Wpływ stresu spowodowanego wojną na choroby sercowo-naczyniowe u uchodźczyń z Ukrainy

Kierownik projektu :
prof. Anna Shalimova
Gdański Uniwersytet Medyczny

Panel: NZ5

Konkurs : POLONEZ BIS 2
ogłoszony 15 marca 2022

Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią niezwykle ważne wyzwanie medyczne i społeczne. Ich lepsza profilaktyka i leczenie znajdują się na szczycie listy priorytetów systemów opieki zdrowotnej we wszystkich krajach. Jednym z najbardziej istotnych czynników ryzyka związanych z wyższą zapadalnością na nadciśnienie tętnicze i choroby układu krążenia jest stres. Chociaż wiedza na temat tego rozległego i interesującego zjawiska poszerzyła się w ostatnich latach, wciąż wiele aspektów z zakresu mechanizmów patofizjologicznych leżących u podstaw jego skutków pozostaje obszarem do badań.

Od lutego 2022 r. ludność Ukrainy pozostaje pod wpływem ciągłego stresu wywołanego wojną. Wielu Ukraińców, głównie kobiety i dzieci, zostało zmuszonych do opuszczenia kraju, aby uciec przed skutkami działań militarnych. Stres spowodowany wojną ma wpływ zarówno na mieszkańców Ukrainy przebywających w Ukrainie w czasie wojny, jak i na uchodźców, którzy opuścili terytorium Ukrainy.

prof. Anna Shalimovaprof. Anna Shalimova W projekcie Wpływ stresu spowodowanego wojną na rozwój i postęp nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych u kobiet-uchodźców z Ukrainy zespół profesor Anny Shalimovej przetestował hipotezę, iż stres psychologiczny i narażenie na traumę mogą podwyższać ciśnienie krwi i przyczyniać się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, jego pogorszenia i progresji. Jako kierownik projektu profesor Shalimova mogła poszerzyć swoje badania w dziedzinie nadciśnienia tętniczego, czym, jak sama wspomina, zajmuje się już od wielu lat. Jednocześnie, będąc jedną z uchodźczyń wojennych w Polsce i rozumiejąc skalę problemów, z jakimi borykają się migranci wojenni, była w stanie pomóc w ich rozwiązaniu.

Prof. Anna Shalimova: „Wyniki naszego projektu wykazały związek między nadciśnieniem tętniczym a nasileniem stresu u uchodźców. Uchodźczynie z nadciśnieniem tętniczym charakteryzowały się silniejszym stresem emocjonalnym i zespołem stresu pourazowego (PTSD) niż uczestniczki bez nadciśnienia tętniczego. Dodatkowo, uchodźczynie korzystające ze wsparcia społecznego w Polsce i mieszkające z osobami o podobnych traumatycznych doświadczeniach, wykazywały porównywalne wskaźniki nadciśnienia tętniczego, ale nasilał się u nich stres emocjonalny i PTSD w porównaniu z uchodźczyniami bez wsparcia.”

Częstotliwość występowania nadciśnienia tętniczego u ukraińskich kobiet przed wojną i w jej trakcie była podobna, ale kontrola ciśnienia tętniczego u uchodźczyń w Polsce z wdrożonym leczeniem nadciśnienia uległa istotnemu pogorszeniu w zestawieniu z ich wcześniejszymi pomiarami kontrolnymi nadciśnienia tętniczego. W porównaniu z kobietami pozostającymi w Ukrainie, uchodźczynie w Polsce miały wyraźnie gorsze wyniki przy kontrolnych pomiarach ciśnienia tętniczego mimo wdrożonej farmakoterapii. Częściej także cierpiały na depresję, zaburzenia lękowe i PTSD, co może być spowodowane dodatkowymi wyzwaniami związanymi z przymusową migracją.

U kobiet-uchodźczyń z nadciśnieniem tętniczym i stresem stwierdzono największe zmiany parametrów układu sercowo-naczyniowego spośród wszystkich badanych, co pozwala uznać je za grupę bardzo wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań narządowych, wymagających szczególnej uwagi i koordynacji lekarskiej. Ze względu na interdyscyplinarny charakter problemu badania stresu, w zrozumieniu jego konsekwencji dla człowieka ważne jest podejście holistyczne - nie tylko w kardiologii, ale także w neurologii, psychologii i psychiatrii. Jednocześnie konsekwencje stresu spowodowanego wojną są nie tylko problemem medycznym, ale także społecznym, który wymaga kompleksowego rozwiązania.

Profesor Shalimova wspomina, że program badań jej zespołu mający na celu także rozpowszechnianie tematu zapewni długofalowy wpływ projektu na społeczeństwo, oczekiwania pacjentów oraz otworzy nowe kierunki zintegrowanej opieki w całym spektrum zdrowotnym uchodźców wojennych i ofiar traumy.

Pełny tytuł finansowanego projektu: Wpływ stresu spowodowanego wojną na rozwój i postęp nadciśnienia tętniczego i chorób sercowo-naczyniowych u kobiet-uchodźców z Ukrainy

prof. Anna Shalimova

Kierownik - dodatkowe informacje

Profesor Kliniki Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, lekarz Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku. W 2005 roku została absolwentką Wydziału Lekarskiego Charkowskiego Narodowego Uniwersytetu Medycznego (Ukraina), pięć lat później obroniła pracę doktorską. Stopień doktora habilitowanego uzyskała w roku 2016. Lata 2017–2018 spędziła na stypendium podoktorskim w Klinice Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. W 2020 roku uzyskała tytuł profesora w Ukrainie. Do 2022 roku była profesorem w Charkowskim Narodowym Uniwersytecie Medycznym w Ukrainie. Od 2022 roku pracuje w Klinice Nadciśnienia Tętniczego i Diabetologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Jej główne zainteresowania badawcze obejmują nadciśnienie tętnicze i choroby układu sercowo-naczyniowego.

prof. Anna Shalimova

Zapraszamy do rejestracji na Sympozjum EOSC 2025

wt., 30/09/2025 - 10:00
Kod CSS i JS

Sympozjum EOSC to wyjątkowa okazja do spotkania osób zaangażowanych w rozwój otwartej nauki – od badaczy i naukowców, po instytucje finansujące badania, przedstawicieli Komisji Europejskiej, EOSC Steering Boardu, przedstawicieli infrastruktur badawczych, infrastruktur technologicznych i dostawców usług IT. W tym roku sympozjum odbędzie się 3–5 listopada w Brukseli.

Podczas wydarzenia, w ramach licznych paneli i dyskusji, omawiane są cele, postępy oraz wyzwania związane z budowaniem i rozwijaniem otwartego, multidyscyplinarnego środowiska naukowego w Europie, umożliwiającego swobodny dostęp do danych, narzędzi i usług badawczych.Wydarzenie organizuje Stowarzyszenie Europejskiej Chmury Otwartej Nauki EOSC Association (European Open Science Cloud) przy wsparciu projektów EOSC Gravity i EOSC Focus, finansowanych przez Komisję Europejską.

Polskę na sympozjum będą reprezentować m.in. przedstawiciele węzła krajowego EOSC-PL: Narodowego Centrum Nauki, ACK Cyfronet AGH, Politechniki Gdańskiej, ICM Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Oceanologii PAN.

Tegoroczne Sympozjum będzie wyjątkowe z racji przejścia Federacji EOSC do fazy operacyjnej i wyłonienia 13 węzłów krajowych.

„Sympozjum to dla nas szczególny moment, by pokazać, co udało się osiągnąć w Polsce w ramach EOSC i porozmawiać o tym, co planujemy dalej” – podkreśla Aneta Pazik-Aybar z Narodowego Centrum Nauki. „Ostatni rok był dla nas intensywny – po kilkumiesięcznym, złożonym procesie selekcji EOSC-PL został wybrany do udziału w fazie pilotażowej budowy federacji EOSC. W marcu, w siedzibie Komisji Europejskiej, odbyło się pierwsze wspólne spotkanie. Razem z instytucjami z innych krajów i tzw. węzłami tematycznymi pracowaliśmy nad kilkoma projektami, które pokazują, w jaki sposób współpraca międzynarodowa w zakresie otwartych danych badawczych i infrastruktur może pomóc naukowcom w ich codziennej pracy badawczej” – dodała.

W programie Sympozjum znajdą się prelekcje, panele dyskusyjne i warsztaty dotyczące m.in. zarządzania danymi, rozwoju infrastruktury oraz wdrażania polityk otwartości w nauce. To także świetna okazja do nawiązania współpracy i rozmowy z ekspertami z różnych dziedzin i krajów. Środowisko skupione wokół EOSC chce wspólnie budować europejskie środowisko badawcze, w którym dane, narzędzia i wiedza są łatwo dostępne.

EOSC-PL, tak jak każdy z węzłów uczestniczących w fazie pilotażowej Federacji EOSC, będzie miał swoje stanowisko. Zapraszamy do odwiedzenia nas – chętnie porozmawiamy o naszych planach, wyzwaniach, które przed nami stoją, i kierunkach rozwoju.

Sympozjum jest otwarte dla wszystkich zainteresowanych. Zapraszamy do rejestracji.

Od antykwarianizmu do archeologii. O zbiorach i dokonaniach Philippa von Stoscha

Kierownik projektu :
dr Paweł Gołyźniak
Uniwersytet Jagielloński

Panel: HS3

Konkurs : OPUS 17
ogłoszony 15 marca 2017 r.

Wykonywanie rysunków, fotografii oraz skanów 3D to obecnie powszechnie stosowane metody dokumentacji wizualnej ruchomych zabytków archeologicznych – zarówno w trakcie prowadzonych prac wykopaliskowych, jak i podczas opracowywania kolekcji muzealnych. Wypracowanie skutecznej metodyki w tym zakresie trwało jednak stulecia. Jak pokazują badania przeprowadzone w ramach zrealizowanego projektu, szczególnie istotnym okresem była pierwsza połowa XVIII w. Rosnąca świadomość kolekcjonerów i antykwariuszy dotycząca konieczności publikacji zbiorów, a także coraz większa presja uczonych na dokładne ilustrowanie zabytków w wydawnictwach, sprawiły, że właśnie w tym czasie podjęto pierwsze próby systematycznej, opartej na stałych założeniach, dokumentacji wizualnej. Pionierem w tej dziedzinie okazał się Philipp von Stosch (1691–1757), najwybitniejszy wówczas kolekcjoner antycznych gemm (rytowanych kamieni szlachetnych).

Punktem wyjścia dla badań zrealizowanych przez międzynarodowy zespół była weryfikacja ponad 3200 rysunków gemm, odkrytych m.in. w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie oraz w Kunstbibliothek w Berlinie, jako pochodzących z dawnego archiwum Stoscha. Materiały te, wraz z innymi archiwaliami i korespondencją kolekcjonera, zostały poddane szczegółowej analizie i opracowaniu, czego efektem stała się obszerna monografia pt. Philipp von Stosch: Collecting, Drawing, Studying and Publishing Engraved Gems, wydana przez wydawnictwo Brill Publishers w otwartym dostępie. Publikacja ta przedstawia i omawia sylwetkę oraz dokonania Stoscha w dziedzinie kolekcjonerstwa, dokumentacji rysunkowej, badań i publikacji antycznych gemm. Jednocześnie podkreśla i krytycznie analizuje te aspekty jego działalności, które pozostają w wyraźnym kontraście do szeroko rozpowszechnionych dotąd negatywnych opinii o nim jako szpiegu czy kompulsywnym zbieraczu.

Po lewej: Girolamo Odam, Intaglio z głową młodego Herkulesa z maczugą, syg. GNAIOC, Muzeum Książąt Czartoryskich, nr inw.: MNK XV Rr. 3521, ok. 1715-1718, 268x187mm, © P. Gołyźniak. Po prawej: Intaglio z przedstawieniem głowy młodego Herkulesa z maczugą, syg. GNAIOC, Londyn, The British Museum, niebieski beryl (akwamaryn) intaglio, 24x20mm, 3 ćw. I w. p.n.e., ©The Trustees of the British Museum, CC BY-NC-SA 4.0;Po lewej: Girolamo Odam, Intaglio z głową młodego Herkulesa z maczugą, syg. GNAIOC, Muzeum Książąt Czartoryskich, nr inw.: MNK XV Rr. 3521, ok. 1715-1718, 268x187mm, © P. Gołyźniak. Po prawej: Intaglio z przedstawieniem głowy młodego Herkulesa z maczugą, syg. GNAIOC, Londyn, The British Museum, niebieski beryl (akwamaryn) intaglio, 24x20mm, 3 ćw. I w. p.n.e., ©The Trustees of the British Museum, CC BY-NC-SA 4.0;

 

Wyniki badań ukazują prawdziwy charakter osiągnięć Stoscha, przedstawiając go jako szanowanego antykwariusza, kolekcjonera, mecenasa i uczonego. Okazuje się, że jako pierwszy badacz antycznej gliptyki stosował on innowacyjne i niezwykle precyzyjne metody dokumentacji rysunkowej gemm. Pod jego czujnym okiem pracowało wielu artystów, m.in. Pier Leone Ghezzi, Girolamo Odam, Bernard Picart, Antonio Maria Zanetti, Theodorus Netscher, Markus Tuscher, Johann Justin Preißler, Georg Martin Preißler, Georg Abraham Nagel i Johann Adam Schweickart. Tworzone przez nich rysunki powstawały w różnych celach, od studiów prywatnych, przez konsultacje z innymi kolekcjonerami i badaczami, po ilustracje do publikacji (m.in. książki z 1724 roku dotyczącej gemm sygnowanych przez antycznych rytowników), a także planowanego suplementu tej pracy, katalogu jego kolekcji oraz innych, ostatecznie niezrealizowanych w pełni projektów.

Gołyźniak, P., Hansson, U.R., Rambach, H.J. 2025. Philipp von Stosch: Collecting, Drawing, Studying and Publishing Engraved Gems. Lejda-Boston: Brill Publishers (okładka książki).Gołyźniak, P., Hansson, U.R., Rambach, H.J. 2025. Philipp von Stosch: Collecting, Drawing, Studying and Publishing Engraved Gems. Lejda-Boston: Brill Publishers (okładka książki). Odnalezione rysunki i inne źródła potwierdzają nie tylko kluczową rolę Stoscha w propagowaniu wiedzy o antycznej gliptyce, lecz przede wszystkim dowodzą jego ogromnego wpływu na kształtowanie standardów dokumentacji i publikacji ruchomych zabytków archeologicznych. Standardy te przyczyniły się do transformacji XVIII-wiecznego antykwaryzmu i zrewolucjonizowały badania nad gemmami, a zarazem stworzyły fundamenty dla rozwoju naukowej archeologii oraz historii sztuki antycznej. W tym kontekście szczególne znaczenie ma ukazanie wpływu Stoscha na kształtowanie się poglądów Johanna Joachima Winckelmanna, które z kolei stały się podstawą do napisania pierwszej syntezy historii sztuki starożytnej (1764).

W ramach projektu przeprowadzono również ewaluację książki poświęconej gemmom sygnowanym przez antycznych rytowników, opublikowanej przez Stoscha w 1724 roku. Współczesna analiza doprowadziła m.in. do zweryfikowania niemal połowy opisanych tam obiektów jako nowożytnych falsyfikatów, antycznych gemm z sygnaturami dodanymi w późniejszym okresie lub kamieni, na których inskrypcje okazały się nie być podpisami rytowników, lecz imionami dawnych właścicieli. Ponadto w wielu przypadkach, po raz pierwszy od 300 lat, udało się odnaleźć oryginalne gemmy i ponownie je zilustrować.

Odnalezione fragmenty dawnego rysunkowego archiwum gemm Stoscha zostały poddane szczegółowej analizie i opracowane w katalogu towarzyszącym opublikowanej monografii. Udało się zidentyfikować około dwie trzecie spośród niemal 3200 gemm przedstawionych na rysunkach. Około tysiąc obiektów stanowi jednak unikatową dokumentację wizualną gemm zaginionych lub już nieistniejących. W ramach projektu podjęto także badania nad wątkami pobocznymi. Odkryte źródła pozwoliły m.in. przywrócić pamięć o Girolamo Odamie (1681–1740) jako kolekcjonerze gemm i antykwariuszu, zbadać zagadnienie niezwykle rzadkich tzw. gemm macabre, wytwarzanych w okresie późnej Republiki Rzymskiej, a także wykazać, że niektóre partie gemm z kolekcji Stoscha zostały sprzedane przez jego spadkobiercę, Heinricha Wilhelma Muzell-Stoscha, jeszcze zanim trzon kolekcji został w 1764 roku zakupiony przez króla Prus, Fryderyka II Wielkiego.

Zarówno monografia opublikowana w otwartym dostępie, jak i towarzyszące jej artykuły umożliwiają swobodny dostęp do wspomnianych zbiorów muzealnych, co stwarza szerokie perspektywy dla dalszych badań. W ramach projektu przeprowadzono także nieinwazyjne analizy wybranych rysunków ze zbioru Muzeum Książąt Czartoryskich, które pozwolą na ich właściwe zabezpieczenie, przechowywanie oraz przyszłą ekspozycję. Projekt miał charakter interdyscyplinarny, łącząc działania z zakresu archeologii, historii, konserwacji oraz historii sztuki.

Odnalezienie tak licznych, dotąd nieznanych prac rysunkowych i przypisanie ich konkretnym artystom związanym z kręgiem Stoscha w pierwszej połowie XVIII wieku istotnie wzbogaciło naszą wiedzę o ich działalności. Na tym tle szczególnie wyróżnia się Pier Leone Ghezzi (1674–1755), który, jak się okazuje, pod silnym wpływem Stoscha stał się wybitnym dokumentalistą współczesnych mu odkryć archeologicznych i zabytków znajdowanych w Rzymie oraz jego okolicach. Jego postaci poświęcony jest kolejny projekt badawczy realizowany przeze mnie w ramach grantu OPUS NCN pt. Pier Leone Ghezzi (1674–1755), jego działalność artystyczna, kolekcjonerska i badawcza a początki archeologii w XVIII-wiecznym Rzymie.

Pier Leone Ghezzi, Zebranie antykwariuszy w domie Barona Philippa von Stoscha (Congresso de’ migliori antiquarj di Roma, 1725), Wiedeń, Albertina, nr inw.: 1265, 270×395 mm, ©The ALBERTINA Museum, Vienna.Pier Leone Ghezzi, Zebranie antykwariuszy w domie Barona Philippa von Stoscha (Congresso de’ migliori antiquarj di Roma, 1725), Wiedeń, Albertina, nr inw.: 1265, 270×395 mm, ©The ALBERTINA Museum, Vienna.

Pełny tytuł finansowanego projektu: Philipp von Stosch (1691-1757) - kolekcjonerstwo, dokumentacja wizualna, badania i publikacja antycznych gemm - przykład transformacji XVIII-wiecznego antykwarianizmu w początki archeologii

dr Paweł Gołyźniak

Kierownik - dodatkowe informacje

Adiunkt w Zakładzie Archeologii Klasycznej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Interesuje się gliptyką (starożytną i nowożytną), mennictwem rzymskiej republiki i za panowania cesarza Augusta, historią kolekcjonerstwa, antykwarianizmu i początkami archeologii a także XVIII-wiecznymi rysunkami gemm i dziedzictwem Philippa von Stoscha (1691-1757) oraz Pier Leone Ghezziego (1674-1755). Laureat konkursów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Diamentowy Grant), NCN (PRELUDIUM, ETIUDA, OPUS) oraz licznych stypendiów. Autor i współautor czterech monografii: Ancient Engraved Gems in the National Museum in Krakow (Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 2017), Engraved Gems and Propaganda in the Roman Republic and under Augustus (Oxford: Archaeopress, 2020), Engraved Gems from Tbilisi, Georgia. The Natsvlishvili Family Collection. Światowit Supplement Series C: Pontica et Caucasica. Volume III (Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022), wraz z Ulf R. Hansson i Hadrien J. Rambach - Philipp von Stosch: Collecting, Drawing, Studying and Publishing Engraved Gems (Lejda-Boston: Brill Publishers, 2025) oraz kilkdziesięciu artykułów naukowych.

Paweł Gołyźniak, portret

Rada NCN apeluje o środki na rozwój nauki

pon., 22/09/2025 - 10:00
Kod CSS i JS

Rada NCN wskazuje na konieczność zwiększenia nakładów na NCN w 2026 roku o 400 mln zł, podkreślając, że utrzymanie finansowania na dotychczasowym poziomie uniemożliwi rozwój systemu grantowego, ograniczy szanse młodych naukowców i obniży innowacyjność polskich badań. Publikujemy stanowisko wobec projektu budżetu państwa z 28 sierpnia.

W uchwale z 21 września Rada Narodowego Centrum Nauki wyraziła głębokie zaniepokojenie faktem, że w projekcie ustawy budżetowej państwa na rok 2026, przyjętym wstępnie przez Radę Ministrów pod koniec sierpnia, utrzymano niezmienione nakłady na finansowanie projektów badawczych przez NCN.

Rada jednoznacznie stwierdza, że przedstawiony projekt wysokości dotacji celowej oznacza, że:

  • współczynnik sukcesu w głównych konkursach NCN będzie w 2026 roku dwukrotnie niższy od tego wskaźnika w konkursach narodowych europejskich agencji grantowych,
  • niemożliwe będzie odpowiednie urealnienie kosztorysów projektów, w tym wynagrodzeń oraz limitu zakupów aparaturowych, który pozostaje niezmieniony od 2012 roku,
  • Rada NCN będzie zmuszona utrzymać ograniczenia w częstotliwości ogłaszania konkursów, a nawet rozważyć redukcję oferty konkursowej.

Rada NCN podkreśla, że niski współczynnik sukcesu w konkursach, spowodowany niedostatecznym finansowaniem Centrum:

  • wyklucza znaczną część środowiska naukowego ze starań o dofinansowanie grantowe, co znacząco obniża innowacyjność prowadzonych badań naukowych w Polsce oraz jakość kształcenia na uczelniach,
  • w przypadku konkursów otwartych zmniejsza szanse młodszych pracowników naukowych,
  • uprzywilejowuje silne ośrodki naukowe i ogranicza poszerzanie wysp doskonałości w uczelniach pozbawianych dofinansowania z Inicjatywy Doskonałości,
  • uniemożliwia rozwój szkół doktorskich w instytutach PAN, które mogą finansować stypendia praktycznie jedynie z projektów,
  • zaburza proces rzetelnej ewaluacji dyscyplin naukowych.

Rada NCN apeluje więc o zwiększenie finansowania NCN o 400 mln zł, podkreślając, że dodatkowe środki na konkursy grantowe nie tylko wzmocnią krajowy system badań, ale także zwiększą szanse polskich naukowców na zdobywanie funduszy europejskich. Jednocześnie gremium zwraca uwagę, że przewaga krajów takich jak Stany Zjednoczone i Chiny w dziedzinie kluczowych innowacji – zarówno cywilizacyjnych, jak i obronnych – wynika przede wszystkim z konsekwentnego wspierania badań naukowych, w tym badań fundamentalnych.

Pełna treść uchwały Rady NCN

 

Ig Nobel dla polskiego naukowca

pt., 19/09/2025 - 16:00
Kod CSS i JS

Prof. Marcin Zajenkowski z Uniwersytetu Warszawskiego został wyróżniony Ig Noblem w obszarze psychologii za badania nad wpływem informacji zwrotnej dotyczącej poziomu inteligencji na chwilowy poziom narcyzmu. Jego badania od lat wspiera NCN.

Prof. Zajenkowski otrzymał wyróżnienie wspólnie z Gillesem Gignakiem z Uniwersytetu Zachodniej Australii. Nagrodzono ich za publikację pt. „Mówienie ludziom, że są inteligentni, jest skorelowane z poczuciem narcystycznej wyjątkowości”, która ukazała się w czasopiśmie Intelligence. Badania naukowców pokazują, że pochwały dotyczące czyjegoś IQ mogą podnosić samoocenę i poczucie wyjątkowości, podczas gdy negatywne komentarze obniżają te aspekty.

Badania prof. Zajenkowskiego zostały zrealizowane przy wsparciu Narodowego Centrum Nauki w ramach grantu OPUS 12. Obecnie naukowiec kontynuuje swoje prace m.in. dzięki dwóm grantom OPUS.

Ig Nobel to humorystyczny odpowiednik Nagrody Nobla, którego celem jest ukazanie niecodziennych aspektów pracy naukowców oraz popularyzacja nauki. Wyróżnienia przyznawane są badaniom, które na pierwszy rzut oka mogą bawić, ale przede wszystkim skłaniają do głębszej refleksji. Co istotne, wszystkie nagrodzone prace mają rzeczywistą wartość naukową i są publikowane w recenzowanych, prestiżowych czasopismach. W tym roku Ig Noble otrzymali m.in. badacze zajmujący się preferencjami jaszczurek dotyczącymi pizzy, wpływem zjedzenia przez matkę czosnku na odczucia dziecka karmionego piersią, sprawdzeniem, czy krowy pomalowane w paski i przypominające zebrę mogą uniknąć ukąszeń much czy wpływem spożycia alkoholu na zdolność mówienia w języku obcym.

Ceremonia wręczenia IG Nobli 2025

Konkurs Weave-UNISONO: terminy i zasady opracowywania wniosków

czw., 18/09/2025 - 14:00
Kod CSS i JS

W agencjach partnerskich trwają nabory wniosków w konkursie Weave-UNISONO. Prosimy polskie zespoły badawcze o zwrócenie uwagi na terminy oraz zasady przygotowywania wniosków wspólnych i krajowych.

  1. W konkursie Weave-UNISONO, w przypadku projektów badawczych, dla których wnioski wspólne zostaną złożone do szwajcarskiej agencji SNSF jako agencji wiodącej do 1 października 2025 r., wnioski krajowe do NCN należy wysłać w OSF  w najbliższym możliwym terminie po złożeniu wniosku wspólnego do SNSF, nie później niż do 8 października 2025 r.
  2. Od momentu rozpoczęcia prac nad wnioskiem krajowym w systemie OSF polski zespół badawczy ma 45 dni kalendarzowych na wypełnienie i wysłanie wniosku do NCN. Po upływie tego terminu wniosek zostanie zablokowany do edycji. W takim przypadku, jeżeli polski zespół badawczy nie wysłał wniosku do NCN, należy założyć i wypełnić nowy wniosek w systemie OSF. Może to wpłynąć na planowanie we wniosku krajowym budżetu na realizację zadań badawczych przez polskie zespoły badawcze (patrz pkt. 3 i 4).

    UWAGA: Termin 45 dni dotyczy wyłącznie ważności formularza wniosku krajowego, nad którym rozpoczęto prace w systemie OSF. Wnioski krajowe w ramach programu Weave-UNISONO należy wysłać do NCN poprzez system OSF, w najbliższym możliwym terminie po złożeniu wniosku wspólnego do agencji wiodącej, nie dłuższym niż 7 dni kalendarzowych.

  3. We wnioskach krajowych, nad którymi prace zostaną rozpoczęte w systemie OSF:
    • do dnia 30 września 2025 r. (włącznie) – możliwe jest zaplanowanie realizacji projektów badawczych przez polskie zespoły badawcze począwszy od 2026 r. Lata kosztorysu w zależności od czasu realizacji projektu będą obejmować:
      • 2026-2027 dla projektów dwuletnich
      • 2026-2027-2028 dla projektów trzyletnich
      • 2026-2027-2028-2029 dla projektów czteroletnich;
    • od dnia 1 października 2025 r. (włącznie) – możliwe jest zaplanowanie realizacji projektów badawczych przez polskie zespoły badawcze począwszy od 2027 r. Lata kosztorysu w zależności od czasu realizacji projektu będą obejmować:
      • 2027-2028 dla projektów dwuletnich
      • 2027-2028-2029 dla projektów trzyletnich
      • 2027-2028-2029-2030 dla projektów czteroletnich.
  4. W przypadku wniosków wspólnych składanych do agencji wiodących, w których zaplanowano kosztorysy zespołów polskich od roku 2026, należy upewnić się, że:
    • prace nad wnioskiem krajowym w systemie OSF zostaną rozpoczęte przed 30 września 2025 r.;
    • wniosek krajowy zostanie wysłany do NCN w ciągu 45 dni od rozpoczęcia nad nim prac w systemie OSF.

    Jeśli prace nad wnioskiem krajowym w OSF zostaną rozpoczęte przed 30 września 2025 r., z realizacją projektu zaplanowaną począwszy od 2026 r., a wniosek krajowy nie zostanie wypełniony i wysłany w ciągu 45 dni od rozpoczęcia nad nim pracy w OSF, to konieczne będzie rozpoczęcie prac nad nowym wnioskiem. W nowym wniosku krajowym (ze względu na to, że prace nad nim w systemie OSF rozpoczną się po 1 października 2025 r.) możliwe będzie zaplanowanie realizacji projektu badawczego począwszy od 2027 r. Jeśli wcześniej do agencji wiodącej złożony został projekt zakładający rozpoczęcie finansowania w 2026 r., spowoduje to niespójność między informacjami ujętymi we wniosku krajowym z danymi zawartymi we wniosku wspólnym, której skutkiem może być odrzucenie wniosku z powodu niespełnienia wymogów formalnych.

  5. Kurs euro, po jakim należy wyliczyć budżet polskiej części projektu we wniosku wspólnym:
    • dla wniosków wspólnych, dla których wnioski krajowe zostaną założone i wysłane w systemie OSF do 31.12.2025 r.: 1 EUR=4,2717 PLN;
    • dla wniosków wspólnych, dla których wnioski krajowe zostaną założone i wysłane w systemie OSF po 1.01.2026 r.: 1 EUR=4,2626 PLN.
  6. Wszystkie wnioski krajowe, nad którymi prace w systemie OSF  zostaną rozpoczęte w 2025 roku, z kursem euro 1 EUR=4,2717 PLN.; muszą zostać wysłane w systemie OSF do dnia 31 grudnia 2025 r. do godz. 23:59:59. W przeciwnym razie, konieczne będzie rozpoczęcie prac nad nowym wnioskiem, z kursem euro 1 EUR=4,2626 PLN. Jeśli wcześniej do agencji wiodącej złożony zostanie wniosek wspólny, z budżetem polskiej części projektu wyliczonym po innym kursie euro, spowoduje to niespójność między informacjami ujętymi we wniosku krajowym z danymi zawartymi we wniosku wspólnym, której skutkiem może być odrzucenie wniosku z powodu niespełnienia wymogów formalnych.

Nagroda NCN 2025 – święto nauki i młodego pokolenia

wt., 16/09/2025 - 09:30
Kod CSS i JS

Nagrodą NCN od ponad dekady wyróżniani są naukowcy, którzy na początku swojej kariery osiągnęli znaczące sukcesy w badaniach podstawowych. 15 października poznamy tegoroczne laureatki i laureatów.

Uroczystość wręczenia Nagrody NCN 2024Uroczystość wręczenia Nagrody NCN 2024 Do zgłaszania kandydatów do Nagrody NCN 2025 w tym roku uprawnionych było ponad 3800 osób. Wpłynęło 185 wniosków obejmujących 125 kandydatek i kandydatów:

  • 41 osób (53 zgłoszenia) w naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce,
  • 57 osób (87 zgłoszeń) w naukach ścisłych i technicznych,
  • 27 osób (45 zgłoszeń) w naukach o życiu.

Nagroda została ustanowiona przez Radę NCN w 2013 roku jako wyróżnienie dla naukowców zatrudnionych w Polsce, którzy osiągnęli znaczące sukcesy w ramach badań podstawowych. Każdego roku przyznawana jest w trzech obszarach: nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce, nauk ścisłych i technicznych oraz nauk o życiu. Laureatki i laureaci otrzymują nagrodę w wysokości 50 tysięcy złotych.

Od 2022 roku kryterium wieku metrykalnego zastąpiło kryterium wieku akademickiego. Kandydatkami i kandydatami mogą być naukowczynie i naukowcy do 12 lat od uzyskania stopnia doktora. Okres ten może zostać przedłużony o przerwy w karierze związane z chorobą lub opieką nad dziećmi.

Laureatki i laureatów wybiera kapituła złożona z członków Rady i dyrektora NCN. Do zgłaszania kandydatów uprawnieni są m.in. byli członkowie Rady NCN, dotychczasowe laureatki i laureaci nagrody, kierownicy projektów MAESTRO i SONATA BIS, eksperci oceniający wnioski w wybranych konkursach.

Uroczystość wręczenia Nagrody NCN odbędzie się 15 października 2025 roku o godz. 18.30 w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie. Wydarzenie poprowadzi Karolina Głowacka z Radia Naukowego. Transmisja z uroczystości będzie dostępna online.

W kolejnych tygodniach laureaci wystąpią w cyklu Nauka w Centrum, organizowanym przez Centrum Kopernika i NCN.


Patronat medialny

Forum Akademickie

Nauka w Polsce PAP

Wrześniowe konkursy NCN ogłoszone

pon., 15/09/2025 - 16:30
Kod CSS i JS

Otwieramy trzydziestą edycję konkursu OPUS na krajowe i międzynarodowe projekty badawcze oraz dwudziestą pierwszą edycję konkursu SONATA dla naukowczyń i naukowców ze stopniem doktora. W puli łącznie jest 720 mln zł.

Narodowe Centrum Nauki finansuje w drodze otwartych konkursów projekty badawcze realizowane w obszarze badań podstawowych, rozumianych jako prace eksperymentalne lub teoretyczne podejmowane przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów. Badania podstawowe nie muszą być nastawione na bezpośrednie zastosowanie komercyjne, ale to one są fundamentem dla dalszych badań praktycznych i paliwem dla innowacji.

W konkursach NCN naukowczynie i naukowcy mogą otrzymać granty na badania w polskich jednostkach.  Budżety projektów mogą obejmować środki na wynagrodzenia dla kierownika i wykonawców projektu, stypendia, staże podoktorskie, sprzęt, oprogramowanie, materiały, wyjazdy, wizyty, konsultacje, usługi obce i inne elementy niezbędne do realizacji badań.

OPUS z międzynarodową ścieżką LAP

Największy program grantowy NCN, czyli OPUS, to szansa dla badaczy na każdym etapie kariery naukowej na zdobycie grantu umożliwiającego realizację pełnowymiarowych projektów badawczych.

W konkursie można planować zarówno projekty krajowe, jak i te realizowane we współpracy międzynarodowej.  W jesiennej edycji OPUS dodatkowo otwieramy ścieżkę LAP (lead agency procedure), która umożliwia podjęcie współpracy z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Niemiec, Szwajcarii, Luksemburga lub Belgii-Flandrii, którzy ubiegają się w swoich krajach o środki finansowe na realizację badań w ramach programów organizowanych we współpracy z NCN. Wnioski złożone w OPUS LAP będą oceniane przez ekspertów NCN razem z innymi wnioskami w konkursie OPUS, a wyniki tej oceny będą akceptowane przez agencje partnerskie.

Kierownikiem projektu może być osoba, która w swoim dorobku naukowym posiada co najmniej jedną opublikowaną lub przyjętą do druku pracę. W konkursie nie ma minimalnych ani maksymalnych wymogów co do posiadanego przez kierownika stopnia lub stażu naukowego, budżetu pojedynczego projektu oraz składu zespołu realizującego.

Projekty OPUS można planować na 12, 24, 36 lub 48 miesięcy, a projekty OPUS LAP od 24/36/48 miesięcy, w zależności od kraju, w którym pracuje zespół partnerski.

Budżet OPUS 30+LAP/Weave wynosi 550 mln zł.

SONATA dla badaczy ze stopniem doktora

Konkurs SONATA jest przeznaczony dla naukowczyń i naukowców, którzy uzyskali stopień doktora w okresie od 2 do 7 lat wstecz. Otwiera on możliwość nabycia doświadczenia w roli lidera zespołu badawczego przez osoby znajdujące się na wczesnym etapie kariery naukowej. Kierownik musi posiadać w swoim dorobku naukowym co najmniej jedną opublikowaną lub przyjętą do druku pracę.

Projekty SONATA można planować na 12, 24 lub 36 miesięcy. Oprócz kierownika, w prace projektowe może być zaangażowana dowolna liczba wykonawców, w tym studentów, doktorantów oraz post-doców. Budżet pojedynczego grantu nie jest limitowany, ale – tak jak w przypadku pozostałych konkursów NCN – jego zasadność jest oceniana przez ekspertów.

Kierownikiem projektu finansowanego w ramach konkursu SONATA można być tylko raz.

Budżet konkursu SONATA 21 to 170 mln zł.

Zmiany w wynagrodzeniach dla wykonawców

Wraz z jesiennym ogłoszeniem konkursów zmieniamy limity wynagrodzeń dla członków zespołu zaangażowanych w realizację projektów. Na stanowiskach typu post-doc maksymalne wynagrodzenie roczne może wynieść teraz 210 tys. zł (wcześniej 140 tys. zł), łączna kwota wynagrodzeń i stypendiów pobieranych przez danego studenta lub doktoranta z grantów nie może przekroczyć 8,5 tys. zł miesięcznie (wcześniej 5-6,5 tys. zł). Podnieśliśmy także stawkę stypendium doktoranckiego do 6,5 tys. zł miesięcznie przez cały okres realizacji zadań w projekcie. Katalog kosztów w projektach NCN.

Proces i kryteria oceny

Wnioski złożone do NCN najpierw przejdą ocenę formalną, a następnie będą poddane dwustopniowej ocenie merytorycznej.

W pierwszym etapie wnioski będą opiniowanie przez członków zespołów ekspertów powołanych przez Radę NCN. Decyzje o rekomendacji do drugiego etapu lub odrzuceniu wniosku podejmie kolegialnie zespół na pierwszym posiedzeniu panelowym. W drugim etapie wnioski będą opiniowanie przez co najmniej dwóch recenzentów. Ostateczną rekomendację sporządzi zespół, na podstawie opinii zewnętrznych oraz dyskusji podczas drugiego posiedzenia panelowego.

Eksperci będą oceniać m.in. poziom naukowy i nowatorski charakter badań, wpływ realizacji projektu na rozwój dyscypliny, możliwość realizacji projektu czy jego potencjalny wpływ. Osiągnięcia naukowe kierownika projektu badawczego będą oceniane wyłącznie przez członków zespołów ekspertów. W przypadku wniosków OPUS LAP dodatkowo ocenie podlegać będą zrównoważony i komplementarny wkład wszystkich zespołów w realizację projektu, dorobek kierowników zagranicznych zespołów oraz wykonanie przez nich innych projektów badawczych.

Terminy

Nabór wniosków w systemie OSF zostanie uruchomiony 17 września i potrwa do 15 grudnia, do godziny 14.00. Wyniki dla wniosków OPUS i SONATA będą znane do 6 miesięcy od zakończenia naboru wniosków, czyli najpóźniej w czerwcu 2026 r. Wyniki dla wniosków LAP będą ogłaszane później, w miarę zatwierdzania ich przez agencje partnerskie w programie Weave.

OPUS 30 +LAP/Weave

Kod CSS i JS

15 września 2025 r.

Narodowe Centrum Nauki (NCN) ogłasza konkurs OPUS 30 LAP/Weave na projekty badawcze. Konkurs ten otwiera możliwość ubiegania się o finansowanie projektów badawczych prowadzonych we współpracy międzynarodowej dwustronnej lub trójstronnej w ramach programu Weave, a także przedsięwzięć realizowanych przy wykorzystaniu przez polskie zespoły badawcze wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych. Konkurs przeznaczony jest dla naukowców na wszystkich etapach kariery naukowej, którzy planują realizację badań:

  • bez udziału partnerów zagranicznych (wniosek OPUS),

PRZYKŁAD: projekt badawczy planowany do realizacji przez zespół badawczy afiliowany w polskim podmiocie

  • z wykorzystaniem przez polskie zespoły badawcze wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych (wniosek OPUS),

PRZYKŁAD: projekt badawczy planowany do realizacji przez zespół badawczy afiliowany w polskim podmiocie przy wykorzystaniu danych z misji kosmicznej Gaia wystrzelonej przez Europejską Agencję Kosmiczną w 2013 r.

  • z udziałem partnerów zagranicznych, którzy nie ubiegają się o środki finansowe na ten cel w ramach programu Weave (przy czym zespoły zagraniczne mogą ubiegać się o te środki finansowe w ramach innych programów finansowania badań, które nie są współorganizowane przez NCN w oparciu o procedurę agencji wiodącej w programie Weave) (wniosek OPUS),

PRZYKŁAD: projekt badawczy planowany do realizacji przez zespół badawczy afiliowany w polskim podmiocie (wnioskujący do NCN o środki finansowe na realizację polskiej części projektu) z udziałem partnerów zagranicznych z Hiszpanii, którzy ubiegają się niezależnie o środki finansowe na realizację hiszpańskiej części projektu z innych źródeł

  • przy dodatkowym udziale partnerów zagranicznych, którzy nie ubiegają się o środki finansowe na ten cel w ramach programu Weave oraz z dodatkowym wykorzystaniem wielkich urządzeń badawczych (wniosek OPUS),

PRZYKŁAD: projekt badawczy planowany do realizacji przez zespół badawczy afiliowany w polskim podmiocie (wnioskujący do NCN o środki finansowe na realizację polskiej części projektu) przy wykorzystaniu danych z misji kosmicznej Gaia wystrzelonej przez Europejską Agencję Kosmiczną w 2013 r., z udziałem partnerów zagranicznych z Hiszpanii, którzy ubiegają się niezależnie o środki finansowe na realizację hiszpańskiej części projektu z innych źródeł

  • w ramach współpracy Lead Agency Procedure (LAP) w programie Weave – tj. we współpracy z zagranicznymi zespołami badawczymi z Austrii, Czech, Słowenii, Niemiec, Szwajcarii, Luksemburga lub Belgii-Flandrii, które występują równolegle o środki finansowe na realizację tych projektów badawczych do właściwych dla nich instytucji finansujących badania w ramach programu Weave, tj. do FWF, GAČR, ARIS, DFG, SNSF, FNR lub FWO (wniosek OPUS LAP),

PRZYKŁAD: projekt badawczy planowany do realizacji przez zespół badawczy afiliowany w polskim uniwersytecie (wnioskujący do NCN o środki finansowe na realizację polskiej części projektu) we współpracy z niemieckim zespołem badawczym wnioskującym o środki finansowe do DFG, w ramach programu Weave

  • w ramach współpracy LAP w programie Weave przy równoczesnym udziale partnerów zagranicznych, którzy nie ubiegają się o środki finansowe na ten cel w ramach programu Weave lub z dodatkowym wykorzystaniem wielkich urządzeń badawczych (wniosek OPUS LAP).

PRZYKŁAD: projekt badawczy planowany do realizacji przez zespół badawczy afiliowany w polskim podmiocie (wnioskujący do NCN o środki finansowe na realizację polskiej części projektu) we współpracy z niemieckim zespołem badawczym wnioskującym o środki finansowe do DFG, w ramach programu Weave oraz z udziałem partnerów zagranicznych z Hiszpanii, którzy ubiegają się niezależnie o środki finansowe na realizację hiszpańskiej części projektu z innych źródeł

Współpraca międzynarodowa w konkursie OPUS 30 nie jest obowiązkowa, a wnioski z udziałem partnerów zagranicznych nie są traktowane preferencyjnie w stosunku do wniosków, które takich partnerów nie angażują.

Budżet konkursu wynosi 550 mln zł.

Wniosek należy złożyć wyłącznie w formie elektronicznej przez system OSF, dostępny pod adresem https://osf.opi.org.pl, zgodnie z procedurą składania wniosków. Formularz wniosku zostanie udostępniony w systemie 17 września 2025 r. Nabór wniosków potrwa do 15 grudnia 2025 r. do godziny 14:00.

Wniosek OPUS LAP, przygotowany przez polski zespół badawczy we współpracy z zagranicznymi zespołami badawczymi, składany jest w systemie OSF w terminie do 15 grudnia 2025 r. do godziny 14:00. Dodatkowo, każdy z zagranicznych zespołów badawczych zaangażowany w dany projekt w ramach współpracy Weave musi złożyć wniosek o finansowanie, w tym komplet wymaganych przez nią dokumentów, do właściwej instytucji partnerskiej zgodnie z obowiązującymi w tej instytucji terminami i zasadami; wnioski składane są przez:

  • zespoły badawcze z Austrii – do FWF,
  • zespoły badawcze z Czech – do GAČR,
  • zespoły badawcze ze Słowenii – do ARIS,
  • zespoły badawcze z Niemiec - do DFG,
  • zespoły badawcze ze Szwajcarii – do SNSF,
  • zespoły badawcze z Luksemburga – do FNR,
  • zespoły badawcze z Belgii-Flandrii – do FWO.

Ogłoszenie wyników konkursu nastąpi:

Wniosek OPUS Wniosek OPUS LAP

w terminie do 6 miesięcy od upływu terminu składania wniosku,

 

najpóźniej w czerwcu 2026 r.

w terminie do 11 miesięcy od upływu terminu składania wniosku, w zależności od terminu zatwierdzenia oceny przez agencje partnerskie z innych krajów,

 

najpóźniej w listopadzie 2026 r.

 

Planowany harmonogram rozstrzygnięć w sprawie finansowania wniosków OPUS LAP:

 

  • z udziałem zagranicznych zespołów badawczych z Austrii, Czech, Szwajcarii, Luksemburga i Belgii-Flandrii – do końca lipca 2026 r.
  • z udziałem zagranicznych zespołów badawczych ze Słowenii i Niemiec – do końca października 2026 r.

 

Ważne zmiany:

  • kierownik projektu zobowiązany jest do przebywania przez co najmniej 50% czasu trwania projektu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej podmiotu realizującego projekt. W czasie trwania projektu kierownik projektu zobowiązany jest do pozostawania w dyspozycji podmiotu realizującego projekt;
  • kryterium oceny kwalifikacji i osiągnięć kierownika projektu nie będzie oceniane przez ekspertów zewnętrznych;
  • obowiązuje nowa stawka wynagrodzenia dla post-doc w wysokości 140-210 tys. zł/rok;
  • usunięty został obowiązek uzasadnienia wynagrodzenia dla post-doc wyższego niż 140 tys. zł/rok;
  • staż podoktorski na stanowisku post-doc może być realizowany również w trakcie studiów i został skrócony z 10-miesięcy na 9-miesięcy;
  • obowiązuje nowy limit wynagrodzeń oraz stypendiów dla studentów i doktorantów - max. 8,5 tys. zł pobieranych przez danego studenta lub doktoranta z projektów finansowanych przez NCN
  • zwiększona została stawka stypendium doktoranckiego do 6,5 tys. zł;
  • rozszerzono zakaz jednoczesnego pobierania wynagrodzeń etatowych NCN i świadczeń emerytalnych, włączamy wszystkie inne równorzędne świadczenia również z zagranicy (zmiana dotyczy wszystkich rodzajów wynagrodzeń etatowych tj. kierownik projektu, post-doc, senior researcher, specjalistyczne stanowisko pomocnicze);
  • zaktualizowana została polityka publikowania wyników badań w otwartym dostępie;
  • zmieniona została definicja wykonawcy zbiorowego.

Rozwiń wszystkie pytania»

Zwiń wszystkie pytania«

Kto może złożyć wniosek?

Wniosek w konkursie może złożyć każdy z podmiotów określonych w ustawie o Narodowym Centrum Nauki (NCN), czyli:

  1. uczelnie;
  2. federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki;
  3. instytut naukowy PAN, działający na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1796, ze zm.);
  4. instytut badawczy, działający na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2024 r. poz. 534);
  5. międzynarodowy instytut naukowy utworzony na podstawie odrębnych ustaw działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

5a. Centrum Łukasiewicz, działający na podstawie ustawy z dnia 21 lutego 2019 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicz; (Dz. U. z 2024 r. poz. 925 i 1089)

5b. instytuty działające w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz;

5c. Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, działające na podstawie ustawy z dnia 13 września 2018 r. o Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (Dz. U. z 2024 r. poz. 570 i 1897);

  1. Polska Akademia Umiejętności;
  2. inny podmiot prowadzący głównie działalność naukową w sposób samodzielny i ciągły;
  3. grupa podmiotów, w skład której wchodzą co najmniej dwa podmioty wskazane w pkt 1-7 albo co najmniej jeden z tych podmiotów oraz co najmniej jeden przedsiębiorca;
  4. centrum naukowo-przemysłowe w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz.U. 2022 poz. 498);
  5. centrum Polskiej Akademii Nauk w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. z 2020 r. poz. 1796);
  6. biblioteka naukowa;
  7. przedsiębiorca mający status centrum badawczo-rozwojowego w rozumieniu ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 706 oraz z 2022 r. poz. 1079);
  8. jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną i siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

13a. Prezes Głównego Urzędu Miar;

  1. osoba fizyczna;
  2. przedsiębiorca prowadzący badania naukowe w innej formie organizacyjnej niż określone w pkt 1-13a.

Który wniosek złożyć? Wniosek OPUS czy wniosek OPUS LAP?

Kto może być kierownikiem projektu?

Kierownikiem projektu badawczego może być osoba, która w swoim dorobku naukowym posiada co najmniej jedną opublikowaną lub przyjętą do druku pracę (nie musi posiadać stopnia doktora). W przypadku działalności naukowej w zakresie twórczości i sztuki kierownik projektu powinien posiadać przynajmniej jedną pracę opublikowaną lub przyjętą do druku lub przynajmniej jedno dokonanie artystyczne bądź artystyczno-naukowe. We wniosku należy podać prace i/lub dokonania artystyczne z okresu 10 ostatnich lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem (począwszy od 2015 r.). Okres ten może być przedłużony w określonych przypadkach. (Okres 10 lat może być przedłużony o czas przebywania w tym okresie na długoterminowych (powyżej 90 dni) udokumentowanych zasiłkach chorobowych lub świadczeniach rehabilitacyjnych w związku z niezdolnością do pracy. Dodatkowo do tego okresu można doliczyć liczbę miesięcy przebywania na urlopach związanych z opieką i wychowaniem dzieci udzielanych na zasadach określonych w Kodeksie pracy, a w przypadku kobiet – 18 miesięcy za każde urodzone bądź przysposobione dziecko, jeżeli taki sposób wskazania przerw w karierze naukowej jest bardziej korzystny.)

W przypadku wniosków OPUS LAP, dla każdego zespołu badawczego zaangażowanego w projekt należy wskazać kierownika projektu: w projektach we współpracy dwustronnej – dwóch, a w trójstronnej - trzech, odpowiednio; kierownika polskiego zespołu badawczego i kierownika/-ów zagranicznych zespołów badawczych.

Kierownik polskiego zespołu badawczego zobowiązany jest do przebywania przez co najmniej 50% czasu trwania projektu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub w zagranicznej jednostce organizacyjnej podmiotu realizującego projekt i pozostawania w dyspozycji podmiotu realizującego projekt. Zobowiązanie to nie dotyczy udokumentowanych delegacjami służbowymi wyjazdów mających bezpośredni związek z realizowanym projektem oraz urlopów, czasu wolnego od pracy i innych nieobecności w pracy regulowanych powszechnie obowiązującymi przepisami.

Ponadto, kierownikiem polskiego zespołu badawczego może być wyłącznie osoba zatrudniona przez cały okres realizacji projektu w podmiocie planowanym jako miejsce realizacji polskiej części projektu badawczego na podstawie umowy o pracę, co najmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Wymóg zatrudnienia nie dotyczy osób pobierających świadczenia emerytalne z systemu ubezpieczeń społecznych.

Co to jest program Weave?

Program Weave opiera się na wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe, a jego celem jest uproszczenie procesu składania i oceny wniosków na wielostronne międzynarodowe projekty badawcze. Realizowany jest zgodnie z procedurą agencji wiodącej (Lead Agency Procedure – LAP). Procedura LAP jest nowym standardem oceny wniosków stosowanym w europejskich instytucjach finansujących naukę. Ma ona ułatwić międzynarodowym zespołom naukowym wnioskowanie o środki na realizację wspólnych projektów badawczych oraz usprawnić proces oceny wniosków przez instytucje finansujące badania naukowe. Kluczowe zasady tej procedury to:

  • wykorzystanie krajowych konkursów prowadzonych przez instytucje partnerskie do oceny merytorycznej nie tylko wniosków krajowych, ale także wniosków międzynarodowych dwustronnych i wielostronnych, konkurujących na równych zasadach z wnioskami krajowymi,
  • zaufanie co do jakości oceny wniosków w gronie instytucji podejmujących taką współpracę.

Dzięki temu, wnioski o finansowanie projektów angażujących co najmniej dwie grupy badawcze z różnych krajów w celu realizacji wspólnych badań, będą oceniane tylko w jednej instytucji - agencji wiodącej - właściwej dla jednego z zaangażowanych w dany projekt zespołów, w obrębie konkursu stanowiącego stały element jej oferty. Wyniki oceny merytorycznej dokonanej przez agencję wiodącą podlegają zatwierdzeniu przez pozostałe instytucje współorganizujące konkurs, które przyznają finansowanie na realizację projektów badawczych rekomendowanych w wyniku tej oceny.

W przypadku konkursu OPUS 30 współpraca LAP możliwa jest w ramach współpracy w programie Weave między NCN, a:

  • FWF – Austrian Science Fund,
  • GAČR – Czech Science Foundation,
  • ARIS – Slovenian Research and Innovation Agency,
  • DFG – German Research Foundation,
  • SNSF – Swiss National Science Foundation,
  • FNR – Luxembourg National Research Fund,
  • FWO – Research Foundation – Flanders.

Zespół badawczy z Polski jest wnioskodawcą koordynującym, odpowiedzialnym za złożenie wniosku OPUS LAP do NCN. NCN jako agencja wiodąca przeprowadzi w ramach konkursu OPUS 30 ocenę merytoryczną wniosków OPUS LAP o finansowanie projektów badawczych z udziałem zespołów badawczych z Polski oraz z Austrii, Czech, Niemiec, Słowenii, Szwajcarii, Luksemburga lub Belgii-Flandrii.

Nabór wniosków na projekty badawcze planowane do realizacji we współpracy dwu- lub trójstronnej przez zespoły badawcze z Polski, Austrii, Czech, Niemiec, Słowenii, Szwajcarii, Luksemburga i Belgii-Flandrii w przypadku których rolę agencji wiodącej pełnią FWF, GAČR, DFG, ARIS, SNSF, FNR i FWO prowadzony jest w konkursie Weave-UNISONO.

Czy są jakieś ograniczenia w składaniu wniosków na projekty badawcze w konkursach NCN?

Ograniczenia w składaniu wniosków są opisane szczegółowo w rozdziale III Regulaminu przyznawania środków na realizację zadań finansowanych przez NCN w zakresie projektów badawczych.

W danej edycji konkursów można być wskazanym jako kierownik projektu tylko w jednym wniosku. Oznacza to, że w tej edycji konkursów NCN, dana osoba może być wskazana tylko raz jako kierownik projektu we wniosku OPUS lub we wniosku OPUS LAP lub we wniosku SONATA.

Wniosek obejmujący zadania badawcze pokrywające się z zadaniami wskazanymi we wniosku złożonym wcześniej, może zostać złożony dopiero wtedy, gdy decyzja Dyrektora NCN w sprawie odmowy przyznania finansowania stała się ostateczna z zastrzeżeniem § 22.

Członek Rady NCN nie może być wskazany jako kierownik projektu, członek zespołu badawczego bądź opiekun naukowy we wniosku złożonym w trakcie pełnienia funkcji członka Rady NCN. Osoba, która zakończyła pełnienie funkcji członka Rady NCN, może być wskazana we wniosku jako kierownik projektu nie wcześniej niż po upływie 4 miesięcy*od dnia, w którym przestała być członkiem Rady.
* Warunek musi zostać spełniony na dzień zakończenia naboru wniosków w konkursie.

Łączna liczba projektów NCN kierowanych przez daną osobę i wniosków złożonych w NCN, będących w ocenie lub zakwalifikowanych do finansowania, w których ta osoba wskazana jest jako kierownik projektu, nie może przekraczać dwóch. Liczba ta ulega zwiększeniu do trzech w przypadku, gdy dana osoba kieruje co najmniej jednym projektem finansowanym w międzynarodowym konkursie NCN lub złożyła co najmniej jeden wniosek do międzynarodowego konkursu NCN.

Możliwe kombinacje liczby projektów przedstawiono w tabeli poniżej.

Liczba kierowanych przeze mnie projektów badawczych1 NCN oraz wniosków2 złożonych w NCN Czy mogę składać kolejny wniosek o finansowanie projektu badawczego?

 łącznie

 projekty badawcze LUB wnioski w konkursach krajowych3

projekty badawcze LUB wnioski w konkursach międzynarodowych4

 w konkursie krajowym

 w konkursie międzynarodowym

0

0

TAK

TAK

1

1

TAK

TAK

2

2

0

NIE

TAK

2

1

1

TAK

TAK

2

0

2

TAK

TAK

≥3

3

NIE

NIE

Legenda:

1 Kierowanie projektem odnosi się do okresu od dnia podpisania umowy o realizację i finansowanie projektu w ramach konkursów NCN do dnia złożenia raportu końcowego z realizacji tego projektu.

2 Do limitu wliczane są wnioski w trakcie oceny lub zakwalifikowane do finansowania.

3 Projekty badawcze lub wnioski w konkursach krajowych: OPUS, PRELUDIUM, SONATINA, SONATA, SONATA BIS, MAESTRO oraz projekty badawcze HARMONIA, SYMFONIA, Covid-19.

4 Konkursy ogłaszane przez NCN we współpracy z zagranicznymi agencjami finansującymi badania naukowe, obejmują:

  • konkursy ogłaszane w ramach programów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej – ERA-Net oraz Partnerstw Europejskich (UNISONO, POLONEZ, POLONEZ BIS);
  • konkursy ogłaszane przez sieci instytucji finansujących badania naukowe, niewspółfinansowane ze środków Unii Europejskiej, w tym prowadzone w oparciu o współpracę LAP (OPUS LAP/ WEAVE, WEAVE UNISONO, IMPRESS-U);
  • konkursy ogłaszane we współpracy dwustronnej między NCN a zagraniczną instytucją partnerską (GRIEG, POLS, IDEALAB, BEETHOVEN, BEETHOVEN CLASSIC, BEETHOVEN LIFE, CEUS, MOZART, ALPHORN, DAINA, SHENG).

 

Do limitów nie wliczają się:

  • wnioski/projekty PRELUDIUM BIS, DIOSCURI, TANGO, ARTIQ;
  • wnioski/działania naukowe MINIATURA;
  • wnioski/komponenty badawcze NAWA;
  • staże FUGA i UWERTURA;
  • stypendia ETIUDA;
  • Program NCN dla naukowców z Ukrainy na kontynuowanie badań w Polsce oraz Specjalny program stypendialny NCN dla studentów i początkujących naukowców z Ukrainy.

Jaki może być zakres tematyczny wniosku?

Do konkursu można złożyć wniosek obejmujący badania podstawowe w dowolnym obszarze określonym w jednym z 26 paneli NCN. Panele NCN dzielą się na trzy działy:

  • HS – nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce;
  • ST – nauki ścisłe i techniczne;
  • NZ – nauki o życiu.

Wniosek jest oceniany w panelu, do którego został złożony (np. HS1, ST1, NZ1). Kierownik projektu dokonuje wyboru panelu. Nie ma możliwości zmiany panelu po złożeniu wniosku. Wybór niewłaściwego panelu może skutkować odrzuceniem wniosku.

Jaki może być czas trwania projektu?

W konkursie można ubiegać się o finansowanie projektów trwających:

Wniosek OPUS Wniosek OPUS LAP
  • 12 miesięcy
  • 24 miesiące
  • 36 miesięcy
  • 48 miesięcy
  • współpraca z partnerem z Austrii, Szwajcarii, Słowenii, Luksemburga i Belgii-Flandrii
    • 24 miesiące
    • 36 miesięcy
    • 48 miesięcy
  • współpraca z partnerem z Niemiec lub Czech
    • 24 miesiące
    • 36 miesięcy
  • brak możliwości współpracy trójstronnej polsko-czesko-belgijskiej
  • czas trwania projektu powinien być ten sam (jeśli to możliwe) lub jak najbardziej zbliżony dla wszystkich zaangażowanych w dany projekt zespołów.

 

Jakie są rodzaje stanowisk dla członków zespołu badawczego?

Warunki konkursu nie określają maksymalnej liczby członków zespołu badawczego.

W projektach badawczych, poza kierownikiem projektu, w realizację zadań badawczych mogą być zaangażowani dodatkowi wykonawcy, w tym studenci i doktoranci oraz osoby na stanowisku typu post-doc lub stanowisku badacza (senior researcher).

Stanowisko typu post-doc to pełnoetatowe stanowisko pracy zaplanowane przez kierownika projektu dla osoby, która uzyskała stopień naukowy doktora w roku zatrudnienia w projekcie lub w okresie 12 lat przed 1 stycznia roku zatrudnienia w projekcie. Okres ten może być przedłużony, zgodnie z zasadami opisanymi w katalogu kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

Na stanowisku post-doc może być zatrudniona osoba, która uzyskała stopień doktora w podmiocie innym niż podmiot, w którym planowane jest zatrudnienie na tym stanowisku, lub odbyła co najmniej 9-miesięczny, ciągły i udokumentowany staż naukowy, zrealizowany w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub po uzyskaniu stopnia doktora, w podmiocie innym niż podmiot realizujący projekt oraz w kraju innym niż kraj uzyskania stopnia doktora. Osoba, która będzie zatrudniona w projekcie na stanowisku typu post-doc, musi zostać wybrana w drodze otwartego konkursu.

Doktorant/student, który będzie pobierał stypendium naukowe NCN, musi zostać wybrany w drodze otwartego konkursu.

Stanowisko badacza (senior researcher) to pełnoetatowe stanowisko pracy, współfinansowane przez podmiot realizujący, w którym przewidziane jest zatrudnienie osoby, która uzyskała stopień doktora co najmniej 7 lat przed datą wystąpienia z wnioskiem, posiadającej specjalistyczną wiedzę, unikatowe kompetencje i doświadczenie niezbędne do realizacji zadań badawczych zaplanowanych w projekcie.

We wniosku OPUS LAP nie można planować zaangażowania w realizację projektu badawczego osoby na stanowisku badacza (senior researcher).

Należy jednak pamiętać, że zasadność zaangażowania do realizacji projektu poszczególnych członków zespołu badawczego podlega ocenie Zespołu Ekspertów. We wniosku należy opisać kompetencje i zadania przewidziane do realizacji przez poszczególnych członków zespołu badawczego. Szczegółowe informacje dotyczące budżetu na wynagrodzenia i stypendia zawarte są w katalogu kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

Jak zaplanować kosztorys polskiej części projektu?

Kosztorys jest ważnym elementem wniosku podlegającym ocenie na etapie oceny formalnej i oceny merytorycznej.

Kosztorys musi być uzasadniony w stosunku do przedmiotu oraz zakresu badań i oparty na realnych wyliczeniach. Kosztorys musi określać wydatki, które będą pokryte w ramach środków NCN (tzw. kosztów kwalifikowalnych). Warunki konkursu nie określają minimalnej ani maksymalnej łącznej wysokości środków finansowych, o które można wnioskować, jednak zaplanowanie nieuzasadnionego kosztu może skutkować odrzuceniem wniosku.

Zgodnie z Regulaminem budżet projektu (koszty kwalifikowalne) składa się z kosztów bezpośrednich i pośrednich.

Do kosztów bezpośrednich należą:

  1. wynagrodzenia dla kierownika projektu;
  2. wynagrodzenia dla wykonawców projektu:
  • pełnoetatowe stanowiska typu post-doc,
  • pełnoetatowe stanowisko badacza (senior researcher),
  • stypendia i wynagrodzenia dla doktorantów i studentów,
  • wynagrodzenia dodatkowe przeznaczone dla członków zespołu badawczego; jeżeli kierownik projektu nie planuje pełnoetatowego zatrudnienia w projekcie, jego wynagrodzenie mieści się w puli wynagrodzeń dodatkowych;
  1. zakup aparatury naukowo-badawczej, urządzeń i oprogramowania;
  2. zakup materiałów i drobnego sprzętu;
  3. usługi obce;
  4. wyjazdy służbowe, wizyty, konsultacje (w przypadku wniosku OPUS LAP, koszty konsultacji i wizyt współpracowników z instytucji badawczych otrzymujących równoległe finansowanie z FWF, GAČR, ARIS, DFG, SNSF, FNR lub FWO są niekwalifikowalne);
  5. gratyfikacje dla wykonawców zbiorowych;
  6. inne koszty niezbędne do realizacji projektu, które są zgodne katalogiem kosztów.

Na koszty pośrednie składają się:

  • koszty pośrednie w wysokości do 20% kosztów bezpośrednich, które mogą być przeznaczone na koszty pośrednio związane z projektem, w tym koszty udostępnienia publikacji lub danych badawczych w otwartym dostępie,
  • koszty pośrednie open access w wysokości do 2% kosztów bezpośrednich, które mogą być przeznaczone wyłącznie na koszty związane z udostępnieniem publikacji lub danych badawczych w otwartym dostępie.

W przypadku podmiotów wnioskujących o udzielenie pomocy publicznej, koszty pośrednie obejmujące koszty pośrednie open access i pozostałe koszty pośrednie mogą wynieść łącznie do 20% kosztów bezpośrednich.

Na etapie realizacji projektu podmiot realizujący jest zobowiązany do uzgodnienia z kierownikiem projektu zagospodarowania co najmniej 25% wartości kosztów pośrednich. Wydatki poniesione w ramach tej kwoty muszą być kwalifikowalne.

Szczegółowe informacje dotyczące kwalifikowalności kosztów zawarte są w katalogu kosztów.

W przypadku wniosku OPUS LAP, obowiązkowym załącznikiem do wniosku jest tabela budżetowa w której należy przedstawić kosztorysy projektu badawczego dla wszystkich zagranicznych zespołów badawczych zaangażowanych w dany projekt, sporządzone zgodnie z zasadami obowiązującymi w FWF, GAČR, DFG, ARIS, SNSF, FNR lub FWO. W tabeli budżetowej należy wybrać i wypełnić właściwą dla danego zespołu sekcję w tabeli Excel.

W kosztorysach tych należy uwzględnić zarówno koszty, o jakie zagraniczny zespół badawczy wnioskuje do FWF, GAČR, DFG, ARIS, SNSF, FNR lub FWO identyczne z kosztami wykazanymi we wnioskach krajowych składanych do tych instytucji, jak również uzasadnienia wszystkich podanych kwot. Należy mieć na uwadze, że kosztorysy projektu badawczego po stronie zagranicznej ujęte w tabeli budżetowej będą przedmiotem oceny merytorycznej w zakresie zasadności kosztów planowanych na realizację projektu badawczego w stosunku do przedmiotu i zakresu badań.

Brak uzasadnień kosztów podanych w tabeli budżetowej może skutkować odrzuceniem wniosku.

Kwoty kosztów w tabeli budżetowej należy wprowadzić w EUR (w przypadku kosztorysów austriackich, słoweńskich, niemieckich, luksemburskich lub belgijskich zespołów badawczych), w CZK (w przypadku kosztorysów zespołów czeskich) lub w CHF (w przypadku kosztorysów zespołów szwajcarskich), zgodnie z kursami walut:

  • 1 EUR = 4,2626PLN
  • 1 CZK = 0,1746PLN
  • 1 CHF = 4,5611PLN         

Wypełniona tabela budżetowa powinna być załączona do wniosku OPUS LAP.

W przypadku wniosków OPUS LAP, w systemie OSF możliwe jest zaplanowanie realizacji projektów badawczych przez polskie zespoły badawcze począwszy od 2026 r.

Szczegółowe informacje oraz przykłady tabeli budżetowej znajdują się w Wytycznych dla polskich zespołów badawczych składających wnioski OPUS LAP.

Otwarty dostęp do rezultatów badań

Wersja z 10 lipca 2025 r. – obowiązująca

Zgodnie z polityką publikowania w otwartym dostępie, prace będące efektem realizacji projektów badawczych powinny być, o ile to możliwe, udostępnione w modelu otwartego dostępu.

NCN uznaje za zgodne z powyższą polityką następujące ścieżki publikacyjne dla artykułów naukowych:

  1. w czasopismach lub na platformach otwartego dostępu zarejestrowanych lub będących na etapie rejestracji w Directory of Open Access Journal (DOAJ);
  2. w czasopismach subskrypcyjnych (które publikują artykuły dostępne wyłącznie w ramach płatnej subskrypcji) i/lub hybrydowych (które publikują zarówno artykuły otwarte, jak i artykuły dostępne w ramach płatnej subskrypcji); w przypadku opublikowania artykułu w modelu zamkniętym zaleca się, by Author Accepted Manuscript (AAM; czyli wersja ostateczna manuskryptu, stworzona przez autora, która obejmuje wszelkie zmiany dokonane po recenzji i została zaakceptowana do publikacji przez czasopismo, inaczej zwana również postprintem lub zaakceptowanym manuskryptem autora) lub preprint pracy został udostępniony w repozytorium zarejestrowanym w Directory of Open Access Repositories (OpenDOAR), przy czym brak takiego udostępnienia AAM/preprintu nie wpływa na uznanie poniesionych kosztów, ani na rozliczenie projektu;
  3. w czasopismach objętych licencją otwartego dostępu w ramach tzw. umów transformacyjnych (czyli dostępnych w ograniczonym czasie, na podstawie aktualnych ustaleń krajowych konsorcjów wydawniczych; czasopisma objęte polskimi umowami transformacyjnymi są dostępne na stronie Wirtualnej Biblioteki Nauki).

Licencje, na których należy udostępniać prace (dotyczy artykułów naukowych):

  • ścieżka 1: prace należy udostępnić na wybranej licencji Creative Commons (CC) lub innej otwartej licencji, zgodnej z zasadami otwartego dostępu;
  • ścieżka 2: Version of Record (VoR, czyli wersja manuskryptu opublikowana w czasopiśmie z zestawem czcionek i brandingiem czasopisma, inaczej zwana również wersją opublikowaną lub pdf-em wydawcy), AAM lub preprint pracy powinien być udostępniony w repozytorium na licencji CC lub innej otwartej licencji, zgodnej z zasadami otwartego dostępu;
  • ścieżka 3: prace należy udostępnić na wybranej licencji CC lub innej otwartej licencji, zgodnej z zasadami otwartego dostępu.

Kwestia kwalifikowalności kosztów APC (Article Processing Charge; dotyczy artykułów naukowych):

Koszty są kwalifikowalne dla każdej ścieżki publikacyjnej i każdej licencji CC lub innej otwartej licencji, zgodnej z zasadami otwartego dostępu. NCN nie rekomenduje ponoszenia kosztów APC w przypadku prac opublikowanych w ramach ścieżki 2., w których wersja AAM lub preprint może być bezpłatnie udostępniona w repozytorium.

Wszystkie dane, będące podstawą publikacji naukowych, zarówno w otwartym i zamkniętym dostępie, stanowiących efekt realizacji projektu, powinny być rzetelnie udokumentowane w sposób spełniający zasady maszynowego lub manualnego wyszukiwania, dostępności, interoperacyjności i ponownego użycia (tzw. FAIR Data). Tam gdzie to możliwe, dane te powinny być udostępniane w repozytorium zgodnie z warunkami licencji CC0 lub CC BY 4.0. Dopuszczalne jest zastosowanie innej licencji, która zapewnia taki sam stopień otwartości i możliwości ponownego wykorzystania jak CC0 lub CC BY 4.0.

Pod pojęciem „dane”, NCN rozumie zarówno dane zebrane i dotąd nieprzetworzone, jak i dane wytworzone i poddane analizie, inne niż publikacje naukowe. Definicja ta obejmuje wszystkie możliwe formaty, zarówno cyfrowe, jak i nie cyfrowe.

Formularz wniosku

Informacje, które należy podać we wnioskach:
Poniższe informacje należy podać w języku angielskim.
Dokładny opis elementów wniosku znajduje się we wzorze formularza wniosku dla konkursu OPUS i OPUS LAP.

Wniosek OPUS Wniosek OPUS LAP

1. dane kierownika projektu, w tym:

  • informacje o przebiegu kariery i doświadczeniu naukowym, a także lista od 1 do 10 publikacji; w przypadku działalności naukowej z zakresu twórczości i sztuki, wykaz od 1 do 10 najważniejszych prac opublikowanych lub dokonań artystycznych i artystyczno-naukowych;
  • informacje o kierowaniu projektami badawczymi lub innym finansowaniu badań uzyskanym w ramach konkursów NCN lub innych konkursów krajowych lub międzynarodowych;

w roku wystąpienia z wnioskiem lub w okresie ostatnich 10 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem (z uwzględnieniem przysługujących przerw);

1. dane kierowników projektu (kierownika polskiego zespołu badawczego oraz kierownika/-ów zagranicznego/-ych zespołu/-ów badawczego/-ych), w tym:

  • informacje o przebiegu kariery i doświadczeniu naukowym, a także lista od 1 do 10 publikacji; w przypadku działalności naukowej z zakresu twórczości i sztuki, wykaz od 1 do 10 najważniejszych prac opublikowanych lub dokonań artystycznych i artystyczno-naukowych;
  • informacje o kierowaniu projektami badawczymi lub innym finansowaniu badań uzyskanym w ramach konkursów NCN lub innych konkursów krajowych;

w roku wystąpienia z wnioskiem lub w okresie ostatnich 10 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem (z uwzględnieniem przysługujących przerw);

2. podstawowe dane o wniosku i podmiocie, w którym będzie realizowany projekt (dodatkowo w języku polskim);

2. podstawowe dane o wniosku i podmiotach, w których będzie realizowany projekt (dodatkowo, dla polskich podmiotów, w języku polskim);

3. plan badań (dodatkowo w języku polskim);

3. plan badań przedstawiający zadania badawcze zaplanowane dla polskiego zespołu badawczego (dodatkowo w języku polskim) oraz dla każdego zagranicznego zespołu badawczego zaangażowanego w projekt;

4. informacje o zakresie prac wykonawców projektu;

5. streszczenie projektu;

6. popularnonaukowe streszczenie projektu (dodatkowo w języku polskim);

7. skrócony opis projektu wraz z bibliografią (do 5 stron A4, bibliografia nie wlicza się do limitu stron);

8. szczegółowy opis projektu wraz z bibliografią (do 15 stron A4, bibliografia nie wlicza się do limitu stron);

9. informacje o badaniach prowadzonych we współpracy międzynarodowej i płynących z niej korzyściach (informacje wymagane tylko w przypadku projektów realizowanych przy wykorzystaniu przez polskie zespoły badawcze wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych lub we współpracy z zagranicznymi partnerami);

9. informacje o badaniach prowadzonych we współpracy międzynarodowej i płynących z niej korzyściach (informacje wymagane w przypadku projektów realizowanych we współpracy LAP lub przy wykorzystaniu przez polskie zespoły badawcze wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych lub we współpracy z zagranicznymi partnerami);

NCN nie wymaga składania żadnych dokumentów (umów/ porozumień) potwierdzających współpracę LAP między polskimi i zagranicznymi zespołami badawczymi.

10. informacje o kwestiach etycznych występujących w planowanych badaniach;

11. informacje dotyczące planu zarządzania danymi powstałymi lub wykorzystanymi w trakcie realizacji projektu badawczego, zgodnie z wymaganiami przedstawionymi we wniosku;

12. kosztorys projektu sporządzony zgodnie z zasadami określonymi w Regulaminie

kosztorys projektu badawczego po stronie polskiej sporządzony zgodnie z zasadami określonymi w Regulaminie oraz kosztorysy projektu badawczego po stronie zagranicznej, ujęte w tabeli budżetowej sporządzone zgodnie z zasadami obowiązującymi w FWF, GAČR, ARIS, DFG SNSF, FNR lub FWO.

W zakładce Osoby wskazane we wniosku należy wpisać dane wszystkich osób, które były zaangażowane w przygotowanie wniosku lub będą zaangażowane w realizację projektu. Należy tutaj wymienić wszystkie osoby, których dane (imię, nazwisko, afiliacja) są podane w innych częściach wniosku. Obowiązek poinformowania tych osób, że ich dane zostały zawarte we wniosku i będą przetwarzane przez NCN spoczywa na Wnioskodawcy. Sekcja ta nie podlega ocenie.

Czy w ramach tego konkursu można wnioskować o pomoc publiczną?

W konkursie można się ubiegać o pomoc publiczną, z wyjątkiem sytuacji, gdy o środki finansowe występuje osoba fizyczna. Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie poświęconej pomocy publicznej.

W przypadku projektu realizowanego w podmiocie, dla którego finansowanie będzie stanowić pomoc publiczną, środki finansowe dla studentów i doktorantów można zaplanować wyłącznie w formie opisanej w kategorii „wynagrodzenia dla studentów i doktorantów” w katalogu kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

Jak przebiega proces oceny wniosku?

Wnioski podlegają ocenie formalnej, a następnie ocenie merytorycznej.

Ocena formalna

Wniosek OPUS Wniosek OPUS LAP

przez koordynatora dyscyplin NCN

przez koordynatora dyscyplin NCN oraz przez instytucje partnerskie FWF, GAČR, ARIS, DFG, SNSF, FNR lub FWO w odniesieniu do wniosków złożonych przez zagraniczne zespoły badawcze, zgodnie z zasadami określonymi przez te instytucje;

Do oceny merytorycznej kwalifikowane są wyłącznie wnioski kompletne i spełniające wszystkie wymagania określone w ogłoszeniu. Wniosek może zostać odrzucony ze względów formalnych również na późniejszym etapie oceny.

Wnioski OPUS LAP będą oceniane w ramach konkursu OPUS 30 wraz z innymi wnioskami złożonymi w tym konkursie.

Wnioski spełniające wymogi formalne są kierowane do oceny merytorycznej.

Ocena merytoryczna

Oceny merytorycznej wniosków dokonują Zespoły Ekspertów, których członkowie są wybierani przez Radę NCN oraz eksperci zewnętrzni niebędący członkami Zespołów Ekspertów. Ocena merytoryczna wniosków przebiega w dwóch etapach.

W etapie I, oceny dokonuje powoływany przez Radę NCN Zespół Ekspertów. Ocenie podlegają dane zawarte we wniosku i załącznikach z wyłączeniem szczegółowego opisu projektu. Każdy wniosek oceniany jest niezależnie przez dwóch członków Zespołu Ekspertów. W przypadku wniosku, dla którego przypisano pomocnicze określenia identyfikujące, wskazujące dyscypliny objęte innymi panelami NCN niż ten, do którego został złożony wniosek, przewodniczący Zespołu Ekspertów może zdecydować o zasięgnięciu dodatkowej opinii, którą sporządza członek innego Zespołu Ekspertów (tzw. wnioski interdyscyplinarne).

Następnie, podczas pierwszego posiedzenia, Zespół Ekspertów na podstawie dyskusji ustala listę wniosków skierowanych do etapu II oceny.

W etapie II, wnioski są kierowane do co najmniej dwóch recenzentów, którzy przygotowują indywidualne opinie na podstawie danych zawartych we wniosku i załącznikach z wyłączeniem skróconego opisu projektu. Zespół Ekspertów opierając się na opiniach recenzentów oraz dyskusji podczas drugiego posiedzenia, ustala listę rankingową ze wskazaniem wniosków rekomendowanych do finansowania.

W przypadku wniosków OPUS LAP, Zespół Ekspertów rekomenduje do finansowania tylko te wnioski, które znajdują się w 20% najwyżej ocenionych wniosków spośród wszystkich złożonych w konkursie OPUS w ramach poszczególnych paneli NCN. Po zakończeniu oceny merytorycznej, NCN przekaże instytucjom partnerskim informację o wyniku oceny merytorycznej wraz z listą projektów badawczych rekomendowanych do finansowania celem zatwierdzenia tych rekomendacji.

Wnioski OPUS LAP rekomendowane do finansowania przez NCN, w których zaplanowano współpracę z niemieckimi zespołami badawczymi ubiegającymi się równolegle o finansowanie z instytucji partnerskiej Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG), przechodzą etap dodatkowej oceny w DFG. Do finansowania mogą zostać skierowane tylko te wnioski, które uzyskają pozytywną ocenę DFG. Dokonywana jest ona zgodnie z zasadami obowiązującymi w tej instytucji partnerskiej, w oparciu o kompletną dokumentację z oceny przeprowadzonej w NCN, w tym treść recenzji.

Środki finansowe na realizację projektów przez polskie zespoły badawcze zostaną przyznane przez Dyrektora NCN pod warunkiem, że instytucje partnerskie również przyznają środki finansowe zagranicznym zespołom badawczym.

Dodatkowe informacje na temat procesu oceny wniosków można znaleźć w szczegółowym trybie sporządzania ocen przez Zespoły Ekspertów

Wniosek jest oceniany w panelu, do którego został złożony (np. HS1, ST1, NZ1). Kierownik projektu dokonuje wyboru panelu. Nie ma możliwości zmiany panelu po złożeniu wniosku. Pomocnicze określenia identyfikujące pomagają w doborze ekspertów i recenzentów do oceny merytorycznej wniosku. Wnioski interdyscyplinarne, decyzją przewodniczącego Zespołu Ekspertów, mogą uzyskać dodatkową ocenę eksperta z innego panelu.

Co jest brane pod uwagę przy ocenie wniosku?

Przy ocenie wniosku uwzględnia się w szczególności:

  1. spełnianie kryterium badań podstawowych;
  2. poziom naukowy i nowatorski charakter badań lub zadań przewidzianych do realizacji;
  3. wpływ realizacji projektu badawczego na rozwój dyscypliny naukowej;
  4. ocenę możliwości realizacji planowanych badań;
  5. osiągnięcia naukowe kierownika projektu badawczego;
  6. ocenę wykonania przez kierownika projektu badawczego innych projektów uprzednio finansowanych ze środków finansowych NCN i z innych źródeł;
  7. zasadność planowanych kosztów w stosunku do przedmiotu i zakresu badań;
  8. sposób przygotowania wniosku oraz spełnienie innych wymagań przedstawionych w ogłoszeniu o konkursie.

Kryteria oceny wniosków zostały szczegółowo opisane w regulaminie przyznawania środków.

Dodatkowo w przypadku wniosku OPUS LAP ocenie podlega:

  1. zrównoważony i komplementarny wkład wszystkich zespołów badawczych w realizację projektu badawczego; oznacza to, że wkład każdego z zaangażowanych w realizację projektu zespołów jest znaczący i niezbędny, a zaplanowane zadania badawcze dla każdego zespołu uzupełniają się i tworzą spójny, wspólny projekt badawczy;
  2. dorobek kierowników zagranicznych zespołów badawczych;
  3. wykonanie przez kierowników zagranicznych zespołów badawczych innych projektów badawczych.

We wnioskach OPUS, dorobek, kompetencje i specjalistyczne kwalifikacje osoby planowanej do zatrudnienia na stanowisku badacza (senior researcher), jak również zasadność tego stanowiska będzie podlegała ocenie merytorycznej. Niespełnienie warunków oraz nie merytoryczne uzasadnienie może skutkować odrzuceniem wniosku.

Wniosek, który uzyska uzgodnione stanowisko Zespołu Ekspertów o przyznaniu oceny punktowej zero lub „nie” w którymkolwiek kryterium podlegającym ocenie, nie może zostać zakwalifikowany do finansowania. Nie dotyczy to kryterium oceny planu zarządzania danymi oraz oceny kwestii etycznych planowanych badań.

Kto dokonuje oceny merytorycznej wniosku?

Oceny merytorycznej dokonuje Zespół Ekspertów na podstawie warunków przeprowadzania konkursu oraz kryteriów oceny, które określa regulamin przyznawania środków.

Zespoły Ekspertów wybierane są przez Radę NCN, zgodnie z zasadami tworzenia i powoływania Zespołów Ekspertów. Eksperci są wybitnymi naukowcami, polskimi i zagranicznymi, posiadającymi przynajmniej stopień doktora. Zespoły Ekspertów powoływane są na każdą edycję danego konkursu. Skład Zespołu Ekspertów jest zależny od liczby i tematyki wniosków złożonych w danym panelu.

Wnioski są oceniane w ramach Zespołów Ekspertów w poszczególnych panelach dziedzinowych (np. HS1, NZ1, ST1). Kierownik projektu dokonuje wyboru panelu. Nie ma możliwości zmiany panelu po złożeniu wniosku, a wybór niewłaściwego panelu może skutkować odrzuceniem wniosku.

Kiedy i jak zostaną ogłoszone wyniki?

Wyniki konkursu zostaną udostępnione na stronie internetowej NCN oraz przekazane wnioskodawcy w drodze decyzji dyrektora NCN:

Wniosek OPUS Wniosek OPUS LAP

w terminie do 6 miesięcy od upływu terminu składania wniosków,

najpóźniej w czerwcu 2026 r. 

w terminie do 11 miesięcy od upływu terminu składania wniosków,  w zależności od terminu zatwierdzenia oceny przez agencje partnerskie,

najpóźniej w listopadzie 2026 r.

Planowany harmonogram rozstrzygnięć w sprawie finansowania wniosków OPUS LAP:

  • z udziałem zagranicznych zespołów badawczych z Austrii, Czech, Szwajcarii, Luksemburga i Belgii-Flandrii – do końca lipca 2026 r.
  • z udziałem zagranicznych zespołów badawczych ze Słowenii i Niemiec – do końca października 2026 r.

 

Polski zespół badawczy jest zobowiązany do przekazania dokumentacji dotyczącej oceny merytorycznej do wglądu partnerskim zespołom zaangażowanym w dany projekt (współwnioskodawcom).

Gdzie można znaleźć dodatkowe informacje?

Zachęcamy do zapoznania się z informacjami zawartymi na stronie internetowej NCN w sekcji Informacje dla wnioskodawców oraz z Wytycznymi dla polskich zespołów badawczych składających wnioski OPUS LAP /Weave. W przypadku dodatkowych pytań zalecamy kontakt drogą e-mailową: informacja@ncn.gov.pl

Przydatne informacje

Planując złożenie wniosku w konkursie OPUS 30, należy:

  1. zapoznać się z pełną dokumentacją konkursową przedstawioną w ogłoszeniu, w szczególności z:
    •  warunkami konkursu OPUS 30 oraz warunkami w zakresie projektów badawczych realizowanych w ramach współpracy LAP,
    • wzorem formularzy: wniosku OPUS i wniosku OPUS LAP – można znaleźć tu informacje na temat tego, jakie dane i załączniki należy przygotować wcześniej, aby wypełnić elektroniczny formularz wniosku w systemie OSF,
    • regulaminem finansowania projektów NCN,
    • procedurą składania wniosków,
  2. pozyskać od podmiotu, w którym będzie realizowany projekt, dane niezbędne do wypełnienia wniosku i dowiedzieć się, jakie są wewnętrzne procedury mogące mieć wpływ na złożenie wniosku oraz realizację projektu (planowanie kosztów w projekcie, procedura pozyskania podpisu/ów osoby/osób upoważnionej/upoważnionych do reprezentacji podmiotu na potwierdzeniu złożenia wniosku);
  3. w przypadku gdy podmiotem wnioskującym jest grupa polskich podmiotów, przygotować porozumienie o współpracy na rzecz realizacji wnioskowanego projektu badawczego;
  4. przygotować listy od redakcji, potwierdzające przyjęcie publikacji do druku (w przypadku gdy w dorobku naukowym wskazano publikacje przyjęte do druku, które nie zostały jeszcze opublikowane).

Przed wysłaniem wniosku do NCN należy:

  1. sprawdzić, czy wszystkie dane oraz załączniki we wniosku są poprawne. Samo sprawdzenie kompletności wniosku w systemie OSF przyciskiem „Sprawdź kompletność” nie gwarantuje tego, że wypełniono poprawnie wszystkie dane i załączono odpowiednie załączniki;
  2. sprawdzić, czy wszystkie zakładki wypełnione są we właściwym języku, zgodnie z instrukcjami zawartymi we wzorze formularza wniosku;
  3. zablokować ostateczną wersję wniosku do NCN;
  4. pobrać i podpisać potwierdzenia złożenia wniosku w konkursie – kierownik projektu oraz osoba/osoby upoważniona/upoważnione do reprezentacji podmiotu;

W przypadku wniosku OPUS LAP, NCN nie wymaga składania żadnych dokumentów (umów/porozumień) potwierdzających współpracę LAP między polskimi i zagranicznymi zespołami badawczymi, ani składania podpisów przez członków zagranicznych zespołów badawczych pod wnioskiem OPUS LAP oraz pod żadnym z dokumentów załączanych do wniosku OPUS LAP.

  1. załączyć podpisane potwierdzenia złożenia wniosku.

Po wypełnieniu wniosku i dodaniu odpowiednich załączników, wniosek – tylko w wersji elektronicznej – należy wysłać do NCN w systemie OSF, używając przycisku „Wyślij do NCN”.

Dodatkowo, w przypadku wniosku OPUS LAP, każdy z zagranicznych zespołów badawczych zaangażowany w dany projekt musi złożyć do właściwej instytucji partnerskiej (FWF, GAČR, ARIS, DFG, SNSF, FNR lub FWO), wniosek o finansowanie, w tym komplet wymaganych przez nią dokumentów, zgodnie z obowiązującymi w tej instytucji terminami i zasadami. Jeśli instytucja partnerska wymaga złożenia w swoim systemie składania wniosków kopii wniosku OPUS LAP, to po wysłaniu wniosku OPUS LAP w systemie OSF należy wygenerować kompletną wersję anglojęzyczną wniosku OPUS LAP w formacie PDF i przekazać ją zagranicznemu zespołowi badawczemu.

Po zakończeniu naboru wniosków:

  1. przeprowadzony zostanie proces oceny wniosków;
  2. po każdym etapie oceny zostanie przekazana decyzja dyrektora NCN w sprawie przyznania środków finansowych;
  3. w przypadku zakwalifikowania wniosku do finansowania podpisana zostanie umowa o finansowanie projektu badawczego OPUS lub OPUS LAP;
  4. rozpocznie się realizacja projektu zgodnie z umową i regulaminem realizacji projektów badawczych, staży i stypendiów. W przypadku wniosków OPUS LAP, realizacja projektu badawczego przez polskie i zagraniczne zespoły badawcze podlega zasadom obowiązującym w NCN i we właściwych instytucjach partnerskich.

W przypadku naruszenia procedury konkursowej lub innych naruszeń formalnych wnioskodawcy przysługuje odwołanie od decyzji dyrektora NCN do Komisji Odwoławczej Rady NCN. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od dnia skutecznego doręczenia decyzji.

Prosimy o zapoznanie się z zasadami przetwarzania danych osobowych przez NCN. W przypadku wniosków OPUS LAP, współadministratorami są instytucje partnerskie: 

Informacja o przetwarzaniu danych w programie Weave jest dostępna tutaj.

W przypadku wniosków OPUS LAP z udziałem zespołów z Niemiec, odbiorcą danych jest DFG: www.dfg.de/en/service/privacy_policy

Dokumentacja konkursowa

  1. Warunki konkursu OPUS     
  2. Warunki w zakresie projektów badawczych realizowanych w ramach współpracy LAP
  3. Regulamin przyznawania środków
  4. Panele NCN
  5. Regulamin przyznawania stypendiów naukowych w projektach badawczych finansowanych ze środków NCN
  6. Koszty w projektach NCN
  7. Wzory formularzy wniosku OPUS i wniosku OPUS LAP
  8. Tabela budżetowa / wnioski OPUS LAP
  9. Porozumienie o współpracy na rzecz realizacji wnioskowanego projektu badawczego (dokument obowiązkowy, w przypadku gdy wnioskodawcą jest grupa podmiotów)
  10. Pomoc publiczna
  11. Wytyczne dla polskich zespołów badawczych składających wnioski OPUS LAP
  12. Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełniania wniosku w systemie OSF
  13. Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełniania planu zarządzania danymi w projekcie badawczym
  14. Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia formularza dotyczącego kwestii etycznych w projekcie badawczym
  15. Otwarta nauka
  16. Kodeks NCN dotyczący rzetelności badań naukowych i starania o fundusze na badania
  17. Procedura składania wniosków

Dokumenty dotyczące oceny wniosków:

  1. Kryteria oceny wniosków
  2. Zasady tworzenia i powoływania Zespołów Ekspertów
  3. Szczegółowy tryb sporządzania ocen wniosków przez zespoły ekspertów
  4. Zasady doręczania decyzji dyrektora NCN
  5. Instrukcja dotycząca składania odwołań od decyzji dyrektora NCN

Dokumenty, z którymi należy się zapoznać przed rozpoczęciem realizacji projektu NCN:

  1. Wzory umów: OPUS i OPUS LAP
  2. Procedura przeprowadzania kontroli
  3. Wytyczne dla podmiotów audytujących wykonanie projektów badawczych
  4. Uchwała Rady NCN w sprawie współpracy z Federacją Rosyjską w ramach grantów finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki
  5. Informacja dotycząca przetwarzania danych osobowych

Rejestracja na webinar dotyczący obsługi grantów NCN

pon., 15/09/2025 - 11:00
Kod CSS i JS

Zapraszamy na webinar szkoleniowy dla pracowników jednostek naukowych zaangażowanych w obsługę administracyjną projektów badawczych, staży i stypendiów finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki.

Spotkanie odbędzie się 7 października 2025 r. o godz. 10:00 za pośrednictwem platformy Clickmeeting. Podczas webinaru zostaną przybliżone zagadnienia związane z realizacją projektu badawczego takie jak: aplikowanie do konkursów NCN, podpisanie umowy o realizację projektu, aneksowanie umów, raportowanie  w projekcie oraz zagadnienia z zakresu wynagrodzeń i stypendiów w projektach NCN i kontroli projektu w jednostce.

Szkolenie poprowadzą pracownicy NCN bezpośrednio zaangażowani w proces obsługi i rozliczenia projektów  badawczych.

W celu zapewnienia wysokiej jakości spotkania oraz komfortu kontaktu z Państwem planowana liczba uczestników została ograniczona do 50 osób. Przy rekrutacji decydować będzie kolejność zgłoszeń, niemniej jednak zastrzegamy pierwszeństwo kwalifikacji dla pracowników jednostek, którzy do tej pory nie brali udziału w warsztatach.

Zgłoszenia przyjmowane będą do dnia 26 września 2025 r. za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego. Potwierdzenie udziału zostanie przesłane do Państwa drogą e-mailową po zakończeniu naboru zgłoszeń. Zwracamy uwagę, że samo wysłanie zgłoszenia na webinar nie stanowi potwierdzenia udziału w spotkaniu.

Zachęcamy do rejestracji.