Kierownik projektu
:
prof. dr hab. Anna Branach-Kallas
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Panel: HS2
Konkurs
: OPUS 17
ogłoszony
15 marca 2019 r.
Stulecie Wielkiej Wojny stało się pretekstem do powstania nowych form upamiętniania. Sto lat po jej zakończeniu I wojna światowa jest przedmiotem nowych interpretacji, które mają głęboki potencjał etyczny i afektywny. Byłe państwa imperialne, takie jak Francja i Wielka Brytania, oddały nareszcie hołd oddziałom tubylczych żołnierzy z Afryki, Azji i Karaibów, celowo wykluczanym z eurocentrycznych archiwów po zakończeniu konfliktu. Co istotne, w latach poprzedzających rocznicę, a także w samo stulecie działań wojennych, opublikowano szereg powieści i opowiadań, które ukazują doświadczenie wojenne z perspektywy wojsk i społeczności kolonialnych. Teksty te nie doczekały się jeszcze pełnego krytycznego opracowania. Celem projektu jest zatem zebranie materiałów, interpretacja i analiza utworów literackich na temat I wojny światowej opublikowanych w XXI wieku w języku angielskim i francuskim, które ujmują te wydarzenia z perspektywy oddziałów kolonialnych i/lub zgłębiają problematykę interakcji pomiędzy żołnierzami o korzeniach europejskich a rekrutami z kolonii.fot. Michał Łepecki, prof. dr hab. Anna Branach-Kallas
Sformułowano następujące hipotezy badawcze: (1) autorzy interpretowanych powieści i opowiadań ilustrują traumę wojenną, która jednocześnie staje się ważnym punktem odniesienia dla procesów tożsamościowych w XXI wieku; (2) autorzy ukazują ciągłość pomiędzy I wojną światową a wcześniejszymi i późniejszymi wybuchami przemocy; (3) ponadto, w świecie przedstawionym tych utworów, I wojna światowa funkcjonuje jako katalizator walki o niepodległość w różnych częściach Imperium Brytyjskiego i Francuskiego. Nasuwa się szereg pytań: W jaki sposób wybrani pisarze przedstawiają doświadczenia tubylczych żołnierzy podczas wojny? Czy upamiętniając wydarzenia sprzed stu lat dążą oni do wybaczenia i zapomnienia, czy, wręcz przeciwnie, zbiorowa amnezja budzi w nich sprzeciw? Jak ilustrują problematykę rasy i rasizmu? W jaki sposób ustosunkowują się do spuścizny stereotypów kolonialnych? Czy możliwa jest dekolonizacja pamięci I wojny światowej? Jeśli tak, na czym miałaby ona polegać?
Korpus, który udało się do tej pory zgromadzić, składa się z kilkunastu tekstów opublikowanych we Francji, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Algierii, Republice Południowej Afryki i na Martynice w (szeroko rozumiane) stulecie wojny: Najważniejsze z nich to Galadio (2010) Didiera Daeninckxa, Le bataillon créole (guerre de 1914-1918) (2013) Raphaëla Confianta, A God in Every Stone (2014) Kamili Shamsie, Dancing the Death Drill (2017) Freda Khumalo, Frère d’âme (2018) Davida Diopa oraz Afterlives (2020) Abdulrazaka Gurnaha.fot. Michał Łepecki, prof. dr hab. Anna Branach-Kallas
Wybrana metodologia łączy teorie postkolonialne, studia nad pamięcią i traumą oraz filozofię polityki. Istotną rolę w projekcie odgrywają również współczesne badania historyczne dotyczące I wojny światowej. Taki interdyscyplinarny aparat teoretyczny pozwala wyjaśnić, dlaczego i w jaki sposób trauma I wojny stanowi ważny punkt odniesienia dla tożsamości postkolonialnych w różnych kontekstach kulturowych. Perspektywa porównawcza natomiast pozwala zidentyfikować splot podobieństw i różnic w traumatycznym doświadczeniu wojennym różnych grup etnicznych i rasowych, a także pomiędzy wcześniejszymi i późniejszymi konfliktami oraz w sposobach ich obrazowania.
Wyniki badań przedstawiono dotąd na konferencjach w Wielkiej Brytanii, we Francji, w Hiszpanii i w Polsce, a także w formie artykułów opublikowanych w Memory Studies, Journal of Commonwealth Literature, Journal of Postcolonial Writing, Journal of War and Culture Studies, Orbis Litterarum i in. W opracowaniu jest również monografia.
Pełny tytuł finansowanego projektu: Sploty historii przemocy – wojna, opór i postkolonialna etyka upamiętniania w angielsko- i francuskojęzycznych powieściach pierwszo-wojennych XXI wieku
prof. dr hab. Anna Branach-Kallas
Kierownik - dodatkowe informacje
jest absolwentką filologii angielskiej i romańskiej. Jej zainteresowania badawcze to literatura i teoria postkolonialna, trauma wojenna, filozofia polityki, studia nad pamięcią. Kierownik dwóch projektów finansowanych przez NCN, stypendystka Fundacji im. Stefana Batorego w Oksfordzie, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej oraz International Council for Canadian Studies, odbyła szereg zagranicznych staży badawczych. Od 2019 roku Przewodnicząca Rady Dyscypliny Literaturoznawstwo na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Kierownik projektu
:
prof. dr hab. Jerzy Szwagrzyk
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Wydział Leśny
Panel: NZ8
Konkurs
: OPUS 16
ogłoszony
14 września 2018
W projekcie analizujemy związki między intensywnymi zaburzeniami (jak huraganowe wiatry czy gradacje korników), procesem naturalnej regeneracji lasu oraz zgryzaniem młodych drzew przez dzikie zwierzęta kopytne. Wyjaśnienie wpływu zaburzeń na proces naturalnego odnowienia lasu w warunkach silnej presji roślinożerców będzie stanowić istotny wkład w teorię dynamiki zbiorowisk leśnych. W perspektywie wzrostu intensywności i ekstremalnych zjawisk pogodowych, które są efektem globalnych zmian klimatu, częstość i intensywność naturalnych zaburzeń w zbiorowiskach leśnych będzie się zapewne zwiększać. Zaburzenia uśmiercają wiele dużych drzew i zwiększają dostępność światła oraz wody i innych zasobów glebowych, co powoduje przyspieszenie rozwoju młodego pokolenia. Ponieważ przy zwiększonej dostępności światła zagęszczenie młodych drzew wzrasta i wytwarzają znacznie więcej pędów, populacje zwierząt kopytnych zamieszkujące obszar objęty zaburzeniami mają do dyspozycji znacznie więcej pokarmu. fot. Michał Łepecki, prof. dr hab. Jerzy Szwagrzyk
Zakładamy, że wzrost populacji roślinożerców nie jest równie szybki jak wzrost biomasy młodych drzew w warunkach zwiększonego dostępu do zasobów. Ponieważ presja zgryzania przez zwierzęta roślinożerne rozkłada się na większą liczbę młodych drzew, a możliwości kompensacji wzrostowej są w warunkach większego dostępu światła silnie wzmożone, zgryzanie nie hamuje skutecznie wzrostu młodego pokolenia. W ten sposób nawet te gatunki, które pod okapem drzewostanu są silnie przygłuszone lub eliminowane przez powtarzające się zgryzanie pędów, na terenach gdzie wystąpiły naturalne zaburzenia uzyskują możliwość wyrośnięcia w okazałe drzewa. Nasze badania prowadzimy w czterech obszarach (Tatry, Roztocze, Babia Góra, Puszcza Piska), w których mamy już założone wcześniej stałe powierzchnie badawcze.
W naszym projekcie staramy się dociec, które czynniki środowiskowe wpływają na przestrzenną zmienność zgryzania młodych drzew. Zasadnicza część projektu jest realizowana na Roztoczu i w Tatrach. Lasy Tatr zostały objęte w ciągu ostatnich dwóch dekad rozległymi naturalnymi zaburzeniami, podczas gdy na Roztoczu zaburzenia były nieliczne i powierzchniowo ograniczone. Skład gatunkowy drzewostanów oraz odnowień w obu obszarach wykazuje zarówno wiele cech wspólnych (znaczący udział buka i jodły), jak i istotne różnice (duża rola świerka i jarzębiny w Tatrach, a grabu na Roztoczu). Badania są skoncentrowane na oszacowaniu ilości żeru pędowego dostępnego dla zwierząt kopytnych oraz na analizie intensywności zgryzania młodych drzew w różnych warunkach świetlnych, od zwartego lasu po obszary, gdzie drzewostan został praktycznie zniszczony w wyniku huraganowego wiatru lub gradacji korników. Na 60 poletkach badawczych mierzymy parametry młodych drzew (wysokość, grubość, rozmiary korony) oraz rejestrujemy uszkodzenia spowodowane przez ssaki kopytne. Równolegle prowadzimy tam pomiary intensywności światła oraz analizy glebowe. W celu stwierdzenia, które gatunki roślinożerców i w jakich porach żerują na powierzchniach badawczych założyliśmy w ich pobliżu automatyczne kamery rejestrujące pojawianie się i zachowanie zwierząt, co ma pomóc w interpretacji wyników uzyskanych w trakcie pomiarów.
Wstępne wyniki naszych badań wskazują na to, że gatunki powszechnie uznawane za wrażliwe na presję roślinożerców, takie jak jawor czy jarzębina, w warunkach wystąpienia naturalnych zaburzeń szybko osiągają wysokość chroniącą je przed zgryzaniem wierzchołkowych części korony. Przy dużej dostępności światła na rozległych obszarach skutecznie konkurują one z gatunkami wytrzymałymi na ocienienie i stanowią znaczącą część młodej generacji drzew. W efekcie powstające tam młode lasy charakteryzują się większą różnorodnością gatunkową niż starsze drzewostany. Wyniki naszych badań mogą stanowić argument na rzecz powstrzymania się od ingerencji w naturalne procesy regeneracji lasu po zaburzeniach.
Pełny tytuł finansowanego projektu: Wpływ rozległych intensywnych zaburzeń na relacje między roślinożercami a naturalnym odnowieniem lasu
prof. dr hab. Jerzy Szwagrzyk
Kierownik - dodatkowe informacje
Kierownik Katedry Bioróżnorodności Leśnej Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Zajmuje się strukturą i dynamiką zbiorowisk leśnych, przebiegiem procesów odnowieniowych w lasach, naturalnymi zaburzeniami w ekosystemach leśnych Autor ponad 190 publikacji, kierownik 12 projektów badawczych, promotor w 12 przewodach doktorskich. Członek rad naukowych instytutów Polskiej Akademii Nauk: Instytutu Ochrony Przyrody oraz Instytutu Botaniki, a także rad parków narodowych: Babiogórskiego i Roztoczańskiego. Od roku 2023 członek Komitetu Biologii Środowiskowej i Ewolucyjnej PAN, Komitetu Nauk Leśnych i Technologii Drewna PAN oraz komitetu problemowego ds. Kryzysu Klimatycznego przy Prezydium PAN.
Europejska Rada ds. Badań Naukowych opublikowała listę laureatów Starting Grants 2022. Badania zrealizuje czworo naukowców pracujących w Polsce. Laureaci kierują także projektami finansowanymi przez NCN.
Laureatami konkursu o Starting Grants w tej edycji zostali: dr hab. Katharina Boguslawski i dr hab. Piotr Wcisło, profesorowie z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr inż. Rafał Kucharski z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr Adam Kłosin z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN. Granty zrealizują także naukowcy z Polski pracujący za granicą. Ogółem ERC sfinansuje 408 projektów.
Nagroda NCN i StG w jednym roku
Katharina Boguslawski i Piotr Wcisło pracują na tym samym wydziale – Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK. Piotr Wcisło bada najprostsze układy atomowe i molekularne, których strukturę można wyliczyć z podstawowych praw teorii kwantowej, i mierzy ich własności niezwykle dokładnie, wykorzystując najnowocześniejsze techniki laserowe. W październiku tego roku otrzymał Nagrodę NCN, najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla młodych naukowców pracujących w Polsce, m.in. za wykorzystanie ultradokładnej spektroskopii laserowej do testowania teorii kwantowej i poszukiwania nowej fizyki wychodzącej poza model standardowy.
ERC nagrodziła jego projekt, którego głównym celem jest zbadanie struktury cząsteczki wodoru na niespotykanym dotąd poziomie dokładności. Na badania „New experimental methods for trapping cold molecular hydrogen”, które potrwają 5 lat, otrzyma 1,9 miliona euro. Molekuła wodoru jest bardzo atrakcyjna do badania fizyki podstawowej, bo to najprostsza molekuła jaka istnieje w przyrodzie – ma tylko dwa protony i dwa elektrony. Można ją bardzo dokładnie wyliczyć z zasad teorii kwantowej, bardzo trudno ją jednak mierzyć eksperymentalnie, gdyż słabo oddziałuje z polami elektromagnetycznymi. – W środowisku w ogóle się nie dyskutuje o tym, żeby pułapkować molekułę wodoru. A my we wniosku nie dość, że pokazaliśmy, że nie ma fundamentalnych fizycznych ograniczeń, żeby to zrobić, to jeszcze zaproponowaliśmy konkretny schemat, jak to zrobić, wykorzystując m.in. bardzo silne lasery i nadprzewodzące cewki – mówi laureat.
Badacz kierował lub kieruje pięcioma grantami NCN. – Grupa, którą stworzyłem, opiera się w dużej mierze na finansowaniu z NCN. Gdyby nie było takiej instytucji, nie byłbym naukowcem w Polsce – mówi. Jest laureatem licznych nagród i wyróżnień. Był na stażu podoktorskim w amerykańskim Joint Institute for Laboratory Astrophysics i stypendystą Fulbrighta w Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics.
Rewolucyjne modele obliczeniowe
Katharina Boguslawski jest chemiczką kwantową, w swoich badaniach łączy chemię, fizykę, matematykę i informatykę stosowaną. Skupia się na rozwoju nowatorskich metod obliczeniowych pozwalających na modelowanie właściwości cząsteczek chemicznych o dużych rozmiarach, bez konieczności robienia badań eksperymentalnych. ERC przyznała jej grant w wysokości ponad 1,2 mln euro na projekt „Devising Reliable Electronic Structure Schemes through Eclectic Design”. Badaczka chce zrewolucjonizować metody przydatne w tworzeniu nowych materiałów o lepszych właściwościach bez zwiększania kosztów obliczeniowych symulacji. – Planuję przełamać paradygmaty obliczeniowe stosowane w elektronice organicznej, np. do projektowania bardziej wydajnych ogniw fotowoltaicznych – mówi. Część wyników jej badań może mieć zastosowanie w przemyśle. W ramach projektu ma powstać także instrument obliczeniowy black box, z którego będą mogli korzystać użytkownicy chcący modelować materiały przy użyciu chemii kwantowej.
Prof. Boguslawski studia magisterskie i doktoranckie ukończyła na Politechnice Federalnej w Zurichu. Staż podoktorski odbyła na Politechnice Federalnej w Zurichu oraz McMaster University w Kanadzie. Jest laureatką wielu prestiżowych wyróżnień. Na badania, które stały się podstawą grantu ERC poświęciła dziesięć lat. Kieruje grantem SONATA NCN. – Zaproponowałam nowe modele matematyczne do badania pierwiastków ciężkich, np. związków występujących w odpadach radioaktywnych powstających przy produkcji energii jądrowej – wyjaśnia naukowczyni. Dodaje, że kierowanie grantem NCN było „pierwszym krokiem na drodze do ERC”. – To było moje pierwsze doświadczenie jako kierowniczki projektu i osoby odpowiedzialnej za grupę badawczą. Takie doświadczenie jest bardzo ważne dla ERC.
Gry miejskie z AI
Sztuczna inteligencja (AI) coraz więcej rzeczy umie robić lepiej od nas – wygrywa z nami w szachy, w gry strategiczne i gry akcji, niedawno po raz pierwszy wygrała konkurs malarski. Ma przewagi, bo ma dostęp do danych i obliczeń w czasie rzeczywistym, szybciej podejmuje decyzje i podejmuje lepsze decyzje. Zaawansowane algorytmy wykorzystywane są m.in. w edukacji, medycynie i obronności, pomagają w rolnictwie czy projektowaniu budynków. Rafał Kucharski zbada, jaki wpływ będzie miała sztuczna inteligencja na mobilność miejską. Badacz z Uniwersytetu Jagiellońskiego, specjalista od transportu i uczenia maszynowego, otrzymał StG ERC na projekt: „Playing urban mobility games with intelligent machines. Framework to discover and mitigate human-machine conflicts”.
Ruch miejski, infografika Marcin Wierzchowski
– To jak funkcjonują miasta i że pewne drogi się korkują, a linie tramwajowe czy autobusowe są bardziej obciążone wynika z interakcji między ludźmi i z naszych decyzji, o której godzinie wyjechać, jaki środek transportu i trasę wybrać. Jeśli decyzję zaczną podejmować za nas roboty czy maszyny ze sztuczną inteligencją, to jest ryzyko, że z nami wygrają – mówi naukowiec. Może się okazać, że właściciele samochodów wyposażonych w sztuczną inteligencję mniej czasu stracą w korkach, a ci którzy nie dysponują dostępem do technologii, będą ponosić coraz większe koszty, bo ograniczone zasoby zostaną wykorzystane przez sztuczną inteligencję. – W moim projekcie chcę sprawdzić, czy faktycznie tak będzie, jak będziemy współistnieć z maszynami i jak ewentualnie tym negatywnym scenariuszom przeciwdziałać – dodaje. Na badania Europejska Rada ds. Badań Naukowych przyznała mu 1,49 mln euro. Projekt będzie trwał pięć lat.
Rafał Kucharski zajmował się tematyką transportu studiując i pracując na Politechnice Krakowskiej, Uniwersytecie La Sapienza w Rzymie, w KIT Karlsruhe, na Uniwersytecie Technicznym w Delft oraz jako pracownik firm technologicznych. Projektował algorytmy predykcji ruchu drogowego wykorzystane m.in. w Pekinie, Dusseldorfie, Abu-Dhabi i Turynie oraz modele transportowe wykorzystywane do strategicznego rozwoju Warszawy i Krakowa. W Delft był zatrudniony jako postdoc w projekcie finansowanym przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych. Jest laureatem grantu NCN OPUS, który prowadzi na Wydziale Matematyki i Informatyki UJ, dotyczącego mobilności współdzielonej w czasie pandemii. – Fakt, że prowadzę własny projekt i kieruję czteroosobowym zespołem, był bardzo dobrze oceniony przez recenzentów ERC – mówi naukowiec.
Adam Kłosin jest biologiem komórkowym i genetykiem badającym mechanizmy regulacji genów u eukariontów. Celem jego projektu nagrodzonego StG ERC pt. „The spatial organization of gene regulation in embryonic development” jest zbadanie procesów regulujących organizację przestrzenną ekspresji genów podczas rozwoju embrionalnego i podczas odpowiedzi na stres w zarodkach organizmu modelowego, nicienia Caenorhabditis elegans. Czynniki transkrypcyjne regulujące aktywność genów tworzą lokalne zagęszczenia w jądrze komórkowym podczas rozwoju embrionalnego i w odpowiedzi na stres. Badania z ostatniej dekady sugerują, że tego typu struktury są kondensatami tworzącymi się w wyniku zlokalizowanego rozdziału faz. Projekt zbada właściwości, funkcje i regulację tych kondensatów z użyciem wysokorozdzielczej mikroskopii konfokalnej i opracuje nowe techniki do badania interakcji czynników transkrypcyjnych z materiałem genetycznym zawartym w chromatynie uzyskanej z komórek nicieni. Badania te przyczynią się do lepszego zrozumienia podstawowych mechanizmów regulujących ekspresję genów podczas różnicowania się komórek w normalnym procesie rozwojowym, jak i w sytuacjach stresu środowiskowego (np. podwyższona temperatura).
Kondensaty białkowe tworzone przez czynnik transkrypcyjny HSF-1 w jądrach komórek wczesnego embrionu C. elegans pod wpływem stresu termicznego, fot. A. Kłosin
Adam Kłosin studiował na uczelniach w Perugii i Dreźnie, doktorat uzyskał w Centrum Regulacji Genomowej w Barcelonie, staż podoktorski odbył w Instytucie Biologii Molekularnej i Genetyki im. Maxa Plancka w Dreźnie. Jest laureatem programu Polskie Powroty NAWA 2022, w ramach którego realizuje komponent badawczy finansowany przez NCN pt. „Znaczenie wewnętrznie nieuporządkowanych domen białkowych w różnicowaniu komórek”.
Wsparcie osób i instytucji
Laureaci ERC 2022 podkreślają, że w trakcie starań o grant otrzymali wsparcie od wielu osób i instytucji – m.in. uczelni, na których pracują, Biura Doskonałości PAN czy KPK NCBR. Konsultowali wnioski ze specjalistami w swoich dziedzinach, a po przejściu do drugiego etapu konkursu uczestniczyli m.in. w szkoleniach z prezentacji, mieli wsparcie native speakerów. – Jeśli ktoś sam próbuje przygotować aplikację, to wydaje mi się, że jest na straconej pozycji – mówi Piotr Wcisło.
Starting Grant mogą otrzymać naukowcy od 2 do 7 lat po doktoracie, na projekt trwający do 5 lat. ERC wspiera nowatorskie pomysły we wszystkich dziedzinach nauk.
Ogółem w tej edycji konkursu do ERC wpłynęły 2932 wnioski, finansowanie otrzymało 408 z nich (success rate wyniósł blisko 14 proc.). Nagrodzeni naukowcy reprezentują 46 narodowości i pracują w 26 krajach. Grant zrealizuje także sześcioro Polaków afiliowanych w ośrodkach zagranicznych.
W poprzednich edycjach Europejska Rada ds. Badań Naukowych 37 razy przyznała Starting Grants badaczkom i badaczom pracującym w Polsce. Największym sukcesem zakończyła się edycja z 2021 roku. Finansowanie na badania otrzymało 10 naukowców.
Od kilku lat budżet NCN jest praktycznie zamrożony. Z powodu inflacji spada realna wartość funduszy grantowych uzyskanych przez beneficjentów NCN, a brak zwiększenia finansowania w przyszłym roku obniży i tak już niski wskaźnik sukcesu.
– Warto skłonić decydentów, aby dodatkowo dofinansowywali przyszłoroczny budżet NCN kwotą 150-200 mln zł. To podniosłoby wskaźnik sukcesu w konkursach do około 25% – pisze prof. Jacek Kuźnicki w najnowszym wydaniu "Forum Akademickiego".
Przewodniczący Rady NCN przedstawia też scenariusze, jakie może przyjąć to gremium, by spróbować zatrzymać spadek wskaźnika sukcesu, mimo braku zwiększonego finansowania. Rada może na przykład ograniczyć liczbę projektów, które można prowadzić jednocześnie, wprowadzić limity finansowania, albo zrezygnować z jednego z konkursów.
Prof. Kuźnicki zaznacza jednocześnie, że finansowanie nauki to najlepsza inwestycja, a tego typu zmiany byłyby niekorzystne dla warunków uprawiania nauki w Polsce. – Wspieranie rozwoju młodego pokolenia naukowców i tworzenie im warunków pracy w naszym kraju zmniejsza drenaż mózgów, a w dłuższej perspektywie może go odwrócić – pisze.
Prof. Kuźnicki zwraca uwagę, że wzrost finansowania NCN bez dodatkowego obciążenia budżetu państwa mógłby się odbyć przez przeniesienie do Centrum 10% budżetu NCBR.
W styczniu 2023 r. międzynarodowa sieć JPIAMR (Joint Programming Initiative on Antimicrobial Resistance) otworzy nabór wniosków w konkursie na projekty realizowane we współpracy wielostronnej w ramach programu ERA-NET JPIAMR-ACTION.
W konkursie pt.: Development of innovative strategies, tools, technologies, and methods for diagnostics and surveillance of antimicrobial resistance weźmie udział 21 agencji finansujących badania z 18 krajów. Całkowity szacowany budżet konkursu wynosi około 18,8 mln euro. Na sfinansowanie udziału polskich zespołów badawczych Rada NCN przeznaczyła równowartość 1 miliona euro.
Celem programu ERA-NET JPIAMR-ACTION jest stworzenie i wzmocnienie współpracy pomiędzy partnerami badawczymi pochodzącymi z różnych krajów i różnych dziedzin wiedzy w celu promowania badań nad opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe.
Zapowiadany konkurs będzie koncentrować się na obszarach priorytetowych: diagnostyki i nadzoru. Będą w nim finansowane projekty badawcze, w których badacze opracują nowe lub ulepszą istniejące strategie, narzędzia, technologie i metody wspierania rozważnego i racjonalnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. Projekty mogą dotyczyć diagnostyki zakażeń spowodowanych przez oporne mikroorganizmy, wykrywania opornych mikroorganizmów lub gromadzenia, analizy i wykorzystania danych dotyczących oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) i stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych (AMU). W konkursie przez środki przeciwdrobnoustrojowe rozumie się antybiotyki, środki przeciwgrzybicze i środki odkażające (biobójcze).
Poza zakresem tematycznym konkursu pozostają podtematy:
projekty dotyczące środków przeciwwirusowych i przeciwpasożytniczych,
projekty mające na celu wyłącznie rozszerzenie istniejących sieci nadzoru (np. GLASS, krajowe programy nadzoru).
Konkurs będzie realizowany w trybie dwuetapowym według harmonogramu:
10 stycznia 2023 r. – ogłoszenie konkursu i publikacja Partner Search Tool,
24 stycznia 2023 r. – webinarium dla wnioskodawców,
7 marca 2023 r. – termin składania wniosków wstępnych (pre-proposals),
4 lipca 2023 r. – termin naboru wniosków pełnych (full proposals),
11 lipca 2023 r. termin naboru wniosków krajowych NCN (w systemie OSF).
Pytania można kierować do sekretariatu konkursu pod adresem JPI.AMR@ncn.gov.pl
Zwracamy uwagę, że informacje podane w zapowiedzi konkursu nie są wiążące, a ostateczna dokumentacja konkursowa zostanie opublikowana w dniu otwarcia naboru 10 stycznia 2023 r.
Dr Marta Kołczyńska z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk zrealizuje w programie Weave-UNISONO projekt dotyczący partycypacji politycznej w dobie polaryzacji. Na badania otrzyma ponad 1,1 mln zł.
W programie Weave-UNISONO finansowanie otrzymują dwustronne lub trójstronne projekty badawcze realizowane wspólnie przez zespoły z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga, Belgii–Flandrii i Polski.
Dr Kołczyńska zrealizuje swój projekt we współpracy z zespołami z Austrii (Universität Salzburg) i Słowenii (Univerza v Mariboru). W czasie jego realizacji badacze będą starali się odpowiedzieć na pytania o to, kto jest motywowany do udziału w polityce przez coraz bardziej spolaryzowany klimat polityczny oraz czy możliwe są pozytywne konsekwencje wzrostu polaryzacji politycznej dla demokracji. Naukowcy planują zebrać dane w trzech krajach partnerskich, Austrii, Polsce i Słowenii przeprowadzając dwa rodzaje badań ankietowych: w populacji ogólnej oraz wśród uczestników demonstracji publicznych. Dopełnieniem projektu będzie wykorzystanie istniejących danych sondażowych do analizy różnic międzykrajowych oraz zmian w czasie.
Konkurs Weave-UNISONO ma na celu uproszczenie procedur składania i wyboru projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich. Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej – Lead Agency Procedure (LAP). Zgodnie z LAP tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku. Projekt dr Kołczyńskiej został oceniony przez austriacką agencję Fonds zur Förderung der wissenschaftlichen Forschung (FWF), która w tym przypadku pełniła rolę agencji wiodącej.
Partnerskie zespoły badawcze występują równolegle w ramach programu Weave o środki finansowe na realizację wspólnego projektu badawczego do właściwych dla siebie instytucji uczestniczących w programie Weave. Wspólny projekt musi zawierać spójne programy badań, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.
Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły pragnące podjąć współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga oraz Belgii-Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.
Kierownik projektu
:
dr inż. Joanna Grzelczyk
Politechnika Łódzka
Panel: NZ9
Konkurs
: PRELUDIUM 15
ogłoszony
15 marca 2018 r.
Wiele doniesień naukowych wskazuje, że prażone ziarno kawy zawiera nie tylko składniki bioaktywne korzystne dla zdrowia, ale także potencjalnie szkodliwy 5-hydroksymetylofurfural (5-HMF) i akrylamid (AK). Z drugiej strony, polifenole zawarte w kawie ograniczają patogenezę szeregu przewlekłych chorób cywilizacyjnych. Głównym celem badań była ocena właściwości prozdrowotnych składników kawy w modelu fizykochemicznym i na liniach komórkowych, w zakresie stężeń możliwych do osiągnięcia fizjologicznie, ich wpływu na wybrane szlaki sygnałowe, i wytypowania ekstraktów kawowych i ich frakcji, które po trawieniu i wchłonięciu w układzie pokarmowym w największym stopniu wykazują korzystne oddziaływanie.
dr inż. Joanna Grzelczyk przy pracy, fot. Michał ŁepeckiAby zrealizować przedstawiony cel przygotowano ekstrakty z ziarna kawowego gatunków arabika i robusta, zielonego i prażonego w stopniu jasnym i ciemnym oraz wyizolowano frakcje zawierające różne grupy polifenoli, wolne i związane z produktami reakcji Maillarda (MRP), a także wybrane niskocząsteczkowe MRP, w tym AK i 5-HMF. Ekstrakty oraz ich frakcje poddano trawieniu enzymatycznemu in vitro bez/z wybranymi szczepami bakterii kwasu mlekowego o właściwościach probiotycznych. Zbadano stopień wchłaniania polifenoli z trawionych ekstraktów lub ich frakcji w układzie modelowym z warstwą enterocytów. Następnie badane związki poddano modelowaniu molekularnemu metodą symulacji dokowania i kalorymetryczną z enzymami i receptorami ustrojowymi. Wyniki tych modeli porównano z oceną właściwości prozdrowotnych składników kawy w modelu komórkowym w celu potwierdzenia aktywowania wybranych szlaków metabolicznych w bardziej złożonym systemie biologicznym i wytypowano ekstrakty i ich frakcje, które po trawieniu i wchłonięciu w największym stopniu działają korzystnie na poziomie komórki, określono najkorzystniejsze ich stężenia fizjologiczne odpowiadające określonemu poziomowi spożycia naparów kawowych.
dr inż. Joanna Grzelczyk przy pracy, fot. Michał ŁepeckiZaobserwowano, iż zawartość wolnych polifenoli podczas trawienia ekstraktów/frakcji w symulowanym przewodzie pokarmowym wzrastała na skutek odszczepiania od bardziej złożonych struktur, głównie w jelicie grubym. Obecność mikroflory probiotycznej w jelicie przyczyniała się do wzrostu stężenie wolnych polifenoli, będących pochodnymi kwasów chlorogenowych, o wysokiej aktywności, w dolnym odcinku przewodu pokarmowego. Badania interakcji i powinowactwa do wybranych enzymów i receptorów ustrojowych metodą symulacji dokowania wykazały, iż związki bioaktywne kawy tworzyły z nimi stabilne kompleksy, przy czym składniki kawy wiązały się w miejscach aktywnych enzymu/receptora, najczęściej w sposób kompetencyjny. Trawienie in vitro ekstraktów kawowych i ich frakcji powodowało wzrost powinowactwa, analizowany metodą ITC, do enzymów/receptorów preparatów strawionych, w porównaniu do materiału przed trawieniem. Sugeruje to, że ekstrakty kawowe i frakcje z nich otrzymane po spożyciu mogą efektywnie hamować aktywność enzymów: acetylocholinoesterazy, butyrylocholinoesterazy, monoaminooksydazy A i topoizomerazy II lub regulować aktywność receptora PPARγ. Badania in vitro z wykorzystaniem linii komórkowych wykazały spośród badanych ekstraktów i ich frakcji najwyższą aktywność biologiczną przede wszystkim preparatów z zielonej kawy, w tym frakcji kwasów chlorogenowych, które działały cytoprotekcyjnie, chroniąc modelowe komórki enterocytów (Caco-2 i HT29), nerwowe (SH-SY5Y) oraz trzustki (MIN6) przed indukowanym stresem oksydacyjnym, sprzyjającym procesowi nowotworzenia. Preparaty te zmniejszały aktywność komórkowej β-sekretazy, co może działać prewencyjnie przeciwko generowaniu złogów β-amyloidu uszkadzającego komórki nerwowe. Zmniejszenie wydzielania cytokin prozapalnych przez zróżnicowane adipocyty 3T3-L1, a także stymulacja GSIS zidentyfikowała składniki preparatów kawy jako związki sprzyjające utrzymaniu homeostazy organizmu na poziomie metabolicznym. Jednocześnie, indukowanie śmierci komórkowej na drodze apoptozy przez podwyższone stężenia preparatów kawy potwierdziło ich właściwości antynowotworowe.
Pełny tytuł finansowanego projektu: Biodostępność i prozdrowotne właściwości kwasów hydroksycynamonowych ziarna kawy modyfikowane w procesie prażenia
dr inż. Joanna Grzelczyk
Kierownik - dodatkowe informacje
W 2021 r. obroniła doktorat z wyróżnieniem w Instytucie Technologii i Analizy Żywności, Politechnika Łódzka. Laureatka konkursów Preludium 15, Polmos Żyrardów za najlepszą pracę doktorską. Wyróżnienie w konkursie „Mam pomysł na startup”. Odbyła staż naukowy w 2019 r. na Uniwersytecie McGill, Montreal, Kanada. Autorka szeregu publikacji w czasopismach międzynarodowych oraz współautor patentu oraz zgłoszeń patentowych. Pracuje jako adiunkt w Instytucie Technologii i Analizy Żywności, PŁ.
W elektronicznym wydaniu „Forum Akademickiego” ukazał się wywiad z prof. Teresą Zielińską z Rady NCN. Rozmowa dotyczy kwestii wyrównywania szans badaczek i badaczy.
– Ani badacze, ani badaczki nie chcą wprowadzania parytetów czy faworyzowania ze względu na płeć. Są natomiast za równymi szansami dla wszystkich. (…) Między innymi to sprawiło, że podjęliśmy pewne kroki w celu zmiany formuły Nagrody NCN. Dążymy do tego, aby uwzględnić uwarunkowania rozwoju karier, choćby biologiczne, bez wprowadzania przy tym bezwarunkowych preferencji związanych z płcią – mówi prof. Teresa Zielińska, członkini Rady NCN w wywiadzie dla Forum Akademickiego.
Rozmowa, którą przeprowadził Mariusz Karwowski, ukazała się 14 listopada w elektronicznym wydaniu czasopisma. Na pytanie, czy wyobraża sobie, że Nagrodę NCN w jednym roku otrzymują trzy laureatki, przewodnicząca Komisji analiz aktywności naukowej Rady NCN odpowiada: –Musiałoby wpłynąć więcej wniosków i więcej tych dotyczących kobiet. Na razie nominacji badaczek jest niewiele. (…) W całej nauce są one niedoreprezentowane, a im wyższy stopień kariery, tym jest ich mniej. W oczywisty sposób ta rzeczywistość przekłada się później na stereotypowe postrzeganie – skoro naukę uprawiają w większości mężczyźni, to oczywistym jest, że do nich częściej trafiają splendory.
Cztery projekty z udziałem polskich zespołów badawczych zostały zakwalifikowane do finansowania w konkursie organizowanym przez sieć JPND Understanding the Mechanisms for Non-Pharmacological Interventions. Dwa z nich są koordynowane przez polskich kierowników.
W tegorocznej edycji konkursu JPND międzynarodowe konsorcja złożyły 92 wnioski dotyczące mechanizmów oraz podłoża biologicznego leżących u podstaw terapii niefarmakologicznych w chorobach neurodegeneracyjnych. Wyłoniono 14 zwycięskich projektów, których realizacja ma na celu dostosowanie holistycznego spersonalizowanego podejścia do leczenia tych chorób. Wszystkie projekty z udziałem polskich zespołów znalazły się wśród pięciu najwyżej ocenionych projektów na międzynarodowej liście rankingowej. Otrzymają one niemal 5,2 mln zł na realizację swoich badań.
DC4MND:Wielowymiarowa charakterystyka działania przezrdzeniowej polaryzacji prądem stałym w chorobach neuronu ruchowego/Multidimensional mechanistic investigations of trans spinal direct current stimulation in motor neuron disease. Koordynator: dr Marcin Bączyk. Podmiot realizujący: Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu. Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Niemiec, Francji, Włoch, Portugalii i Łotwy.
Projekt dotyczy leczenia stwardnienia zanikowego bocznego (ALS) przy pomocy techniki neuromodulacyjnej przezrdzeniowej polaryzacji prądem stałym (tsDCS), która od niedawna jest wykorzystywana w celu zahamowania procesu degeneracji komórek nerwowych odpowiedzialnych za aktywację mięśni szkieletowych. Uzyskane wyniki zostaną wykorzystane do stworzenia skuteczniejszych planów terapii ALS z zastosowaniem tsDSC.
TREMENDOS:Rola mikrogleju w pozytywnym wpływie wzbogaconego środowiska w chorobach neurodegeneracyjnych/The role of microglia in the effects of environmental enrichment in neurodegenerative disorders. Koordynator: dr Ali Jawaid. Podmiot realizujący: Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego Polskiej Akademii Nauk. Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów ze Szwajcarii i Australii.
Naukowcy projektu TREMENDOS wykorzystają strategię stymulacji mózgu nazywaną wzbogaceniem środowiskowym, aby sprawdzić, w jaki sposób możliwe jest wzmocnienie naturalnej zdolności komórek odpornościowych mózgu do usuwania toksycznych złogów. Realizowane badanie może utorować drogę skutecznym terapiom choroby Alzheimera i podobnych chorób mózgu.
EPI-3E:Rozpoznanie płciowo-, wiekowo- i komórkowo-specyficznych mechanizmów epigenetycznych i skojarzonych nieinwazyjnych biomarkerów dla nie-farmakologicznych interwencji w chorobach Alzheimera i Huntingtona/Defining (sex and age) cell-specific epigenetic mechanisms underlying Environmental Enrichment/Exercise as non-pharmacological intervention for Alzheimer’s and Huntington’s disease and related potential noninvasive biomarkers. Koordynator: Anne-Laurence Boutillier, University of Strasbourg, Francja. Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Bartosz Zbigniew Wilczyński. Podmiot realizujący: Uniwersytet Warszawski. Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Niemiec, Hiszpanii, Francji i Węgier.
Celem projektu jest zbadanie mechanizmów odpowiedzialnych za wpływ tzw. wzbogacenia środowiska (ang. environmental enrichment) i ćwiczeń aerobowych na poprawę stanu chorych na choroby neurodegeneracyjne, w tym przetestowanie hipotezy dotyczącej kluczowej roli zmian epigenetycznych zachodzących w komórkach mózgu. W trakcie realizacji projektu zostaną opracowane komputerowe modele procesów regulatorowych i epigenetycznych zachodzących w dwóch obszarach mózgu objętych procesem chorobowym.
NEURODIET:Mechanizmy molekularne terapeutycznych podejść żywieniowych w neurodegeneracji/Molecular Mechanisms of Dietary Intervention on Neurodegeneration. Koordynator: Thorsten Schmidt, Eberhard Karls Universitaet Tuebingen, Niemcy. Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Maciej Figiel. Podmiot realizujący: Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk. Projekt będzie realizowany z udziałem partnerów z Niemiec, Portugalii i Turcji.
W ramach projektu doświadczeni naukowcy zajmujący się chorobami neurodegeneracyjnymi łączą siły z ekspertem ds. żywienia, aby precyzyjnie wyjaśnić zdarzenia molekularne wywołane przez zastosowanie terapeutycznych diet u pacjentów. Badania dotyczą ataksji rdzeniowo-móżdżkowej typu 3, inaczej nazywanej chorobą Machado-Josepha (SCA3/MJD) jako choroby modelowej o zdefiniowanej etiologii. Wszystkie dane zostaną połączone z użyciem specjalnych analiz bioinformatycznych, aby móc ustalić mechanizm interwencji dietetycznych nie tylko dla SCA3, ale ogólnie dla zaburzeń neurodegeneracyjnych.
Realizacja projektów rozpocznie się w pierwszym kwartale 2023 r.
Szczegółowe wyniki konkursu opublikowane są na stronie sieci JPND.