Centra Dioscuri w Polsce pięć lat później

czw., 13/02/2025 - 10:00
Kod CSS i JS

Dwa pierwsze Centra Doskonałości Naukowej uruchomione w Polsce w ramach programu Dioscuri skończyły pięć lat. O warunkach pracy w kraju, osiągniętych wynikach i planach na kolejne pięć lat opowiadają w „Forum Akademickim” liderzy centrów – Aleksandra Pękowska i Grzegorz Sumara.

Dioscuri to program uruchomiony z inicjatywy Towarzystwa Maxa Plancka (MPG), a jego celem jest utworzenie Centrów Doskonałości Naukowej Dioscuri w Europie Środkowej i Wschodniej. Program umożliwił wybitnym naukowcom prowadzenie badań na najwyższym światowym poziomie w jednostkach naukowych zlokalizowanych w tej części Europy. Dzięki niemu do Polski wróciło już ośmioro młodych naukowców, którzy utworzyli w Polsce osiem Centrów Dioscuri wzorowanych na najlepszych rozwiązaniach funkcjonujących na świecie, współpracujących z niemieckimi jednostkami mentorskimi.

Dwa pierwsze Centra Dioscuri zostały uruchomione w Instytucie Nenckiego PAN na przełomie 2019 i 2020 roku. Kierownikiem Centrum Biologii Chromatyny i Epigenomiki została dr Aleksandra Pękowska, a Centrum Chorób Metabolicznych działa pod kierunkiem dra hab. Grzegorza Sumary. Obydwa centra, zgodnie z warunkami programu, niedawno uzyskały przedłużenie finansowania na kolejne 5 lat.

– Granty Dioscuri zapewniają wynagrodzenie oraz środki na badania i publikacje. Dzięki swojej elastyczności (łatwo przenosić środki z pozycji na pozycję) umożliwiają rekrutację najlepszych specjalistów i aktywną reorientację potrzeb laboratorium w trakcie trwania projektu. Możemy stosować bardziej dynamiczne modele zarządzania grupą badawczą, które charakteryzują najlepsze ośrodki w USA – podkreślają wspólnie naukowcy. – Oczywiście fakt, że grant ten mógł być przedłużony, dawał nam bardziej stabilną wizję rozwoju, co z kolei pozwalało na zaangażowanie się w bardziej ambitne i ryzykowne projekty, które już zaowocowały publikacjami w prestiżowych periodykach, m.in. Cell Stem Cell, Genes & Develoment, EMBO Molecular Medicine czy EMBO Reports – dodają.

Jednocześnie naukowcy zwracają uwagę na szeroko rozumiane otoczenie wpływające na warunki pracy w Polsce i komplementarną rolę grantów krajowych w funkcjonowaniu centrów Dioscuri.

– Niewątpliwym atutem, czy wręcz asumptem do powrotu do Polski, było dla nas prężnie działające Narodowe Centrum Nauki – zaznaczają Aleksandra Pękowska i Grzegorz Sumara. – NCN to obecnie główna agencja grantowa finansująca badania podstawowe w Polsce, która na poważnie wspiera rozwiązania projakościowe, przenosząc na nasz grunt najlepsze standardy zachodnie, a jednocześnie promując i pielęgnując współpracę między krajowymi i zagranicznymi instytucjami – dodają naukowcy.

W swoim podsumowaniu pięciu lat pracy Centrów Dioscuri w Polsce naukowcy zwracają także uwagę na konieczność zapewnienia odpowiedniego finansowania NCN, a także pilnej i kompleksowej poprawy systemu wspierania oraz oceny naukowców i instytucji naukowych. Cały tekst jest dostępny na stronach „Forum Akademickiego”.

W lipcu 2024 roku rządy Polski i Niemiec przyjęły „Polsko-niemiecki plan działania”, w którym zadeklarowały wolę pogłębiania bliskich stosunków w różnych obszarach życia społecznego i gospodarczego. W części dokumentu poświęconej nauce sygnatariusze podkreślili chęć „stworzenia silnych podstaw dla nauki, badań i innowacji przez wspólne inwestycje, aby zagwarantować dobrobyt, mocną pozycję konkurencyjną i suwerenność technologiczną Polski, Niemiec i Europy.”, a Centra Dioscuri zostały w niej wymienione jako wyznaczające standardy doskonałości naukowej, promujące migrację talentów w Europie i poszerzające europejską przestrzeń badawczą.

Laureaci Dioscuri:

Konkurs Weave-UNISONO: ogłoszenie naboru wniosków w czeskiej agencji GAČR jako agencji wiodącej

śr., 12/02/2025 - 08:30
Kod CSS i JS

W czeskiej agencji GAČR od 12 lutego do 3 kwietnia 2025 r. prowadzony będzie nabór wniosków w ramach programu Weave, w którym agencja czeska będzie pełniła rolę agencji wiodącej.

Przypominamy, że w konkursie Weave-UNISONO, w przypadku projektów badawczych, dla których wnioski wspólne zostaną złożone do GAČR jako agencji wiodącej do 3 kwietnia 2025 r., wnioski krajowe w systemie OSF należy złożyć w najbliższym możliwym terminie po złożeniu wniosku wspólnego do GAČR i nie później niż do 10 kwietnia 2025 r. do godz.  23:59.

UWAGA: Od momentu rozpoczęcia prac nad wnioskiem krajowym w systemie OSF polski zespół badawczy ma 45 dni kalendarzowych na wypełnienie i wysłanie wniosku do NCN. Po upływie tego terminu wniosek zostanie zablokowany do edycji. W takim przypadku, jeżeli polski zespół badawczy nie wysłał wniosku do NCN, należy założyć i wypełnić nowy wniosek w systemie OSF.

Nauka wśród priorytetów rozwoju kraju

pon., 10/02/2025 - 13:30
Kod CSS i JS

Minister finansów Andrzej Domański przedstawił sześć kluczowych filarów dla rozwoju Polski na najbliższe lata. Na pierwszym miejscu znalazła się nauka. – Będziemy rozwijać nowe instytucje i inwestować w naukę – ogłosił.

 – Od projektu i prototypu zaczyna się każdy przełom, a każda złotówka zainwestowana w badania i innowacje generuje od 4 do 7 złotych zwrotu dla gospodarki. Polscy naukowcy odnoszą światowe sukcesy, budując markę Polski za granicą. Mamy sprawdzone wzorce, na których możemy budować – podkreślił w swoim wystąpieniu Andrzej Domański.

– Narodowe Centrum Nauki stało się jednym z najlepiej ocenianych ośrodków wsparcia badań. Tak zwane pokolenie NCN – młodych, dynamicznych, wyróżniających się naukowców – to dowód, że konsekwentne inwestowanie w naukę przynosi efekty. Dodatkowe środki, pół miliarda złotych, przekazane przez premiera Donalda Tuska na NCN, to dopiero początek. Będziemy rok po roku sukcesywnie zwiększać nakłady na badania i naukę, zarówno nominalnie, jak i w relacji do PKB.

– Musimy rozwijać także nowe instytucje. Wzorem do naśladowania może być hiszpański wirtualny instytut ICREA, czy powstający Instytut IDEAS. Polska potrzebuje więcej takich placówek, nowoczesnych ośrodków naukowo-badawczych.

– Jeśli chcemy gospodarki opartej na wiedzy, musimy postawić na jakość badań i umiędzynarodowienie polskiej nauki. To praca świata nauki zdecyduje o konkurencyjności polskiej gospodarki w kolejnych dekadach – konkludował minister finansów.

Ogłoszony 10 lutego rządowy plan rozwoju na najbliższe lata jest oparty na sześciu filarach: inwestycje w naukę, transformacja energetyczna, nowoczesne technologie, rozwój portów i modernizacja kolei, dynamiczny rynek kapitałowy oraz wsparcie i współpraca z biznesem.

Założenia Partnerstwa Social Transformations and Resilience zaprezentowane

czw., 06/02/2025 - 10:00
Kod CSS i JS

30 stycznia odbyło się spotkanie przedstawicieli agencji finansujących badania naukowe i ministerstw zainteresowanych udziałem w Europejskim Partnerstwie Social Transformations and Resilience (STR). Inicjatywa wspiera badania nad transformacjami społecznymi i odpornością, koncentrując się m.in. na ochronie socjalnej, rynku pracy i sprawiedliwej transformacji klimatycznej. Koordynatorem Partnerstwa jest NCN.

Europejskie Partnerstwo Social Transformations and Resilience (STR) to jedna z nowych inicjatyw proponowanych w ramach programu Horyzont Europa – unijnego programu ramowego na rzecz badań i innowacji. Celem partnerstwa jest próba odpowiedzi na kluczowe wyzwania społeczne poprzez ogłaszanie konkursów na międzynarodowe projekty badawcze z zakresu nauk humanistycznych i społecznych. Partnerstwo STR będzie wspierać również opracowywanie narzędzi i polityki w następujących obszarach: unowocześnianie systemów ochrony socjalnej i usług publicznych, kształtowanie przyszłości rynku pracy, rozwój edukacji i kompetencji oraz sprawiedliwa transformacja na drodze do neutralności klimatycznej.

30 stycznia 2025 r. odbyło się spotkanie on-line pt. Information session about the candidate for the European Partnership on Social Transformations and Resilience (STR). W sesji informacyjnej uczestniczyły agencje finansujące badania naukowe oraz ministerstwa zainteresowane przystąpieniem do Partnerstwa STR. Podczas wydarzenia przedstawiono założenia i ramy Europejskich Partnerstw, oraz priorytety Partnerstwa STR wraz z kolejnymi planowanymi etapami prac.

W trakcie spotkania ogłoszono, że koordynatorem Partnerstwa STR zostanie Narodowe Centrum Nauki. W tej roli NCN współpracuje z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz agencjami i ministerstwami wspierającymi badania naukowe w Europie. Faza przygotowawcza obejmuje opracowanie Strategicznego Programu Badań i Innowacji (Strategic Research and Innovation Agenda, SRIA) oraz zaplanowanie katalogu działań, które zostaną podjęte w celu osiągnięcia celów partnerstwa.

Partnerstwo STR stanowi istotny krok w kierunku wzmacniania odporności społecznej oraz wspierania transformacji społecznych w Europie.

Dodatkowe informacje o Partnerstwie STR można znaleźć na stronie: https://chanse.org/social-transformations-and-resilience-partnership-candidate/

Dla polskiego środowiska naukowego koordynacja partnerstwa przez NCN to szansa na wpływ na kształt przyszłych konkursów i główne założenia inicjatywy, tak aby uwzględniały także polskie priorytety. Pisaliśmy o tym w tekście NCN pokieruje europejskim partnerstwem.

Badania nad przeciwdziałaniem osłabieniu demokracji w ramach Weave-UNISONO

wt., 04/02/2025 - 13:00
Kod CSS i JS

Dr hab. Aleksandra Maatsch, prof. UWr z Uniwersytetu Wrocławskiego wraz z naukowcami z Austrii i Niemiec zrealizuje projekt badawczy dotyczący przeciwdziałania osłabieniu demokracji w krajach Unii Europejskiej.

Krajowa polityka wobec działań UE przeciwdziałających osłabieniu demokracji to tytuł projektu, który zrealizują polscy naukowcy pod kierownictwem dr hab. Aleksandry Maatsch, prof. UWr wraz z zespołem prof. Michaela Blaubergera z austriackiego Uniwersytetu w Salzburgu oraz badaczami z niemieckiego Uniwersytetu w Bremie pod kierownictwem prof. Arndta Wonki. Całkowite finansowanie części polskiej projektu w ramach konkursu Weave-UNISONO wyniesie niemal 890 tys. zł.

Obecnie prowadzone badania nad przeciwdziałaniem osłabieniu demokracji szybko się rozwijają, ale koncentrują się na krajowych przyczynach lub na opisach środków zaradczych z poziomu UE. Głównym celem badawczym projektu jest wskazanie, czy zdolność Unii Europejskiej do działania i wywierania wpływu na zapobieganie osłabieniu demokracji w państwach członkowskich zależy od krajowego poparcia politycznego.

Wniosek był oceniany przez niemiecką agencję DFG (Deutsche Forschungsgemeinschaft), a austriacka agencja FWF (Austrian Science Fund) oraz Narodowe Centrum Nauki zaakceptowały wyniki tej oceny w ramach współpracy w programie Weave.

Listy rankingowe Weave-UNISONO

Lista nr 9, Weave-UNISONO 2024

Program Weave, w ramach którego jest ogłaszany konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został on ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich.

Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej - Lead Agency Procedure (LAP), w myśl której tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku, a pozostali partnerzy akceptują wyniki tej oceny.

W ramach programu Weave partnerskie zespoły badawcze składają wnioski o finansowanie równolegle do lead agency oraz właściwych dla siebie instytucji w programie. Wspólny projekt musi zawierać spójne plany badawcze, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.

Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły planujące współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga i Belgii – Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.

Spotkania informacyjne i szkolenia online dla wnioskodawców w 2025 roku

wt., 04/02/2025 - 11:00
Kod CSS i JS

Zapraszamy do udziału w spotkaniach informacyjnych online, które będą prowadzone przez koordynatorów dyscyplin NCN w roku 2025. Spotkania przeznaczone są dla naukowców i doktorantów planujących składanie wniosków w konkursach grantowych NCN.

W 2025 roku spotkania informacyjne zostały zaplanowane w formie modułowej. Podczas każdego webinaru omówiony zostanie jeden temat spośród następujących:

  • oferta konkursowa NCN: konkursy krajowe i międzynarodowe (szkolenia w języku polskim i angielskim),
  • konstrukcja wniosku,
  • proces oceny wniosku,
  • rozliczanie projektów – raporty końcowe,
  • konkurs MINIATURA.

Informacje o zakresie tematycznym, terminach oraz datach rejestracji na poszczególne szkolenia są dostępne na podstronie Spotkania informacyjne i szkolenia dla wnioskodawców.

Aby wziąć udział w szkoleniu, należy zarejestrować się pośrednictwem platformy Clickmeeting. Link do rejestracji będzie udostępniany w terminach otwarcia rejestracji wskazanych na podstronie Spotkania informacyjne i szkolenia dla wnioskodawców. Liczba miejsc na każdym szkoleniu jest ograniczona do 500.

Więcej informacji można uzyskać u koordynatora dyscyplin dr Katarzyny Jareckiej-Stępień pod numerem telefonu:

oraz pod adresem e-mail.

Decyzje dla wniosków niespełniających wymogów formalnych w konkursach OPUS 28+LAP/Weave i SONATA 20

wt., 04/02/2025 - 10:00
Kod CSS i JS

Informujemy, że dziś zostaną wysłane decyzje dla wniosków, które nie spełniały wymagań formalnych w konkursach: OPUS 28+LAP/Weave i SONATA 20.

Przypominamy, że decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny. 

W przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN, decyzja dyrektora Narodowego Centrum Nauki będzie doręczana wyłącznie na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). W przypadku gdy osoba fizyczna będąca wnioskodawcą wskaże we wniosku adres skrytki ePUAP, decyzja będzie wysłana na ten adres. Jeżeli wnioskodawca będący osobą fizyczną nie wskaże adresu skrytki ePUAP, doręczenie decyzji będzie realizowane poprzez wysłanie na podany we wniosku adres e-mail informacji z adresem elektronicznym, z którego można pobrać decyzję dyrektora Narodowego Centrum Nauki. 

W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność podanego we wniosku adresu elektronicznego (ESP, skrytki ePUAP, e-mail). W przypadku podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie OSF.

Dziewiąty konkurs na małe granty otwarty

pon., 03/02/2025 - 12:00
Kod CSS i JS

Ogłaszamy konkurs MINIATURA 9 dla naukowczyń oraz naukowców z doktoratem uzyskanym w ciągu ostatnich 12 lat, którzy nie byli dotąd laureatami konkursów NCN. Budżet konkursu wynosi 20 mln zł.

Celem konkursu MINIATURA 9 jest wsparcie finansowe działań naukowych obejmujących badania podstawowe, które przyczynią się do powstania założeń projektu badawczego, o którego finansowanie można następnie wnioskować w konkursach NCN lub innych konkursach krajowych i międzynarodowych. Działanie naukowe należy przeprowadzić w formie badań wstępnych, kwerendy lub wyjazdu o charakterze naukowym. Jeżeli jest to uzasadnione merytorycznie, dopuszczalne jest działanie naukowe realizowane poprzez więcej niż jedną z form. Prace można rozplanować na czas do 12 miesięcy, a budżet musi zmieścić się w przedziale od 5 do 50 tys. zł.

O finansowanie mogą starać się badaczki i badacze, którzy uzyskali stopień doktora nie wcześniej niż 1 stycznia 2013 r. Okres ten przedłużają urlopy związane z opieką nad dziećmi, urodzenie dzieci lub okresy zasiłkowe z niezdolnością do pracy. Warunkiem udziału w konkursie jest również posiadanie w swoim dorobku co najmniej jednej opublikowanej pracy, dzieła, dokonania artystycznego lub artystyczno-naukowego. Osoba realizująca działanie musi być zatrudniona w jednostce w dniu złożenia wniosku na podstawie umowy o pracę. Wnioski mogą składać jedynie naukowcy, którzy do tej pory nie otrzymali żadnego grantu od Narodowego Centrum Nauki, a także nie są laureatami konkursu na staże (FUGA, UWERTURA, ETIUDA). Grant MINIATURA można otrzymać tylko raz.

W tym roku w konkursie obowiązuje nowy podział paneli dziedzinowych, które są podstawą procesu oceny wniosków. W nowym wykazie znajduje się 26 paneli. Zmiany dotyczą przede wszystkim struktury wewnątrz paneli, w szczególności w grupach nauk o życiu (NZ) oraz nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS).

Po raz pierwszy uruchamiamy mentoring NCN. Dzięki temu osoby realizujące działania naukowe będą mogły otrzymać wsparcie merytoryczne w przygotowaniu projektu badawczego, który w przyszłości będzie mógł zostać złożony w konkursach NCN. W bazie znajduje się już niemal 600 nazwisk naukowczyń i naukowców, którzy zgłosili się jako potencjalni mentorzy i mentorki, posiadają doświadczenie w kierowaniu projektami finansowanymi przez NCN, projektami międzynarodowymi lub są laureatami konkursów ERC. We wnioskach można wskazać mentora imiennie lub zaznaczyć chęć skorzystania ze wsparcia w postaci mentoringu.

Procedura konkursowa i ocena wniosków

Wnioski przyjmujemy w okresie od 3 lutego do 31 lipca 2025 r. do godz. 16.00 CEST za pośrednictwem systemu OSF. Będą one przekazywane do oceny na bieżąco, a wyniki będziemy ogłaszać w przedziałach miesięcznych.

Środki dostępne w konkursie (20 mln zł) dzielone są proporcjonalnie na liczbę miesięcy naboru – w każdym miesiącu dostępna jest taka sama pula. W związku z tym zachęcamy do składania wniosków wcześniej niż w ostatnim miesiącu naboru, aby uniknąć odmowy finansowania wyłącznie z powodu braku środków w puli miesiąca.

Nabór wniosków może zostać wstrzymany jeżeli łączna kwota wnioskowanych środków przekroczy dwukrotnie budżet konkursu.

EOSC National Tripartite Event Poland 2025 – otwieramy rejestrację na wydarzenie

śr., 29/01/2025 - 11:30
Kod CSS i JS

25 marca zapraszamy na trzecią edycję EOSC National Tripartite Event Poland. Będziemy rozmawiać o roli Polski w rozwoju Federacji EOSC, poruszymy kwestie dobrych praktyk w zakresie zarządzania danymi badawczymi oraz wyzwań związanych ze współpracą pomiędzy infrastrukturami naukowymi w ramach EOSC. Trwa rejestracja na wydarzenie.

Program spotkania obejmuje wystąpienia przedstawicieli Komisji Europejskiej, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, EOSC Steering Board oraz Stowarzyszenia EOSC. W trakcie wydarzenia poruszone zostaną zagadnienia dotyczące polskich zasobów w EOSC, roli infrastruktur w Federacji EOSC oraz dziedzinowych aspektów zarządzania danymi badawczymi. Uczestnicy będą mieli okazję zapoznać się z opiniami ekspertów i kluczowych interesariuszy w tych obszarach.

Wydarzenie będzie stanowiło okazję, aby zaprezentować rolę Polski w rozwoju Federacji EOSC, omówić dobre praktyki w zakresie zarządzania danymi badawczymi oraz wyzwania związane ze współpracą pomiędzy infrastrukturami naukowymi w ramach EOSC.

Do udziału w wydarzeniu zapraszamy wszystkich zainteresowanych zagadnieniami otwartej nauki. EOSC National Tripartite Event Poland odbędzie się w Krakowie 25 marca 2025 r. Wydarzenie będzie również transmitowane online.

Rejestracja na wydarzenie trwa do 17 marca.

Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc w przypadku rejestracji na wydarzenie stacjonarnie obowiązuje kolejność zgłoszeń. Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

Program EOSC NTE Poland 2025

Więcej informacji o sieci EOSC Polska

Informacje o  poprzednich edycjach EOSC National Tripartite Event Poland: NTE Poland 2022, NTE Poland 2023

Kontakt w spawie wydarzenia: otwarta.nauka@ncn.gov.pl

Podcast nr 1, 2025 Profesor Tomasz Dietl o priorytetach Rady NCN

pon., 27/01/2025 - 10:30
Kod CSS i JS

Pierwszym gościem podcastu NCN w 2025 roku jest prof. Tomasz Dietl, nowy przewodniczący Rady NCN. W rozmowie z Anną Korzekwą-Józefowicz opowiedział o priorytetach Rady oraz własnych doświadczeniach jako naukowca i laureata grantu ERC.

Rekomendacje NCN w sprawie publikacji

Prof. Tomasz Dietl podczas Dni NCN 2024 w Bydgoszczy, fot. Łukasz BeraProf. Tomasz Dietl podczas Dni NCN 2024 w Bydgoszczy, fot. Łukasz Bera Prof. Tomasz Dietl jest fizykiem, członkiem Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności oraz Academia Europaea. W grudniu 2024 Rada NCN wybrała go na swojego przewodniczącego. W przeszłości pełnił rolę członka Rady Naukowej oraz Komitetu Sterującego Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC). W 2008 roku zdobył ERC Advanced Grant.

Jednym z tematów rozmowy była uchwała Rady NCN z grudnia 2024 roku dotycząca upowszechniania wyników badań. Dokument zachęca badaczki i badaczy do publikowania w prestiżowych czasopismach i unikania tych, które nie gwarantują rzetelnego procesu recenzji. W internetowych komentarzach do tej uchwały pojawiły się jednak wątpliwości dotyczące interpretacji rekomendacji. Czy unikanie pewnych czasopism oznacza całkowity zakaz publikowania w nich? Jak zastosować te wskazówki w praktyce, skoro nie ma jasno określonej listy czasopism drapieżnych?

Profesor Dietl odniósł się do tych pytań, wyjaśniając, dlaczego nie zdecydowano się na stworzenie takiej listy. – Liczba czasopism to około 50 tysięcy. Rocznie ukazuje się 5 milionów artykułów. Zrobienie takiej listy, technicznie nawet jest trudne, ale myślę, że nie miałoby to sensu, bo krajobraz nauki jest dynamiczny. Pewne czasopisma nikną, inne pojawiają się, wykorzystując luki w przepisach. (…) Intencją tej uchwały jest promowanie dobrych praktyk. Nie zakazy, nie nakazy, tylko wskazanie, jak dobrze byłoby się zachowywać w środowisku naukowym – mówi przewodniczący Rady. Dodaje także, że publikowanie w czasopismach o niższym prestiżu w danej dziedzinie może znacząco obniżyć szanse na zdobycie finansowania w NCN.  – Dlatego naukowcy, którzy myślą perspektywicznie i planują działania w dłuższej perspektywie, powinni wziąć sobie tę radę do serca i dążyć do publikowania w czasopismach, gdzie publikują liderzy w ich dziedzinie – mówi.

Rola NCN i nowe wyzwania

Prof. Dietl opowiedział też o głównych kierunkach działań Rady NCN w nadchodzących latach. Wskazał trzy najważniejsze priorytety: rzetelność, krzewienie doskonałości naukowej i deregulacja.

– Moim marzeniem jest przekonać środowisko naukowe – i w tym kierunku być może będzie działać Rada – że pisanie projektów to proces twórczy, który pozwala nam zaplanować badania, poznać literaturę i nawiązać nowe współprace. Dlatego nawet jeśli nie otrzymamy finansowania w wyniku złożenia wniosku, to nie jest to czas stracony. To działanie, które pozwala uporządkować naszą pracę naukową i mentalnie przygotować się do dokonywania nowych odkryć. Dodaje, że dlatego jednym z głównych tematów nad którym pracuje Rada jest rzetelność recenzji.

– Chodzi o to, żeby nawet wnioski, które nie otrzymały dofinansowania, dostarczały autorom informacji, co było dobre, co wymaga poprawy, a co już zostało odkryte. (…) Jeśli wnioski są poprawiane na podstawie recenzji, istnieje ogromna szansa, że w kolejnym konkursie projekt zostanie dofinansowany.

W kwestii realizacji projektów zwrócił uwagę na potrzebę większej swobody dla badaczy: – Nie przywiązujmy aż tak dużej wagi do wypełnienia harmonogramu. Ważniejsze jest to, co udało się odkryć, jak upowszechniono wyniki i jakie znaczenie społeczne miało badanie. To są kluczowe pytania, które powinniśmy zadawać przy ocenie projektu.

Mobilność i międzynarodowe granty

W rozmowie pojawił się także temat grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych oraz konieczności zwiększenia udziału polskich naukowców w konkursach międzynarodowych. W wielu krajach europejskich aplikowanie o grant ERC jest traktowane jako nieodłączny element budowania kariery naukowej. – Przykładowo nie można starać się o prestiżowe stanowiska, takie jak dyrektora Instytutu Maxa Plancka, jeśli równocześnie nie aplikuje się o grant ERC. Takie podejście powinniśmy również promować w naszym środowisku, zdając sobie sprawę, że jest to bardzo trudny konkurs, z ogromną konkurencją. Jednak przy założeniu, że otrzymamy rzetelne i wartościowe recenzje, czas poświęcony na przygotowanie projektu nie będzie zmarnowany. Dzięki nim dowiemy się, co zrobiliśmy dobrze, jakie nasze propozycje były interesujące, a które pomysły okazały się wtórne lub mało atrakcyjne – mówi prof. Dietl.

Gość podcastu podkreśla też, jak ważne jest budowanie rozpoznawalności i mobilności naukowców. – Mobilność intelektualna i geograficzna są kluczowe. (…) Widziałem młodych badaczy, którzy świetnie rozumieli, jak działa świat nauki. Sami wiedzieli, gdzie publikować, na jakie konferencje jeździć, z kim rozmawiać. Takich osób jest jednak wciąż za mało. Jeżdżenie za granicę, udział w konferencjach i współpraca międzynarodowa są nie tylko intelektualnie zapładniające, ale też kluczowe dla zdobycia grantu ERC.

NCN – tlen dla nauki

Na zakończenie rozmowy prof. Dietl przyznał, że NCN odgrywa szczególną rolę w polskiej nauce, wspierając badaczy na różnych etapach kariery. Zwrócił też uwagę na to, jak dużą mobilizację środowiska naukowego przyniosła walka o zwiększenie budżetu Centrum.

– Zwiększenie budżetu NCN o 30% to sukces, ale pamiętajmy, że inflacja wyniosła 43% w ostatnich latach. Nadal stoimy przed wyzwaniami – jak zwiększyć wynagrodzenia, dofinansować aparaturę i umożliwić najlepszym badaczom realizację większej liczby projektów. To nie są łatwe decyzje i wymagają szerokiej dyskusji.

Rozmowa jest dostępna w Spotify, Apple Podcast i na You Tube.

Zapis rozmowy, plik .pdf

W 2024 roku ukazały się rozmowy:

Popularyzacja nauki z Aleksandrą Ziembińską-Buczyńską i Anną Ślązak

Bez badań podstawowych nie ma innowacji z Krzysztofem Ficem

Nagroda NCN z Joanną Golińską-Pilarek i Wiktorem Lewandowskim

Odcinek motywacyjny z Piotrem Sankowskim i Arturem Obłuskim

Ocena wniosków cz. 2 z Anną Wieczorek i Magdaleną Wyszkowską-Kolatko

Technologie kwantowe z Sylwią Kostką i Konradem Banaszkiem

MAPS i Weave z Barbarą Świątkowską i Justyną Woźniakowską