Dr Paweł L. Polkowski – laureat Nagrody NCN w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce
Osiągnięcie naukowe: Studia nad sztuką naskalną Oazy Dachla, Egipt
Dr Paweł L. Polkowski zajmuje się badaniem sztuki naskalnej Egiptu i Sudanu, i innych zagadnień związanych z ikonografią, krajobrazem i teorią w archeologii. Jest jednym z najbardziej kompetentnych badaczy północnoafrykańskiej sztuki naskalnej w skali światowej.
Od 2016 r. kieruje misją o nazwie The Petroglyph Unit of the Dakhleh Oasis Project, która bada petroglify w oazie Dachla w Egipcie. Od ponad roku jest też kierownikiem Dakhleh Oasis Project – projektu o ponad 40-letniej historii, który łączy szereg misji badawczych, studiujących różne aspekty tej oazy i egipskiej Pustyni Zachodniej.
Petroglify to m.in. przedstawienia figuralne wykonane na skałach i głazach przy użyciu technik takich, jak rycie czy „piketaż”. Były tworzone w oazie i na otaczającej ją Pustyni Zachodniej przez tysiące lat. Najważniejszym etapem badań dr. Polkowskiego jest – jak sam mówi – „próba wplatania sztuki naskalnej w szerszą narrację na temat przeszłego krajobrazu oazy”. – Moje studia pokazują, że w różnych epokach tworzenie sztuki naskalnej miało rozmaite funkcje i znaczenia. Zastanawiam się nad miejscem tej twórczości w procesie transmisji wiedzy o świecie, a także nad ontologicznym statusem sztuki naskalnej i przedstawianych w niej istot. Prowadzę też studia nad rytami naskalnymi z czasów faraońskich, z których wiele tworzyli ludzie podróżujący przez pustynię – wyjaśnia badacz.
Dr Polkowski jest laureatem trzech grantów NCN. Został również wyróżniony stypendium Urzędu Miasta Poznania dla młodych badaczy z poznańskiego środowiska naukowego w 2013 r. oraz stypendium dla wybitnych młodych naukowców, przyznanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na lata 2018-2020.
Prof. Jonatan Gutman – laureat Nagrody NCN w obszarze nauk ścisłych i technicznych
Osiągnięcie naukowe: przełomowe wyniki z dziedziny układów dynamicznych i teorii ergodycznej, w szczególności dotyczące optymalnego szacowania wymiaru dla zanurzeń układów dynamicznych w kostki Hilberta oraz teorii struktur nilprzestrzeni.
Prof. Jonatan Gutman zajmuje się teorią układów dynamicznych, w szczególności dynamiką topologiczną i teorią ergodyczną. Otrzymał nagrodę NCN za zbiór sześciu obszernych prac opublikowanych w latach 2019-2021, dotyczących problemów leżących na granicy teorii układów dynamicznych, teorii ergodycznej oraz klasycznej topologii. Wyniki jego badań, w szczególności dotyczące optymalnego szacowania wymiaru dla zanurzeń układów dynamicznych w kostki Hilberta oraz teorii struktur nilprzestrzeni, są uznawane za przełomowe. Jak napisano w zgłoszeniu do Nagrody – problemy, którymi się zajął „budziły aktywne zainteresowanie matematyków najwyższej światowej klasy, a ich rozwiązanie zasługuje na wielkie uznanie”.
Prof. Gutman jest związany w Instytutem Matematycznym PAN od 2010 roku. – Bardzo mocne środowisko matematyków pracujących w Polsce w dziedzinie układów dynamicznych było i jest dla mnie źródłem inspiracji – mówi. Studiował w Izraelskim Instytucie Technicznym Technion i w Stanfordzie. Doktorat obronił na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, a habilitację uzyskał w Instytucie Matematycznym PAN. Odbył liczne staże podoktorskie, w tym na Uniwersytetach w Cambridge i Oksfordzie. Jest laureatem m.in. dwóch grantów NCN.
– Przykładami układów dynamicznych są np. ruch kul na stole bilardowym, ruch cząsteczek gazu w pojemniku, czy ewolucja wartości akcji na giełdzie. Analiza układów w matematyce zależy w pierwszej kolejności od ich modelowania abstrakcyjnego. To wiąże się z zachowaniem pewnych informacji i odrzuceniem innych. Należy na przykład zdecydować, czy cząsteczka gazu będzie reprezentowana jako punkt, kula, czy bardziej złożona struktura. Odrzucenie niektórych informacji opisujących rzeczywisty świat, pozwala matematykom dostrzec ,,ogólny obraz'' i odkryć uniwersalne zasady – mówi o swoich badaniach.
Dr hab. Sebastian Glatt – laureat Nagrody NCN w obszarze nauk o życiu
Osiągnięcie naukowe: Ustalenie struktury przestrzennej i mechanizmu działania kompleksu białkowego Elongator; Opisanie mechanizmu modyfikacji tRNA przez kompleks elongatora; Strukturalna i funkcjonalna charakterystyka eukariotycznych kompleksów modyfikujących tRNA; Określenie struktury i funkcji składników kompleksu elongatora oraz powiązanie ich mutacji z powstawaniem zaburzeń neurorozwojowych i neurodegeneracyjnych.
– W mojej grupie badawczej specjalizujemy się w badaniu trójwymiarowego; kształtu białek i kwasów nukleinowych za pomocą mikroskopii krioelektronowej i krystalografii. Wyróżnienia, takie jak Nagroda NCN, otrzymuje się indywidualnie, ale pracuje na nie cały zespół – mówi dr hab. Sebastian Glatt. Do Nagrody NCN zgłoszony został niezależnie przez cztery osoby.
Dr hab. Sebastian Glatt ukończył studia i obronił doktorat na Uniwersytecie Wiedeńskim. Prowadził badania w Europejskim Laboratorium Biologii Molekularnej w Heidelbergu. Od 2015 pracuje w MCB UJ, kieruje także zespołem laboratoryjnym Cryo-EM przy Krajowym Centrum Kriomikroskopii Elektronowej. Zainicjował bardzo owocną współpracę z naukowcami z innych ośrodków w Polsce, Niemczech, Francji, Belgii, Szwajcarii i Australii.
Jest laureatem wielu grantów, w tym ERC Consolidator Grant, EMBO Installation Grant, dwóch grantów NCN oraz grantów First Team i TEAM-TECH Core Facility FNP. Wyniki jego badań publikowane były m.in. w Nature Communications, Nature Structural Molecular Biology, Genes & Dev, Nature and Cell.