Sceny ofiarne w Kaplicach Kultu Królewskiego Świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari

Polsko-Egipska Archeologiczno-Konserwatorska Misja, działająca z ramienia Polskiego Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, prowadzi prace w Świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari od lat 60. XX w. W ostatnim dziesięcioleciu badania skupiły się na terenie Kompleksu Kultu Królewskiego położonego na trzecim tarasie świątyni. Głównym pomieszczeniem tego zespołu architektonicznego jest kaplica poświęcona kultowi grobowemu Hatszepsut, kobiety-faraona, sprawującej władzę w XV w. p. n. e. Kaplica ta, w której składano ofiary przed posągiem Hatszepsut, jest największym pomieszczeniem w całej świątyni. Obok niej położona jest mniejsza sala poświęcona kultowi ojca Hatszepsut, Totmesa I. Mimo że budowla w Deir el-Bahari reprezentuje typ świątyń grobowych charakterystyczny dla okresu Nowego Państwa (zwanych przez starożytnych Egipcjan Świątyniami Milionów Lat), obydwie kaplice ofiarne pod względem swej architektury i dekoracji odwołują się do sanktuariów świątyń przy piramidach, których kanon ukształtował się prawie tysiąc lat przed okresem panowania Hatszpsut, w czasach Starego Państwa.

Projekt Sceny ofiarne w Kaplicach Kultu Królewskiego Świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari ma na celu dokumentację, teoretyczną rekonstrukcję i merytoryczne opracowanie reliefów zdobiących ściany dwóch kaplic. Projektem objęte są rozbudowane sceny stołu ofiarnego przedstawione na ścianach północnej i południowej w Kaplicy Hatszepsut, sceny uboju bydła umieszczone na jej ścianie wschodniej oraz fryzy ofiar w Kaplicy Totmesa I. Przedstawienia te należą do najlepiej zachowanych przykładów królewskich scen ofiarnych, które swą klasyczną formę uzyskały w czasach V dynastii. Studia nad reliefami objętymi projektem składają się z dwóch faz: skompletowania i opracowania ich dokumentacji rysunkowej oraz dokonania formalnej i merytorycznej analizy przedstawień. Szczególną uwagę poświęca się różnicom zauważalnym w scenach ofiarnych świątyni Hatszepsut w stosunku do ich „kanonicznej” postaci, poświadczonej dla okresów wcześniejszych. Dzięki tym studiom możliwe będzie uchwycenie zmian zachodzących na przestrzeni tysiąca lat w niezmiennym – wydawało by się – motywie ikonograficznym.

Uzupełnieniem dokumentacji reliefów zachowanych in situ jest dokumentacja bloków dekorowanych pochodzących ze zniszczonych partii ścian, przechowywanych na terenie świątyni oraz w zbiorach muzealnych (m. in. w Muzeum Luwru w Paryżu i Muzeum Brytyjskim w Londynie). Nowe bloki pochodzące ze ścian dwóch Kaplic zostały odkryte w trakcie wykopalisk prowadzonych przez polską misję w ostatnich latach. Dokumentacja rysunkowa, zawierająca teoretyczną rekonstrukcję niezachowanych partii ścian dwóch Kaplic, stanowić będzie jednocześnie projekt rekonstrukcji wykorzystujący oryginalne bloki dekorowane zdeponowane na terenie świątyni. Ustalenie pierwotnej lokalizacji tych bloków umożliwi w dalszej perspektywie umieszczenie tego materiału zabytkowego w jego oryginalnym kontekście.

---

Dr Anastasiia Stupko-Lubczyńska

Absolwentka Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, doktor nauk historycznych, adiunkt w Instytucie Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN. Specjalizuje się w archeologii starożytnego Egiptu, szczególnym tematem jej zainteresowań są architektura, sztuka i religia epoki faraońskiej. Od 2005 r. do chwili obecnej jest członkiem Polsko-Egipskiej Archeologiczno-Konserwatorskiej Misji w Świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari. W 2006 r.dołączyła do zespołu specjalistów przygotowujących monografię i projekt rekonstrukcji Kompleksu Kultu Królewskiego znajdującego się na terenie tej świątyni. Stypendystka Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP oraz Prezesa PAN, od 2013 r. należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Egiptologów.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Data publikacji: 28.02.2014