Doświadczanie zmian klimatycznych

Kryzys klimatyczny jest dziś jednym z głównych globalnych zagrożeń. Jednak dla wielu osób zmiana klimatu jest często abstrakcyjna, ponieważ nie można jej łatwo powąchać, dotknąć ani zobaczyć. EmCliC łączy nauki przyrodnicze i społeczne, aby badać jak zmiana klimatu wpływa na życie ludzi tu i teraz. Analizujemy to jak zjawiska fizyczne, pogodowe i klimatyczne łączą się z lokalną wiedzą i doświadczeniami ludzi, aby zbadać, jak ucieleśniamy zmianę klimatu.

Zmiana klimatu oznacza cieplejsze, dłuższe i częstsze fale upałów, także w Europie. Upał nasila się w miastach, a wraz z postępującą urbanizacją stres cieplny poważnie wpływa na zdrowie i samopoczucie ludzi. Jednak nie wszyscy mieszkańcy miast doświadczają upałów w ten sam sposób, niektóre grupy ludności – na przykład osoby starsze powyżej 65 roku życia – są bardziej narażone niż inne. EmCliC łączy metody i podejścia takich dyscyplin, jak antropologia społeczna, socjologia, fizyka, meteorologia, klimatologia i epidemiologia w celu zbadania wielu wymiarów przegrzewania się miast. Skupiamy się na starszych osobach mieszkających w dwóch europejskich miastach, Warszawie i Madrycie. Wybraliśmy dwie lokalizacje, które ze względu na zróżnicowany klimat historycznie i kulturowo bardzo różnie doświadczały i adaptowały się do gorących temperatur. fot. Zofia Bieńkowska

Aby zrozumieć doświadczenia starszych osób związane z miejskim upałem i ich indywidualne strategie adaptacyjne, przeprowadziliśmy szeroko zakrojone badania jakościowe. Ich częścią były badania fokusowe w Warszawie z ponad 80 uczestnikami. Latem 2021 i 2022 przeprowadziliśmy badania etnograficzne z osobami starszymi mieszkającymi w Warszawie i Madrycie, które obejmowały obserwację uczestniczącą, wywiady pogłębione, wypełnianie dzienniczków, rysowanie map otoczenia i ciała oraz robienie zdjęć. W Madrycie narracje uczestników i ich ucieleśnione doświadczenia upałów zostały uchwycone w etno-fikcyjnym filmie „Fala”. Ponadto zarówno w Warszawie, jak i w Madrycie przeprowadziliśmy warsztaty partycypacyjne skupione na ucieleśnianiu upału. Przeanalizowaliśmy również politykę publiczną, aby zobaczyć, jak instytucje publiczne podchodzą do tematu miejskiego upału.

Badania etnograficzne połączyliśmy z wykorzystaniem czujników, które mierzyły temperaturę i wilgotność otoczenia, i były noszone przez uczestników przez cały czas. Zainstalowaliśmy również czujnik statyczny w domach uczestników, zbierający dane o temperaturze w pomieszczeniu. Celem połączenia badań etnograficznych z badaniem z czujnikami jest zrozumienie indywidualnych doświadczeń komfortu cieplnego i strategii adaptacyjnych do upału, oraz zestawienie ich z temperaturą mierzoną przez czujniki i oficjalną informacją meteorologiczną.

dr Zofia Boni, fot. Michał Łepecki

Latem 2022 przeprowadziliśmy badanie ankietowe z około 1000 starszych osób w Warszawie i w Madrycie. Podczas bezpośrednich wywiadów pytaliśmy o zdrowie i codzienne czynności, sytuację społeczno-ekonomiczną, relacje społeczne oraz o to, jak się one zmieniają podczas upałów. Wywiady były połączone z odczytami temperatury na zewnątrz i wewnątrz domów respondentów.

Ponadto opracowaliśmy model łączący projekcje klimatyczne w wysokiej rozdzielczości z danymi dotyczącymi zdrowia i danymi demograficznymi w celu zmapowania klastrów wrażliwych grup w mieście. Ten model ma na celu zwiększenie wiedzy wśród lokalnych decydentów na temat szczególnie wrażliwych obszarów umożliwiając wprowadzanie ukierunkowanych działań adaptacyjnych.

EmCliC postrzega zmiany klimatyczne i miejski upał jako zjawiska zarówno fizyczne, jak i społeczne. Łączymy nauki przyrodnicze i społeczne, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób upał wpływa na życie ludzi, jak możemy się do niego przystosować i jak już ucieleśniamy zmiany klimatyczne.

Zespół EmCliC

Nasz zespół: Zosia Bieńkowska, Zofia Boni, Nuria Castell, Franciszek Chwałczyk, Amirhossein Hassani, Barbara Jancewicz, Iulia Marginean, Małgorzata Wrotek, Paloma Yáñez Serrano.

Aby uzyskać więcej informacji, zapraszamy na naszą stronę internetową www.emclic.com i na Twittera @EmCliC.