Psychologiczne i biologiczne źródła różnic indywidualnych w unikaniu ryzyka

Pomimo licznych badań prowadzonych w ciągu ostatnich lat, neurofizjologiczne mechanizmy zachowań ryzykownych są nadal słabo poznane. Większość badań na ten temat prowadzona jest na mężczyznach i koncentruje się na skłonności do poszukiwania ryzyka. Uważamy, że dla pełnego opisu mechanizmów zachowania związanego z ryzykiem ważne jest, aby zbadać również awersję do ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem awersji do ryzyka u kobiet.

Głównym celem projektu jest zbadanie związku między poziomami ludzkich hormonów a unikaniem ryzyka. Sądzimy, że czynniki pośrednie między hormonami a zachowaniem (temperament, afekt, procesy poznawcze i postawy) powinny być również uwzględnione w tej analizie, ponieważ mogą one moderować związki pomiędzy hormonami a zachowaniem. Zakładamy, że na podstawie wyników proponowanych badań uda nam się określić temperamentalny i hormonalny profil osób, które łatwo wykrywają zagrożenia i unikają ryzyka.

W naszym projekcie przeprowadzimy serię czterech badań. W pierwszym badaniu zastosowane zostaną trzy metody określenia skłonności do unikania ryzyka i wykrywania zagrożeń: zadanie komputerowe na podejmowanie decyzji ryzykownych, zadanie na rozumowanie o zagrożeniach i kwestionariusz postaw wobec ryzyka.

Głównym przedmiotem badania drugiego i trzeciego będą relacje miedzy podejmowaniem ryzyka a poziomami hormonów reprodukcyjnych u mężczyzn i kobiet: estrogenu i testosteronu oraz oksytocyny, wazopresyny i kortyzolu, oznaczonych w wielu próbach. Pozwoli to na rzetelne ustalenie poziomów tych hormonów, charakterystycznych dla danej osoby. Wielokrotny pomiar poziomu hormonów oraz stanu lęku i skłonności do podejmowania ryzyka pozwoli na precyzyjne ustalenie związku między tymi zmiennymi. Kolejne badanie będzie miało na celu określenie różnic między płciami w skłonności do podejmowania ryzyka pod wpływem stresu psychologicznego i powiązanie tych różnic z poziomami hormonów płciowych oraz psychofizjologicznymi wskaźnikami odpowiedzi na stres. Projekt potrwa 36 miesięcy. Wyniki badań dostarczą istotnych danych na temat hormonalnych, neurofizjologicznych i psychologicznych podstaw podejmowania i unikania ryzyka, zarówno u mężczyzn jak i kobiet.

Nasz projekt będzie realizowany w ramach współpracy międzynarodowej, która jest kontynuacją dotychczasowych kontaktów naukowych pomiędzy jednostkami: Interdyscyplinarne Centrum Stosowanych Badań Poznawczych; Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Warszawa; Department of Interdisciplinary Studies, Lakehead University, Canada; Department of Psychology, University of Basel, Switzerland; Zakład Antropologii, Polska Akademia Nauk, Wrocław. Doświadczenie badawcze współpracowników krajowych umożliwi zaplanowanie i przeprowadzenie złożonych badań behawioralnych, biochemicznych i neurofizjologicznych. Zintegrowanie tej wiedzy z wiedzą ekspercką wykonawców zagranicznych na temat modelowania decyzji ryzykownych oraz na temat interpretacji danych neurofizjologicznych powinno pozwolić na uzyskanie interesujących wyników badawczych i opublikowanie ich w renomowanych czasopismach.

Dr Szymon Wichary

Adiunkt w Interdyscyplinarnym Centrum Stosowanych Badań Poznawczych Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Interesuje się rolą osobowości, emocji i stresu w podejmowaniu decyzji oraz biologicznymi źródłami różnic indywidualnych (temperament, osobowość, skłonność do ryzyka). W pracy badawczej stosuje komputerowe zadania poznawcze, metody psychofizjologiczne i modelowanie obliczeniowe procesów decyzyjnych. W ramach projektów interdyscyplinarnych chętnie współpracuje z badaczami z innych dziedzin. Studiował psychologię i biologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 2004 roku uzyskał doktorat. W trakcie studiów doktoranckich odbył staż w Center for Adaptive Behavior and Cognition, Max Planck Institute for Human Development, w Berlinie. Staż podoktorski odbył w Center for Economic Psychology na Uniwersytecie w Bazylei.

Data publikacji: 05.09.2012