Świątynia w tradycji panćaratry w Indiach

Tradycyjne formy religijne i ciągle żywe tradycje filozoficzne, artystyczne i medyczne miały decydujący wpływ na współczesny kształt kultury Indii i są integralnym elementem życia Indii.

Projekt stanowi kontynuację wcześniejszych badań nad jedną z najstarszych, najważniejszych, ale i najmniej zbadanych tradycji religijnych Indii – wisznuickiej pańćaratry. Kulty czczące boga Wisznu stanowią jeden z najbardziej rozpowszechnionych indyjskich nurtów religijnych, a ich historia sięga czasów przed naszą erą. Wśród wczesnych nurtów są też tradycje klasyfikowane jako tantryczne, czyli charakteryzujące się, na przykład, kultem żeńskich potencji, nad którymi wyznawca może zapanować i wykorzystać ich moc dzięki skomplikowanemu systemowi rytuałów. Pańćaratra, będąca tradycją tantryczną, oraz spisane w sanskrycie teksty kanoniczne, są głównym przedmiotem zaproponowanych badań.

Pańćaratra jest tradycją starą, jednak ciągle w Indiach istniejącą. Większość świątyń Południa Indii należy właśnie do pańćaratry lub do drugiej wisznuickiej tradycji tantrycznej, waikhanasy. Współcześni wyznawcy pańćaratry to przede wszystkim rody kapłańskie związane z ważnymi centrami religijnymi: Melkote w stanie Karnataka, Srirangam, Kumbhakonam i Kanćipuram w Tamilnadu oraz Tirupati w Andhra Pradeś.

Pańćaratra, podobnie jak wiele innych tradycyjnych form kultury Indii, należy do nurtów religijnych, których istnienie jest zagrożone, stąd ważne i pilne jest podejmowanie badań nad jej pozostałościami. Jest to istotne zadanie indologii światowej, zwłaszcza przy ograniczonych badaniach prowadzonych nad tymi zagadnieniami w samych Indiach.

Celem projektu jest zebranie, analiza i interpretacja materiału dotyczącego świątyni w tradycji pańćaratry w aspekcie religijnym, społecznym i architektonicznym, co pozwoli opisać cechy kultu świątynnego. Świątynie są centrami kultywującymi tradycyjną kulturę Indii, stanowiącymi rodzaj mikrokosmosu zawierającego wszystkie elementy istotne dla tej kultury. Głównym przedmiotem badań będzie kultura świątynna w aspekcie teoretycznym, opisanym przez teksty i we współczesnej praktyce. Zgromadzony materiał będzie służył konfrontacji wiedzy przekazanej przez teksty z rzeczywistą, współczesną sytuacją pańćaratry.

Projekt jest w swej istocie interdyscyplinarny, wymagający połączenia badań filologicznych nad tekstami, które są naszym podstawowym źródłem wiedzy, z badaniami nad religią i filozofią Indii, a także badaniami nad kwestiami społecznymi, ekonomicznymi, politycznymi, które wpływały na kształt kultu świątynnego. Projekt wskazuje także możliwość i potrzebę stosowania metod właściwych klasycznej indologii, wraz z całym zasobem jej wiedzy, do badań nad Indiami współczesnymi. Jego elementami będą zatem, oprócz badań nad tekstami, badania terenowe na Południu Indii, służące zebraniu tekstów źródłowych i danych wśród społeczności pańćaratrów oraz zbieraniu materiałów audio-wizualnych dokumentujących badania.

dr hab. Marzenna Czerniak-Drożdżowicz, prof. UJ

Pracuje w Zakładzie Indianistyki Instytutu Orientalistyki UJ, stopnie naukowe doktora i doktora habilitowanego uzyskała na Wydziale Filologicznym UJ. Jej badania, początkowo dotyczące wczesnych sanskryckich tekstów rytualistycznych i prawnych, ewoluowały w stronę studiów nad wczesnymi tradycjami hinduistycznymi. Znaczną część prac, w tym badania terenowe na południu Indii, prowadzi w ramach krajowych grantów badawczych oraz stypendiów przyznanych przez Wolfson College w Oksfordzie (Michael Culson Fellowship), American Institute of Indian Studies (The Andrew Mellon Fellowship) oraz w ramach międzynarodowych projektów badawczych Austriackiej Akademii Nauk w Wiedniu.

Rys. 1. Autorka w świątyni Kailasanatha, Kancipuram, Tamilandu 2010 (zdj. L. Drożdżowicz)

Rys. 2. Procesja w świątyni Varadaraja w Kancipuram, Tamilnadu 2008 (zdj. M. Czerniak-Drożdżowicz)

Rys. 3. Autorka przy pracy z Panditem Varadadesikanem, École Francaise d’Extrême Orient, Pondicherry, Tamilnadu 2006 (dzięki uprzejmości ÉFEO, zdj. G. Ravindran)

Data publikacji: 20.07.2012