawcze, stypendia doktorskie i staże podoktorskie, współpracuje z czołowymi zagranicznymi instytucjami finansującymi badania naukowe i rozwija wielostronną współpracę europejską.
Sprawozdanie z działalności NCN w 2022 roku i Sprawozdanie z ewaluacji działalności NCN zostały przygotowane w lutym tego roku i zatwierdzone przez Radę Centrum w marcu, a następnie pozytywnie zaopiniowane przez Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Komitet Polityki Naukowej. W piśmie z 24 sierpnia do sprawozdania odniósł się prof. Przemysław Czarnek. Minister Edukacji i Nauki podkreślił, że NCN właściwie wykonywało zadania, do jakich zostało powołane.
W opinii Ministra Edukacji i Nauki czytamy m.in. „Narodowe Centrum Nauki dynamicznie realizuje cele polityki naukowej – uruchamiając programy dla młodych utalentowanych naukowców oraz podejmując międzynarodową współpracę naukową. (…) Podczas podejmowania kierunkowych decyzji o kształcie konkursów NCN uwzględniało opinie i uwagi płynące ze środowiska naukowego i reagowało na nie, stale wzbogacając ofertę grantową, korygując zasady, jak i procedury konkursowe.” Minister Edukacji i Nauki pozytywnie odniósł się także do bardzo wysokiego udziału naukowców z zagranicy w ocenie wniosków w NCN i wpływu szerokiej współpracy zagranicznej NCN na poziom umiędzynarodowienia polskiej nauki. Dobrze oceniona została również m.in. polityka informacyjna Narodowego Centrum Nauki i spójność prezentowania informacji o działalności Centrum, w tym o naborach wniosków, rozstrzygnięciach konkursów oraz aktywna współpraca z beneficjentami.
Rok 2022 w liczbach
– Narodowe Centrum Nauki przez 12 lat swojego istnienia wprowadziło wiele pozytywnych zmian i rozwiązań podnoszących jakość w polskiej nauce. Kluczowe w przyszłości jest zachowanie i rozwijanie tej instytucji, by dalej mogła służyć naszym naukowcom – mówi prof. Zbigniew Błocki, p.o. dyrektor NCN. – Taka niezależna, transparentna, działająca zgodnie z międzynarodowymi standardami agencja grantowa wydaje się niezbędnym elementem nowoczesnego finansowania badań naukowych w każdym rozwiniętym kraju – dodaje.
W konkursach NCN, w których nabór zakończył się w 2022 roku, badaczki i badacze złożyli ponad 10,5 tys. wniosków, ocenie merytorycznej poddano blisko 10 tys. z nich. Do finansowania zostało zakwalifikowanych 2065 projektów, w tym 176 w ramach inicjatyw międzynarodowych.
Centrum współpracowało z ponad 2,1 tys. ekspertów (naukowców) biorących udział w pracach Zespołów Ekspertów oceniających złożone wnioski w ramach 25 paneli dziedzinowych (dyscyplin lub grup dyscyplin). Recenzje wniosków na drugim etapie oceny zostały przygotowane przez blisko 10 tys. ekspertów zewnętrznych (odsetek recenzji zagranicznych wyniósł ponad 96 proc).
Na podstawie trwających umów zawartych z laureatami konkursów NCN w 2022 roku realizowano łącznie blisko 10 200 projektów badawczych, staży, stypendiów i działań naukowych.
W ręce naukowców została przekazana niemal cała (99,9 proc.) dotacja celowa – w wysokości 1,392 mld zł – otrzymana od MEiN w 2022 roku.
Finansowane projekty są realizowane przez naukowców afiliowanych w ośrodkach akademickich i naukowych z całej Polski.
54 proc. kwoty przekazanej przez NCN w 2022 roku wsparło rozwój młodych naukowców. – Projekty NCN wspierają ich usamodzielnienie, budowanie nowych zespołów badawczych, umożliwiają funkcjonowanie w często nadmiernie zhierarchizowanych polskich jednostkach badawczych – komentuje prof. Zbigniew Błocki.
Istotnym elementem działalności Centrum jest współpraca międzynarodowa. Agencja jest zaufanym partnerem wielu instytucji naukowych, w tym tak prestiżowych jak Towarzystwo Maxa Plancka, z którym wspólnie realizujemy program Dioscuri. Jesteśmy też aktywnym członkiem Science Europe i Global Research Council. Koordynujemy dwie sieci europejskie, QuantERA w technologiach kwantowych i CHANSE w naukach humanistycznych i społecznych.
Niski budżet
Problemem NCN jest w tej chwili niski budżet, umożliwiający finansowanie niewielkiej liczby projektów i niepewna przyszłość.
W ciągu pięciu lat, od 2018 do 2023 roku, kwota rocznej dotacji celowej dla NCN wzrosła zaledwie o ok. 13% i w coraz mniejszym stopniu odpowiada na zapotrzebowanie środowiska naukowego. W tej chwili Centrum może finansować zaledwie około 13% wniosków zgłaszanych przez badaczki i badaczy.
We wstępie do Sprawozdania z działalności NCN w 2022 roku dyrektor agencji napisał: „(…) wyjątkowo ostatnio delikatne usytuowanie Centrum w systemie finansowania nauki w Polsce, w tym duże problemy z niewystarczającym finansowaniem budżetowym, powodowały wzrost niepewności dotyczących przyszłości i ciągłości działania tej instytucji. Kluczowe jest jednak, że mimo wszystko NCN dalej funkcjonuje zgodnie z najlepszymi praktykami wypracowanymi w trakcie swojego istnienia.”