– Zapowiadana przez przyszły rząd i parlament nowelizacja ustawy budżetowej na rok 2024 stanowi ostatnią szansę na uniknięcie poważnej zapaści systemu nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce poprzez zmianę poziomu jego finansowania, w tym szczególnie NCN – piszą badaczki i badacze w liście otwartym do władz publicznych.
Inicjatorzy apelu zwracają uwagę, że w debacie i deklaracjach partii politycznych niemal całkowicie pomijane są sprawy nauki i szkolnictwa wyższego, a „wyzwania związane z dalszym prowadzeniem badań naukowych oraz sytuacja materialna naukowców stają się coraz bardziej dramatyczne”.
Przypominają też, że „stan nauk podstawowych jest jednym z głównych czynników decydujących o rozwoju cywilizacyjnym i społecznym państw” i apelują o zwiększenie budżetu NCN. – Biorąc pod uwagę wysokość budżetu Polski uważamy, że przywrócenie do niedawna obowiązującego stanu, w którym Narodowe Centrum Nauki zapewniało finansowanie 25%-30% projektów badawczych zgłaszanych do konkursów jest nie tylko konieczne, ale i całkowicie realne – piszą.
Inicjatorami listu są prof. Dariusz Rakusa z Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Marek Figlerowicz z Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN i prof. Przemysław Wojtaszek z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Apel można podpisać online.
Krajowy budżet na naukę wynosi 25 mld zł. Tylko 5,6% tej kwoty jest przeznaczanych na finansowanie projektów NCN.
W 2015 roku dotacja z budżetu państwa dla NCN na finansowanie badań wynosiła 871 mln złotych. Trzy lata później wzrosła do 1,226 mld. W 2022 roku wynosiła 1,392 mld złotych i na niezmienionym poziomie pozostała w 2023 roku. A to oznacza, że w latach 2015-18 budżet agencji na projekty wzrósł o ponad 40%, a od 2018 do 2023 o zaledwie 13%. Roczna suma wnioskowanych przez naukowców funduszy w konkursach NCN w tym czasie zwiększyła się o około 59% – z 5,4 mld zł w 2018 roku do około 8,6 mld w 2022 roku.
Więcej informacji o budżecie NCN
Z powodu zamrożonego budżetu NCN wskaźnik sukcesu w rozstrzygniętych ostatnio konkursach wyniósł: w OPUS – 8,06%, a PRELUDIUM – 10,73%. Centrum sfinansowało w tej edycji najmniejszą liczbę projektów w swojej historii.
O konieczności zwiększenia finansowania NCN mówił ostatnio prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor NCN w wywiadzie udzielonym „Forum Akademickiemu”.