Nieco ponad 338 milionów złotych otrzymają badaczki i badacze na realizację 407 projektów w polskich jednostkach w ramach konkursów OPUS 25 i PRELUDIUM 22. To najniższa liczba projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursach tego typu od początku działalności NCN. Z powodu zamrożonego budżetu NCN wskaźnik sukcesu w tej edycji wyniósł 8,06% dla OPUS i 10,73% dla PRELUDIUM.
Konkursy OPUS i PRELUDIUM to doskonale znane wśród naukowców w Polsce konkursy NCN, umożliwiające realizację badań podstawowych w polskich jednostkach. Granty OPUS umożliwiają realizację kilkuletnich złożonych projektów, zbudowanie dużych zespołów naukowych, wykorzystanie wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych oraz współpracę z partnerami zagranicznymi, a to wszystko niezależnie od etapu kariery naukowej, na jakim znajduje się kierownik projektu. PRELUDIUM to unikatowy konkurs, który umożliwia badaczom na bardzo wczesnym etapie kariery, bo jeszcze przed doktoratem, nabycie pierwszego doświadczenia w realizacji projektów badawczych trwających nawet trzy lata.
– Od początku działalności Narodowego Centrum Nauki stawialiśmy na zbudowanie kompletnej ścieżki kariery naukowej, stawiającej na samodzielność oraz rozwój badaczek i badaczy. Wielu wybitnych naukowców pracujących obecnie w Polsce to przedstawiciele tzw. pokolenia NCN – badaczy, którzy swoją drogę naukową zaczynali na przykład od PRELUDIUM, a potem rozwinęli swoje badania i dzięki wsparciu z naszych grantów mogli zbudować zespoły, które dziś prowadzą prace na najwyższym światowym poziomie – mówi Krzysztof Jóźwiak, dyrektor Narodowego Centrum Nauki.
Listy rankingowe wraz z opisami popularnonaukowymi projektów
Lista rankingowa OPUS 25 w .pdf
Lista rankingowa PRELUDIUM 22 w .pdf
OPUS 25 i PRELUDIUM 22 w liczbach
Rozstrzygnięte właśnie edycje konkursów NCN są rekordowe pod każdym względem, również w tym mało pozytywnym znaczeniu. W ciągu ostatnich dwóch lat, z powodu niskiego budżetu, którym dysponuje Centrum na finansowanie badań, liczba przyznawanych przez nas grantów systematycznie maleje.
W OPUS 25 finansowanie otrzymało 176 wniosków spośród 2184 złożonych, co oznacza, że wskaźnik sukcesu w tym konkursie spadł w porównaniu do poprzednich edycji i wyniósł tylko 8,06%. Laureaci OPUS otrzymają tym razem tylko ok. 301,6 mln zł. W poprzednich edycjach tego konkursu Narodowe Centrum Nauki mogło sfinansować więcej dobrych projektów: w OPUS 21 rozstrzygniętym równo dwa lata temu 417 naukowców otrzymało granty na kwotę 559 mln zł, w OPUS 22 – 350 grantów o wartości niemal 500 mln zł, w OPUS 23 – 266 grantów o wartości 401,5 mln zł, zaś w maju 2023 r. już tylko 224 naukowców otrzymało granty o wartości ponad 364,4 mln. Wskaźnik sukcesu również systematycznie obniżał się w tych konkursach i spadł z poziomu niespełna 19% do 11,7%.
Liczby dotyczące konkursu PRELUDIUM są równie znamienne. W dwudziestej drugiej edycji granty otrzyma średnio co dziesiąty wnioskujący młody naukowiec: na liście laureatów znalazło się 231 projektów o wartości ok. 36,5 mln zł (wskaźnik sukcesu 10,73%). Tu też obserwujemy wyraźny spadek w ciągu ostatnich dwóch lat – w PRELUDIUM 20 sfinansowaliśmy 495 wniosków na kwotę 77 mln zł, przy wskaźnik sukcesu na poziomie 22%, a w PRELUDIUM 21 – 258 grantów o wartości 41,2 mln zł (wskaźnik sukcesu niespełna 12%).
O możliwości drastycznego zmniejszenia wskaźnik sukcesu w konkursach OPUS i PRELUDIUM informowaliśmy już wcześniej.
– Po raz pierwszy w historii NCN możemy sfinansować tak mało projektów. Wszyscy wiemy, jakie będą tego konsekwencje: zdolni polscy badacze wobec tak niestabilnego systemu finansowania badań będą szukać bardziej sprzyjających warunków do pracy za granicą. Dlatego zwiększenie budżetu NCN na finansowanie badań podstawowych powinno być absolutnym priorytetem w budżecie państwa w kolejnych latach – podkreśla prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor Narodowego Centrum Nauki.
OPUS i PRELUDIUM w ciągu ostatnich dwóch lat – porównanie
Budżet NCN, budżet konkursów i wskaźnik sukcesu
Optymalny wskaźnik sukcesu w konkursach grantowych powinien wynosić ok. 25-30%, aby zapewnić wsparcie najlepszym projektom i zwiększać szanse polskiej nauki na arenie międzynarodowej. Łączny budżet NCN na finansowanie badań – o czym alarmowaliśmy już wielokrotnie – pozostaje na zbliżonym poziomie od sześciu lat. W tym czasie kwota wnioskowana przez naukowców wzrosła o kilkadziesiąt procent. Wysokość dotacji, jaką w tej chwili otrzymuje NCN, w żaden sposób nie odpowiada na zapotrzebowanie polskiego środowiska naukowego.
W NCN od dawna podejmujemy intensywne starania o zwiększenie dotacji celowej na finansowanie badań.
– W ciągu ostatnich lat kompetencje badaczy wyraźnie wzrosły, planują bardziej odważne projekty, na coraz wyższym poziomie, często we współpracy z wieloma partnerami zagranicznymi, które wymagają wyższego finansowania. To dobry znak i naturalny kierunek rozwoju naukowego kraju. W NCN walczymy o wzrost finansowania nie dla instytucji, ale dla tych badaczek i badaczy, którzy z naszych grantów korzystają i którzy dzięki tym grantom wciąż chcą pracować w Polsce. Jesteśmy wdzięczni za dotychczasowe wsparcie ze strony środowiska naukowego, ale jednocześnie prosimy o więcej. Tylko razem możemy wpływać na władze publiczne, by zwiększyły finansowanie nauki – podkreśla dyrektor NCN.
Listy rezerwowe dobrze ocenionych projektów
W konsekwencji starań o zwiększenie budżetu NCN w roku 2024 i kolejnych, Rada NCN po konsultacji z dyrekcją Centrum po raz pierwszy w przypadku konkursów OPUS i PRELUDIUM podjęła uchwałę umożliwiającą Zespołom Ekspertów przygotowanie list rezerwowych. Na listach znalazły się projekty, które przeszły pełną procedurę oceny, zostały wysoko ocenione przez ekspertów i nie uzyskały finansowania wyłącznie z powodu braku środków w budżecie agencji. Listy rezerwowe zostaną również przygotowane w kolejnych rozstrzyganych przez NCN konkursach, tj. SONATA BIS 13 i MAESTRO 15. Tryb tworzenia list rezerwowych.
Zdecydowaliśmy się na taki krok, aby przygotować się do realizacji zadań związanych z ewentualnym zwiększeniem budżetu w roku 2024 i w latach kolejnych. W krajowych programach NCN procedury konkursowe od momentu zakończenia naboru wniosków do momentu wydania decyzji o przyznaniu bądź nieprzyznaniu finansowania trwają około 5 miesięcy. Realizacja grantów rozpoczyna się zwykle po 8-9 miesiącach od zakończenia naboru wniosków.
Centrum otrzymuje budżet w cyklu rocznym. Oznacza to, że środki niewykorzystane przez nas w danym roku muszą zostać zwrócone do Ministerstwa Edukacji i Nauki w ostatnim dniu roboczym grudnia, nie możemy ich tak po prostu przenieść na kolejny rok. – Listy rezerwowe dają nam możliwość wydania ewentualnego zwiększonego budżetu na wysoko ocenione przez ekspertów projekty już w 2024 roku – wyjaśnia prof. Jóźwiak.
Po przekazaniu Narodowemu Centrum Nauki dodatkowych środków, Rada NCN podejmie decyzję o tym, na które konkursy je przeznaczyć. Uchwały zmieniające budżety poszczególnych konkursów NCN Rada będzie podejmować w zależności od tego, kiedy i w jakiej wysokości dodatkowe środki zostaną przekazane Narodowemu Centrum Nauki przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Co oznacza umieszczenie na listach rezerwowych?
Badaczki i badacze, których projekty znalazły się na listach rezerwowych otrzymali decyzje negatywne, ale z adnotacją o umieszczeniu na takiej liście. Nie są ograniczeni w żaden sposób w realizacji swoich praw w postępowaniu konkursowym, mogą składać odwołania od decyzji dyrektora NCN i wnioski w kolejnych konkursach.
Jeśli budżet NCN zostanie zwiększony i Rada NCN podejmie uchwały o zwiększeniu puli środków w poszczególnych konkursach, wnioski z list rezerwowych będą finansowane w kolejności zgodnej z rankingiem przyjętym przez Zespoły Ekspertów. To, ile projektów z listy rezerwowej ostatecznie zostanie sfinansowanych, uzależnione jest od kwoty, jaką Rada przeznaczy na dany konkurs. Wnioskodawcy, których projekty z list rezerwowych zostaną zakwalifikowane do finansowania otrzymają decyzje zmieniające, informacja zostanie również zamieszczona na stronie NCN. Tryb tworzenia list rezerwowych
Człowiek, natura i świat w tematach badań laureatów OPUS i PRELUDIUM
Laureaci konkursów NCN pracują nad najbardziej istotnymi w świecie XXI wieku tematami, np. dotyczącymi zdrowia publicznego i chorób trapiących współczesne społeczeństwa. Grant OPUS w grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce otrzymał prof. dr hab. Mikołaj Czajkowski z Uniwersytetu Warszawskiego, który zrealizuje projekt dotyczący ekonomicznej wartości zdrowia. Badacz zajmie się w szczególności efektami zakresu i preferencjami względem ryzyka w wycenie śmiertelności i zachorowalności. Dr hab. Monika Bzowska z Uniwersytetu Jagiellońskiego w swoim projekcie z obszaru nauk o życiu skupi się na tym, jak uderzyć w białka wewnątrzkomórkowe, które nie są, a mogłyby stać się celem terapii przeciwnowotworowych. Naukowczyni planuje opracowanie i charakterystykę zaawansowanej nanoplatformy do transportu specyficznych przeciwciał monoklonalnych do wnętrza komórki. W grupie nauk ścisłych i technicznych projekt OPUS zrealizuje dr inż. Daria Podstawczyk z Politechniki Wrocławskiej, która zajmie się projektowaniem, syntezą i modelowaniem biomateriałów zawierających mikroalgi i wykorzystaniem ich do współosiowego biodruku 3D żywych materiałów o zdolności uwalniania tlenu.
Wśród tematów, którymi zajmują się laureaci PRELUDIUM można odnaleźć inspiracje zjawiskami zachodzącymi w środowisku naturalnym, które są lub mogą być wykorzystywane przez człowieka w celach użytkowych. W grupie projektów finansowanych w naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce jest grant kierowany przez Alberta Kusi z Uniwersytetu Warszawskiego. Naukowiec zbada preferencje i gotowość do płacenia za wartości użytkowe i nieużytkowe sztucznych raf w Polsce, z uwzględnieniem zmniejszającej się odległości, postaw środowiskowych i różnych metod pozyskiwania informacji. Agata Zaremba z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu w swoim projekcie z obszaru nauk o życiu zbada możliwość wykorzystania dyni, kalafiora, brokułów i marchwi jako nośników jodu do wzbogacania żywności. W grupie nauk ścisłych i technicznych Krzysztof Szewczyk z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk zajmie się tematyką pożaru, spalonego obszaru i węgla drzewnego. Badacz przeprowadzi modelowanie obszaru spalonego, walidację krzyżową pożarów i analizę węgli drzewnych.
Listy rankingowe wraz z opisami popularnonaukowymi projektów
Wysyłka decyzji
Informujemy, że dziś zostaną wysłane decyzje dla wniosków zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do finansowania w konkursie OPUS 25 i PRELUDIUM 22. Przypominamy, że decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny.
W przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN, decyzja dyrektora Narodowego Centrum Nauki będzie doręczana wyłącznie na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). W przypadku gdy osoba fizyczna będąca wnioskodawcą wskaże we wniosku adres skrytki ePUAP decyzja będzie wysłana na ten adres. Jeżeli wnioskodawca będący osobą fizyczną nie wskaże adresu skrytki ePUAP doręczenie decyzji będzie realizowane poprzez wysłanie na podany we wniosku adres e-mail informacji z adresem elektronicznym, z którego można pobrać decyzję dyrektora Narodowego Centrum Nauki.
Decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki dotyczące przyznania środków finansowych przekazywane są dodatkowo do wiadomości kierownika projektu, a w przypadku gdy wnioskodawcą jest osoba fizyczna również do podmiotu, wskazanego we wniosku jako podmiot realizujący.
W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność podanego we wniosku adresu elektronicznego (ESP, skrytki ePUAP, e-mail). W razie podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie OSF.