SONATA BIS 14

Kod CSS i JS

17 czerwca 2024 r.

Narodowe Centrum Nauki (NCN) ogłasza konkurs SONATA BIS 14 na projekty badawcze mające na celu powołanie nowego zespołu badawczego, prowadzącego badania naukowe o charakterze podstawowym. Konkurs skierowany jest do osób, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie od 5 do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem.

W konkursie tym można otrzymać środki na wynagrodzenia dla zespołu badawczego, w tym również stypendia dla studentów lub doktorantów, zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej oraz pokryć inne koszty związane z wydatkami niezbędnymi do realizacji projektu badawczego.

We wniosku w konkursie SONATA BIS jako kierownika projektu nie można wskazać osoby, która jest wskazana jako kierownik projektu we wniosku złożonym w konkursie OPUS, dla którego decyzja dotycząca finansowania nie stała się ostateczna. Warunek ten nie dotyczy kierowników projektów we wnioskach OPUS LAP.

Budżet konkursu wynosi 150 mln zł.

Wniosek należy złożyć wyłącznie w formie elektronicznej przez system OSF, dostępny pod adresem https://osf.opi.org.pl, zgodnie z procedurą składania wniosków. Zasady składania wniosków wyjaśnione są w Wytycznych dotyczących wypełniania wniosków w konkursie SONATA BIS 14 w systemie OSF.

Nabór wniosków w systemie OSF trwa do 17 września 2024 r. do godziny 16:00.

Prosimy o zapoznanie się z dokumentacją konkursową, zawartą w niniejszym ogłoszeniu.

Ważne zmiany:

  • w kategorii Wynagrodzenia oraz stypendia dla studentów i doktorantów zmianie ulega maksymalna wysokość stypendium doktoranckiego dla doktoranta w szkole doktorskiej, które można zaplanować i wypłacić po ocenie śródokresowej. Szczegółowe informacje znajdują się w sekcji Jak zaplanować kosztorys projektu.
  • w Regulaminie przyznawania środków na realizację projektów badawczych dotyczących w szczególności Oceny wniosków w konkursach na projekty badawcze, jak również Kosztów w projektach badawczych. Szczegółowe informacje znajdują się w sekcji Co jest brane pod uwagę przy ocenie wniosku oraz Jak zaplanować kosztorys projektu.
  • Wnioski będą oceniane w dwóch kategoriach:

A – Ocena projektu (Poziom naukowy, Możliwość wykonania, Skład i zasadność powołania nowego zespołu badawczego, Potencjalny wpływ) z wagą 65%;

B – Kwalifikacje i osiągnięcia kierownika projektu, z wagą 35%.

  • Koszty wydania monografii są kosztem niekwalifikowalnym.
  • Wykaz literatury nie wlicza się do limitów stron.

W związku z inwazją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, na mocy uchwały Rady Narodowego Centrum Nauki, we wnioskach składanych w konkursach Narodowego Centrum Nauki nie można planować jakiejkolwiek współpracy podmiotów polskich z podmiotami rosyjskimi. Zaplanowanie takiej współpracy będzie skutkować odrzuceniem wniosku ze względów formalnych.

Rozwiń wszystkie pytania»

Zwiń wszystkie pytania«

Kto może złożyć wniosek? 

Wniosek w konkursie może złożyć każdy z podmiotów określonych w ustawie o Narodowym Centrum Nauki (NCN), czyli:

  1. uczelnie;
  2. federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki;
  3. instytut naukowy PAN, działający na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk ( Dz. U. z 2020 r. poz. 1796, ze zm.);
  4. instytut badawczy, działający na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 498);
  5. międzynarodowy instytut naukowy utworzony na podstawie odrębnych ustaw działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

5a. Centrum Łukasiewicz, działający na podstawie ustawy z dnia 21 lutego 2019 r. o Sieci Badawczej Łukasiewicz (Dz. U. z 2020 r. poz. 2098);

5b. instytuty działające w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz;

  1. Polska Akademia Umiejętności;
  2. inny podmiot prowadzący głównie działalność naukową w sposób samodzielny i ciągły;
  3. grupa podmiotów, w skład której wchodzą co najmniej dwa podmioty wskazane w pkt 1-9 albo co najmniej jeden z tych podmiotów oraz co najmniej jeden przedsiębiorca;
  4. centrum naukowo-przemysłowe w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych ( Dz. U z 2020 r. poz. 1383, ze zm.);
  5. centrum Polskiej Akademii Nauk w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz. U. z 2020 r. poz. 1796 );
  6. biblioteka naukowa;
  7. przedsiębiorca mający status centrum badawczo-rozwojowego w rozumieniu ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 706 oraz z 2022 r. poz. 1079);
  8. jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną i siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

13a. Prezes Głównego Urzędu Miar;

  1. osoba fizyczna;
  2. przedsiębiorca prowadzący badania naukowe w innej formie organizacyjnej niż określone w pkt 1-13.

Kto może być kierownikiem projektu?

Kierownikiem projektu badawczego może być osoba, która uzyskała stopień naukowy doktora w okresie od 5 do 12 lat przed rokiem z wystąpieniem z wnioskiem (w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2019 r.). Okres ten może być przedłużony w określonych przypadkach. (§ 6 pkt 3 uchwały w sprawie warunków przeprowadzania konkursu SONATA BIS).

Okres, z którego należy przedstawić dorobek naukowy to 10 ostatnich lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem (począwszy od 2014 r.). Okres ten może być przedłużony w określonych przypadkach.

Wymagane jest, aby kierownik projektu w swoim dorobku naukowym posiadał co najmniej jedną opublikowaną lub przyjętą do druku pracę. W przypadku działalności naukowej w zakresie twórczości i sztuki, kierownik projektu powinien posiadać przynajmniej jedną pracę opublikowaną lub przyjętą do druku lub przynajmniej jedno dokonanie artystyczne bądź artystyczno-naukowe.

Kierownik projektu zobowiązany jest do przebywania przez co najmniej 50% czasu trwania projektu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej i pozostawania w dyspozycji podmiotu realizującego projekt. Zobowiązanie to nie dotyczy udokumentowanych delegacjami służbowymi wyjazdów mających bezpośredni związek z realizowanym projektem oraz urlopów, czasu wolnego od pracy i innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy regulowanych powszechnie obowiązującymi przepisami.

Ponadto, kierownikiem może być wyłącznie osoba zatrudniona przez cały okres realizacji projektu w podmiocie planowanym jako miejsce realizacji projektu badawczego na podstawie umowy o pracę, co najmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Wymóg zatrudnienia nie dotyczy osób pobierających świadczenia emerytalne z systemu ubezpieczeń społecznych.

Czy są jakieś ograniczenia w składaniu wniosków na projekty badawcze w konkursach NCN?

Ograniczenia w składaniu wniosków są opisane szczegółowo w rozdziale III Regulaminu przyznawania środków na realizację zadań finansowanych przez NCN w zakresie projektów badawczych.

Kierownikiem projektu badawczego finansowanego w ramach konkursu SONATA BIS można być tylko raz.

We wniosku w konkursie SONATA BIS jako kierownika projektu nie można wskazać osoby, która jest wskazana jako kierownik projektu we wniosku złożonym w konkursie OPUS, dla którego decyzja dotycząca finansowania nie stała się ostateczna. Warunek ten nie dotyczy kierowników projektów we wnioskach OPUS LAP.

Kierownik projektu zobowiązany jest do przebywania przez co najmniej 50% czasu trwania projektu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej i pozostawania w dyspozycji podmiotu realizującego projekt. Zobowiązanie to nie dotyczy udokumentowanych delegacjami służbowymi wyjazdów mających bezpośredni związek z realizowanym projektem oraz urlopów, czasu wolnego od pracy i innych usprawiedliwionych nieobecności w pracy regulowanych powszechnie obowiązującymi przepisami.

Kierownikiem projektu może być wyłącznie osoba zatrudniona przez cały okres realizacji projektu w podmiocie planowanym jako miejsce realizacji projektu badawczego na podstawie umowy o pracę na co najmniej połowę pełnego wymiaru czasu pracy. Wymóg zatrudnienia nie dotyczy osób pobierających świadczenia emerytalne z systemu ubezpieczeń społecznych.

Łączna liczba projektów NCN kierowanych przez daną osobę i wniosków złożonych w NCN, będących w ocenie lub zakwalifikowanych do finansowania, w których ta osoba wskazana jest jako kierownik projektu, nie może przekraczać dwóch. Liczba ta ulega zwiększeniu do trzech w przypadku, gdy dana osoba kieruje co najmniej jednym projektem finansowanym w ramach konkursu OPUS we współpracy LAP lub w ramach konkursu ogłaszanego przez NCN we współpracy z zagranicznymi agencjami finansującymi badania naukowe lub jest wskazana jako kierownik projektu w co najmniej jednym wniosku złożonym w NCN, będącym w ocenie lub zakwalifikowanym do finansowania, w ramach konkursu OPUS we współpracy LAP lub w ramach konkursu ogłaszanego przez NCN we współpracy z zagranicznymi agencjami finansującymi badania naukowe.

Do limitów tych nie wlicza się projektów ani wniosków z konkursów PRELUDIUM BIS i DIOSCURI.

Możliwe kombinacje liczby projektów przedstawiono w tabeli poniżej.

Liczba kierowanych przeze mnie projektów badawczych1 NCN oraz wniosków2 złożonych w NCN Czy mogę składać kolejny wniosek o finansowanie projektu badawczego?
łącznie projekty badawcze LUB wnioski w konkursach krajowych3 projekty badawcze LUB wnioski w konkursach międzynarodowych4 w konkursie krajowym w konkursie międzynarodowym
0 0 TAK TAK
1 1 TAK TAK
2 2 0 NIE TAK
2 1 1 TAK TAK
2 0 2 TAK TAK
≥3 3 NIE NIE

Legenda:

1 Kierowanie projektem odnosi się do okresu od dnia podpisania umowy o realizację i finansowanie projektu w ramach konkursów NCN do dnia złożenia raportu końcowego z realizacji tego projektu.

2 Do limitu wliczane są wnioski w trakcie oceny lub zakwalifikowane do finansowania.

3 Projekty badawcze lub wnioski w konkursach krajowych: OPUS, PRELUDIUM, SONATINA, SONATA, SONATA BIS, MAESTRO oraz projekty badawcze HARMONIA, SYMFONIA, Covid-19.

4 Konkursy ogłaszane przez NCN we współpracy z zagranicznymi agencjami finansującymi badania naukowe, obejmują:

  • konkursy ogłaszane w ramach programów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej – ERA-Net oraz Partnerstw Europejskich (UNISONO, POLONEZ, POLONEZ BIS);
  • konkursy ogłaszane przez sieci instytucji finansujących badania naukowe, niewspółfinansowane ze środków Unii Europejskiej, w tym prowadzone w oparciu o współpracę LAP (OPUS LAP/ WEAVE, WEAVE UNISONO);
  • konkursy ogłaszane we współpracy dwustronnej między NCN a zagraniczną instytucją partnerską (GRIEG, POLS, IDEALAB, BEETHOVEN, BEETHOVEN CLASSIC BEETHOVEN LIFE, CEUS, MOZART, ALPHORN, ALPHORN COVID-19, DAINA, SHENG).

Jaki może być zakres tematyczny projektu?

Do konkursu można złożyć wniosek obejmujący badania podstawowe w dowolnym obszarze określonym w jednym z 26 paneli NCN. Panele NCN dzielą się na trzy działy:

  • HS – nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce;
  • ST – nauki ścisłe i techniczne;
  • NZ – nauki o życiu.

Jaki może być czas trwania projektu?

W konkursie SONATA BIS można zaplanować projekt badawczy na 36, 48 albo 60 miesięcy.

Jakie są rodzaje stanowisk dla członków zespołu badawczego?

Warunki konkursu nie określają maksymalnej liczby członków zespołu badawczego.

Zgodnie z Warunkami konkursu SONATA BIS do realizacji zaplanowanych zadań w projekcie nie można zaplanować:

  • osób posiadających tytuł naukowy, tytuł profesora, stopień naukowy doktora habilitowanego lub uprawnienia równorzędne (warunek musi zostać spełniony na dzień zakończenia naboru wniosków w konkursie, nie dotyczy on osób realizujących projekt, które tytuł naukowy, tytuł profesora, stopień naukowy doktora habilitowanego lub uprawnienia równorzędne, uzyskają w trakcie realizacji projektu);
  • osób, które dotychczas współpracowały ze sobą przy realizacji projektu badawczego finansowanego w drodze konkursu.

Do realizacji zadań w projekcie należy zaplanować zaangażowanie doktoranta lub doktorantów, na łączny okres co najmniej 36 miesięcy, zgodnie z zasadami określonymi w katalogu kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

Doktorant, który będzie pobierał stypendium naukowe NCN, musi zostać wybrany w drodze otwartego konkursu.

W projekcie badawczym finansowanym w ramach konkursu SONATA BIS, poza kierownikiem projektu oraz doktorantem lub doktorantami, w zadania badawcze mogą być zaangażowani dodatkowi wykonawcy, w tym:

  • osoba na stanowisku typu post-doc;
  • osoba na specjalistycznym stanowisku pomocniczym;
  • studenci.

Stanowisko typu post-doc to pełnoetatowe stanowisko pracy zaplanowane przez kierownika projektu dla osoby, która uzyskała stopień naukowy doktora nie wcześniej niż 7 lat przed rokiem zatrudnienia w projekcie. Okres ten może być przedłużony, zgodnie z zasadami opisanymi w katalogu kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

  • na stanowisku post-doc może być zatrudniona osoba, która uzyskała stopień doktora w podmiocie innym niż podmiot, w którym planowane jest zatrudnienie na tym stanowisku, lub odbyła co najmniej 10-miesięczny, ciągły i udokumentowany staż podoktorski w podmiocie innym niż podmiot realizujący projekt oraz w kraju innym niż kraj uzyskania stopnia doktora;
  • osoba, która będzie zatrudniona w projekcie na stanowisku typu post-doc, musi zostać wybrana w drodze otwartego konkursu;

Specjalistyczne stanowisko pomocnicze zgodnie z regulaminem przyznawania środków na realizację zadań finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki w zakresie projektów badawczych to pełnoetatowe stanowisko pracy zaplanowane przez kierownika projektu dla osoby wspierającej realizację projektu np. lab-manager, senior technician, statistical analyst itp.;

Należy pamiętać, że zasadność zaangażowania do realizacji projektu poszczególnych członków zespołu badawczego podlega ocenie zespołu ekspertów. We wniosku należy opisać kompetencje i zadania przewidziane do realizacji przez poszczególnych członków zespołu badawczego. Szczegółowe informacje dotyczące budżetu na wynagrodzenia i stypendia zawarte są w katalogu kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

Jak zaplanować kosztorys projektu?

Kosztorys musi być uzasadniony w stosunku do przedmiotu oraz zakresu badań i oparty na realnych wyliczeniach. Kosztorys musi określać wydatki , które będą pokryte w ramach środków NCN (tzw. kosztów kwalifikowalnych).

Warunki konkursu nie określają minimalnej ani maksymalnej łącznej wysokości środków finansowych, o które można wnioskować.

Zaplanowanie nieuzasadnionego kosztorysu może skutkować odrzuceniem wniosku tak na etapie oceny formalnej, jak i merytorycznej.

Na etapie realizacji projektu podmiot realizujący jest zobowiązany do uzgodnienia z kierownikiem projektu zagospodarowania co najmniej 25% wartości kosztów pośrednich.

Zgodnie z Regulaminem budżet projektu (koszty kwalifikowalne) składa się z kosztów bezpośrednich i pośrednich.

Do kosztów bezpośrednich należą:

  1. wynagrodzenia dla kierownika projektu
  • 190 000 zł rocznie w przypadku zatrudnienia kierownika na pełnoetatowym stanowisku;
  • w przypadku zatrudnienia innego niż pełnoetatowe kierownik może otrzymać wynagrodzenie w wysokości maks. 8 000 zł miesięcznie.
  1. wynagrodzenia dla wykonawców projektu:
  • pełnoetatowe stanowiska typu post-doc – 140 000 zł rocznie (w uzasadnionych przypadkach kwota ta może zostać zwiększona);
  • stypendia i wynagrodzenia dla studentów i doktorantów – 10 000 zł łącznie w przeliczeniu na każdy miesiąc realizacji projektu;
  • wynagrodzenia dodatkowe przeznaczone dla członków zespołu badawczego – jeżeli kierownik projektu nie planuje pełnoetatowego zatrudnienia w projekcie, jego wynagrodzenie mieści się w puli wynagrodzeń dodatkowych;
  1. zakup aparatury naukowo-badawczej, urządzeń i oprogramowania;
  2. zakup materiałów i drobnego sprzętu;
  3. usługi obce;
  4. wyjazdy służbowe, wizyty, konsultacje;
  5. gratyfikacje dla wykonawców zbiorowych;
  6. inne koszty niezbędne do realizacji projektu, które są zgodne z katalogiem kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

Koszty publikacji monografii są kosztem niekwalifikowalnym i nie mogą być planowane.

Na koszty pośrednie składają się:

  • koszty pośrednie Open Access w wysokości do 2% kosztów bezpośrednich, które mogą być przeznaczone wyłącznie na koszty związane z udostępnieniem publikacji lub danych badawczych w otwartym dostępie;
  • pozostałe koszty pośrednie w wysokości do 20% kosztów bezpośrednich, które mogą być przeznaczone na koszty pośrednio związane z projektem, w tym koszty udostępnienia publikacji lub danych badawczych w otwartym dostępie.

Zwracamy uwagę na zmiany wprowadzone w kategorii Wynagrodzenia oraz stypendia dla studentów i doktorantów.

Zmianie ulega maksymalna wysokość stypendium doktoranckiego dla doktoranta w szkole doktorskiej, które można zaplanować i wypłacić po ocenie śródokresowej.

Jeżeli kierownik projektu na etapie składania wniosku planuje zaangażowanie doktoranta będącego uczestnikiem szkoły doktorskiej, to może zaplanować stypendium doktoranckie w ramach budżetu wynagrodzeń oraz stypendiów dla studentów i doktorantów w maksymalnej wysokości:

  • 5 tys. zł do miesiąca, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa doktoranta,
  • 6,5 tys. zł po miesiącu, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa doktoranta.

Budżet w kategorii wynagrodzeń oraz stypendiów dla studentów i doktorantów w konkursie SONATA BIS pozostaje bez zmian i wynosi 10 tys. zł w przeliczeniu na każdy planowany we wniosku miesiąc realizacji projektu. Na pokrycie kosztów stypendium doktoranckiego po ocenie śródokresowej można zaplanować we wniosku dodatkowe 1,5 tys. zł miesięcznie na każdego doktoranta. Łączna kwota zwiększenia w przeliczeniu na każdy planowany we wniosku miesiąc realizacji projektu w konkursie SONATA BIS nie może przekraczać 3 tys. zł.

Zmianie nie ulega maksymalna wysokość:

  • stypendium doktoranckiego dla doktorantów przed oceną śródokresową,
  • stypendium naukowego NCN dla studentów i doktorantów,
  • wynagrodzenia dla studentów i doktorantów.

Zaplanowanie nieuzasadnionego kosztorysu może skutkować odrzuceniem wniosku.

Szczegółowe informacje o kosztach w projektach NCN.

Publikacja rezultatów badań w Open Access

NCN wraz z innymi europejskimi agencjami cOAlition S opracowało politykę otwartego dostępu. NCN, zgodnie z przyjętą koncepcją otwartego dostępu do wyników prac i publikacji, wymaga upowszechniania prac będących efektem realizacji projektów badawczych w modelu natychmiastowego, otwartego dostępu. Zgodnie z założeniami Planu S, Narodowe Centrum Nauki uznaje za zgodne z polityką otwartego dostępu następujące ścieżki publikacyjne:

  1. w czasopismach lub na platformach otwartego dostępu zarejestrowanych lub będących na etapie rejestracji w Directory of Open Access Journal (DOAJ);
  2. w czasopismach subskrypcyjnych (hybrydowych, czyli takich, które publikują zarówno artykuły otwarte, jak i artykuły dostępne w ramach płatnej subskrypcji) pod warunkiem, że Version of Record (VoR, czyli wersja manuskryptu opublikowana w czasopiśmie z zestawem czcionek i brandingiem czasopisma, inaczej zwana również wersją opublikowaną lub pdf-em wydawcy) lub Author Accepted Manuscript (AAM; czyli wersja ostateczna manusykryptu, stworzona przez autora, która obejmuje wszelkie zmiany dokonane po recenzji i została zaakceptowana do publikacji przez czasopismo, inaczej zwana również post printem lub zaakceptowanym manuskryptem autora) zostanie bezpośrednio przez wydawcę lub autora opublikowane w otwartym repozytorium w momencie ukazania się publikacji on-line;
  3. w czasopismach objętych licencją otwartego dostępu w ramach tzw. umów transformacyjnych, które muszą być zarejestrowane w rejestrze prowadzonym przez Efficiency and Standards for Article Charges (ESAC-registry) oraz w czasopismach transformacyjnych (czyli takich, których wydawcy wyrazili wolę transformacji części lub całości treści tych czasopism z modelu subskrypcji do otwartego dostępu. Aktualna lista czasopism, którym przyznano status czasopisma transformującego jest tutaj). Czasopisma transformacyjne muszą spełniać kryteria, które znajdują się w wytycznych dotyczących wdrożenia Planu S i umożliwić autorom publikowanie ich oryginalnych artykułów naukowych w otwartym dostępie.

Ścieżka publikacyjna nr. 3 obowiązuje tylko, gdy praca została przyjęta do druku lub opublikowana do 31 grudnia 2024 r.

Prace należy udostępniać na licencji CC-BY (w przypadku czasopism transformacyjnych i objętych umowami transformacyjnymi dopuszczana jest licencja CC-BY-SA). Ponadto, można zastosować licencję CC-BY-ND (bez względu na wybraną ścieżkę dostępu).

Więcej informacji na temat zasad/instrukcji publikowania w trybie Open Access znajduje się tutaj wraz ze zmianami.

Zachęcamy także do skorzystania z Instrukcji dotyczącej Open Access wraz ze zmianami: 31 maja 2020 oraz 16 października 2023.

W umowach grantowych zawieranych po 1 stycznia 2021 roku dane będące podstawą publikacji naukowych stanowiących efekt realizacji projektów finansowanych przez NCN powinny być rzetelnie udokumentowane w sposób spełniający zasady maszynowego lub manualnego wyszukiwania, dostępności, interoperacyjności i ponownego użycia (tzw. FAIR Data). Tam gdzie to możliwe, dane te powinny być udostępniane w repozytorium, zgodnie z warunkami licencji Creative Commons Public Domain CC0 (która przekazuje dane do domeny publicznej, a autor na jej mocy zrzeka się praw do danych wynikających z prawa autorskiego, jednak w zakresie dozwolonym przez prawo danego kraju; licencja nie wpływa na prawa z patentu, czy też prawa do wizerunku lub prywatności). Należy zastosować standardy cytowania danych zawarte w Declaration of Data Citation Principles by FORCE 11 oraz na zasadach zawartych w TOP Guidelines. Metadane opisujące zestaw danych muszą spełniać wytyczne OpenAIRE.

Projekty, w przypadku których raporty końcowe zostaną złożone do NCN do 31 grudnia 2025 roku, mogą skorzystać z przejściowych zapisów łagodzących „Politykę Narodowego Centrum Nauki w sprawie otwartego dostępu do publikacji” (treść pisma: https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2023-10-16-polityka-OA-zlagodzenie-przepisow). Zachęcamy również do zapoznania się z prezentacją przygotowaną przez Zespół ds. Otwartej Nauki, w której omówiono możliwe ścieżki publikacji wraz ze zmianami (LINK do nagrania: https://www.youtube.com/watch?v=uJxI2qtpUMM, LINK do prezentacji: https://www.ncn.gov.pl/sites/default/files/pliki/prezentacje/2023_10_30_zlagodzenie_polityki_oa_webinarium2.pdf).

Formularz wniosku

Dokładny opis elementów wniosku znajduje się we wzorze Formularza wniosku oraz w punkcie I załącznika nr 1 Regulaminu przyznawania środków na realizację zadań finansowanych przez narodowe Centrum Nauki w zakresie projektów badawczych stanowiącego załącznik do Uchwały Rady nr 59/2024 z dnia 6 czerwca 2024 pt: Kryteria oceny wniosków w konkursie SONATA BIS.

Informacje, które należy podać w języku angielskim:

  1. dane kierownika projektu, w tym informacje o przebiegu kariery i doświadczeniu naukowym, a także listę od 1 do 10 publikacji, które ukazały się w roku wystąpienia z wnioskiem lub w okresie ostatnich 10 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem (z uwzględnieniem przysługujących przerw); w przypadku działalności naukowej z zakresu twórczości i sztuki, wykaz od 1 do 10 najważniejszych prac opublikowanych lub dokonań artystycznych i artystyczno-naukowych w roku wystąpienia z wnioskiem lub w okresie ostatnich 10 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem; informacje o kierowaniu projektami badawczymi lub innym finansowaniu badań uzyskanym w ramach konkursów NCN w roku wystąpienia z wnioskiem lub w okresie ostatnich 10 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem; informacje o kierowaniu projektami badawczymi finansowanymi w ramach innych konkursów krajowych lub międzynarodowych w roku wystąpienia z wnioskiem lub w okresie ostatnich 10 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem (do 5 projektów);
  2. podstawowe dane o wniosku i podmiocie, w którym będzie realizowany projekt (dodatkowo w języku polskim);
  3. plan badań (dodatkowo w języku polskim);
  4. informacje o zakresie prac wykonawców projektu;
  5. streszczenie projektu;
  6. popularnonaukowe streszczenie projektu (dodatkowo w języku polskim);
  7. skrócony opis projektu wraz z bibliografią (do 5 stron A4);
  8. szczegółowy opis projektu wraz z bibliografią (do 15 stron A4);
  9. informacje o badaniach prowadzonych we współpracy międzynarodowej i płynących z niej korzyściach (informacje wymagane tylko w przypadku projektów uwzględniających badania we współpracy międzynarodowej);
  10. informacje o kwestiach etycznych występujących w planowanych badaniach;
  11. informacje dotyczące planu zarządzania danymi powstałymi lub wykorzystanymi w trakcie realizacji projektu badawczego, zgodnie z wymaganiami przedstawionymi we wniosku;
  12. kosztorys projektu sporządzony zgodnie z zasadami określonymi w Regulaminie.

Wzór formularza wniosku jest dostępny tutaj.

W zakładce Oświadczenia administracyjne pod nazwą Osoby wskazane we wniosku należy wpisać dane wszystkich osób, które były zaangażowane w przygotowanie wniosku lub będą zaangażowane w realizację projektu. Należy tutaj wymienić wszystkie osoby, których dane (imię, nazwisko, afiliacja) są podane w innych częściach wniosku. Obowiązek poinformowania tych osób, że ich dane zostały zawarte we wniosku i będą przetwarzane przez NCN spoczywa na Wnioskodawcy. Sekcja ta nie podlega ocenie.

Czy w ramach tego konkursu można wnioskować o pomoc publiczną?

W konkursie można się ubiegać o pomoc publiczną, z wyjątkiem sytuacji, gdy o środki finansowe występuje osoba fizyczna. Szczegółowe informacje można znaleźć w sekcji Pomoc publiczna.

W przypadku projektu realizowanego w podmiocie, dla którego finansowanie będzie stanowić pomoc publiczną, środki finansowe dla studentów i doktorantów można zaplanować wyłącznie w formie opisanej w kategorii „wynagrodzenia dla studentów i doktorantów” w katalogu kosztów w projektach badawczych finansowanych przez NCN.

Wszystkie dokumenty dotyczące wnioskowania o udzielenie pomocy publicznej muszą być podpisane kwalifikowanym podpisem elektronicznym w formacie PAdES.

Jak przebiega proces oceny wniosku?

Wniosek podlega ocenie formalnej i merytorycznej.

Ocena formalna dokonywana jest przez Koordynatora Dyscyplin. Do oceny merytorycznej kwalifikowane są wyłącznie wnioski kompletne i spełniające wszystkie wymagania określone w ogłoszeniu. Wniosek może zostać odrzucony ze względów formalnych również na późniejszym etapie oceny.

Wnioski spełniające wymogi formalne są kierowane do oceny merytorycznej złożonej z dwóch etapów:

Etap I oceny obejmuje:

  • sporządzenie przez dwóch członków zespołu indywidualnych opinii oraz ich prezentacja w trakcie I sesji. W przypadku wniosku, dla którego przypisano pomocnicze określenia identyfikujące, wskazujące dyscypliny objęte innymi panelami NCN niż ten, do którego został złożony wniosek, przewodniczący może zdecydować o zasięgnięciu dodatkowej opinii, którą sporządza członek innego zespołu;
  • ustalenie przez zespół oceny wniosku, uwzględniającej indywidualne opinie;
  • ustalenie listy wniosków skierowanych do etapu II oceny;
  • zredagowanie uzasadnień ocen końcowych dla wniosków, które nie zostały skierowane do etapu II oceny.

Podczas I etapu ocenie podlegają dane zawarte we wniosku i w załącznikach do wniosku, z wyłączeniem szczegółowego opisu projektu badawczego.

Następnie podczas pierwszego posiedzenia zespołu ekspertów na podstawie dyskusji zespół tworzy listę wniosków kierowanych do Etapu II.

Wniosek, w którym wskazano co najmniej jedno pomocnicze określenie identyfikujące z panelu innego niż ten, w którym złożono wniosek i który został wskazany przez przewodniczącego jako wniosek wymagający przygotowania dodatkowej opinii indywidualnej jest traktowany jako wniosek interdyscyplinarny. Wniosek interdyscyplinarny w uzasadnionych przypadkach będzie podlegał dodatkowej ocenie eksperckiej w etapie I oceny.

Etap II oceny obejmuje:

  • sporządzenie przez minimum dwóch recenzentów indywidualnych opinii na podstawie danych zawartych we wniosku i załącznikach do wniosku, z wyłączeniem skróconego opisu projektu badawczego. W szczególnych przypadkach dopuszczalne są odstępstwa od wymagań dotyczących liczby indywidualnych opinii;
  • prezentację w trakcie II sesji przez ekspertów opinii przygotowanych przez recenzentów;
  • rozmowę kwalifikacyjną z kierownikiem projektu, przeprowadzaną przez ekspertów:
    - kierownik projektu jest powiadamiany przez Koordynatora o rozmowie kwalifikacyjnej nie później niż 14 dni przed jej planowanym terminem;
    - nie później niż 7 dni przed rozmową kwalifikacyjną Koordynator udostępnia kierownikowi projektu opinie dotyczące wniosku sporządzone przez ekspertów i recenzentów;
    - kierownik projektu jest zobowiązany do uczestnictwa w rozmowie kwalifikacyjnej prowadzonej w języku angielskim w siedzibie NCN.
    - w wyjątkowych i uzasadnionych przypadkach NCN zgadza się na przeprowadzenie rozmowy przy wykorzystaniu dostępnych narzędzi telekomunikacyjnych;
    - niestawienie się na rozmowę kwalifikacyjną jest traktowane jako rezygnacja z ubiegania się o finansowanie wniosku w konkursie.
  • ustalenie przez zespół oceny wniosku, uwzględniającej indywidualne opinie recenzentów, oraz wynik rozmowy kwalifikacyjnej;
  • ustalenie list rankingowych ze wskazaniem wniosków rekomendowanych do finansowania;
  • zredagowanie uzasadnień ocen końcowych dla wniosków nierekomendowanych do finansowania.

Rozmowa kwalifikacyjna z kierownikiem projektu w II etapie oceny merytorycznej jest prowadzona w języku angielskim i jest planowana w styczniu/lutym 2025 r.

Dodatkowe informacje na temat procesu oceny wniosków można znaleźć w szczegółowym trybie sporządzania ocen przez zespoły ekspertów.

Skrócony i szczegółowy opis projektu należy przygotować wyłącznie w języku angielskim.

Co jest brane pod uwagę przy ocenie wniosku?

Przy ocenie wniosku uwzględnia się w szczególności:

  1. spełnianie kryterium badań podstawowych;
  2. poziom naukowy i nowatorski charakter badań lub zadań przewidzianych do realizacji;
  3. wpływ realizacji projektu badawczego na rozwój dyscypliny naukowej;
  4. ocenę możliwości realizacji planowanych badań;
  5. osiągnięcia naukowe kierownika projektu badawczego, w tym publikacje w renomowanych czasopismach naukowych;
  6. zasadność i sposób powołania nowego zespołu badawczego;
  7. ocenę wykonania przez kierownika projektu badawczego innych projektów uprzednio finansowanych ze środków finansowych NCN i z innych źródeł;
  8. zasadność planowanych kosztów w stosunku do przedmiotu i zakresu badań;
  9. sposób przygotowania wniosku oraz spełnienie innych wymagań przedstawionych w ogłoszeniu o konkursie.

Wniosek, który uzyska uzgodnione stanowisko zespołu ekspertów o przyznaniu oceny punktowej zero lub „nie” w którymkolwiek kryterium podlegającym ocenie, nie może zostać zakwalifikowany do finansowania. Nie dotyczy to kryterium oceny zarządzania danymi oraz oceny kwestii etycznych planowanych badań.

Kto dokonuje oceny merytorycznej wniosku?

Wnioski są oceniane w ramach zespołów międzypanelowych (składających się z ekspertów w ramach danych działów, tj. HS, ST lub NZ).

W przypadku wniosku, dla którego przypisano pomocnicze określenia identyfikujące, wskazujące dyscypliny objęte innymi panelami NCN, niż ten do którego został złożony wniosek, przewodniczący zespołu ekspertów może zdecydować o zasięgnięciu dodatkowej opinii, którą sporządza członek innego zespołu ekspertów.

Eksperci wybierani są przez Radę NCN spośród wybitnych naukowców, polskich i zagranicznych, posiadających przynajmniej stopień naukowy doktora. Zespoły ekspertów powoływane są na każdą edycję danego konkursu. Skład zespołu ekspertów jest zależny od liczby i tematyki wniosków złożonych w ramach poszczególnych działów.

Kiedy i jak zostaną ogłoszone wyniki konkursu?

Wyniki konkursu zostaną udostępnione na stronie internetowej NCN oraz przekazane wnioskodawcy w drodze decyzji dyrektora NCN w terminie 6 miesięcy od upływu terminu składania wniosków, nie później niż 17 marca 2025 r.

Gdzie można znaleźć dodatkowe informacje?

Zachęcamy do zapoznania się z informacjami zawartymi na stronie internetowej NCN w sekcji Informacje dla wnioskodawców oraz z wytycznymi dotyczącymi wypełniania wniosków w konkursie SONATA BIS 14.

W przypadku dodatkowych pytań zalecamy kontakt drogą e-mailową: informacja@ncn.gov.pl

Przydatne informacje

Planując złożenie wniosku w konkursie SONATA BIS 14, należy:

  1. zapoznać się z pełną dokumentacją konkursową przedstawioną w ogłoszeniu, w szczególności z:
    1. warunkami konkursu SONATA BIS 14;
    2. wzorem formularza wniosku – można znaleźć tu informacje na temat tego, jakie dane i załączniki należy przygotować wcześniej, aby wypełnić elektroniczny formularz wniosku w systemie OSF;
    3. regulaminem finansowania projektów NCN;
    4. procedurą składania wniosków.
  1. pozyskać od wnioskodawcy dane niezbędne do wypełnienia wniosku i dowiedzieć się, jakie są wewnętrzne procedury mogące mieć wpływ na złożenie wniosku oraz realizację projektu (planowanie kosztów w projekcie, procedura pozyskania podpisu/ów osoby/osób upoważnionej/upoważnionych do reprezentacji podmiotu na potwierdzeniu złożenia wniosku); w przypadku, gdy podmiotem wnioskującym jest grupa polskich podmiotów, przygotować porozumienie o współpracy na rzecz realizacji wnioskowanego projektu badawczego;
  2. przygotować listy od redakcji, potwierdzające przyjęcie publikacji do druku (w przypadku, gdy w dorobku naukowym wskazano publikacje przyjęte do druku, które nie zostały jeszcze opublikowane).

Przed wysłaniem wniosku do NCN należy:

  1. sprawdzić, czy wszystkie dane oraz załączniki we wniosku są poprawne. Sprawdzenie kompletności wniosku w systemie OSF przyciskiem „Sprawdź kompletność” nie gwarantuje, że wypełniono poprawnie wszystkie dane i załączono odpowiednie załączniki;
  2. sprawdzić czy poszczególne zakładki wypełnione są we właściwym języku;
  3. zablokować ostateczną wersję wniosku do NCN;
  4. pobrać i podpisać potwierdzenia złożenia wniosku w konkursie – kierownik projektu oraz osoba/osoby upoważniona/upoważnione do reprezentacji podmiotu;

Po wypełnieniu wniosku i uzupełnieniu go o wymagane załączniki,wniosek – tylko w wersji elektronicznej – należy wysłać do NCN w systemie OSF, używając przycisku „Wyślij do NCN”.

Po zakończeniu naboru wniosków:

  1. przeprowadzony zostanie proces oceny wniosków;
  2. po każdym etapie oceny zostanie przekazana decyzja dyrektora NCN w sprawie przyznania środków finansowych;
  3. w przypadku zakwalifikowania wniosku do finansowania podpisana zostanie umowa o finansowanie projektu badawczego;
  4. rozpocznie się realizacja projektu zgodnie z umową i regulaminem realizacji projektów badawczych, staży i stypendiów.

W przypadku naruszenia procedury konkursowej lub innych naruszeń formalnych wnioskodawcy przysługuje odwołanie od decyzji dyrektora NCN do Komisji Odwoławczej Rady NCN. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od dnia skutecznego doręczenia decyzji.

Dokumentacja konkursowa

  1. Warunki konkursu SONATA BIS 14
  2. Regulamin przyznawania środków na realizację zadań finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki w zakresie projektów badawczych
  3. Panele NCN
  4. Regulamin przyznawania stypendiów naukowych w projektach badawczych finansowanych ze środków NCN
  5. Koszty w projektach NCN
  6. Wzór formularza wniosku SONATA BIS 14
  7. Porozumienie o współpracy na rzecz realizacji wnioskowanego projektu badawczego
  8. Pomoc publiczna
  9. Wytyczne dla wnioskodawców - uzupełnianie wniosku w systemie OSF
  10. Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia planu zarządzania danymi w projekcie badawczym
  11. Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia formularza dotyczącego kwestii etycznych w projekcie badawczym
  12. Polityka NCN dotycząca otwartego dostępu do publikacji wraz ze zmianami
  13. Instrukcja dotycząca Open Access
  14. Kodeks NCN dotyczący rzetelności badań naukowych i starania o fundusze na badania
  15. Procedura składania wniosków

Dokumenty dotyczące oceny wniosków:

  1. Kryteria oceny wniosków
  2. Zespoły ekspertów NCN – zasady tworzenia i powoływania
  3. Szczegółowy tryb sporządzania ocen wniosków przez zespoły ekspertów
  4. Zasady doręczania decyzji dyrektora NCN
  5. Instrukcja dotycząca składania odwołań od decyzji dyrektora NCN

Dokumenty, z którymi należy się zapoznać przed rozpoczęciem realizacji projektu NCN:

  1. Wzór umowy SONATA BIS 14
  2. Zarządzenie w sprawie wprowadzenia procedury przeprowadzania kontroli w siedzibie podmiotu
  3. Wytyczne dla podmiotów audytujących wykonanie projektów badawczych finansowanych przez NCN
  4. Uchwała Rady NCN w sprawie współpracy z Federacją Rosyjską w ramach grantów finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki

Konkursy MAESTRO 16 i SONATA BIS 14 otwarte

pon., 17/06/2024 - 14:00
Kod CSS i JS

Otwieramy nabór wniosków w konkursach SONATA BIS 14 dla naukowców planujących budowę nowych zespołów badawczych oraz MAESTRO 16 dla doświadczonych naukowców na realizację pionierskich badań. Ich łączny budżet to 170 mln zł.

Ogłoszone właśnie konkursy NCN to szansa dla naukowców pracujących w polskich jednostkach lub dopiero planujących rozpoczęcie pracy w Polsce na zdobycie finansowania na najbardziej ambitne projekty realizowane w obszarze badań podstawowych.

Projekty mistrzowskie

Już po raz szesnasty zapraszamy doświadczonych naukowców do składania wniosków w konkursie MAESTRO na projekty badawcze mające na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy i których efektem mogą być odkrycia naukowe.

O budżet w wysokości 20 milionów złotych mogą ubiegać się badacze, którzy mają stopień naukowy doktora i w okresie ostatnich dziesięciu lat opublikowali co najmniej pięć publikacji w renomowanych czasopismach lub wydawnictwach naukowych, polskich lub zagranicznych. Ponadto kierownik projektu musi mieć doświadczenie w kierowaniu co najmniej dwoma grantami przyznanymi w trybie konkursowym oraz spełniać co najmniej trzy inne kryteria konkursowe dotyczące osiągnięć naukowych, np. opublikować monografię, być w komitecie naukowym uznanej konferencji naukowej czy też zdobyć międzynarodową nagrodę.

W konkursie MAESTRO można zaplanować projekt na 36, 48 lub 60 miesięcy. Budżet pojedynczego projektu nie jest odgórnie limitowany, ale zasadność planowanych kosztów realizacji jest jednym z kryteriów oceny wniosków. W kosztorysie projektu można uwzględnić środki na wynagrodzenia dla zespołu badawczego, w tym również stypendia dla studentów lub doktorantów, zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej oraz inne wydatki niezbędne do realizacji projektu badawczego.

Granty na zespołowy start

Konkurs SONATA BIS 14 jest otwarty dla naukowców, którzy planują zbudować nowy zespół badawczy, prowadzący badania naukowe o charakterze podstawowym. Kierownikami projektów mogą być osoby, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie od 5 do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem, a więc między 1 stycznia 2012 r. a 31 grudnia 2019 r. Kierownik musi mieć w swoim dorobku naukowym co najmniej jedną opublikowaną lub przyjętą do druku pracę.

Projekty SONATA BIS także można planować na 36, 48 lub 60 miesięcy. Warunki konkursu nie określają maksymalnej liczby członków zespołu badawczego, jednak w grancie konieczne jest zaangażowanie doktoranta lub doktorantów, na łączny okres co najmniej 36 miesięcy. Dodatkowo w projekcie można zaplanować zatrudnienie innych wykonawców, w tym m.in. osób na stanowiskach typu post-doc czy studentów.

Budżet konkursu SONATA BIS 14 wynosi 150 milionów złotych.

We wszystkich rozstrzygniętych do tej pory konkursach MAESTRO przyznaliśmy granty na realizację 297 projektów o łącznej wartości ponad 830,5 mln zł. Statystyki te uwzględniają także 12 projektów o wartości ponad 47,8 mln zł, które pierwotnie znalazły się na listach rezerwowych w konkursie MAESTRO 15, ale ostatecznie otrzymały finansowanie dzięki zwiększeniu budżetu NCN o 200 milionów złotych w tym roku.

W trzynastu rozstrzygniętych do tej pory edycjach SONATA BIS finansowanie o łącznej wysokości niemal 1,84 mld zł otrzymało 981 naukowców. Podobnie, liczba ta uwzględnia dodatkowe 100 projektów o wartości niemal 267 mln zł, które otrzymały decyzje o finansowaniu po niedawnym uruchomieniu list rezerwowych w konkursie SONATA BIS 13.

Zachęcamy do zapoznania się z opisami projektów, które zrealizowali lub nadal realizują naukowcy w Polsce dzięki grantom NCN: na stronie NCN w zakładce https://www.ncn.gov.pl/przyklady-projektow lub w mediach społecznościowych pod hashtagami #projektyNCN #NCNToTlen #ludzieniebudynki. Czekamy na Wasze historie!

Nabór wniosków, procedura oceny i wyniki

Wnioski w konkursach MAESTRO 16 i SONATA BIS 14 można składać do 17 września 2024 roku do godziny 16.00 za pośrednictwem systemu OSF.

Wszystkie wnioski spełniające kryteria formalne konkursów przechodzą dwuetapową środowiskową ocenę merytoryczną peer-review, dokonywaną przez Zespoły Ekspertów powołane przez Radę NCN.

W pierwszym etapie każdy wniosek jest opiniowany indywidualnie przez co najmniej dwóch członków zespołu. Zespół ekspertów ustala ocenę wniosku, z uwzględnieniem indywidualnych opinii, a następnie sporządza listę wniosków skierowanych do kolejnego etapu. Na drugim etapie oceny każdy wniosek jest opiniowany przez co najmniej dwóch recenzentów, a w przypadku konkursów MAESTRO i SONATA BIS dodatkowo kierownik projektu odbywa rozmowę kwalifikacyjną w języku angielskim w siedzibie NCN. Ostateczną ocenę wniosku ustala zespół na drugim posiedzeniu, uwzględniając wszystkie indywidualne opinie sporządzone dla wniosku oraz wynik rozmowy kwalifikacyjnej. Wtedy też zespół ustala listy rankingowe wniosków rekomendowanych do finansowania.

Rozmowy kwalifikacyjne w konkursach MAESTRO 16 i SONATA BIS 14 są zaplanowane na styczeń/luty 2025 roku, a wybrani do udziału kierownicy projektów zostaną o nich powiadomieni na co najmniej 14 dni wcześniej.  

Podczas oceny wniosków eksperci biorą pod uwagę takie kryteria jak: poziom naukowy i nowatorski charakter badań lub planowanych zadań, wpływ realizacji projektu na rozwój dyscypliny, ocena możliwości realizacji, osiągnięcia naukowe kierownika projektu, w tym publikacje w renomowanych czasopismach naukowych czy zasadność i sposób powołania nowego zespołu badawczego w przypadku SONATA BIS.

Wyniki konkursów zostaną opublikowane do marca 2025 roku.

Trzeci grant na komponent badawczy w programie Polskie Powroty NAWA 2023

pon., 17/06/2024 - 13:00
Kod CSS i JS

Dr Ludwik Gąsiorowski to już trzeci naukowiec, który w tym roku otrzymał finansowanie na realizację komponentu badawczego w ramach programu Polskie Powroty NAWA. Wartość grantu to 200 tys. zł.

Dr Ludwik Gąsiorowski z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego zajmuje się badaniem ewolucji bezkręgowców. Dzięki finansowaniu z NCN zrealizuje projekt o ekologicznych i rozwojowych podstawach rozmnażania bezpłciowego i formowania kolonii u płazińców.

Lista rankingowa

Program Polskie Powroty NAWA 2023 oferuje polskim naukowcom, którzy prowadzili swoją działalność za granicą, możliwość kontynuacji badań w jednostkach naukowych w Polsce.

Narodowe Centrum Nauki prowadzi ciągły nabór wniosków o finansowanie komponentów badawczych w projektach – od momentu wydania przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej decyzji o finansowaniu w programie Polskie Powroty NAWA 2023, aż do złożenia do NCN ostatniego wniosku, który został zakwalifikowany w programie i ma zaplanowany komponent badawczy. Wnioski składane do NCN poddawane są tylko ocenie formalnej.

Komponent badawczy może być realizowany wyłącznie przez naukowców, którzy wrócili do Polski lub przez grupę projektową, jeśli została zaplanowana we wniosku składanym do konkursu Polskie Powroty NAWA 2023.

Rada NCN przeznaczyła 2 mln zł na finansowanie komponentów badawczych w ramach programu Polskie Powroty NAWA 2023.

Czwarte Polsko-Niemieckie Spotkanie Naukowe

pt., 14/06/2024 - 14:30
Kod CSS i JS

„Science for Policy – Policy for Science” to temat czwartego Polsko-Niemieckiego Spotkania Naukowego, które odbyło się w dniach 10-11 czerwca 2024 w Warszawie. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej we współpracy z Narodowym Centrum Nauki (NCN) oraz German Research Foundation (DFG).

W spotkaniu wzięli udział szefowie i przedstawiciele kilkunastu instytucji badawczych i grantodawczych z Polski i z Niemiec oraz ambasad obu krajów. Gościem specjalnym była dr Olga Polotska, dyrektor zarządzająca w National Research Foundation of Ukraine. Wiodącymi tematami konferencji była rola dyplomacji naukowej głównie w kontekście wspierania i pomocy dla Ukrainy, a także możliwości i wyzwania dla nauki i naukowców związane z rozwojem sztucznej inteligencji.

fot. Paweł Kula/ FNPfot. Paweł Kula/ FNP W pierwszym dniu konferencji podczas panelu dyskusyjnego uczestnicy rozmawiali na temat najbardziej efektywnych sposobów wsparcia nauki w Ukrainie i ukraińskich naukowców. Zwracano uwagę na wiele inicjatyw bilateralnych pomiędzy poszczególnymi państwami UE a Ukrainą, ale podkreślano również dużą rolę międzynarodowych, skoordynowanych wysiłków. Zdaniem panelistów jednym z istotnych wyzwań będzie nie tylko odbudowanie zniszczonej ukraińskiej infrastruktury badawczej, ale także zachęcenie ukraińskich badaczy, którzy wyjechali za granicę do powrotu do kraju i prowadzenia badań naukowych w Ukrainie. Moderatorką panelu była dr Marta Łazarowicz-Kowalik, wiceprezeska Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Drugi dzień konferencji odbywał się pod hasłem „Science for Policy: The impact of AI on the Research” i poświęcony był dyskusji wokół tematu sztucznej inteligencji i wykorzystywania jej z jednej strony do prowadzenia badań naukowych, a z drugiej – do oceny projektów badawczych.

Wprowadzeniem do dyskusji był wykład prof. Aleksandry Przegalińskiej z Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie i Harvard University, czołowej polskiej ekspertki i badaczki AI, zatytułowany „Generative AI Horizons: Collaborative Approach”.

Po wystąpieniu prof. Przegalińskiej rozpoczął się pierwszy panel pt. „What AI means for conducting research? – research performing organizations’ perspective”. Uczestnicy podkreślali, że za sprawą AI, która oferuje niespotykane wcześniej możliwości, bez wątpienia znajdujemy się w przełomowym momencie rozwoju cywilizacyjnego, jednak jednocześnie zwracali uwagę na zagrożenia, z którymi świat nauki będzie się musiał zmierzyć. Do jednych z najistotniejszych zaliczyli m.in. deep fake dotyczący wyników badań naukowych, który nie tylko daje możliwość wykreowania fałszywych wyników badawczych, ale również rozpropagowania tych wyników w świecie naukowym i w społeczeństwie. Paneliści podkreślali m.in. konieczność przygotowania regulacji dotyczących wykorzystywania AI w prowadzeniu badań naukowych, a do jednych z wyzwań stojących przed UE zaliczyli sprostanie światowej konkurencji w rozwoju AI i konieczność przyciągania talentów. Moderatorem panelu był dr Tomasz Perkowski, wiceprezes Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

fot. Paweł Kula/ FNPfot. Paweł Kula/ FNP Drugi panel dyskusyjny odbywał się pod hasłem „What AI means for research assessment? – research funding organizations’ perspective” i dotyczył możliwości i wyzwań związanych z wykorzystaniem AI do oceny wniosków o finansowanie badań naukowych. Czy AI jest bardziej obiektywna od człowieka w ewaluacji wniosków? Czy decyzja o przyznaniu finansowania mogłaby być podejmowana przez AI zamiast przez omylnego człowieka? Jeżeli nie możemy w pełni „przekazać władzy” AI w ocenie i wyborze aplikacji, to czy powinniśmy i w jakim zakresie możemy ją wykorzystać? To niektóre z pytań, z jakimi mierzyli się uczestnicy panelu, który był prowadzony przez prof. Stefana Dziembowskiego, kryptografa, członka Rady NCN. W konkluzjach stwierdzono, że o ile AI jest bez wątpienia przydatnym narzędziem podnoszącym efektywność pracy (doceniono też bardzo jej możliwości analityczne), to powinna pełnić tylko rolę pomocniczą i wspierającą człowieka w podejmowaniu decyzji. Ponadto m.in. zwrócono uwagę na konieczność uregulowania kwestii związanych z własnością intelektualną.

Idea organizacji cyklicznych polsko-niemieckich spotkań powstała w 2017 roku. Celem tych wydarzeń jest stworzenie platformy do dyskusji i wymiany doświadczeń na bieżące tematy istotne dla środowiska naukowego. Tegoroczne wydarzenie w Warszawie było czwartym z cyklu spotkań. Poprzednie były organizowane w Monachium w 2017 roku, w Krakowie w 2019 roku oraz w Berlinie w 2022 roku.

Kolejne spotkanie odbędzie się w 2026 roku w Niemczech.

fot. Paweł Kula/ FNP

Fot. Paweł Kula/ FNP

Źródło: FNP

BiodivTransform: wkrótce nowy konkurs Partnerstwa Biodiversa+

pt., 14/06/2024 - 13:30
Kod CSS i JS

Europejskie Partnerstwo na rzecz Bioróżnorodności Biodiversa+ zapowiada konkurs BiodivTransform: Biodiversity and Transformative Change na międzynarodowe projekty badawcze dotyczące różnorodności biologicznej i zmian transformacyjnych. Nowy konkurs wpisuje się w program flagowy Biodiversa+ pt. „Supporting societal transformation for the sustainable use and management of biodiversity” i pomoże osiągnąć jeden ze strategicznych celów programu, jakim jest wytworzenie praktycznej wiedzy dotyczącej zmian transformacyjnych zmierzających do zatrzymania i odwrócenia spadku różnorodności biologicznej na Ziemi.

Planowany harmonogram konkursu BiodivTransform

  • Termin ogłoszenia: 10 września 2024
  • Termin składania wniosków wstępnych (pre-proposals): początek listopada 2024
  • Termin składania wniosków pełnych (full proposals): początek kwietnia 2025
  • Termin publikacji wyników: jesień 2025

Sześć projektów z finansowaniem w IMPRESS-U

pt., 14/06/2024 - 11:00
Kod CSS i JS

Naukowcy z Bydgoszczy, Gliwic, Łodzi, Szczecina, Warszawy i Wrocławia dołączyli do grona laureatów prestiżowego konkursu IMPRESS-U. Zrealizują projekty we współpracy międzynarodowej z naukowcami z Ukrainy oraz Stanów Zjednoczonych, na które Narodowe Centrum Nauki przeznaczy ponad 7,3 miliona złotych.

International Multilateral Partnerships for Resilient Education and Science System in Ukraine (IMPRESS-U) to szansa dla badaczy pracujących w polskich jednostkach naukowych na podjęcie współpracy z badaczami z Ukrainy oraz Stanów Zjednoczonych, a także opcjonalnie z krajów bałtyckich: Litwy, Łotwy i Estonii. Inicjatorem konkursu jest amerykańska National Science Foundation, a polskimi partnerami programu są Narodowe Centrum Nauki oraz Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej.

Celem IMPRESS-U jest wspieranie wybitnych badań naukowych i technicznych oraz edukacji i innowacji poprzez współpracę międzynarodową, a także promowanie i stymulowanie integracji ukraińskich naukowców z globalnym środowiskiem naukowym.

Do NCN mogą być składane wnioski dotyczące badań podstawowych, zgodne z zakresem tematycznym konkursu EAGER. Projekty IMPRESS-U muszą opierać się na zrównoważonym i komplementarnym wkładzie wszystkich partnerskich zespołów badawczych. Kierownik polskiego zespołu musi mieć stopień naukowy doktora, w pracach mogą brać udział dodatkowi wykonawcy, w tym studenci i doktoranci oraz osoby na stanowiskach typu post-doc. Projekty można planować na 24 miesiące, a w budżecie można ująć m.in. koszty wynagrodzeń i stypendiów, koszty aparatury naukowo-badawczej oraz urządzeń i oprogramowania.

Wnioski wspólne ocenia merytorycznie National Science Foundation w procedurze lead agency, czyli agencji wiodącej. Polskie zespoły dodatkowo muszą złożyć do NCN wniosek krajowy, obejmujący ich zadania badawcze.

Jak ulepszyć teledetekcję – lidary satelitarne + uczenie maszynowe

Teledetekcja to metoda zdalnego pomiaru obiektów lub powierzchni dokonywana na przykład z samolotów, przestrzeni kosmicznej lub z oddalenia na powierzchni ziemi. Ważnym elementem systemów teledetekcji są, obok radarów i sonarów, lidary satelitarne pozwalające na wykonanie pomiarów powierzchni Ziemi w zakresie jej struktury topologicznej m.in. lasów, rzek i zbiorników wodnych, obszarów pustynnych, trawiastych, czy też zurbanizowanych. Dzięki danym pozyskanym z tego źródła możemy pogłębić zrozumienie wielu zjawisk występujących na Ziemi, zwłaszcza procesów zachodzących w ekosystemie, które determinują obieg składników odżywczych, wody i węgla na Ziemi. Aktualne możliwości pomiarowe lidarów satelitarnych są ograniczone, zarówno pod względem rozdzielczości przestrzennej, jak również zasięgu.

Prof. Krzysztof Okarma, fot. Aurelia KołodziejProf. Krzysztof Okarma, fot. Aurelia Kołodziej Naukowcy z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie pod kierownictwem prof. dr hab. inż. Krzysztofa Okarmy we współpracy z partnerami z USA oraz Ukrainy otrzymali grant w konkursie IMPRESS-U na realizację badań eksploracyjnych nad kompresją generatywną dla kompresyjnego lidara. Narodowe Centrum Nauki przeznaczy na sfinansowanie ich prac 400 tys. zł.

Krzysztof Okarma na co dzień zajmuje się zagadnieniami oceny jakości obrazów cyfrowych oraz ich wzajemnego podobieństwa, a także innymi zagadnieniami dotyczącymi widzenia maszynowego i komputerowego oraz zastosowań metod analizy obrazów, także o charakterze interdyscyplinarnym. Naukowiec współpracował już wcześniej z zespołem prof. Volodymyra Lukina z National Aerospace University w Charkowie, z którym będzie realizować grant IMPRESS-U, nad zagadnieniami związanymi z oceną jakości obrazów, m.in. w ramach projektu badawczego finansowanego dzięki współpracy Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej oraz ukraińskiego Ministerstwa Nauki i Oświaty.

W trakcie rozmów okazało się, że te zagadnienia mogą znaleźć zastosowanie przy kompresji generatywnej, stosowanej dla danych pomiarowych pochodzących z lidarów satelitarnych, którą zajmuje się zespół prof. Gonzalo Arce z University of Delaware w Stanach Zjednoczonych. Wspólnie przedyskutowaliśmy potrzeby zespołu amerykańskiego i możliwości współpracy z zespołem ukraińskim przy opracowywaniu funkcji strat na podstawie wcześniejszych doświadczeń i podjęliśmy decyzję o złożeniu wniosku w konkursie IMPRESS-U – mówi Krzysztof Okarma.

Celem międzynarodowego projektu jest zbadanie możliwości użycia metod uczenia maszynowego, w szczególności dla głębokich sieci neuronowych, do rekonstrukcji trójwymiarowego obrazu terenu na podstawie danych z kompresyjnego lidara satelitarnego uzyskiwanych z wysokości kilkuset kilometrów o jakości porównywalnej z wynikami uzyskiwanymi z wysokości kilkuset metrów. Rolą polskiego zespołu, w ścisłej współpracy z zespołem ukraińskim, jest opracowanie odpowiednich funkcji strat, w szczególności bazujących na dostosowaniu i modyfikacji zaproponowanych wcześniej hybrydowych wskaźników jakości dla różnych rodzajów obrazów, a także ich weryfikacja dla danych z pomiarów satelitarnych oraz lotniczych udostępnionych przez zespół z University of Delaware.

Mam nadzieję, że dzięki realizacji projektu IMPRESS-U uda nam się zacieśnić współpracę z zespołami z Charkowa oraz University of Delaware. W prace projektowe planujemy zaangażować kilku młodych naukowców, więc liczymy na zainteresowanie ich tematem prowadzonych badań, a także na poszerzenie zainteresowań badawczych mojego zespołu – konkluduje Krzysztof Okarma.

Odbudowa zniszczonej infrastruktury z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju

Wojna tocząca się na terytorium Ukrainy wywołana przez rosyjską agresję codziennie przynosi kolejne zniszczenia infrastruktury, obiektów publicznych oraz zabudowań mieszkalnych. W tej sytuacji istotnym wyzwaniem dla naukowców jest opracowanie technologii budowlanych, które pozwolą na wykorzystanie relatywnie łatwo dostępnych materiałów, przy zachowaniu odpowiedniej ich jakości i wytrzymałości, aby móc szybko i efektywnie odbudować to, co zostało zniszczone.

dr hab. inż. Maciej Dutkiewicz, prof. PBŚdr hab. inż. Maciej Dutkiewicz, prof. PBŚ Rozwój nowego podejścia i materiałów konstrukcyjnych do odbudowy zniszczonej infrastruktury Ukrainy z uwzględnieniem zrównoważonego rozwoju będzie przedmiotem prac zespołu pod kierownictwem dr hab. inż. Macieja Dutkiewicza, prof. PBŚ z Politechniki Bydgoskiej im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich. Naukowcy będą współpracować przy realizacji projektu IMPRESS-U z zespołami pod kierownictwem prof. Alexandra Orlova z Uniwersytetu w Nowym Jorku w Stanach Zjednoczonych oraz prof. Maryny Sukhanevych z Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu Budownictwa i Architektury. Na prace projektowe po polskiej stronie NCN przeznaczy niemal 1,3 mln zł.

Zainteresowania badawcze Macieja Dutkiewicza koncentrują się na eko kompozytach cementowych i bezcementowych, betonach i zaprawach z włóknem metalicznym i niemetalicznym, diagnostyce stanu technicznego konstrukcji przy zastosowaniu analizy modalnej, metody spektralnej, machine learning oraz cyfrowej korelacji obrazu. Zajmuje się także monitorowaniem i redukcją drgań konstrukcji oraz tematyką odporności na pękanie elementów konstrukcji.

Z partnerami z Ukrainy utrzymuję kontakt od wielu lat. Obecna sytuacja skłoniła mnie już wcześniej do zaangażowania się w różne aktywności pomocowe, a konkurs IMPRESS-U stał się dla nas doskonałą okazją do podjęcia ważnej tematyki badawczej i kontynuacji wcześniejszej współpracy – podkreśla Maciej Dutkiewicz.

Głównym celem naukowym projektu jest opracowanie technologii ekologicznych betonów drukowanych 3D oraz produkowanych w sposób tradycyjny przy zastosowaniu materiałów odpadowych o wysokim oraz umiarkowanym stopniu przetworzenia. Naukowcy planują sprawdzić w projekcie możliwość użycia do produkcji tego betonu kruszywa pochodzącego z recyklingu, a także innych materiałów, takich jak popiół lotny, cegły, szkło, a także przetworzona żywność oraz odpady rolnicze. Ilości poszczególnych składników w mieszankach zostaną zaprojektowane według wymagań użytkowych wynikających z ich przeznaczenia do budowy różnych obiektów infrastruktury. Użycie materiałów odpadowych w budownictwie stanowi duże wyzwanie technologiczne. Ze względu na niejednorodny charakter składników, z których będą wykonywane projektowane kompozyty, zostaną one dokładnie przebadane pod kątem ich trwałości oraz właściwości mechanicznych, termicznych i samonaprawialnych dzięki zastosowaniu odpadów o różnej granulacji. Zespół przeprowadzi także nowatorską analizę cyklu życia (Life Cycle Analysis, LCA) dla kruszyw z odpadów w zależności od ich wielkości i składu chemicznego.

Nadrzędnym celem naszego projektu jest zastosowanie efektów badawczych w odbudowie zniszczonej infrastruktury Ukrainy – podkreśla Maciej Dutkiewicz.

Głęboko pod powierzchnią – jaki jest stan zasobów wód podziemnych w Europie?

W gronie laureatów konkursu IMPRESS-U jest także - dr hab. Tatiana Solovey, profesor z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego. Tatiana Solovey na co dzień zajmuje się zagadnieniami związanymi z monitorowaniem zmian zasobów wód podziemnych na podstawie grawimetrii satelitarnej, bliska jej jest także tematyka zarządzania zasobami wodnymi w obszarach transgranicznych.

dr hab. Tatiana Solovey, prof. PIG –PIBdr hab. Tatiana Solovey, prof. PIG –PIB – Złożenie wniosku w konkursie IMPRESS-U było logiczną konsekwencja moich wcześniejszych badań, zrealizowanych w projekcie "EU-Waterres" w konsorcjum z dziesięcioma partnerami z pięciu krajów. Stworzyliśmy w nim narzędzia do skoordynowanego zarządzania i zintegrowanej ochrony transgranicznych wód podziemnych. Tematyka projektu IMPRESS-U jest z nim ściśle związana i wynika wprost z luk w wiedzy, które udało mi się zidentyfikować – podkreśla Tatiana Solovey.

Naukowczyni wraz z dr Justyną Śliwińską-Bronowicz z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk dzięki finansowaniu z Narodowego Centrum Nauki w wysokości niemal 1,42 mln zł weźmie udział w realizacji projektu międzynarodowego o akronimie GRANDE-U. Badacze z Polski, Ukrainy, Stanów Zjednoczonych, Litwy, Łotwy i Estonii połączą swoją wiedzę i doświadczenie, aby wspólnie pracować nad oceną odporności wód podziemnych poprzez zintegrowaną eksplorację danych dla Ukrainy. Wody podziemne są jednym z najważniejszych zasobów naturalnych i jednym z głównych źródeł słodkiej wody na Ziemi. Są z reguły wyższej jakości, bardziej odporne na zanieczyszczenia, mniej podatne na wahania i bardziej równomiernie rozłożone na Ziemi niż wody powierzchniowe. Mogą być wykorzystywane do celów konsumpcyjnych, w rolnictwie i przemyśle. W związku z obserwowanymi zmianami klimatycznymi, ważne jest ciągłe monitorowanie zasobów wód podziemnych oraz opracowywanie i udostępnianie pozyskiwanych danych tak, aby odpowiednie służby mogły w odpowiednim czasie podejmować niezbędne decyzje, zarówno w kontekście gospodarczym, jak i społecznym.

– Z większością partnerów miałam przyjemność współpracować już wcześniej. Koordynator całego konsorcjum, dr Ilya Zaslavsky z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego, skontaktował się ze mną w ubiegłym roku po tym, gdy znalazł w internecie informacje na temat projektu EU Waterres” – zaznacza Tatiana Solovey.

Celem projektu GRANDE-U jest opracowanie wysokorozdzielczej bazy danych na temat zasobów wód podziemnych dla obszaru krajów bałtyckich, Polski i Ukrainy ze szczególnym uwzględnieniem obszarów przygranicznych Ukrainy. Naukowcy z sześciu krajów połączą siły i zintegrują dane pozyskane różnymi metodami z wielu źródeł, aby przeprowadzić kompleksową analizę zmian zasobów wód podziemnych i dokonać zintegrowanej oceny bilansu wodnego i przepływów na polsko-ukraińskim obszarze transgranicznym.

Mam nadzieję, że prowadzone przez mnie prace zaowocują licznymi publikacjami naukowymi i rozwojem nowej metody monitoringu zasobów wód podziemnych, która będzie w przyszłości stale wykorzystywana przez światowe służby geologiczne. Liczę również na zbudowanie silnej pozycji Instytutu, w którym mam przyjemność pracować, tak, aby stał się rozpoznawalną i szanowaną marką w pionierskich pracach badawczych w hydrogeologii – konkluduje Tatiana Solovey.

Pionierskie rozwiązania kontra delikatne stany – jak usprawnić komputery kwantowe

Komputery kwantowe to nowatorskie urządzenia oparte na zasadach mechaniki kwantowej, nad którymi od lat pracują naukowcy i firmy komercyjne na całym świecie, biorąc udział w wyścigu do osiągnięcia jak największej sprawności obliczeniowej, daleko przekraczającej możliwości tradycyjnych komputerów. Ich działanie oparte jest na bicie kwantowym, czyli kubicie, który stanowi podstawową jednostkę przetwarzania informacji kwantowej. Komputery kwantowe, mimo ogromnego potencjału, napotykają na nieodłączną przeszkodę: dekoherencję kubitów, zjawisko powodujące utratę delikatnych stanów kwantowych i wprowadzające niedokładności obliczeniowe.

Zespół prof. dr hab. Ryszarda Buczko z Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk dzięki finansowaniu uzyskanemu w konkursie IMPRESS-U weźmie udział w międzynarodowym projekcie badawczym pt. Dynamika kwantowa w nowych chalkogenkowych materiałach i urządzeniach.

Ryszard Buczko w swojej pracy naukowej zajmuje się teoretycznymi badaniami własności kryształów i niskowymiarowych nanostruktur. W ostatnim czasie interesował się głównie wąskoprzerwowymi półprzewodnikami IV-VI.

W projekcie IMPRESS-U chcemy sprawdzić potencjał, półprzewodników IV-VI z chalogenkami ołowiu i cyny, nanostruktur wytworzonych na ich bazie oraz nanostruktur sprzężonych z nadprzewodnikami. Te materiały nie były dotąd szeroko badane w dziedzinie nauki o informacji kwantowej. Zakładamy, że ich wyjątkowe właściwości fizyczne – silne oddziaływania spin-orbit, wysoka ruchliwość elektronów i skuteczna elektrostatyczna kontrola – umożliwią zredukowanie dekoherencji kubitów. Mogą one także posłużyć do badania nowych zjawisk kwantowych w urządzeniach nanoskalowych – wyjaśnia Ryszard Buczko.

W międzynarodowych pracach badawczych wezmą udział także amerykańskie zespoły prof. Denysa Bondara z Tulane University i prof. Sergeya Frolova z Uniwersytetu w Pittsburghu oraz naukowcy z Ukrainy pod kierownictwem dr Andriia Terekhova z B. Verkin Institute for Low Temperature Physics and Engineering (ILTPE) w Charkowie.

O projekcie dowiedziałem się od dra Valentyna Volobuieva, z którym mam kilka wspólnych publikacji. Valentyn w naszym instytucie hoduje, przy pomocy epitaksji z wiązek molekularnych, nanostruktury z materiałów IV-VI. Zainteresowała mnie możliwość zastosowania tych materiałów w informatyce kwantowej – mówi Ryszard Buczko.

Partnerzy projektu reprezentują różne dziedziny i specjalności: są wśród nich teoretycy, eksperymentatorzy oraz hodowcy kryształów. Łączą siły, aby wytworzyć i scharakteryzować nowe nanostruktury oraz zbudować i zbadać prototypy urządzeń kwantowych. Naukowcy z Instytutu Fizyki PAN wesprą prace teoretyczne związane z projektowaniem odpowiednich nanostruktur, wytworzą je i wstępnie scharakteryzują na miejscu. W toku prac posłużą one, wraz ze strukturami przygotowanymi przez naukowców z Charkowa, do przygotowania odpowiednich próbek do badania dynamiki kwantowej spinowych kubitów w kropkach kwantowych oraz transmonów w złączach Josephsona.

Na sfinansowanie prac badawczych zaplanowanych w Instytucie Fizyki PAN Narodowe Centrum Nauki przyznało grant w wysokości ponad 1,34 mln zł.

Epidemie w czasie konfliktów zbrojnych pod międzynarodową lupą

Konflikty zbrojne mają duży wpływ na rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych. W czasie wojny zaburzone są wszystkie mechanizmy, które w czasach pokoju pozwalają na stabilizację sytuacji epidemiologicznej w danym kraju, m. in. spada dostępność infrastruktury zdrowotnej i pogarszają się warunki sanitarno-epidemiologiczne. Przesiedlenia i migracje prowadzą, między innymi, do zagęszczenia ludności w tymczasowych schroniskach lub obozach dla uchodźców, w związku z czym spada dostępność do żywności, lekarstw i opieki zdrowotnej. Dodatkowo, migracje ułatwiają rozprzestrzenianie się nowych mutacji patogenów, zaś stres związany z uczestnictwem w konflikcie powoduje osłabienie organizmu i jego zwiększoną podatność na choroby. Epidemie zagrażają nie tylko obszarom objętym konfliktem, ale także innym, m.in. z powodu nasilonej migracji ludności. W tej sytuacji prognozowanie rozprzestrzeniania się chorób ma ogromne znaczenie.

doc. dr hab. Sergiy Yakovlevdoc. dr hab. Sergiy Yakovlev Zespół pod kierownictwem doc. dr hab. Sergiya Yakovleva w ramach programu IMPRESS-U zrealizuje grant pt. Modelowanie i prognozowanie rozprzestrzeniania się infekcji w czasie wojny i okresie powojennym z wykorzystaniem danych z nadzoru epidemiologicznego, behawioralnego i genomicznego. Naukowcy z Instytutu Matematyki Politechniki Łódzkiej będą pracować wspólnie z naukowcami z Sieci Badawczej Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii pod kierownictwem dra Heng-Chang Chena oraz zespołami partnerskimi z amerykańskich uniwersytetów: Georgia State University pod kierownictwem dra Alexandra Kirpicha oraz z University of Connecticut pod kierownictwem dra Pavela Skumsa, jak również z zespołem z ukraińskiego Narodowego Uniwersytetu Medycznego w Charkowie pod kierownictwem dr Tetyany Chumachenko oraz dr Lyubov Makhotą z Centrum Regionu Charkowskiego Kontroli i Zapobiegania Chorobom Ministerstwa Zdrowia Ukrainy.

Zainteresowania naukowe Sergiya Yakovleva obejmują modelowanie oraz rozwój i wdrażanie metod sztucznej inteligencji w opiece zdrowotnej i dziedzinach pokrewnych.

 – Zgłosili się do mnie naukowcy z Uniwersytetu Connecticut i Georgia State University z propozycją udziału w konkursie IMPRESS-U. O moich osiągnięciach dowiedzieli się z artykułów w prestiżowych czasopismach naukowych, nie znaliśmy się wcześniej osobiście. Ich propozycja bardzo mnie zainteresowała. Znałem również kierunki badań zespołu ukraińskiego i wiedziałem, że dysponuje on dużą ilością danych statystycznych na temat rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych w obwodzie charkowskim oraz na całej Ukrainie. Skontaktowałem się z Narodowym Uniwersytetem Medycznym w Charkowie i zorganizowaliśmy wspólne spotkanie online z zespołem amerykańskim. Tak powstał nasz zespół – relacjonuje Sergiy Yakovlev.

Głównym celem projektu jest opracowanie modeli epidemiologicznych i algorytmów optymalizacji, umożliwiających przewidywanie trendów epidemiologicznych w trakcie i po konflikcie zbrojnym. Wyniki pozwolą na podjęcie optymalnych decyzji dotyczących zdrowia publicznego w kontekście konfliktów zbrojnych, zmniejszając negatywny wpływ sytuacji kryzysowych na zdrowie ludzkie.

Międzynarodowy zespół naukowców proponuje innowacyjne, interdyscyplinarne podejście, które opiera się na aktualnych osiągnięciach biologii obliczeniowej, epidemiologii matematycznej, uczenia maszynowego i badaniach operacyjnych. Polscy partnerzy to eksperci z zakresu modelowania matematycznego w epidemiologii, układów dynamicznych i analizy nieliniowej, uczenia maszynowego i analizy fraktalnej, optymalizacji i badań operacyjnych. Amerykańscy naukowcy specjalizują się w projektach obejmujących epidemiologię matematyczną i genomiczną oraz biologię obliczeniową, zaś ukraińscy naukowcy posiadają wiedzę kontekstową i przekażą dane statystyczne, które zostaną uzupełnione informacjami z publicznie dostępnych źródeł.

Polscy naukowcy z Politechniki Łódzkiej oraz Sieci Badawczej Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii otrzymają na realizację badań w ramach konkursu IMPRESS-U niemal 1,67 mln zł od Narodowego Centrum Nauki.

Odporność w niestabilnych czasach

Ostatnie lata przyniosły ze sobą wiele wydarzeń, takich jak pandemia COVID, przerwy w globalnych łańcuchach dostaw, konflikty geopolityczne i otwarte konflikty zbrojne, których wystąpienie i przebieg mają znaczące konsekwencje dla funkcjonowania infrastruktury pojedynczych państw i całych regionów. Coraz bardziej paląca w tym kontekście jest konieczność analizy zdolności systemów do przywrócenia funkcjonowania po zakłóceniach. Zespół pod kierownictwem dr hab. inż. Krzysztofa Grochli z Instytutu Informatyki Teoretycznej i Stosowanej Polskiej Akademii dzięki otrzymanemu grantowi IMPRESS-U zrealizuje projekt pt. Analiza przywracania funkcjonowania poprzez testy obciążeniowe odporności infrastruktury na Ukrainie. Badania przeprowadzi we współpracy z zespołami dra Rafaela Munoz-Carpeny z Uniwersytetu na Florydzie w USA, dra Volodymyra Artemchuka z G.E. Pukkov Institute for Modeling in Energy Engineering NAS w Ukrainie, Prof. Mariusa Laurinaitis z litewskiego Uniwersytetu Michała Römera oraz dra Andriia Chuba z Uniwersytetu Technicznego w Tallinie.

Krzysztof Grochla na co dzień zajmuje się analizą efektywności działania sieci bezprzewodowych, projektowaniem protokołów i rozwojem metod komunikacji
w takich sieciach.

Konkurs IMPRESS-U wydawał się świetną okazją do rozwinięcia naszych badań i znalezienia nowych zastosowań dzięki współpracy międzynarodowej. Współpracowaliśmy już wcześniej z partnerami ukraińskimi i za ich pośrednictwem udało nam się nawiązać kontakt z naukowcami ze Stanów Zjednoczonych oraz opracować koncepcję projektu, do którego równolegle zostali pozyskani pozostali partnerzy – zaznacza Krzysztof Grochla.

Celem projektu jest zweryfikowanie hipotezy, że odzyskiwanie i odporność systemów na zagrożenia można określić ilościowo za pomocą testów warunków skrajnych połączonych sieci reprezentujących ich funkcje systemowe. Naukowcy wykorzystają metodę Resilience-Recovery Under Attack (RRUA), aby zbadać ilościowo różne etapy reakcji systemu na ataki lub katastrofalne awarie. Zastosują wieloaspektową metodologię łączącą naukę o sieciach (ang. network science), analizę odporności, wyjaśnialną sztuczną inteligencję (xAI) i technologie cyfrowych bliźniaków. Zespół IITIS PAN skupi się na tworzeniu modeli matematycznych i symulacji komputerowych, aby pokazać, jak różne systemy, takie jak sieci komunikacyjne i energetyczne, radzą sobie po poważnych awariach czy katastrofach.

Mamy nadzieję, że uda się zastosować nasz warsztat badawczy w zakresie modelowania sieci bezprzewodowych i wykorzystać go do analizy niezawodności sieci energetycznych oraz innych złożonych systemów. Dzięki współpracy międzynarodowej liczymy na możliwość uogólnienia naszych modeli o możliwość reprezentacji procesu odtwarzania się złożonych systemów po awarii i weryfikacji ich na danych z lotnisk oraz danych z sieci elektroenergetycznych – podkreśla Krzysztof Grochla.

Polski zespół na realizację badań we współpracy międzynarodowej z partnerami z USA, Ukrainy, Litwy oraz Estonii w ramach konkursu IMPRESS-U otrzyma od Narodowego Centrum Nauki ponad 1,23 mln zł.

Pierwsze projekty z finansowaniem od NCN w konkursie IMPRESS-U są już realizowane na Uniwersytecie Opolskim oraz Uniwersytecie Rzeszowskim.

W programie IMPRESS-U polscy naukowcy, którzy będą częścią zespołu starającego się o finansowanie w ramach tzw. International Supplements do projektów już realizowanych w NSF, mogą ubiegać się o finansowanie wyłącznie z Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA)

Budżet konkursu IMPRESS-U przeznaczony przez Narodowe Centrum Nauki dla polskich zespołów wynosi 17 milionów złotych. Dla zespołów zainteresowanych udziałem w konkursie dostępne jest narzędzie do wyszukiwania potencjalnych partnerów do realizacji projektów IMPRESS-U.

IMPRESS-U listy rankingowe

Projekt NCN w „Science”

śr., 12/06/2024 - 11:30
Kod CSS i JS

Wzór chemiczny badanego związku ciekłokrystalicznego i schemat struktury odkrytej ferroelektrycznej chiralnej fazy nematycznej (NTBF). Źródło: D. Pociecha/UWWzór chemiczny badanego związku ciekłokrystalicznego i schemat struktury odkrytej ferroelektrycznej chiralnej fazy nematycznej (NTBF). Źródło: D. Pociecha/UW Wyniki badań nad nową fazą nematyczną ciekłych kryształów – odkrytą przez naukowców z WAT i UW – zostały opublikowane w magazynie "Science". Praca, której efekty mogą mieć liczne zastosowania, powstała w ramach projektu finansowanego przez NCN.

Zespół złożony z naukowców z Wojskowej Akademii Technicznej i Uniwersytetu Warszawskiego odkrył nowy sposób helikalnego uporządkowania dipoli elektrycznych w ferroelektrycznej cieczy. To odkrycie może znaleźć zastosowanie m.in. w fizyce płynów, materiałach ciekłokrystalicznych, elektronice organicznej, fotonice i biologii molekularnej.

Artykuł badaczy z warszawskich uczelni pt. „Spontaneous chiral symmetry breaking in polar fluid – heliconical ferroelectric nematic phase” ukazał się w magazynie „Science” z 7 czerwca i został oceniony jako jeden z najbardziej perspektywicznych w tym wydaniu magazynu.

Autorami publikacji są Jakub Karcz, Jakub Herman, Natan Rychłowicz, Przemysław Kula z Wydziału Nowych Technologii i Chemii WAT oraz Ewa Górecka, Jadwiga Szydłowska, Paweł W. Majewski oraz Damian Pociecha z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego.

Badania, które zostały opisane w Science, były finansowane przez NCN i WAT. Praca powstała w ramach grantu Damiana Pociechy, finansowanego w konkursie OPUS.

Tematem projektu jest m.in. poszukiwanie nowych materiałów tworzących nowe ciekłokrystaliczne fazy o uporządkowaniu polarnym (ferroelektrycznym) i nietrywialnej przestrzennej organizacji molekuł, np. chiralnej. – Taką właśnie nową fazę, ferroleletryczny nematyk o helikalnej strukturze odkryliśmy i opisaliśmy w „Science”. Finansowanie z NCN wykorzystaliśmy m.in. na zakup aparatury i znaczne unowocześnienie wcześniej posiadanej, jak i na zakup materiałów laboratoryjnych niezbędnych w pracy badawczej – mówi naukowiec.

Publikacja w „Science”: Spontaneous chiral symmetry breaking in polar fluid-heliconical ferroelectric nematic phase

Artykuł o odkryciu w serwisie „Nauka w Polsce” PAP: Spontaniczne helisy i uporządkowane dipole

Opis popularnonaukowy projektu „Uporządkowane polarnie trójwymiarowe struktury miękkiej materii” realizowanego przez Damiana Pociechę.

Wszystkie projekty z list rezerwowych z grantami od NCN

pt., 07/06/2024 - 13:00
Kod CSS i JS

322 grantobiorców, których projekty były na listach rezerwowych w konkursach OPUS 25, PRELUDIUM 22, MAESTRO 15 i SONATA BIS 13 otrzymało dziś decyzje o finansowaniu. Tym samym grono laureatów tych konkursów zwiększyło się z 452 do 774 badaczek i badaczy.

Sfinansowanie dodatkowych projektów badawczych w konkursach OPUS 25, PRELUDIUM 22, MAESTRO 15 i SONATA BIS 13 było możliwe dzięki zwiększeniu budżetu Narodowego Centrum Nauki przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego o kwotę 200 milionów złotych w 2024 roku.

OPUS to konkurs dla naukowczyń i naukowców pracujących w obszarze badań podstawowych, w którym mogą otrzymać finansowanie na realizację projektów badawczych. Konkurs ma szeroką formułę, jest przeznaczony dla wszystkich, niezależnie od wieku oraz stażu naukowego. W PRELUDIUM z kolei mogą wziąć udział badaczki i badacze, którzy nie mają stopnia naukowego doktora, a więc znajdują się na początku drogi naukowej. SONATA BIS to konkurs na projekty mające na celu powołanie nowego zespołu badawczego, zaś MAESTRO jest przeznaczony dla doświadczonych naukowców, realizujących pionierskie badania naukowe, w tym interdyscyplinarne, ważne dla rozwoju nauki, wykraczające poza dotychczasowy stan wiedzy i których efektem mogą być odkrycia naukowe.

Łącznie w konkursach OPUS 25, PRELUDIUM 22, MAESTRO 15 i SONATA BIS 13 otrzymaliśmy ponad 4,8 tysiąca wniosków od naukowców z całej Polski. W wyniku pierwotnych rozstrzygnięć finansowanie o wartości ponad 464,5 mln zł otrzymały 452 wnioski. Dzięki uruchomieniu wszystkich list rezerwowych sporządzonych przez zespoły ekspertów w tych konkursach, finansowanie otrzymały kolejne 322 wnioski o wartości ponad 400 mln zł. Wskaźnik sukcesu ostatecznie wyniósł niemal 13,5% dla OPUS 25, 16,8% dla PRELUDIUM 22, 33,9% dla MAESTRO 15 i 23,81% dla SONATA BIS 13.

  OPUS 25 PRELUDIUM 22 MAESTRO 15 SONATA BIS 13 SUMA

Wnioski złożone

2184

2153

56

420

4813

Listy podstawowe – liczba sfinansowanych projektów

176

231

7

38

452

Listy rezerwowe – liczba sfinansowanych projektów

118

130

12

62

 322

Łącznie sfinansowane

294

361

19

100

 774

Listy podstawowe – wartość sfinansowanych projektów

301 644 985

36 459 553

21 190 300

105 219 046

 464 513 884

Listy rezerwowe – wartość sfinansowanych projektów

171 092 859

20 007 461

47 834 719

161 444 657

400 379 696

Łącznie wartość sfinansowanych projektów

472 737 844

56 467 014

69 025 019

266 663 703

864 893 580

Pierwsze wyniki, budżet NCN i listy rezerwowe

Pierwsze wyniki konkursów OPUS 25 i PRELUDIUM 22 zostały ogłoszone w listopadzie 2023 roku. Wtedy na listach rankingowych w OPUS znalazło się 176 projektów spośród 2184 złożonych, zaś w PRELUDIUM – jedynie 231 wniosków spośród 2153 złożonych, ich łączny budżet wyniósł nieco ponad 338 milionów złotych. To najniższa liczba wniosków zakwalifikowanych do finansowania w tego rodzaju konkursach od początku działalności NCN. Wskaźniki sukcesu spadły do rekordowo niskiego poziomu 8,06% dla konkursu OPUS oraz 10,73% dla PRELUDIUM. Już wtedy trwały intensywne starania o zwiększenie budżetu Centrum, z tego względu Rada NCN po konsultacji z dyrekcją podjęła uchwałę umożliwiającą zespołom ekspertów przygotowanie list rezerwowych. Na listach zamieszczono projekty, które przeszły pełną procedurę oceny, zostały wysoko ocenione przez ekspertów, ale nie uzyskały finansowania wyłącznie z powodu braku środków w budżecie NCN.

Listy rezerwowe zostały stworzone także w konkursach SONATA BIS 13 oraz MAESTRO 15. Wyniki tych konkursów zostały ogłoszone w lutym 2024 roku. W MAESTRO finansowanie otrzymało jedynie 7 spośród 56 złożonych wniosków przy wskaźniku sukcesu 12,5%. W SONATA BIS tylko 38 projektów spośród 420 złożonych wniosków znalazło się na listach rankingowych, co oznacza, że w przypadku tego konkursu wskaźnik sukcesu spadł do najniższego poziomu w historii konkursu – 9%.

Wszyscy wnioskodawcy, których projekty znalazły się na listach rezerwowych zostali o tym poinformowani – otrzymali decyzje dyrektora NCN z odpowiednią adnotacją.

Zapowiedź zwiększenia budżetu NCN padła w lutym ze strony Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a następnie została potwierdzona w maju, poprzez zaakceptowanie przez ministra zmiany planu rzeczowo-finansowego Narodowego Centrum Nauki na 2024 rok. Następnie Rada NCN podjęła uchwały o zwiększeniu budżetów konkursów, dla których w ciągu ostatnich miesięcy eksperci NCN sporządzali listy rezerwowe, co pozwoliło Narodowemu Centrum Nauki sfinansować wszystkie projekty z list rezerwowych.

Dzięki szybkiej decyzji Rady, Narodowe Centrum Nauki przy ogłaszaniu wyników konkursów OPUS 26 i SONATA 19 nieco ponad tydzień później (24 maja) mogło wydać decyzje pozytywne nie tylko projektom zakwalifikowanym do finansowania przez zespoły ekspertów na tzw. listach podstawowych, ale także projektom zamieszczonym na listach rezerwowych w tych dwóch konkursach. Teraz decyzje o finansowaniu otrzymują pozostałe projekty zamieszczone na listach rezerwowych.

Dodatkowe 200 milionów złotych, które zostały przekazane Narodowemu Centrum Nauki w 2024 roku, zostało przeznaczonych na pokrycie kosztów zaplanowanych na ten rok budżetowy w projektach z list rezerwowych w konkursach OPUS 25 i 26, PRELUDIUM 22, SONATA 19, MAESTRO 15 i SONATA BIS 13. Koszty tych projektów zaplanowane na kolejne lata będą przekazywane grantobiorcom co roku w transzach, zgodnie ze sporządzonymi przez nich kosztorysami projektów.

Zachęcamy badaczki i badaczy, którzy otrzymali finansowanie w konkursach NCN do upowszechniania informacji o swoich projektach w mediach społecznościowych.

Jak to zrobić?

  1. Wybrać dobre zdjęcie (związane z badaniami, grupą badawczą),
  2. dodać dwa-trzy zdania opisu popularnonaukowego o celach projektu i o tym, jak poszerzy on dotychczasową wiedzę
  3. użyć hashtagu/hashtagów - #NCNtotlen, #badaniapodstawowe #projektyNCN.

Niech taka pozytywna opowieść dociera do społeczeństwa i osób decydujących o finansowaniu nauki.


Publikacja list rezerwowych oraz wysyłka decyzji

W związku z intensywnymi pracami prowadzonymi przez biuro Narodowego Centrum Nauki w systemie OSF w celu wydania projektom z list rezerwowych decyzji pozytywnych, opisy popularnonaukowe do list rezerwowych w konkursach OPUS 25 i PRELUDIUM 22 zostaną uzupełnione w najbliższym możliwym terminie.

Decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny.

W przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN, decyzja dyrektora Narodowego Centrum Nauki będzie doręczana wyłącznie na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). W przypadku gdy osoba fizyczna będąca wnioskodawcą wskaże we wniosku adres skrytki ePUAP decyzja będzie wysłana na ten adres. Jeżeli wnioskodawca będący osobą fizyczną nie wskaże adresu skrytki ePUAP doręczenie decyzji będzie realizowane poprzez wysłanie na podany we wniosku adres e-mail informacji z adresem elektronicznym, z którego można pobrać decyzję dyrektora Narodowego Centrum Nauki.

Decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki dotyczące przyznania środków finansowych przekazywane są dodatkowo do wiadomości kierownika projektu, a w przypadku gdy wnioskodawcą jest osoba fizyczna również do podmiotu, wskazanego we wniosku jako podmiot realizujący.

W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność podanego we wniosku adresu elektronicznego (ESP, skrytki ePUAP, e-mail). W razie podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie OSF.

Prof. Anetta Undas na czele Rady NCN

pt., 07/06/2024 - 09:00
Kod CSS i JS

Prof. Anetta Undas z Wydziału Lekarskiego UJ CM została wybrana na przewodniczącą Rady NCN. Wybór nowej przewodniczącej odbył się na posiedzeniu tego gremium 6 czerwca.

prof. dr hab. n. med. Anetta Undasprof. dr hab. n. med. Anetta Undas Profesor Anetta Undas jest lekarzem chorób wewnętrznych, specjalistką w zakresie diagnostyki i leczenia chorób zakrzepowo-zatorowych. Jej zainteresowania naukowe dotyczą genetycznej i środowiskowej regulacji krzepnięcia krwi i miażdżycy na pograniczu nauk podstawowych i klinicznych. Zidentyfikowała nowy czynnik ryzyka tętniczych i żylnych epizodów zakrzepowo-zatorowych tj. prozakrzepowe właściwości fibryny. Stworzyła unikatowy ośrodek badań nad fibryną. Charakteryzuje rzadkie trombofilie występujące w Polsce.

Badaczka kieruje Zakładem Chorób Zatorowo-Zakrzepowych Instytutu Kardiologii na Wydziale Lekarskim UJ CM. Jest członkiem korespondentem PAU i PAN oraz Academia Europea. Wielokrotnie kierowała pracami zespołów ekspertów NCN, była panelistką European Research Council. Od 2016 roku jest członkinią Rady NCN.

Rada NCN określa priorytetowe obszary badań podstawowych zgodne ze strategią rozwoju kraju, ustala warunki przeprowadzania konkursów na projekty badawcze i wysokość środków na nie przeznaczonych, a także ogłasza konkursy na stypendia doktorskie i staże po uzyskaniu stopnia naukowego doktora. Rada wybiera również członków zespołów ekspertów oceniających wnioski o finansowanie projektów badawczych i ogłasza konkursy na stanowisko dyrektora NCN.

Rada NCN składa się z 24 badaczek i badaczy powoływanych przez ministra właściwego do spraw nauki i szkolnictwa wyższego. Członkowie Rady wybierani są na czteroletnie kadencje, a połowa jej składu wymienia się co dwa lata. Nabór kandydatów do Rady w kadencji 2024-2028 zostanie ogłoszony przez MNiSW w najbliższych tygodniach. Informacje na ten temat publikowane są w Biuletynie Informacji Publicznej ministerstwa.

Kadencja przewodniczącego Rady trwa maksymalnie dwa lata, jednak nie dłużej niż do terminu wymiany połowy składu Rady. Przewodniczącego wybierają ze swego grona jej członkowie. Prof. Robert Hasterok z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, który kierował Radą od grudnia 2022 roku, zrezygnował z pełnionej funkcji. Prof. Anetta Undas będzie kierowała pracami gremium do grudnia tego roku.

Od początku istnienia NCN pracami Rady kierowali – kolejno – profesorowie Michał Karoński z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Janusz Janeczek z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Małgorzata Kossowska z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Jacek Kuźnicki z Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie.