Znaczenie interakcji układu endokanabinoidowego i endowaniloidowego w leczeniu bólu przewlekłego – potencjał terapeutyczny związków hybrydowych

Wzrastająca wraz z postępem cywilizacyjnym średnia długość życia człowieka, stawia przed medycyną kolejne wyzwania, z których jednym z najtrudniejszych jest leczenie bólu przewlekłego, na jaki cierpi coraz większy odsetek społeczeństwa. Według badań epidemiologicznych przeprowadzonych w krajach europejskich szacuje się, że ból przewlekły występuje u 19% populacji. Oznacza to, że w ciągu roku w Polsce schorzenie to jest diagnozowane u 7 mln pacjentów. Terapia bólu przewlekłego jest skomplikowana ze względu na dużą różnorodność jego pochodzenia. Dodatkowo żaden z dostępnych leków nie zapewnia pacjentom wystarczającej ulgi, niosąc równocześnie za sobą ryzyko powikłań i wielu działań niepożądanych. Ponieważ opracowywanie nowych leków i terapii w dużej mierze opiera się na dogłębnym zrozumieniu patomechanizmów leżących u podstaw jednostki chorobowej, dlatego celem pracy doktorskiej jest zrozumienie zaangażowania endogennych układów kanabinoidowego (receptor CB1) i waniloidowego (receptor TRPV1) w rozwoju bólu przewlekłego.

Największą liczbę klinicznych przypadków bólu przewlekłego stanowi ból neuropatyczny oraz ból kostno-stawowy związany z osteoartrozą, dlatego też badania zawarte w pracy doktorskiej obejmują dwa modele zwierzęce odpowiadające tym schorzeniom, tym samym reprezentując największą grupę docelową pacjentów. Oprócz badań behawioralnych w pracy doktorskiej wykorzystane zostały techniki molekularne, skupiające się na poszukiwaniu czasowych i przestrzennych różnic w ekspresji genów, które naświetlą udział badanych układów w rozwoju bólu przewlekłego. Skorelowanie wyników badań behawioralnych z obserwowanymi zmianami biochemicznymi pozwoli na zaproponowanie nowego kierunku w leczeniu bólu przewlekłego.

Obecnie powszechnie stosowanym podejściem w terapii przeciwbólowej jest wykorzystywanie leków selektywnych względem danego punktu uchwytu (np. receptora lub enzymu). Proponowane przez doktorantkę z Laboratorium Patofizjologii Bólu nowe związki działają na dwa układy receptorowe (CB1 i TRPV1), a tym samym mogą wykazywać wyższą skuteczność oraz lepszy profil farmakologiczny od obecnie wykorzystywanych leków oddziałujących na jeden cel biologiczny. Bezpieczeństwo i obniżona ilość działań niepożądanych jest istotna ze względu na duże spożycie leków przeciwbólowych w naszym kraju (2 mld tabletek rocznie). Dodatkowo, rozpoczęcie badań nad zupełnie nowymi i nieistniejącymi dzisiaj lekami oddziałujących z endogennymi układami może przyczynić się do powstania nowej terapii bólu przewlekłego opartej na wzmocnieniu działania związków wytwarzanych przez organizm.

mgr Natalia Małek

Doktorantka w Instytucie Farmakologii PAN w Krakowie. Pracę doktorską dotyczącą nowych leków w leczeniu bólu przewlekłego wykonuje pod opieką dr hab. Katarzyny Starowicz-Bubak. Wyniki swoich badań prezentowała na wielu konferencjach o zasięgu międzynarodowym oraz opublikowała w czasopismach naukowych. Dzięki programowi ETIUDA, badania nad patomechanizmami powstawania bólu przewlekłego będzie kontynuowała w laboratorium prof. Stephena McMahona w King’s College of London.

Data publikacji: 25.08.2015