W dniu 15 maja 2019 r. odbyło się kolejne posiedzenie Rady NCN, tym razem wyjątkowe, bo zorganizowane przy okazji Dni NCN 2019 w Łodzi.

Obrady były poświęcone omówieniu spraw związanych z bieżącą działalnością Centrum. Rada przyjęła informację o zakresie wykonanych przez Narodowe Centrum Nauki zadaniach i wydatkowanych na ten cel środkach w pierwszym kwartale 2019 r., którą przedstawił prof. Zbigniew Błocki, dyrektor NCN. Koordynatorzy dyscyplin przedstawili podsumowanie przebiegu konkursów OPUS 16, PRELUDIUM 16, SONATA 14 ogłoszonych przez NCN 14 września 2018 r. Poinformowano, że naukowcy na realizację badań otrzymają z NCN łącznie 527,6 mln zł. Podsumowując konkursy przekazano, że w ramach konkursu OPUS 16 złożono 1880 projektów badawczych, z czego 361 zostało zakwalifikowanych do finansowania na łączną kwotę 373 mln zł, w konkursie PRELUDIUM 16 złożonych zostało 1088 projektów badawczych, z czego finansowanych będzie 256 na łączną kwotę 40 mln zł, natomiast w konkursie SONATA 14 złożonych zostało 858 projektów badawczych, z czego finansowanych będzie 160 na łączną kwotę 115 mln zł.

W dalszej części obrad członkowie Rady dyskutowali nad zasadami, jakie powinny obowiązywać ekspertów w trakcie spotkań Zespołów Ekspertów oraz o możliwych sankcjach, które powinny być zastosowane przez Centrum w przypadku naruszenia tych zasad. Omówiono również propozycję włączenia w proces oceny przez ekspertów uwzględnionych we wniosku zagadnień dotyczących planu zarządzania danymi oraz aspektów etycznych planowanych badań.  Zmiany w tym zakresie zostaną wprowadzone od konkursów NCN, które zostaną ogłoszone w czerwcu 2019 r.

Rada wiele uwagi poświęciła omówieniu propozycji rozwiązań zachęcających naukowców do występowania z wnioskami o granty ERC. W dyskusjach na ten temat uznano konieczność zachęcenia badaczy starających się o finansowanie swoich badań ze środków NCN, aby jednocześnie występowali o granty ERC. Wzorując się na austriackiej agencji finansującej badania naukowe (FWF) rozmawiano na temat wprowadzenia w NCN podobnych rozwiązań w tym zakresie. Omawiając możliwości konkursu UWERTURA członkowie Rady wskazali na słabe strony programu, który nie daje gwarancji jakości z uwagi na co najmniej dwuletnie opóźnienie w złożeniu wniosku w konkursach ERC w stosunku do wstępnej koncepcji projektu prezentowanej przy staraniu się o staż w ramach konkursu UWERTURA. Na postawie przekazanych przez ERC wytycznych, uchwałą nr 58/2019 Rada skróciła do jednego miesiąca dolną granicę wymaganego czasu realizacji stażu w wybranym zespole naukowym realizującym grant ERC.

Członkowie Rady zapoznali się z założeniami konkursu ALPHORN na polsko-szwajcarskie projekty badawcze organizowanego przez Narodowe Centrum Nauki wspólnie ze szwajcarską agencją finansującą badania Swiss National Science Foundation (SNSF). Konkurs przeprowadzany będzie w oparciu o procedurę agencji wiodącej (Lead Agency Procedure). W konkursie na finansowanie mogą liczyć projekty badawcze, w realizację których zaangażowane będą wspólnie zespoły naukowe z Polski i Szwajcarii. Ostateczne warunki przeprowadzania konkursu zostaną przyjęte przez Radę na kolejnym posiedzeniu.

Kluczowym punktem obrad było omówienie koncepcji nowego programu wspierającego kształcenie doktorantów w szkołach doktorskich. Rada przedyskutowała propozycję programu, który umożliwiałby pełne finansowanie części doktorantów, przy zapewnieniu zarówno wysokiej jakości naukowej realizowanych przez nich projektów badawczych, jak i właściwego rozwoju młodych naukowców pod opieką najlepszych promotorów. Konkurs skierowany byłby do podmiotów prowadzących szkoły doktorskie. W ramach planowanego projektu badawczego, którego kierownikiem byłby przyszły promotor doktoranta, można by było wnioskować o środki na badania, stypendium doktoranckie dla doktoranta oraz środki na odbycie przez niego stażu w zagranicznym ośrodku naukowym. Promotor będący kierownikiem projektu określałby tematykę planowanych badań, a w przypadku zakwalifikowania projektu do sfinansowania przeprowadziłby konkurs na doktoranta, który zostanie objęty kompleksowym finansowaniem ze środków Narodowego Centrum Nauki. Dyskusja dotycząca szczegółowych warunków przeprowadzania konkursu będzie kontynuowana przez Radę na kolejnych posiedzeniach.

Na zakończenie po przedstawieniu sprawozdania z przebiegu konkursu na stanowiska koordynatorów dyscyplin NCN, Rada uchwałą nr 57/2019 wybrała koordynatora dyscyplin w grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce oraz dwóch koordynatorów dyscyplin w grupie nauk o życiu.

W systemie ZSUN/OSF są już dostępne formularze wniosków dla konkursów OPUS 17 i PRELUDIUM 17. Wnioski można składać do 17 czerwca.

Dokumentacja konkursowa:

• OPUS 17
• PRELUDIUM 17

W związku ze zmianami dotyczącymi nowego modelu kształcenia doktorantów wprowadzonymi ustawą z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce przedstawiamy informację dyrektora NCN o interpretacji dotychczasowych przepisów związanych z przyznawaniem i wypłatą stypendiów naukowych NCN dla wykonawców projektów badawczych finansowanych przez Centrum.

Pismo dyrektora NCN

Uprzejmie informujemy, że w  aktualnie otwartym konkursie sieci JPND, dotyczącym medycyny precyzyjnej w chorobach neurozwyrodnieniowych, wnioski międzynarodowe, które zostały zakwalifikowane do drugiego etapu oceny, mogą zostać rozszerzone o zespoły badawcze z Polski.

Osoby zainteresowane nawiązaniem kontaktu z koordynatorami zespołów badawczych zakwalifikowanych  do drugiego etapu proszone są o kontakt z dr Małgorzatą Hasiec.

Przypominamy, że termin złożenia full-proposals upływa 25 czerwca 2019 r., zaś złożenia wniosku UNISONO w systemie ZSUN/OSF - 2 lipca 2019 r.

Informujemy, że konkurs MINIATURA 3 zostanie ogłoszony nie później niż 18 czerwca.

W Łodzi zakończyły się Dni Narodowego Centrum Nauki. Podczas paneli dyskusyjnych, warsztatów i spotkań rozmawiano o rzetelności naukowej, otwartym dostępie do treści naukowych oraz nowościach w ofercie NCN. Ważnym punktem programu była prezentacja nowego konkursu Narodowego Centrum Nauki mającego na celu wsparcie szkół doktorskich, które od nowego roku akademickiego rozpoczną kształcenie doktorantów w polskich uczelniach.

Część oficjalną tegorocznych Dni NCN zainaugurowało otwarte spotkanie środowiska naukowego regionu. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele współorganizatorów wydarzenia: Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Politechniki Łódzkiej, Szkoły Filmowej w Łodzi, Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego, Instytutu Biologii Medycznej PAN oraz Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN. Mieli oni okazję wysłuchać wystąpienia dra hab. Tomasza Suleja z Instytutu Paleobiologii PAN pt. „Moja droga do Science”, podczas którego opowiadał o tym, dlaczego zajął się pracą naukową, jak wygląda jego ścieżka naukowa, w jaki sposób dokonuje kolejnych odkryć i co mu pomaga w codziennej pracy. Wspólnie zastanawiano się nad tym, co jest ważne w pracy naukowca i co można zrobić, aby jeszcze lepiej wspierać badaczy na różnych etapach kariery w ich dążeniu do dokonywania przełomowych odkryć.

Dni NCN pełnią istotną funkcję informacyjną. Dzięki ich mobilnemu charakterowi naukowcy w różnych regionach Polski mogą spotkać się z pracownikami Centrum i dowiedzieć, jakie możliwości finansowania badań naukowych w zakresie badań podstawowych oferuje NCN, jak zabrać się za pisanie wniosku oraz na co zwrócić uwagę podczas przygotowywania projektu, projektowania zespołu naukowego oraz konstruowania kosztorysu.

– Cieszę się, że nasza oferta konkursowa jest już na tyle znana w środowisku, że w ramach Dni NCN możemy już nie tylko informować, ale także podjąć szeroką dyskusję na temat założeń systemu finansowania badań naukowych oraz na temat wartości i jakości nauki w Polsce. Pamiętajmy, że to my – naukowcy – jesteśmy tymi, którzy kształtują system. To my projektujemy i prowadzimy badania, ale również to my jako eksperci oceniamy wnioski. I to od nas zależy, w którą stronę pójdziemy i co osiągniemy w polskiej nauce w ciągu najbliższych lat – podkreśliła prof. Małgorzata Kossowska, przewodnicząca Rady Narodowego Centrum Nauki. 

W drugiej części otwartego spotkania środowiska naukowego regionu wziął udział wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin. Uczestnicy wysłuchali czterech prezentacji Narodowego Centrum Nauki o nowościach w zasadach konkursów oraz planowanych istotnych zmianach w ofercie NCN. Dyrektor Centrum prof. Zbigniew Błocki omówił temat open access i planów w zakresie otwartego dostępu do publikacji naukowych powstałych w grantach NCN. Prof. Justyna Olko, członkini Rady NCN, omówiła plan zarządzania danymi, którego sporządzenie i załączenie do wniosku będzie wymagane we wniosku już począwszy od konkursów ogłaszanych w czerwcu br. Dr Laura Bandura-Morgan, kierownik zespołu ds. kontroli i audytu, przedstawiła podejście NCN do promowania rzetelności oraz etyki w nauce, zaś dr Marcin Liana, zastępca dyrektora Centrum, przedstawił opracowywany właśnie program wsparcia przez NCN szkół doktorskich. W założeniu ma on być adresowany do jednostek prowadzących szkoły doktorskie, zaś kierownikiem projektu ma być wybitny naukowiec, który umożliwi wybranemu w trybie konkursowym doktorantowi prowadzenie prac badawczych pod swoim kierunkiem oraz będzie wspierać go w budowaniu kariery naukowej. Program będzie zapewniać 3 lub 4 lata finansowania dla doktoranta. Szczegółowe założenia programu będą znane już niedługo, ponieważ jego ogłoszenie jest planowane na wrzesień br.

­– Monitorujemy plany uczelni dotyczące liczby doktorantów w szkołach doktorskich i obawiamy się, że spadek liczby doktorantów może być zbyt daleko idący. Dlatego też propozycja uruchomienia przez Narodowe Centrum Nauki nowego programu wspierającego działalność szkół doktorskich wzbudza w ministerstwie duży entuzjazm – zapewnił wicepremier Jarosław Gowin w swoim wystąpieniu.

W drugim dniu wydarzenia odbyły się dyskusje eksperckie w dwóch panelach. Pierwszemu z nich, pn. „Otwarta nauka", przewodniczył prof. Jacek Kuźnicki, członek Rady NCN z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie. Zaproszeni specjaliści wspólnie zastanawiali się, jakie są korzyści z publikowania w open access, jakie bariery stoją przed naukowcami, którzy chcą w ten sposób publikować wyniki swoich badań oraz jakie możliwości i narzędzia publikowania w otwartym dostępie mają polscy badacze.

– Rocznie na świecie na publikacje naukowe wydawanych jest 10 mld dolarów, w Polsce ponad 250 mln zł. Ok. 80 procent prac publikowanych na świecie nie jest publicznie dostępnych. Z punktu widzenia odpowiedzialności za wydawanie publicznych pieniędzy, nie możemy zaakceptować takich statystyk. Żyjemy w świecie, gdzie kwestia dystrybucji wyników naukowych nie jest problemem technicznym. Uważam, że nauka finansowana ze środków publicznych musi być otwarta. Dlatego dołączyliśmy do inicjatywy cOAlitionS, zrzeszającej instytucje i organizacje, którym leży na sercu dostępność prac naukowych – podkreślił dyrektor NCN, prof. Zbigniew Błocki.

W drugim panelu dyskusyjnym pt. „Ewaluacja wniosków” moderowanym przez prof. Jakuba Fichnę, członka Rady NCN z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, zaproszeni eksperci przyjrzeli się szczegółowo procesowi oceny wniosków w konkursach Narodowego Centrum Nauki. Wspólnie z publicznością zastanawiali się, czy przyjęty model peer review sprawdza się w polskiej rzeczywistości naukowej oraz omówili problemy pojawiające się na różnych etapach tego procesu, zarówno z pespektywy eksperta oceniającego wnioski, jak również z perspektywy wnioskodawcy ubiegającego się o finansowanie.

Równolegle do paneli dyskusyjnych odbywały się warsztaty oraz spotkania tematyczne. Uczestniczący w warsztatach pt. „Jak napisać dobry projekt?" naukowcy wspólnie z koordynatorami dyscyplin NCN pracowali nad przygotowanymi przez siebie abstraktami projektów. Uczyli się, w jaki sposób rozplanować prace nad wnioskiem i przygotować wszystkie niezbędne jego elementy, aby pozytywnie przeszedł ocenę formalną i był skierowany do oceny merytorycznej przez ekspertów i recenzentów zewnętrznych. Na spotkaniach informacyjnych pracownicy Centrum szczegółowo omówili ofertę konkursową, w tym ciągle rozszerzaną ofertę programów międzynarodowych oraz konkursy, które będą finansowane z funduszy EOG i funduszy norweskich.

W Dniach NCN 2019 wzięło udział blisko pół tysiąca osób, nie tylko z regionu łódzkiego, ale także z całej Polski.

fot. Michał Niewdana

Organizatorzy

• Organizatorzy
• Patronat
• Patronat medialny

Rozstrzygnęliśmy kolejne edycje naszych najpopularniejszych konkursów na projekty badawcze w zakresie badań podstawowych – OPUS 16 dla wszystkich naukowców niezależnie od stażu i stopnia naukowego oraz PRELUDIUM 16 i SONATA 14 skierowane do badaczy na początku kariery naukowej. Na projekty badawcze w zakresie badań podstawowych naukowcy otrzymają łącznie ponad 527,6 mln zł.W rozstrzygniętych właśnie konkursach złożono 3826 wniosków na kwotę ponad 2,4 mld zł, z czego do finansowania eksperci zakwalifikowali 777 projektów. Łączna wartość finansowania we wszystkich trzech konkursach wyniosła 527 620 451 zł, a średni współczynnik sukcesu przekracza 20,5%.

OPUS to konkurs skierowany do szerokiego grona odbiorców niezależnie od etapu ich kariery naukowej. W konkursie nie ma limitu finansowania dla jednego projektu. Podobnie jak w poprzednich edycjach OPUS cieszył się największym zainteresowaniem – do NCN wpłynęło w ramach szesnastej edycji konkursu aż 1880 wniosków z czego do finansowania zostało zakwalifikowanych 361 projektów.

W konkursie PRELUDIUM 16 o środki na badania mogły ubiegać się osoby rozpoczynające karierę naukową, nieposiadające stopnia naukowego doktora. Warunkiem udziału w konkursie było ograniczenie liczby członków zespołu badawczego zaangażowanego w realizację projektu do trzech osób przy czym osoba ze stopień doktora habilitowanego lub tytułem naukowym mogła wystąpić we wniosku jedynie w roli opiekuna naukowego. Kwota finansowania jednego projektu to 70, 140 lub 210 tys. zł w zależności od zaplanowanego czasu realizacji. W szesnastej edycji konkursu PRELUDIUM do NCN nadesłano 1088 wniosków, spośród których 256 otrzymało finansowanie o łącznej wysokości niemal 40 mln zł.

SONATA jest konkursem na projekty badawcze skierowanym do osób posiadających stopień naukowy doktora, uzyskany od 2 do 7 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem. Program ma na celu wsparcie osób rozpoczynających karierę naukową w prowadzeniu innowacyjnych badań o charakterze podstawowym z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury lub oryginalnego rozwiązania metodologicznego. W konkursie złożono 858 wniosków, z czego do finansowania wybrano 160.

W konkursach OPUS, PRELUDIUM oraz SONATA finansowane są projekty zaplanowane do realizacji ciągu roku, dwóch lub trzech lat, a w ramach uzyskanych środków możliwe jest zaplanowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej. W rozstrzygniętych dzisiaj konkursach najwięcej, aż 1472 wnioski nadesłano w grupie nauk ścisłych i technicznych. Wsparcie finansowe o łącznej wysokości ponad 221 mln zł przyznano 320 projektom. W grupie nauk o życiu zgłoszonych zostało 1235 wniosków, spośród których do finansowania zakwalifikowano 241 o wartości prawie 225 mln zł. W naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce do NCN złożono 1119 wniosków, z czego finansowanie w wysokości prawie 82 mln zł otrzymało 216 projektów.

Listy rankingowe zwycięskich projektów są dostępne tutaj.

Informujemy, że w systemie ZSUN/OSF został udostępniony formularz wniosku dla konkursu MOZART na polsko-austriackie projekty badawcze.

Ogłoszenie konkursu MOZART

Ze względu na bardzo skomplikowane i długotrwałe prace związane z budową nowego systemu ZSUN/OSF uruchomienie formularzy wniosków dla konkursów OPUS 17 i PRELUDIUM 17 planowane jest na 27 maja. Jednocześnie informujemy, że nie jest planowana zmiana obowiązującego terminu składania wniosków, czyli 17 czerwca. Za wszelkie niedogodności z tym związane przepraszamy i prosimy o wyrozumiałość. Jednocześnie zachęcamy do wcześniejszego przygotowania wszystkich wymaganych danych oraz załączników, których wykaz dostępny jest w ogłoszeniach o konkursach OPUS 17 i PRELUDIUM 17. W najbliższych dniach zaczniemy publikację instrukcji wypełniania poszczególnych sekcji nowego formularza. Pomocą służą również pracownicy Działu Obsługi Wniosków.

Międzynarodowy zespół naukowców z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, kierowany przez prof. Jonathana Heddle, zbudował niespotykaną w przyrodzie, stabilną białkową klatkę o średnicy 22 nanometrów. Fragmenty białek spięte są w niej jonami złota. W efekcie badacze otrzymali figurę „matematycznie niemożliwą”, czyli niemal regularny wielościan archimedejski zbudowany z jedenastokątów. Wyniki opublikowano w prestiżowym piśmie „Nature".

Model "matematycznie niemożliwej" białkowej złotej klatki o średnicy ok. 22 nm. Klatka zbudowana jest z 24 11-kątnych pierścieni białkowych (na rysunku każdy w innym kolorze) połączonych jonami złota (żółte kulki). W tle modele innych niemożliwych brył, o których mowa w artykule w "Nature". Źródło: Heddle Lab.

Zaprojektowana przez zespół białkowa “złota klatka” składa się z 264 jednakowych białek (TRAP), które są spięte w 11-kątne pierścienie. 24 pierścienie są ze sobą połączone za pomocą 120 „spinek" z jonów złota. Powstałe w ten sposób klatki TRAP mogą okazać się bardzo użyteczne z tego względu, że z jednej strony są bardzo stabilne i trwałe, a z drugiej - we wnętrzu komórki łatwo rozpadają się na części składowe. Stwarza to teoretyczną możliwość umieszczenia wewnątrz klatki leku i użycia jej do bezpiecznego dostarczenia go do wnętrza komórki, gdzie zostaną następnie uwolnione.

Prof. Heddle jest głównym i korespondencyjnym autorem publikacji. Projekt pt. „Produkcja nanoobiektów o geometrii niewystępującej w przyrodzie”, w ramach którego prowadzone były badania, został finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w konkursie SYMFONIA 4.

Prof. Jonathan Heddle, fot. Elżbieta Wątor

Artykuł dostępny jest pod adresem: https://www.nature.com/articles/s41586-019-1185-4.

Źródła: informacja prasowa zespołu prof. Heddle, informacja PAP, opis projektu prof. Heddle.