Podcast nr 2, 2025 Jak ocenia się wnioski w ERC? Głos ekspertek i laureatek

Co decyduje o sukcesie w konkursie ERC? Jak wygląda proces oceny wniosków i czym różni się podejście ekspertów w ERC od systemów krajowych? O tym w najnowszym odcinku podcastu rozmawiają prof. Grażyna Jurkowlaniec i prof. Ewelina Knapska.

W nowym odcinku podcastu NCN, prowadzonego przez Annę Korzekwę-Józefowicz, rozmowa toczy się wokół procesu oceny wniosków w Europejskiej Radzie ds. Badań Naukowych i strategii zwiększenia szans na sukces.

Prof. Grażyna Jurkowlaniec, fot. M. Kaźmierczak/UW Prof. Grażyna Jurkowlaniec, zajmuje się sztuką i historiografią artystyczną późnego średniowiecza i epoki nowożytnej. Pracuje na Wydziale Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego. Jest też m.in. przewodniczącą Rady Fundacji FNP, w przeszłości była m.in członikinią Rady NPRH. Jest laureatką trzech grantów NCN. W ramach grantu ERC Advanced SAIGA analizuje, jak badania nad fauną Europy Wschodniej wpływały na postrzeganie tego regionu w epoce nowożytnej. Prof. Ewelina Knapska, jest neurobiolożką, zajmuje się badaniami nad mechanizmami emocji i ich społecznym przekazywaniem, pracuje w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN. Kieruje Pracownią Neurobiologii Emocji, współkieruje MAB Brain City. Jej badania wielokrotnie finansował tez NCN. W 2016 roku otrzymała ERC Starting Grant na projekt dotyczący roli ciała migdałowatego w regulacji emocji.

Ekspertki o ocenie

Obie badaczki były członkiniami paneli oceniających wnioski ERC. W podcaście dzielą się swoimi doświadczeniami z obu perspektyw – laureatek i ekspertek – oraz analizują, co decyduje o powodzeniu aplikacji.

– Wniosek musi być ambitny, odważny, musi wykraczać poza standardowe podejście w danej dziedzinie – mówi prof. Jurkowlaniec. – Z mojego doświadczenia wynika, że w naukach humanistycznych często pokutuje przekonanie, że projekt badawczy to po prostu plan jednej książki. Tymczasem ERC wymaga podejścia szerszego, bardziej kompleksowego. To nie może być tylko spis treści przyszłej monografii.

Zdaniem prof. Knapskiej, jednym z głównych problemów wielu wniosków jest brak wystarczającej odwagi w formułowaniu hipotez i skali projektu. – Często czytam i komentuję wnioski, bo jestem o to proszona, i widzę, że te wnioski są po prostu zbyt zachowawcze. Jako panelistka wiem, że odpadną na pierwszym etapie.

Podkreśla, że kluczowe jest odpowiednie sformułowanie problemu badawczego: – Najważniejsze to postawić naprawdę istotne pytanie badawcze i nie bać się śmiałego podejścia. Projekt powinien przynosić coś nowego nie tylko w obrębie jednej specjalizacji, ale szerzej – w kontekście danego pola badawczego.

Ogólny poziom

dr hab. Ewelina Knapska, prof. IBD PAN, fot. One HD dla FNP W podcaście ekspertki zostały zapytane o ogólny poziom wniosków, które trafiają do oceny.

– W niektórych krajach ERC traktowane jest jako dodatkowe źródło finansowania, więc już na poziomie decyzji o aplikowaniu następuje preselekcja. Są jednak państwa, gdzie naukowcy, mając niewielkie krajowe finansowanie, próbują swoich sił w ERC, co skutkuje większą liczbą słabszych wniosków – zauważa prof. Knapska. – Tak jest np. we Włoszech, gdzie wielu badaczy aplikuje do ERC niejako z konieczności.

Drugi etap to już zupełnie inna sytuacja. – Na tym etapie mamy do czynienia niemal wyłącznie ze świetnymi wnioskami – mówi prof. Knapska. – To sprawia, że wybór tych najlepszych jest niezwykle trudny. Ostateczne decyzje bywają bardzo wymagające, bo konkurują ze sobą projekty na najwyższym poziomie.

Wniosek to nie wypracowanie

W ERC liczy się odwaga, oryginalność i determinacja. Ekspertki podkreślają, że nie warto rezygnować po pierwszej nieudanej próbie aplikowania o grant, zaznaczają jednak, że poprawianie wniosku nie powinno sprowadzać się do bezpośredniego odnoszenia się do uwag recenzentów. –Naukowcy często starają się poprawić wniosek jak wypracowanie w szkole – dokładnie odnosząc się do uwag recenzentów. To błąd – zauważa prof. Jurkowlaniec. –Nie mamy pewności, że ci sami eksperci będą go oceniać ponownie, a nowe osoby mogą mieć zupełnie inne zastrzeżenia. Zamiast nerwowo dopasowywać się do każdego komentarza, warto przemyśleć, które zmiany są rzeczywiście potrzebne, a które wynikają z chwilowych opinii recenzentów. Kluczowe jest przekonanie o wartości własnego pomysłu. Jeśli go brakuje, lepiej odczekać dwa lata i opracować nowy projekt.

Podobne doświadczenia ma prof. Knapska: – Nie warto poddawać się po pierwszym odrzuceniu, ale też nie należy poprawiać wniosku mechanicznie – podsumowuje prof. Knapska. – Warto dokładnie przeanalizować opinie i zdecydować, które aspekty rzeczywiście wymagają modyfikacji. Nowe podejście i świeża interpretacja mogą okazać się kluczowe dla sukcesu kolejnej aplikacji.

Całej rozmowy można wysłuchać w nowym odcinku podcastu NCN. Nagranie jest dostępne w Spotify, Apple Podcast i na kanale You Tube. Serwisy te udostępniają także automatyczną transkrypcję nagrań.