Badanie procesów poznawczych związanych z doświadczeniem estetycznym w tańcu

Fot. Michał Łepecki

Pierwszą intuicją sformułowania projektu było doświadczenie tancerzy i choreografów, którzy często, pracując nad materiałem ruchowym, napotykają moment, w którym ich proces twórczy blokuje się. Performer świetnie zna choreografię, ma wiedzę i wszelkie kompetencje, by odpowiednio wykonać ją na scenie. Mimo to, coś „nie działa” – nie porusza i nie przekonuje widza. Wówczas choreograf sugeruje mu, by skierował swoją uwagę na coś innego niż sam ruch. Może to być na przykład relacja z partnerem, akcenty w muzyce, ciężar dłoni lub wykorzystanie przestrzeni. Często po kilku takich próbach udaje się wytworzyć oczekiwany efekt estetyczny, co jednak się zmieniło? Tancerz nie nauczył się przecież nagle wyżej podnosić nogi, w jednej chwili nie poprawiła się też jego koordynacja ani szybkość. Wydaje się, że to właśnie skierowanie uwagi na inny aspekt jego doświadczenia – wywołanie zmiany najpierw w umyśle, a nie ciele wykonawcy – sprawiło, że inaczej zinterpretował choreografię. Zrozumienie mechanizmów i przyczyn rządzących takimi subtelnymi transformacjami leży u podstaw tego projektu.

fot. Michał Łepecki

Jest on próbą spojrzenia bezpośrednio na doświadczenie tańca – nie poprzez kontekst, technikę lub historię, lecz postawienie w centrum zainteresowania procesów poznawczych, jakie pozwalają nam tańczyć i fascynować się, oglądając taniec. Przyjrzenie się temu jest możliwe dzięki wykorzystaniu najnowszych ustaleń nauk o poznaniu. Rozwój technologii i interdyscyplinarne podejście pozwalają dostrzegać coraz subtelniejsze aspekty ludzkiej percepcji, w tym także uwagi. Temat ten jest tyleż fascynujący co niebezpieczny, bo podatny na uproszczenia i spłycenia wynikające z wciąż ograniczonych możliwości współczesnych nauk w badaniu mechanizmów percepcji i świadomości. Mimo tych niebezpieczeństw, tworzenie coraz silniejszych połączeń pomiędzy kulturoznawstwem i teatrologią a naukami kognitywnymi i fenomenologią, daje nadzieje na powstanie nowych perspektyw w badaniach zjawisk performatywnych, które do tego będą akceptowane zarówno przez praktyków, jak i teoretyków.

fot. Michał Łepecki

Pierwsze wyniki badań dotyczących uwagi profesjonalnych tancerzy pozwoliły już potwierdzić istotne zmiany w pomiarach funkcji poznawczych, jakie wywołuje intensywny trening taneczny. Kolejne testy mają pozwolić na wskazanie konkretnych aktywności, które szczególnie wpływają na uwagę tancerzy, a także na sprawdzenie, jaki mają one wpływ na ich działania na scenie. W ramach projektu prowadzone są jednocześnie szczegółowe kwerendy, badania w trybie practice-based research oraz konsultacje z najwyższej klasy specjalistami zagranicznymi. Wszystkie te metody mają służyć jak najpełniejszej realizacji celu badawczego projektu, jakim jest pogłębienie naszego rozumienia procesów poznawczych związanych z doświadczeniem estetycznym w tańcu.

Tomasz Ciesielski

fot. Michał Łepecki

Performer, choreograf i badacz tańca. Pedagog na Akademii Muzycznej w Łodzi i doktorant na Uniwersytecie Łódzkim. Pracuje na styku sztuki i nauki, łączy strategie choreograficzne z metodami z pogranicza kognitywistyki i kulturoznawstwa. Twórca spektakli, m. in.: Sense-action, Koszty kwalifikowane/Taniec, moja miłość, Idylluzja oraz Karaoke. Autor książki Taneczny umysł. Teatr ruchu i tańca w perspektywie neurokognitywistycznej, współredaktor antologii Strategie choreograficzne. Nowe perspektywy. Sekretarz rady redakcyjnej polskiego Słownika tańca XX i XXI wieku.

Data publikacji: 28.11.2019