Gośćmi najnowszego odcinka podcastu NCN są prof. Joanna Golińska-Pilarek, członkini Rady NCN i prof. Wiktor Lewandowski jeden z laureatów tegorocznego wyróżnienia.

Wiktor Lewandowski, Marcin Magierowski i Błażej Skrzypulec odebrali Nagrodę NCN 2024 za największe osiągnięcie naukowe. Nagroda jest przyznawana badaczkom i badaczom młodszego pokolenia, pracującym w polskich ośrodkach naukowych. Uroczystość odbyła się 9 października w Krakowie.

Błażej Skrzypulec otrzymał Nagrodę NCN za strukturalne aspekty doświadczeń percepcyjnych. Tytuł osiągnięcia Marcina Magierowskiego to „tlenek węgla i siarkowodór jako kluczowe przekaźniki sygnałowe w patogenezie i farmakologii zmian w obrębie przewodu pokarmowego”. Wiktor Lewandowski dostał nagrodę za przełomową technikę wytwarzania chiralnych nanomateriałów fotonicznych.

prof. Wiktor Lewandowski W najnowszym odcinku podcastu NCN Joanna Golińska-Pilarek, członkini Rady NCN i kapituły wybierającej laureatów Nagrody, Wiktor Lewandowski i Anna Korzekwa-Józefowicz rozmawiają o badaniach prowadzonych przez laureatów, warunkach uprawiania nauki w Polsce i pracach kapituły.

– Wszystkie osoby zgłoszone w tym roku do Nagrody NCN miały bardzo dobry dorobek, a różnie z tym bywało w poprzednich latach. To były osoby, które miały świetne publikacje, były niezwykle aktywne naukowo, miały granty, różne inne aktywności naukowe. Natomiast istotne jest to, co się za tymi publikacjami, za tą całą aktywnością naukową kryje. To, czego ja poszukuję i myślę, że większość członków kapituły poszukuje, to jest odkrycie naukowe, wynik naukowy, jakaś myśl istotna, która wnosi coś do naszej wiedzy o świecie. Wokół tego, wokół rangi, wagi, znaczenia osiągnięcia toczą się dyskusje na posiedzeniu kapituły – opowiada Joanna Golińska-Pilarek.

W tym roku do Nagrody zgłoszono 150 kandydatek i kandydatów. Liczba zgłoszeń była ponad trzykrotnie większa niż w 2023 roku. Joanna Golińska-Pilarek zwraca jednak uwagę, że nie wszystkie zgłoszenia uwzględniały faktyczne dokonania kandydatek i kandydatów. – Pokutuje w środowisku naukowym polskim takie patrzenie na osiągnięcie naukowe przez pryzmat mierników różnego rodzaju, mimo że bardzo ich nie lubimy, to ciągle się do nich odwołujemy, czyli do liczby publikacji, liczby grantów, cytowań. W wielu zgłoszeniach był problem taki, że opis osiągnięcia właśnie sprowadzał się do tego. To znaczy można było się dowiedzieć, czym się człowiek zajmuje, gdzie opublikował pracę, natomiast w ogóle nie było nawet ani zdania o tym, co, co w ramach tych badań uzyskał kandydat, to było dla mnie niesamowicie zaskakujące – opowiada.

„Niezwykły szczęściarz”

Wiktor Lewandowski wspólnie z zespołem tworzy materiały, których wymiary bloków budulcowych liczone są w nanometrach. – Projektujemy i syntetyzujemy organiczno-nieorganiczne komponenty, których unikatową cechą jest zdolność do spontanicznego porządkowania się w nanoskali. Naszym głównym osiągnięciem było uzyskanie nanomateriałów o kształcie przypominającym sprężynę o kontrolowanych skrętnościach, które silnie oddziaływały z kołowo spolaryzowanym światłem. Te innowacyjne materiały nie tylko zachwycają swoją uporządkowaną strukturą, ale również otwierają drzwi do przyszłych technologii szybszego przesyłania danych, czy zaawansowanego obrazowania 3D – opowiada naukowiec.

Na pytanie o warunki pracy odpowiada, że „jest niezwykłym szczęściarzem”. – Trafiłem do bardzo dobrego miejsca, świetnego otoczenia, z dobrym zapleczem sprzętowym oraz trafiłem na taki okres w polskiej nauce, który sprzyjał rozwojowi polskich naukowców, okres, w którym działało już Narodowe Centrum Nauki – mówi badacz. Dodaje, że obecnie naukowcy muszą się mierzyć z wieloma wyzwaniami. – To są oczywiście wyzwania z jednej strony naukowe, czysto intelektualne, to są wyzwania związane z zachęcaniem młodszych członków zespołu do tego, żeby chcieli pracować w danej tematyce, żeby chcieli zostać na uniwersytecie, czy danej jednostce badawczej, żeby nie odchodzili do przemysłu. To jest również kwestia dostępności infrastruktury. Mnie niczego nie brakowało po drodze. Natomiast dostępność sprzętowa czy wsparcie osób, które mają dużo większe doświadczenie międzynarodowe, doświadczenie w zdobywaniu grantów to są zdecydowanie te elementy, który powinnny być dostępne dla każdego młodego naukowca – mówi.

Rozmowa jest dostępna w serwisach Spotify i Apple Podcast.

Wiktor Lewandowski, Marcin Magierowski i Błażej Skrzypulec odebrali Nagrodę NCN 2024 za największe osiągnięcie naukowe. Nagroda jest przyznawana badaczkom i badaczom młodszego pokolenia, pracującym w polskich ośrodkach naukowych. Uroczystość odbyła się 9 października w Krakowie.

Nagroda NCN to najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla naukowczyń i naukowców do 12 lat po doktoracie, prowadzących badania podstawowe. Najważniejszym kryterium, jakim kieruje się kapituła oceniająca osiągnięcia kandydatów do nagrody, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność.

Wyróżnienie przyznawane jest w trzech grupach dyscyplin – naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce, naukach o życiu oraz ścisłych i technicznych. Prawo do zgłaszania kandydatek i kandydatów do Nagrody w tej edycji miało ponad 3700 badaczek i badaczy. Napłynęły 183 zgłoszenia obejmujące 150 kandydatur. Decyzją kapituły, złożonej z członków Rady i dyrektora NCN, wyróżnienia otrzymali badacze pracujący w Krakowie i Warszawie.

Dr hab. Wiktor Lewandowski jest chemikiem, zajmuje się fotoniką i chemią materiałów, jest profesorem na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Otrzymał wyróżnienie w obszarze nauk ścisłych i technicznych. Badania prof. Marcina Magierowskiego obejmują fizjologię, patofizjologię, farmakologię i gastroenterologię. Badacz z Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie został laureatem Nagrody NCN w naukach o życiu. Laureat wyróżnienia w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce dr hab. Błażej Skrzypulec jest filozofem, profesorem na Wydziale Filozoficznym UJ, zajmuje się filozofią percepcji.

– Liczba zgłoszeń postawiła kapitułę przed bardzo trudnym zadaniem. Wszyscy mamy jednak przekonanie, że w każdym z obszarów został wybrany laureat o wyśmienitych osiągnięciach, którego odkrycia naukowe spotkały się z bardzo dużym międzynarodowym uznaniem, i który wyprzedził innych wybitych kandydatów – mówił prof. Krzysztof Jóźwiak, w trakcie gali wręczenia nagród.

– Przyznajemy nagrodę osobom z pasją, z energią, osobom wytrwałym i takim, które miały szczęście, ponieważ w odpowiednim momencie swojej kariery trafiły na właściwych mentorów. Mentorów, którzy pozwolili im rozwinąć skrzydła, zbudować własne zespoły i osiągnąć niezależność, wartość w nauce niezwykle ważną – opowiadała prof. Anetta Undas, przewodnicząca Rady NCN.

W gali wziął udział dr. hab. Maciej Gdula, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który podkreślał, że wydarzenie jest wielkim świętem NCN i nauki polskiej. – NCN jest instytucją niezależną, jest instytucją, która dba o przejrzystość procedur. Badania podstawowe muszą być finansowane i będziemy się bić o to, żeby osoby, które chcą takie badania robić, miały jak największe finansowanie – mówił wiceminister.

Uroczystość odbyła się 9 października w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie.

Różnorodność zmysłów, jedność doświadczenia

Błażej Skrzypulec zajmuje się filozofią percepcji, w szczególności strukturalnymi aspektami doświadczeń zmysłowych, pozawzrokowymi modalnościami percepcyjnymi oraz percepcją multimodalną. Osiągnięcie, za które otrzymał Nagrodę NCN, to strukturalne aspekty doświadczeń percepcyjnych.

Jak sam mówi, traktuje Nagrodę NCN jako „docenienie badań prowadzonych w dość szczególnej, często trudnej dla odbiorcy niszy nauk humanistycznych i wyraz uznania dla starań w prowadzeniu badań na międzynarodowym poziomie, których treść wpisuje się w aktualne debaty prowadzone w centrum światowej akademii.”

Laureat posługuje się metodami analizy pojęciowej i logicznej właściwymi dla filozofii analitycznej i konfrontuje je z wynikami eksperymentalnymi, uzyskiwanymi w ramach kognitywistyki i psychologii poznawczej.  – Zauważyłem, że nauki empiryczne dostarczają mnóstwa interesujących danych na temat funkcjonowania i współdziałania zmysłów, z drugiej strony jednak filozofia dostarcza precyzyjnych kategorii, pozwalających zebrać te dane w spójnym schemacie. Stąd narodził się mój pomysł badania czegoś, co nazywam strukturami doświadczenia percepcji, czyli badania stabilnych sposobów, w jakie zmysły prezentują nam świat – opisuje laureat. Szczególnie interesują go zmysły, którym tradycyjnie poświęcano mniej uwagi, na przykład węch oraz to, w jaki sposób różnorodność zmysłów daje, mimo swoich różnic, jedność doświadczenia.

Badacz był laureatem stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców oraz stypendium START Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Pięciokrotnie kierował projektami finansowanymi przez NCN.

Drzwi do przyszłych technologii

Wiktor Lewandowski specjalizuje się w fotonice i chemii materiałów. Nagrodę NCN 2024 otrzymał za przełomową technikę wytwarzania chiralnych nanomateriałów fotonicznych.

Naukowiec, wspólnie z zespołem, tworzy materiały, których wymiary bloków budulcowych liczone są w nanometrach. – Projektujemy i syntezujemy organiczno-nieorganiczne komponenty, których unikatową cechą jest zdolność do spontanicznego porządkowania się w nanoskali. Naszym głównym osiągnięciem było uzyskanie nanomateriałów o kształcie przypominającym sprężynę o kontrolowanych skrętnościach, które silnie oddziaływały z kołowo spolaryzowanym światłem. Te innowacyjne materiały nie tylko zachwycają swoją uporządkowaną strukturą, ale również otwierają drzwi do przyszłych technologii szybszego przesyłania danych, czy zaawansowanego obrazowania 3D – opowiada naukowiec. Wyniki badań naukowca stymulują rozwój dziedzin pokrewnych – chemii, fizyki i metod obliczeniowych.

– Nagroda NCN to uznanie dla pracy całego zespołu, który z dumą prowadzę. To wyróżnienie, które inspiruje do kontynuowania naszych badań, odkrywania nieznanych obszarów i przekraczania kolejnych granic wiedzy – podkreśla naukowiec.

Jak napisano w zgłoszeniu do Nagrody, badacz publikuje „powściągliwie ”, ale za to w czasopismach o największym prestiżu, niedostępnych dla wielu innych badaczy, jak „Advanced Materials”, „Angewandte Chemie”, „ACS Nano” i innych. Ma na swoim koncie około 50 publikacji.

Wiktor Lewandowski był na stażach m.in. w Massachusetts Institute of Technology w USA oraz w instytucjach naukowych w Słowenii i Hiszpanii. Jest laureatem programów FNP. Kierował czterema projektami finansowanymi przez NCN. Jest współautorem kilku patentów i zgłoszeń patentowych.

O badaniach laureata i warunkach uprawiania nauki w Polsce posłuchać można także w najnowszym odcinku podcastu NCN. 

Dobroczynne działanie tlenku węgla i siarkowodoru

Marcin Magierowski prowadzi multidyscyplinarne badania z zakresu biomedycyny. Główny przedmiot badań laureata obejmuje dobroczynne działanie molekuł kojarzonych jako szkodliwe dla życia. Tytuł osiągnięcia, za które otrzymał Nagrodę NCN, to tlenek węgla i siarkowodór jako kluczowe przekaźniki sygnałowe w patogenezie i farmakologii zmian w obrębie przewodu pokarmowego.

Tlenek węgla i siarkowodór są naturalnymi trującymi gazami, ale równocześnie odkryto, że są produkowane przez nasze komórki i regulują szereg procesów molekularnych kluczowych dla zachowania funkcji życiowych. – Staram się zrozumieć i opisać te fundamentalne procesy, których zaburzenia prowadzą między innymi do wielu patologii układu pokarmowego. Pracując z chemikami lekowymi z USA, Kanady i Wielkiej Brytanii weryfikujemy też, czy nowe substancje uwalniające te cząsteczki mają działanie terapeutyczne – opisuje badacz.

Marcin Magierowski jest kierownikiem grantów NCN oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Za osiągnięcia naukowe otrzymał m.in. stypendium Start FNP i stypendium MNiSW dla wybitnych młodych naukowców, a także wyróżnienie od American Gastroenterological Association oraz europejską nagrodę Rising Star Award 2024 (od United European Gastroenterology).

Międzynarodowe doświadczenie badawcze zdobywał m.in. na uczelniach w Wielkiej Brytanii, we Włoszech, Holandii i Kanadzie. W kadencji 2020-2024 był członkiem Akademii Młodych Uczonych PAN.

Naukowiec podkreśla, że wpływ na jego pracę ma zaangażowanie całego interdsycyplinarnego zespołu, którym kieruje. – Nagroda NCN może być „motywacyjną dźwignią” dla całej mojej grupy badawczej, bo w tej branży to dobra praca zespołowa determinuje sukcesy – mówi. W filmie prezentującym sylwetki laureatów występuje w otoczeniu współpracowników oraz żony i czwórki dzieci. – Jako świadomy ojciec stwierdzam, że to najlepszy leadership training, owocujący też poza domem. To taki alegoryczny płomień co spala, bo jest wysiłek i trud, ale nie wypala, bo przynosi spełnienie i rozwój – mówi.

Podstawa wynalazków i innowacji

Nagroda NCN przyznawana jest za osiągnięcia w badaniach podstawowych. To badania podstawowe, czyli motywowane przede wszystkim naturalną chęcią poznania, a nie potencjalnymi zastosowaniami, są najważniejszym źródłem wynalazków i innowacji. – Nauka i wyniki badań są naszą cywilizacyjną nadzieją w borykaniu się z coraz większą liczbą coraz bardziej dotkliwych i skomplikowanych problemów współczesności –  mówił w trakcie uroczystości wręczenia Nagrody prof. Krzysztof Jóźwiak. – Postęp w diagnostyce i terapii spowodował, że choroby nowotworowe przechodzą z kategorii chorób nieuleczalnych i często śmiertelnych do kategorii przewlekłych i nierzadko całkowicie uleczalnych – dodał dyrektor NCN, który sam zajmuje się biomedycyną. – Od mniej niż 10 lat ludzkość dysponuje terapiami o charakterze genowym, które pozwalają całkowicie wyleczyć dzieci cierpiące na rdzeniowy zanik mięśni, chorobę, która wcześniej była uznawana za wyrok śmierci dla dotkniętych nią niemowląt. Od 5 lat mamy leki dla chorych na mukowiscydozę – podawał przykłady. Dyrektor NCN zwracał przy tym uwagę, że żeby badania naukowe mogły się rozwijać, trzeba w nie zainwestować. W przypadku Polski oznacza to konieczność zwiększenia finansowania NCN jako instytucji odgrywającej centralną rolę w systemie finansującym badania podstawowe. – Jak widać potrzeba dodatkowego wsparcia finansowego dla NCN, jest źródłem wielu oddolnych inicjatyw naszego środowiska naukowego. Bardzo dziękuję za to wsparcie, a do decydentów apeluję, aby się w nie wsłuchiwali – podkreślał.

W podobnym duchu wypowiadają się tegoroczni laureaci Nagrody NCN. – Bez takiej instytucji jak NCN, wiele moich koleżanek i kolegów z branży nie zostałoby w Polsce albo nie wróciłoby do kraju i realizowałoby swoje pomysły badawcze za granicą. – mówi Marcin Magierowski. Dodaje, że badania trzeba wspierać, bo „potencjał intelektualny w wielu dziedzinach mamy w Polsce ogromny.” - Wysoka jakość badań podstawowych w dłuższym okresie da podstawy do rozwoju nowych technologii w Polsce i pozwoli na wyjście z sytuacji, w której nowe technologie powstają gdzie indziej, a my możemy je jedynie importować bądź imitować – dodaje Błażej Skrzypulec.

O wzrost budżetu NCN o 300 mln w 2025 i konsekwentne zwiększanie finansowania Centrum zaapelowali laureaci nagród naukowych tygodnika „Polityka”. Wcześniej wypowiedzieli się laureaci grantów ERC, jest też petycja w tej sprawie.

– Projekty finansowane przez NCN stały się jednym z najsilniejszych narzędzi wzmacniających CV i ścieżki kariery młodych naukowców, którzy w późniejszym okresie sięgali po granty ERC. Dla wielu z nas finansowanie projektów badawczych przez NCN było kluczowym elementem pozwalającym w ogóle prowadzić przełomowe badania naukowe – napisali do premiera Donalda Tuska i ministra Dariusza Wieczorka beneficjenci i beneficjentki Nagród Naukowych „Polityki” oraz stypendyści i stypendystki wcześniejszego konkursu tygodnika „Zostańcie z nami!”.

Badacze i badaczki zwrócili uwagę, że okres prac nad budżetem państwa na 2025 jest dobrym czasem, aby wzmocnić możliwości finansowe Centrum i zaapelowali o „zwiększenie dotacji NCN o 300 mln złotych w 2025 i konsekwentne zwiększanie budżetu Centrum w kolejnych latach”.

Apel laureatów nagród tygodnika "Polityka"

List został wysłany 3 października. Kilka dni wcześniej z podobnym apelem do szefów rządu i resortu nauki zwrócili się laureaci konkursów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC).

Środowisko akademickie stworzyło też petycję do premiera i ministra nauki, którą mogą podpisać wszyscy, „którzy rozumieją potrzebę prowadzenia badań naukowych w Polsce”. Organizatorzy zachęcają do jej podpisywania badaczki i badaczy, ale także przedstawicieli firm, instytucji, szkół, samorządów. W ciągu paru dni podpisało ją już ponad 3200 osób.

Petycję można podpisać na stronie petycje online.

150 kandydatów i kandydatek zostało zgłoszonych do Nagrody NCN 2024. Nazwiska laureatów poznamy w trakcie uroczystości, która odbędzie się 9 października w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie.

Nagroda NCN to najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla badaczek i badaczy młodszego pokolenia, pracujących w polskich ośrodkach naukowych. Przyznawana jest od 2013 roku, w trzech grupach dyscyplin – naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce, naukach o życiu oraz ścisłych i technicznych. Otrzymało ją dotąd 33 troje naukowczyń i naukowców. W 2023 roku wyróżnienie otrzymali: Karolina Ćwiek-Rogalska, Łukasz Opaliński i Katharina Boguslawski.

Kandydatki i kandydaci do nagrody muszą mieć znaczące osiągnięcia naukowe, udokumentowane publikacjami afiliowanymi w polskiej instytucji naukowej.

W tym roku wpłynęły 183 wnioski, obejmujące 150 nazwisk (niektórzy kandydaci zostali zgłoszeni niezależnie przez kilkoro nominujących). W naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce rywalizuje 51 kandydatek i kandydatów, w naukach ścisłych i technicznych – 57, a w naukach o życiu 42.

Decyzje o wyborze laureatek i laureatów nagrody podejmuje kapituła złożona z członków Rady i dyrektora NCN. Wybiera wśród kandydatur zgłoszonych przez dotychczasowych laureatów wyróżnienia, polskich członków zespołów ekspertów oceniających wnioski w konkursach OPUS, SONATA, SONATA BIS i MAESTRO, kierowników projektów badawczych finansowanych w konkursach MAESTRO i SONATA BIS, a także byłych członków Rady NCN i innych wybitnych naukowców. W tym roku prawo do nominowania kandydatek i kandydatów miało ponad 3700 osób.

Od tego roku nagroda przyznana zostanie według nowego regulaminu. Po raz pierwszy uroczystość odbędzie się w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.

Wydarzenie poprowadzi Tomasz Rożek. Gala rozpocznie się 9 października o godz. 18.30 (wstęp na zaproszenie), będzie transmitowana online. 

W listopadzie i grudniu laureaci Nagrody będą mieli wykłady popularnonaukowe na kanale Copernicus – we wspólnym cyklu NCN i Copernicus Center.

Patronat nad uroczystością wręczenia Nagrody NCN 2024 objęło Forum Akademickie oraz portal Nauka w Polsce PAP.

Zapraszamy wszystkich naukowców do udziału w konkursie SHENG – czwartej edycji konkursu na projekty badawcze realizowane przez polskie i chińskie zespoły badawcze organizowanego przez Narodowe Centrum Nauki (NCN) i National Natural Science Foundation of China (NSFC).

Konkurs SHENG 4 ma na celu finansowanie projektów badawczych w wybranych dyscyplinach nauki:

Ogłoszenie konkursu: 16 grudnia 2024 r.

Termin składania wniosków: 17 marca 2025 r.

Ogłoszenie wyników konkursu: listopad 2025 r.

Początek realizacji projektów: styczeń 2026 r.

Szczegółowe warunki konkursu zostaną uchwalone przez Radę NCN i ogłoszone na stronie NCN w grudniu 2024 r.

PODSTAWOWE WARUNKI PRZYSTĄPIENIA DO KONKURSU SHENG 4:

• Wnioski w konkursie będą mogły złożyć podmioty określone w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki (t.j. Dz. U. 2023 poz. 153);
• W chwili składania wniosku kierownik polskiego zespołu badawczego musi posiadać co najmniej stopień naukowy doktora;
• Wymagania formalne dot. wnioskodawców chińskich składających wnioski do agencji NSFC znajdują się na stronie: https://www.nsfc.gov.cn/publish/portal0/tab1356/
• Wykaz podmiotów chińskich, które mogą przystąpić do konkursu zgodnie z wymogami agencji NSFC znajduje się na stronie: http://www.nsfc.gov.cn/publish/portal0/tab475/info70247.htm
• W przypadku wnioskodawców polskich w konkursie będzie udzielana pomoc publiczna;
• Okres realizacji projektów może wynosić 36 miesięcy;
• Finansowane będą tylko badania podstawowe;
• Kosztorysy projektów muszą uwzględniać zasady dotyczące kwalifikowalności kosztów odpowiednio w NCN i w NSFC;

ZASADY SKŁADANIA WNIOSKÓW:

Wnioski o finansowanie polsko-chińskich projektów badawczych będą składane w dwóch systemach informatycznych: w systemie OSF oraz w systemie NSFC.

Wnioskodawca polski składa wniosek krajowy w systemie OSF https://osf.opi.org.pl, zgodnie z wymogami określonymi w dokumentacji konkursowej, do którego załączać będzie wspólny polsko-chiński wniosek przygotowany we współpracy z chińskim zespołem badawczym, w wersji tożsamej ze złożoną w NSFC.

Wnioskodawca chiński składa komplet dokumentów wymaganych przez NSFC za pośrednictwem elektronicznego systemu składania wniosków NSFC.

Wspólne polsko-chińskie wnioski o finansowanie składane do NCN i NSFC muszą być tożsame. Istotne różnice między wspólnymi polsko-chińskimi wnioskami o finansowanie złożonymi do NCN i NSFC mogą prowadzić do odrzucenia wniosku z przyczyn formalnych.

Termin składania wniosków: 17 marca 2025 r.

ZASADY OCENY WNIOSKÓW:

Ocena formalna i merytoryczna wniosków w konkursie SHENG będzie przeprowadzana równolegle w NCN i NSFC. Przedmiotem oceny w NCN i NSFC będą polsko-chińskie wnioski o finansowanie projektów badawczych. Do oceny merytorycznej będą przyjmowane wyłącznie wnioski pozytywnie ocenione pod względem formalnym zarówno przez NCN, jak i NSFC.

W NCN wnioski zakwalifikowane do oceny merytorycznej będą podlegać ocenie merytorycznej, dokonywanej przez co najmniej dwóch ekspertów zewnętrznych. Członkami zespołów będą uznani naukowcy w odpowiedniej dziedzinie nauki, którym znana jest procedura podejmowania decyzji w NCN.

W NSFC wnioski zakwalifikowane do oceny merytorycznej będą oceniane przez zespoły ekspertów oraz przez co najmniej 5 recenzentów zewnętrznych.

Do finansowania będą rekomendowane wnioski, które uzyskają pozytywną rekomendację NCN i NSFC.

Kontakt NCN

Magdalena Nowak,

Koordynator Dyscyplin – Nauki o Życiu

dr Mateusz Sobczyk

Koordynator Dyscyplin – Nauki Ścisłe i Techniczne

dr Magdalena Jarosz

Koordynator Dyscyplin – Nauki Humanistyczne, Społeczne i o Sztuce

dr Katarzyna Jarecka-Stępień

Kontakt w NSFC

• Jin Xu, tel.:
  Pokaż numer

Informujemy, że zasady dotyczące publikowania wyników badań ogłoszone pismem Dyrektora NCN z dnia 11.10.2023 r. zostają przedłużone na czas nieokreślony. Oznacza to, że będą mogli z nich skorzystać kierownicy wszystkich badań i działań naukowych, bez względu na termin złożenia raportu końcowego. Złagodzone zapisy dotyczące Polityki Otwartego Dostępu (OA) będą obowiązywać do odwołania.

Narodowe Centrum Nauki ogłasza przedłużenie złagodzonych zasad Polityki Otwartego Dostępu (OA), wprowadzonych w piśmie Dyrektora z dnia 11 października 2023 r. Zasady te będą obowiązywać na czas nieokreślony, co oznacza, że mogą z nich skorzystać wszyscy kierownicy projektów badawczych i działań naukowych, niezależnie od terminu złożenia raportu końcowego. Złagodzone zapisy dotyczące OA pozostają w mocy do odwołania, a ich celem jest wspieranie szerokiego dostępu do wyników badań i danych badawczych.

Przypominamy najważniejsze zmienione zasady:

• Ścieżka 1: Akceptujemy prace opublikowane na dowolnych licencjach Creative Commons (CC), w tym na tych, które ograniczają możliwość komercyjnego wykorzystania publikacji. Należy jednak mieć na uwadze, że kwestia kwalifikowalności kosztów APC (ang. Article Processing Charge) pozostaje bez zmian – koszty są kwalifikowalne wyłącznie w przypadku zastosowania licencji CC BY 4.0 lub CC BY-ND 4.0.
• Ścieżka 2: Deponowanie prac w uznanych repozytoriach dziedzinowych, takich jak arXiv czy PubMed, zwiększa widoczność wyników badań. Dlatego, aby ułatwić publikowanie w ramach ścieżki 2, zezwalamy na deponowanie preprintów w sytuacjach, gdy udostępnienie ostatecznej wersji manuskryptu (AAM) nie jest możliwe. Preprint powinien być udostępniony na licencji CC BY 4.0. Po upływie embargo należy udostępnić wersję AAM.
• Dane badawcze: Zezwalamy na zastosowanie licencji CC0 lub CC BY 4.0 lub innej, która zapewnia taki sam poziom otwartości i możliwości ponownego wykorzystania danych. Celem jest zagwarantowanie szerokiego dostępu do wyników badań oraz ich maksymalnego rozpowszechniania i wykorzystania przez społeczność naukową.

Jednocześnie informujemy, że w najbliższych dniach zostanie opublikowana na stronie NCN Instrukcja Polityki OA, która będzie szczegółowo wyjaśniać obowiązujące zasady (link zostanie dodany).

45 laureatów grantów ERC napisało list do premiera i ministra nauki z apelem o zwiększenie finansowania naszej agencji. Powstała też petycja, którą mogą podpisywać wszyscy, dla których ważny jest rozwój badań w naszym kraju.

– Nadrzędnym celem wszelkich działań w ramach systemu nauki w Polsce powinno być podnoszenie jakości prowadzonych w kraju badań naukowych. Narodowe Centrum Nauki to najważniejsza instytucja, która realizuje ten cel – piszą laureaci grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych w liście do premiera Donalda Tuska i ministra nauki Dariusza Wieczorka. Badaczki i badacze zwracają uwagę, że na działalność NCN przeznaczony jest niewielki procent budżetu nauki i są to „środki dalece niewystarczające”.  – Oznacza to, że wiele dobrych i ważnych projektów nie jest realizowanych, oferowane w ramach sfinansowanych projektów wynagrodzenia są niekonkurencyjne, a zdolni badacze rezygnują z pracy w nauce – podkreślają. I dodają, że obecne prace nad budżetem państwa na przyszły rok są do tego właściwym czasem, by zwiększyć finansowanie Centrum.

– Wyrażamy nasze silne poparcie dla apelu Rady Narodowego Centrum Nauki o zwiększenie dotacji NCN w roku 2025 o 300 mln złotych i konsekwentne, długofalowe zwiększenie nakładów na Centrum w kolejnych latach – piszą.

List 45 laureatek i laureatów grantów ERC

Środowisko akademickie stworzyło też petycję do premiera i ministra nauki, którą mogą podpisać wszyscy, „którzy rozumieją potrzebę prowadzenia badań naukowych w Polsce”. Organizatorzy zachęcają do jej podpisywania badaczki i badaczy, ale także przedstawicieli instytucji, szkół, samorządów.

– Jesteśmy zdania, że nauka to polska racja stanu. Napędza postęp i jest trampoliną dla innowacji, społeczeństwo jej po prostu potrzebuje. Badacze w Polsce mają i chcą nadal mieć realny wpływ na rozwój nauki w świecie. Nauka nie może być towarem wyłącznie z importu. Dlatego apelujemy do Pana i polskiego rządu o rewizję projektu budżetu na 2025 rok – zwiększenie nakładów finansowych na badania naukowe, a w szczególności o zwiększenie dotacji dla Narodowego Centrum Nauki. NCN to tlen dla polskiej nauki – napisano w apelu.

Petycję można podpisać na stronie petycje online.

To kolejne inicjatywy badaczek i badaczy w sprawie funkcjonowania NCN. Środowisko akademickie w poprzednich latach wielokrotnie wypowiadało się w obronie niezależności Centrum i postulowało zwiększenie jego budżetu. W tym roku, dzięki m.in. oddolnej inicjatywie najlepszych badaczek i badaczy pod hasłem #NCNtotlen, ministerstwo zwiększyło finansowanie naszej agencji o 200 mln zł.

28 września, na specjalnym posiedzeniu, Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na 2025 rok. Zgodnie z projektem, finansowanie Narodowego Centrum Nauki ma wzrosnąć o 50 mln w stosunku do pierwotnej propozycji.

28 września Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy budżetowej na 2025 rok. Dochody budżetu wyniosą 632,85 mld zł, wydatki – 921,6 mld zł, a deficyt ma wynieść 288,77 mld zł.

Główne zmiany w projekcie budżetu, w stosunku do propozycji przedstawionej pod koniec sierpnia, dotyczą wsparcia finansowego dla terenów poszkodowanych w ostatniej powodzi, która dotknęła południową i południowo-zachodnią część Polski. Wprowadzono też kilka korekt na niektóre zadania w częściach budżetowych i rezerwach. Jedną z nich jest wzrost finansowania NCN o 50 mln złotych.

Obecnie budżet NCN wynosi 1,643 mld zł (1,583 mld zł przeznaczonych jest na sfinansowanie badań naukowych). W sierpniowej wersji projektu ustawy budżetowej na 2025 na NCN zapisano 1,648 mld zł, czyli sumę niemal taką samą, jaką centrum dysponuje w tym roku. Teraz budżet ma się zwiększyć do 1,698 mld.

Więcej informacji o budżecie NCN można znaleźć w zakładce Fakty i liczby.

Informacja o projekcie ustawy budżetowej na 2025 na stronie KPRM

Przyjęty przez rząd projekt przejść musi teraz całą ścieżkę legislacyjną.

132 badaczek i badaczy zrealizuje pojedyncze działanie naukowe dzięki finansowaniu w wysokości ponad 5 mln zł w konkursie MINIATURA 8. Przedstawiamy piątą listę rankingową dla wniosków złożonych w czerwcu.

Eksperci wyłonili 38 naukowczyń i naukowców, którzy zrealizują badania z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce. Finansowane działania związane są m.in. z wiedzą o przeszłości, a także człowiekiem i życiem społecznym. Dr Hubert Mazur z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie przeprowadzi kwerendę, w której zbada polskie archiwa państwowe z lat 1944-1951. Dr Olga Witczak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w swoich badaniach skupi się na nudzie jako modulatorze kreatywności w teście alternatywnych zastosowań, który znany jest również jako Test Guilforda i służy do oceny twórczego myślenia.

W obszarze nauk o życiu nagrodzonych zostało 55 badaczek i badaczy. Działania naukowe, które zrealizują dotyczą m.in. podstaw stosowanych nauk o życiu oraz biologii na poziomie komórki. Dr Hanna Fuchs z Instytutu Dendrologii PAN przeprowadzi badania wstępne nad zależnością między wiekiem drzew gatunków lasotwórczych a jakością nasion. Dr Małgorzata Jeziorek z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu zbada jaka jest skuteczność diety LCHF (low-carbohydrate high-fat), czyli o niskiej zawartości węglowodanów i wysokiej zawartości tłuszczu w leczeniu obrzęku tłuszczowego. W swoich badaniach naukowczyni weźmie pod lupę poziomy tkankowych hormonów stanu zapalnego – adiponektyny, leptyny, rezystyny, wisfatyny i waspiny.

W grupie nauk ścisłych i technicznych wyłoniono 39 laureatek i laureatów. Część nagrodzonych badań będzie dotyczyć m.in. chemii oraz inżynierii procesów produkcji. Dr Kinga Wzgarda-Raj z Uniwersytetu Łódzkiego zbada fenazynę (związek chemiczny będący syntetycznym środkiem przeciwbólowym) jako istotny materiał w inżynierii krystalicznej do zastosowań biomedycznych. Dr inż. Mateusz Brzęczek z Politechniki Śląskiej będzie rozwijać metodę badania potencjału energetycznego farm wiatrowych w dowolnej lokalizacji geograficznej.

Działania naukowe zakwalifikowane do finansowania w ramach listy nr 5 w konkursie MINIATURA 8

Lista rankingowa nr 5 w .pdf

Finansowanie w poszczególnych grupach nauk:

• nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce – 1 154 742 zł
• nauki ścisłe i techniczne – 1 431 598 zł
• nauki o życiu - 2 500 994 zł

Całkowita kwota grantów wynosi 5 087 334 zł

Konkurs MINIATURA 8

Celem konkursu MINIATURA jest wspieranie działań naukowych będących punktem wyjścia do stworzenia założeń projektu badawczego, o którego finansowanie można następnie wnioskować w konkursach NCN lub innych konkursach ogólnokrajowych oraz międzynarodowych. W trakcie ósmej edycji konkursu można było uzyskać finansowanie w wysokości od 5 000 do 50 000 zł na realizację działania naukowego o czasie trwania do 12 miesięcy.

Całkowity budżet przeznaczony na tegoroczną edycję konkursu wyniósł 20 mln złotych i został on podzielony proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których prowadzony był nabór. Wniosek mógł zostać zakwalifikowany do finansowania tylko jeśli zmieścił się w puli dostępnych środków na dany miesiąc.

O finansowanie badań wstępnych lub pilotażowych, kwerend, staży naukowych, wyjazdów badawczych i konsultacyjnych mogli ubiegać się naukowcy, którzy uzyskali stopień doktora nie wcześniej niż 1 stycznia 2012 r., którzy nie kierowali i nie kierują realizacją projektów badawczych finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki. Badacze biorący udział w konkursie MINIATURA muszą posiadać w swoim dorobku naukowym co najmniej jedną opublikowaną pracę lub co najmniej jedno dokonanie artystyczne lub artystyczno-naukowe. Nie mogą być laureatami konkursów na stypendia doktorskie ETIUDA lub staże finansowane ze środków NCN, a także nie mogą być wnioskodawcami, kierownikami projektów ani kandydatami na staż we wnioskach złożonych lub zakwalifikowanych do finansowania w innym konkursie NCN.

Wysyłka decyzji

26 września 2024 r. zostaną wysłane decyzje pozytywne oraz negatywne dla wniosków złożonych w konkursie MINIATURA 8 w czerwcu br. Uzasadnienia dostępne są w systemie OSF. Prosimy o sprawdzenie statusu wniosku w systemie OSF.

Przypominamy, że decyzje wysyłane są do wnioskodawcy w formie elektronicznej na wskazany adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność adresu ESP podanego we wniosku. Jeżeli podano błędny adres, należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie OSF.