Podcast nr 7, 2024 Popularyzacja nauki

Jak skutecznie popularyzować naukę i budować współpracę z mediami? W 7. odcinku podcastu NCN rozmawiają o tym prof. Aleksandra Ziembińska-Buczyńska, Anna Ślązak i Anna Korzekwa-Józefowicz.

Od lewej: Anna Korzekwa-Józefowicz, Aleksandra Ziembińska-Buczyńska oraz Anna Ślązak Tematem tego odcinka podcastu jest popularyzacja nauki. Prof. Aleksandra Ziembińska-Buczyńska, mikrobiolożka i dyrektorka Centrum Popularyzacji Nauki Politechniki Śląskiej, oraz Anna Ślązak, dziennikarka, koordynatorka serwisu Nauka w Polsce i redaktorka działu Nauki PAP, dzielą się praktycznymi wskazówkami dotyczącymi popularyzacji i komunikacji nauki. W rozmowie z Anną Korzekwą-Józefowicz odpowiadają na pytania: jak skutecznie rozpocząć popularyzację nauki, co sprawia, że materiał naukowy jest interesujący dla mediów, oraz jak naukowcy mogą budować owocną współpracę z dziennikarzami.

Po prostu zacząć

– Pierwsza i najważniejsza rzecz to chcieć i po prostu zacząć – mówi Aleksandra Ziembińska-Buczyńska, opisując swoje początki w popularyzacji. – Wzięłam udział w konkursie Skomplikowane i proste organizowanym przez „Forum Akademickie” na artykuł popularnonaukowy, co otworzyło mi drzwi do świata popularyzacji nauki. Zaczęłam od pisania, potem przyszły spotkania z ludźmi i inne aktywności. Ważne, by próbować różnych form i znaleźć tę, która nam najlepiej odpowiada.

Badaczka podkreśla, że w popularyzacji nauki kluczowe jest dostosowanie przekazu do odbiorców i skupienie się na ich potrzebach: – My, naukowcy, lubimy mówić o swoich badaniach, mówić dużo, ale nie zawsze patrzymy, czy jest odbiór z drugiej strony. A dla mnie najlepszym testem na to, czy trafiłam do odbiorcy, jest bezpośredni kontakt. Muszę zastanowić się, czego odbiorca ode mnie oczekuje i w taki sposób skonstruować przekaz, żeby widzieć błysk w oku, kiedy opowiadam o tych moich bakteriach. (…) To nie jest tak, że ludzie pójdą potem masowo za mną i zostaną mikrobiologami. Ale część zdecyduje się na pracę w nauce, część na dokształcanie – i myślę, że to jest główny cel mojej pracy – mówi.

Dobre zasady

Anna Ślązak mówi o pracy serwisu Nauka w Polsce. – Wypracowaliśmy sobie metody współpracy z naukowcami, które dobrze się sprawdzają. Najważniejsze jest wzajemne zrozumienie potrzeb. Naukowiec musi do nas trafić – albo my znajdziemy go poprzez interesujące wpisy w mediach społecznościowych, działania jego instytutu czy jednostki, albo on sam skontaktuje się z nami, np. wysyłając maila. To początek, bez którego współpraca się nie rozpocznie.

– Większość tematów potencjalnie jest dla nas interesująca. Jednak, ponieważ dziennie dostajemy kilkaset maili, uczestniczymy w konferencjach i mamy inne obowiązki, musimy dokonywać selekcji. Dzięki tym zgłoszeniom możemy jednak lepiej podejmować decyzje. Czasem stwierdzamy, że dany temat podejmiemy później, na przykład, gdy będzie bardziej rozwinięty – opowiada.

Następny krok to wzajemne zrozumienie oczekiwań. – Chcemy stworzyć ciekawy, rzetelny artykuł, który zainteresuje szerokie grono odbiorców. Wśród nich są naukowcy, ale wiele osób nie ma związku z nauką, dlatego treść musi być przystępna – wyjaśnia. – Naukowiec chce się dzielić swoją wiedzą, ale musi mieć do nas zaufanie, że czegoś nie przeinaczymy. Zależy na tym, żeby chciał z nami współpracować kolejny raz i żeby czuł się komfortowo, mając pewność, że wszystko przebiegnie profesjonalnie – dodaje.

Gościnie rozmawiają także m.in. o dostosowywaniu przekazu do różnorodnych grup odbiorców, długoterminowych strategiach budowania wizerunku naukowca-popularyzatora, sposobach radzenia sobie z przeinaczeniami naukowych treści w mediach.

Podcast NCN jest dostępny w Spotify (wraz z automatyczną transkrypcją) i Apple Podcast oraz na You Tube.