Dr Piotr Alexandrowicz, historyk prawa z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i dr Łukasz Bola z Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk dołączyli do grona laureatów Starting Grants ERC. Badacze realizują również projekty NCN.
Starting Grant ERC mogą otrzymać naukowcy od 2 do 7 lat po doktoracie, na projekt trwający do 5 lat. Przyznawane są na realizację ryzykownych, ale potencjalnie przełomowych projektów badawczych.
Badanie plastyczności mózgu u osób niewidomych
Dr Łukasz Bola
Dr Łukasz Bola z Instytutu Psychologii PAN otrzymał finansowanie z ERC na realizację projektu BLINDBRAIN. Jego projekt będzie dotyczył plastyczności mózgu u osób niewidomych od urodzenia. – Duża część ludzkiego mózgu jest genetycznie zaprogramowana do obsługi zmysłu wzroku. W mojej pracy badam, co te obszary robią u osób niewidomych, które, siłą rzeczy, nie wykorzystują kory wzrokowej tak, jak osoby widzące. Pozwala mi to zrozumieć, jak mózg adaptuje się do nowych wyzwań – wyjaśnia badacz.
W ostatnich latach, badania neuroobrazowe prowadzone z udziałem osób niewidomych pokazały, że obszary wzrokowe osób niewidomych aktywują się w odpowiedzi na bodźce językowe, takie jak słowa i zdania. Zdobywca grantu ERC chce poznać mechanizmy, które mogą leżeć u podstaw tego typu aktywacji. – Czy usłyszenie np. słowa „jabłko” prowadzi do pojawienia się w obszarach wzrokowych osoby niewidomej stosunkowo prostej, przestrzennej reprezentacji małego i okrągłego obiektu? Taki wynik sugerowałby, że obszary te zachowują do pewnego stopnia swoje typowe funkcje, takie jak ocena wielkości i kształtu obiektów, nawet u osób niewidomych. Może być jednak tak, że obserwowane w tych obszarach aktywacje są związane z reprezentacją bardziej abstrakcyjnej wiedzy – przykładowo tego, że jabłka nie rosną na Antarktydzie albo że usłyszane słowo jest rzeczownikiem. Tego typu rezultat byłby dowodem na to, że obszary wzrokowe mogą u osób niewidomych zajmować się zupełnie innymi zadaniami niż u osób widzących. Byłaby to rewolucja w naszym rozumieniu plastyczności ludzkiego mózgu – opowiada naukowiec.
Dr Bola jest autorem kilkudziesięciu publikacji w czołowych, międzynarodowych czasopismach. Był na stażach naukowych na Uniwersytecie w Glasgow oraz na Harvardzie.
Grant na zbadanie paratekstów
Dr Piotr Alexandrowicz
Dr Piotr Alexandrowicz otrzymał finansowanie na badania pod tytułem PetrIUS: „Petryfikacja ius commune poprzez drukowane parateksty”. Celem projektu jest zbadanie historii i funkcji drukowanych marginaliów w najważniejszych starodrukach prawniczych. Zbiory prawa rzymskiego i kanonicznego były wydawane drukiem na wzór rękopisów: tekst normatywny w centrum strony, zaś na marginesach glosy, wyjaśnienia, streszczenia czy kazusy. Te „parateksty” umieszczone na marginesach drukowanych książek prawniczych nie były do tej pory szerzej analizowane. Zbadanie ich może dostarczyć cennej wiedzy na temat relacji między drukarzami a prawnikami, na temat stosowania prawa, interpretacji prawniczej i edukacji prawniczej w okresie wczesnonowożytnym. Parateksty można także analizować jako narzędzia komunikacji prawniczej. – Planujemy wykorzystać między innymi narzędzia służące do przetwarzania języka naturalnego by szybko i efektywnie porównywać tysiące paratekstów, śledzić ich ewolucję oraz szukać odesłań do nich w ówczesnej literaturze prawniczej – tłumaczy badacz.
Piotr Alexandrowicz pracuje na Wydziale Prawa i Administracji UAM. Publikował w szczególności na temat recepcji prawa rzymskiego w średniowiecznym prawie kanonicznym, na temat wczesnonowożytnego prawa porównawczego oraz na temat streszczeń w drukowanych Dekretałach Grzegorza IX.
Wcześniejsze doświadczenie z NCN
Obaj badacze są laureatami wielu nagród i wyróżnień. Dr Piotr Alexandrowicz jest kierownikiem trzech projektów NCN. – Dzięki tym projektom mogłem odważnie wejść w międzynarodowe środowisko historyków prawa, a dzięki temu nawiązać cenne kontakty i skutecznie upowszechniać wyniki moich badań. To dzięki NCN mogłem też i mogę kontynuować moją pracę naukową po doktoracie. Od 2020 roku jestem zatrudniony na etatach związanych z realizacją projektów – nie mam pojęcia, co i gdzie bym robił dzisiaj, gdyby nie NCN – mówi badacz.
Dr Łukasz Bola dzięki wsparciu Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej powrócił do Polski, po okresie pracy na Harvardzie. Kierował także trzema projektami NCN. Jak sam mówi, doświadczenie w krajowych konkursach grantowych było „niezwykle pomocne” podczas starania się o grant ERC. – Podstawa to oryginalny pomysł badawczy, a także wiarygodność osoby wnioskującej o grant – mówi naukowiec. Dodaje, że ważne jest też wsparcie instytucjonalne. Wymienia inicjatywy mentoringowe prowadzone przez KPK Programów Badawczych UE, a także panele próbne i konsultacje z ekspertami organizowane przez Biuro Doskonałości Naukowej PAN.
W tym roku o Starting Grants ERC starało się prawie 3500 badaczy i badaczek. Niecałe 500 uzyskało finansowanie swojego wniosku. Granty StG otrzymało także ośmioro polskich naukowców pracujących w ośrodkach zagranicznych, wśród nich jest dr hab. inż. Małgorzata Włodarczyk-Biegun, laureatka dwóch konkursów OPUS NCN oraz dr Kamil Mamak. Projekt badaczki będzie realizowany w konsorcjum z Politechniką Śląską w Gliwicach (w ramach Multi-beneficiary grant) – laureatka jest profesorem tej uczelni. Dr Kamil Mamak, laureat konkursu PRELUDIUM podkreśla, że bez doświadczenia w pisaniu wniosków do NCN nie zdecydowałby się na udział w konkursie ERC. – Struktura grantów jest podobna, pisanie wniosku do ERC było dla mnie naturalnym kolejnym krokiem. Nie musiałem myśleć o formie, bo to miałem już przećwiczone z NCN – informuje.
Od momentu powstania europejskiej agencji w 2007 roku, do Polski trafiło łącznie 87 grantów ERC wszystkich kategorii – Starting, Consolidator, Advanced, Synergy, Proof of Concept.
O doświadczeniach w przygotowaniu wniosków do ERC rozmawialiśmy w ostatnim odcinku podcastu NCN z profesorami Arturem Obłuskim i Piotrem Sankowskim.