Głębokomorskie środowiska dewonu jako klucz do zrozumienia globalnych perturbacji ekosystemowych

Kierownik projektu (z prawej) w trakcie prac terenowych w kamieniołomie Ostrówka koło Kielc. Fot. J. Ciesielczuk

Projekt z zakresu nauk geologicznych pt. „Głębokomorskie środowiska dewonu jako klucz do zrozumienia globalnych perturbacji ekosystemowych” dotyczy okresu dewońskiego (od 418 do 369 milionów lat temu), wyróżniającego się w dziejach Ziemi przełomowymi zmianami w biosferze, tak morskiej, jak i lądowej, oraz licznymi kryzysami bioróżnorodności. Kluczem do lepszego zrozumienia przyczyn tych globalnych perturbacji, powiązanych z dynamicznie ewoluującym klimatem, jest rozszerzenie badań poza najlepiej dotychczas poznany typ ówczesnego środowiska morskiego – ciepłe obszary płytkowodnych szelfów strefy subtropikalnej.

Zaplanowane zostały interdyscyplinarne badania, przede wszystkim stratygraficzne, paleoekologiczne i geochemiczne, zapisu wybranych zdarzeń globalnych w bardzo słabo dotąd poznanych strefach mórz: głębokowodnej i – częściowo – z obszaru klimatu chłodnego w dziesięciu wybranych regionach (łącznie z Syberią, Chinami, Południową Ameryką i Australią). Tego typu ogólnoświatowe prace analityczne, na kwotę prawie 3 milionów złotych, mają duże znaczenie nie tylko dla zrozumienia uwarunkowań wielkich wymierań w przeszłości geologicznej, ale i dla bieżącej debaty na temat przyszłych zmian ekosystemowych. Bazując na ogólnej zasadzie „nie można zrozumieć teraźniejszości ani prognozować przyszłości bez dogłębnego poznania przeszłości”, uniwersalne znaczenie projektu przejawia się w dążeniu do pełniejszego zrozumienia aspektów reakcji współczesnych biocenoz na zachodzące zmiany środowiskowe, takie jak zakwaszenie wód oceanu w warunkach narastającego efektu cieplarnianego.

Kierownik projektu w trakcie prac terenowych w kamieniołomie Kowala koło Kielc. Fot. M. Rakociński

Projekt będzie realizowany z udziałem 17 przeważnie młodych pracowników przez Uniwersytet Śląski w szerokiej współpracy krajowej (Instytut Paleobiologii i Instytut Nauk Geologicznych PAN, Uniwersytet Adama Mickiewicza) i międzynarodowej oraz pod auspicjami międzynarodowej Podkomisji Stratygrafii Dewonu (SDS), afiliowanej przy UNESCO. Zgromadzenie unikatowych materiałów badawczych i danych analitycznych przesądzi o przodującej roli polskich ośrodków w badaniach tego okresu w dziejach Ziemi w skali światowej, co zaowocuje w przyszłości kolejnymi projektami badawczymi, rozprawami doktorskimi i ważnymi publikacjami. Kontakty międzynarodowe i unikatowe doświadczenia terenowe młodych pracowników są też trudne do przecenienia dla rozwoju ich kariery. W ramach projektu przewidziano utworzenie trzech etatów naukowych: dla kierownika projektu, post-doca i doktoranta. Uzyskane wyniki zostaną udostępnione w formie bazy danych na specjalnie utworzonym portalu internetowym.

prof. dr hab. Grzegorz Racki

Fot. M. Sobstel

Prof. dr hab. Grzegorz Racki jest profesorem zwyczajnym na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu. Studia geologiczne ukończył w 1976 r. na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 2006-2010 był dyrektorem Instytutu Paleobiologii PAN w Warszawie. Jako członek tytularny reprezentuje Polskę w międzynarodowej Podkomisji Stratygrafii Dewonu. Ponadto został powołany do Zespołu do Spraw Dobrych Praktyk Akademickich w MNiSW. Jest autorem bądź współautorem blisko 100 publikacji, m. in. monografii wydanej w 2005 w prestiżowej serii Elseviera. Jego zainteresowania naukowe skupione są na globalnych katastrofach ekologicznych w dziejach Ziemi (patrz http://gu.us.edu.pl/node/272371).

Data publikacji: 29.10.2013