Trening ukierunkowania uwagi a zaburzenia depresyjne

Depresja to jeden z najbardziej dotkliwych problemów psychicznego funkcjonowania ludzi. Szacuje się, że około 10% populacji cierpi na depresję, a część z tych osób nie ma dostępu do skutecznego leczenia. Obecne metody leczenia depresji obejmują głównie farmakoterapię z jej licznymi efektami ubocznymi oraz psychoterapię, której zakres działania w dużej mierze zależy od motywacji pacjenta oraz jego zaangażowania w proces. Zdarza się, że mimo wymienionych czynników psychoterapia może mieć niską skuteczność. Niezbędne są zatem poszukiwania nowych sposobów pomocy osobom w depresji.

Nasz projekt jest odpowiedzią na teoretyczne dylematy związane z założeniami psychopatologii poznawczej oraz specyficznymi nierozstrzygniętymi problemami praktycznymi wynikającymi z badań nad treningami ukierunkowania uwagi. Trening ukierunkowania uwagi na bodźce pozytywne może być jednym z narzędzi wspomagających leczenie zaburzeń lękowo-depresyjnych. Dotychczasowe badania prowadzone w tym obszarze na całym świecie przynoszą sprzeczne wyniki. Część z nich wskazuje, że treningi ukierunkowania uwagi charakteryzują się wysoką skutecznością w zmniejszaniu objawów zaburzeń, jednak istnieje pewna liczba doniesień, które wskazują, że efekt ten jest mały lub nieznaczący. Oznaczałoby to, że albo treningi są błędnie zaprojektowane albo podstawą zaburzeń lękowych czy depresyjnych wcale nie są zniekształcenia poznawcze.

Głównym celem naszych badań jest weryfikacja założenia mówiącego, że u podłoża zaburzeń psychicznych leżą zaburzone mechanizmy poznawcze oraz oszacowanie skuteczności stosowania treningów ukierunkowania uwagi na bodźce pozytywne jako narzędzia terapeutycznego zmniejszającego objawy depresyjne. W projekcie planuje się również ocenę zasadności teorii psychopatologii poznawczej, która mówi, że tendencyjność uwagi jest jedną z przyczyn zaburzeń depresyjnych i lękowych. Teorie poznawcze sugerują, że tendencja do preferencyjnego przetwarzania negatywnych informacji odgrywa centralną rolę w powstawaniu i utrzymywaniu się zaburzeń lękowych i depresyjnych.

Kolejnym równie ważnym celem projektu jest pomoc w zaprojektowaniu skutecznego narzędzia terapeutycznego do leczenia osób z depresją. Proponowany projekt koncentruje się na poznawczym, pozaświadomym ukierunkowaniu sposobu wyszukiwania informacji w otoczeniu w celu trenowania osób z zaburzeniami depresyjnymi do szukania pozytywnych aspektów życia.

Pomiar zmniejszenia objawów depresyjnych będzie wykonywany przy użyciu narzędzia do codziennego pomiaru funkcjonowania w realnym życiu: dzienniczka codziennych wydarzeń oraz pomiaru okulograficznego, czyli rejestracji aktywności wzrokowej służącej do oceny ukierunkowania uwagi. Dzięki zastosowaniu obu narzędzi, skuteczność treningów jest mierzona w odniesieniu do faktycznego poziomu funkcjonowania w codziennym życiu oraz pomiaru psychofizjologicznego. Dodatkowymi narzędziami sprawdzenia efektywności treningów będą kwestionariusze do badania poziomu depresji i lęku.

Projekt ma na celu wsparcie badań nad depresją i jej leczeniem. Pozytywne wyniki badań pomogą zintegrować treningi jako komplementarne narzędzie pomocy do programów psychoterapeutycznych dla osób z depresją.

Dr Izabela Krejtz

Psycholog poznawczy w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Naukowo interesuje się m.in. tendencyjnością uwagi z perspektywy psychopatologii poznawczej oraz stymulowaniem rozwoju poznawczego dzieci. Autorka internetowych treningów uwagi i pamięci dla dzieci z ADHD. Obecnie zajmuje się badaniami procesów uwagi z wykorzystaniem okulografii. Laureatka Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Prof. John Nezlek

Pracownik College of William and Mary, Williamsburg, USA oraz Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Poznaniu. Wybitny specjalista w analizie danych metodą multilevel analysis.

Dr n. med. Paweł Holas

Psychiatra, psychoterapeuta, superwizor terapii poznawczo-behawioralnej, związany z Warszawskim Uniwersytetem Medycznym. Naukowo interesuje się psychopatologią poznawczą w szczególności u osób z zaburzeniem fobii społecznej oraz zaburzeniami depresyjnymi.

Mgr Marzena Rusanowska

Doktorantka na Uniwersytecie Jagiellońskim, magister psychologii i anglistyki UJ, psychoterapeutka, stypendystka Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Zaangażowana w projekty badawcze związane z badaniami nad tendencyjnością uwagi.

Data publikacji: 23.01.2013