– NCN stało się fundamentem, na którym opiera się rozwój nauki w Polsce. Dzięki niemu naukowcy na każdym szczeblu kariery uzyskali możliwość prowadzenia badań na najwyższym poziomie, które przyczyniły się do rozwoju nauki w Polsce i wzmocnienia pozycji naszej Ojczyzny na świecie – piszą w liście otwartym laureatki i laureaci nagród oraz stypendiów „Polityki”.

List został wysłany do Ministra Edukacji i Nauki prof. Przemysława Czarnka 11 października. Widnieją pod nim podpisy 45 beneficjentek i beneficjentów Nagród Naukowych „Polityki” oraz stypendystek i stypendystów wcześniejszego programu „Zostańcie z nami!”. Sygnatariusze apelu dołączają do głosów wsparcia dla Narodowego Centrum Nauki wyrażonych w listach otwartych wystosowanych wcześniej przez laureatki i laureatów grantów ERC, Nagrody FNP, stypendystki i stypendystów Fundacji na rzecz Nauki Polskiej oraz programu L’Oreal dla Kobiet i Nauki, a także członków stowarzyszenia Science Europe.

– Pragniemy podkreślić, że wielu z nas, zdobywając doświadczenie w renomowanych ośrodkach naukowych za granicą, zdecydowało się wrócić do Polski i kontynuować tu swoje badania. Istnienie NCN, a tym samym możliwość finansowania badań przez krajową instytucję, było kluczowe dla tej decyzji – podkreślają w liście otwartym.

Sygnatariusze listu wyrazili niepokój oraz sprzeciw wobec zapowiedzi dotyczących zmian w funkcjonowaniu lub likwidacji NCN. Zwrócili się do ministra o zachowanie obecnego modelu funkcjonowania Narodowego Centrum Nauki oraz podniesienie poziomu jego finansowania.

– Stabilne funkcjonowanie NCN, a przede wszystkim zdecydowany wzrost nakładów na badania naukowe w Polsce, umożliwi utrzymanie potencjału naukowego naszego kraju, co bezpośrednio przekłada się na wszystkie dziedziny życia – podkreślają.

Pełna treść apelu

Katharina Boguslawski, Karolina Ćwiek-Rogalska i Łukasz Opaliński zostali laureatami Nagrody NCN 2023. Najważniejsze wyróżnienie dla młodych naukowców pracujących w Polsce w tym roku pojedzie do Torunia, Warszawy i Wrocławia. Uroczystość wręczenia nagrody odbyła się 11 października w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach.

Prof. Katharina Boguslawski jest chemiczką kwantową, pracuje na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Otrzymała nagrodę w obszarze nauk ścisłych i technicznych. Dr Karolina Ćwiek-Rogalska jest kulturoznawczynią, bohemistką i etnolożką z Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Została wyróżniona w kategorii nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce. W obszarze nauk o życiu nagrodę odebrał prof. Łukasz Opaliński, biolog molekularny z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Podstawowym kryterium, jakim kieruje się kapituła oceniająca osiągnięcia kandydatów do nagrody, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność. Laureatami wyróżnienia mogą być laureaci grantów NCN i osoby, które nie kierowały nigdy projektem NCN. W tym roku kapituła wybierała laureatów spośród 44 kandydatek i kandydatów zgłoszonych przez środowisko naukowe.

Czeki na finansowanie nauki

– Jeszcze polska nauka nie zginęła, kiedy NCN żyje – mówił w trakcie uroczystości wręczenia Nagrody NCN prof. Zbigniew Błocki. – NCN to instytucja, dzięki której młodzi badacze, działający w nie zawsze sprzyjającej rzeczywistości, w często zhierarchizowanym środowisku, mają szansę na szybszą karierę i samodzielność naukową – dodał.

Pełniący obowiązki dyrektor NCN dziękował badaczkom i badaczom, którzy włączyli się ostatnio w obronę Centrum. – Istnienie takiej niezależnej od bieżącej polityki agencji grantowej, w której najwięcej do powiedzenia mają sami naukowcy, a nie urzędnicy, jest standardem w cywilizowanym świecie. Dla nauki wolność jej uprawiania jest absolutnie kluczowa. Odniósł się także szerzej do sytuacji nauki w naszym kraju. – Obserwujemy drastyczne spadki w wydatkach na badania w stosunku do potrzeb rozwojowych kraju, od dziesięcioleci są one zresztą zdecydowanie za niskie (…). A mimo to z roku na rok rośnie specyficzna propaganda sukcesu, mamy na przykład wysyp wręczanych publicznie czeków na finansowanie nauki. Przychodzi tu na myśl powiedzenie przypisywane Alexisowi de Tocqueville, że koniec demokracji nastąpi, gdy politycy zorientują się, że mogą przekupywać społeczeństwo jego własnymi pieniędzmi – dodawał dyrektor.

Mały przełom

Nagroda NCN została wręczona po raz 11. Wśród 30 osób uhonorowanych nią od 2013 do 2022 roku mieliśmy 25 laureatów i tylko pięć laureatek. – Wyróżnienie miało dotąd bardzo męski charakter. W tym roku mamy przełom, choć jest to na razie przełom przez małe „p” – komentuje prof. Robert Hasterok. W tej edycji na scenie po raz pierwszy stanęły dwie badaczki i jeden badacz.

W trakcie uroczystości przewodniczący Rady NCN wyjaśnił, że od przyszłego roku będą obowiązywały nowe zasady przyznawania wyróżnienia, służące realizacji polityki równościowej w środowisku naukowym. Największa modyfikacja będzie dotyczyła kryterium wieku kandydatów, których można zgłaszać do nagrody NCN. Do tej pory liczył się wiek metrykalny (do 40. roku życia), teraz będzie obowiązywał wiek akademicki (do 12 lat od roku uzyskania stopnia doktora). Uwzględnione zostaną przerwy w karierze kandydatek i kandydatów. Zwiększy się też pula osób uprawnionych do zgłaszania potencjalnych laureatów. Zmiany w regulaminie zostały przyjęte przez Radę NCN w połowie listopada 2022 roku, ministerstwo zaakceptowało je ponad 9 miesięcy później, pod koniec sierpnia tego roku, dlatego będą obowiązywały od kolejnej edycji.

Widoczne osiągnięcia

– Zdobycie tej nagrody daje mi poczucie, że moje badania i osiągnięcia są rzeczywiście widoczne i doceniane przez środowisko naukowe w Polsce – mówi prof. Katharina Boguslawski.

Katharina Boguslawski, fot. Andrzej Romański Prof. Boguslawski jest chemiczką kwantową, w swoich badaniach łączy chemię, fizykę, matematykę i informatykę stosowaną. Skupia się na rozwoju nowatorskich metod obliczeniowych pozwalających na modelowanie właściwości cząsteczek chemicznych o dużych rozmiarach, bez konieczności robienia badań eksperymentalnych.

Nagrodę NCN otrzymała za dwa osiągnięcia: konstrukcję wiarygodnego i prostego w użyciu kwantowo-mechanicznego modelu związków chemicznych zawierających atomy aktynowców oraz opracowanie i rozwój innowacyjnych metod badania struktur elektronowych i śledzenia reakcji chemicznych aktynowców w oparciu o teorię informacji kwantowej.

Pytana o wyzwania naukowe, z którymi mierzyła się w ostatnich miesiącach opowiada, że „osiągnęła etap, w którym wszystkie wysiłki jej grupy badawczej i współpracowników przyniosły owoce”. – Zbudowaliśmy od podstaw nową platformę oprogramowania, obejmującą wszystkie nasze modele teoretyczne i narzędzia, począwszy od 2015 roku. Osiągnęliśmy punkt, w którym możemy wreszcie zająć się większymi problemami z bardziej wydajnymi modelami i implementacjami. Wstępne wyniki są obiecujące – wyjaśnia.

Prof. Boguslawski jest laureatką Medalu Diraca. Realizuje grant StG ERC 2022 i SONATA BIS NCN. – NCN jest agencją, która zainwestowała w moją karierę naukową i umożliwiła mi rozwój zawodowy. Bez NCN nie byłabym tu, gdzie jestem dzisiaj – mówi.

Badaczka wróciła do Polski w 2015 roku, po 26 latach spędzonych zagranicą. Studia doktoranckie ukończyła na Politechnice Federalnej w Zurichu. Staż podoktorski odbyła na Politechnice Federalnej w Zurichu oraz McMaster University w Kanadzie. Obecnie pracuje na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jest także członkinią Akademii Młodych Uczonych PAN.

Włącza się w inicjatywy służące wyrównywaniu szans kobiet i mężczyzn w nauce. Bierze udział m.in. w akcji AMU PAN pn. „Zostań badaczką”, której celem jest zachęcenie studentek i uczennic do pracy naukowej.

Laureatka Nagrody NCN 2023 w grupie nauk ścisłych i technicznych – film

Nagroda środowiska

Dr Karolina Ćwiek-Rogalska zajmuje się naukowo studiami nad pamięcią i studiami nad rzeczami oraz kulturą „Ziem Odzyskanych”. Przygląda się temu, jak proces ponownego zasiedlania terenów dawniej zamieszkiwanych przez społeczności niemieckie i niemieckojęzyczne wyglądał w powojennej Polsce i Czechosłowacji. Pracuje w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Karolina Ćwiek-Rogalska, fot. Leszek Zych, Polityka Nagrodę NCN otrzymała za wyznaczenie nowej kategorii kultur osadniczych (resettlement cultures) w badaniach nad kulturami obszarów post-przesiedleniowych.

– Analizuję, czy i w jaki sposób na wybranych terenach powstawały nowe społeczności, które nazywam kulturami osadniczymi. Sprawdzam, jak nowi mieszkańcy postępowali z rzeczami, które zostały po poprzednikach – mówi laureatka. Odpowiedzi szuka w archiwach, prowadzi obserwacje uczestniczące i zbiera wywiady. – Materialne pozostałości niemieckich kultur w Europie Środkowej traktuję jak duchy. Zmuszają one do interakcji z widmową obecnością poprzedników. Pomaga mi to zrozumieć motywacje i postępowanie nowych osadników – opowiada.

Naukowczyni jest laureatką grantu StG ERC w 2021 roku. Realizuje także projekt OPUS NCN.

Jak mówi, jej badania są o „splątaniu czasu”, czyli o tym, w jaki sposób przeszłość oddziałuje na teraźniejszość i przyszłość. W projekcie ERC i zaproponowała metodologię opartą na widmontologii, wywodzącej się z myśli Jacquesa Derridy. – Francuski filozof pokazuje, że jesteśmy właściwie skazani na dziedziczenie, to znaczy zawsze przychodzimy po kimś, czy chcemy czy nie chcemy, jesteśmy po prostu po kimś i to dziedziczenie stanowi o tym, jak będzie wyglądała nasza przyszłość – opowiada.

Badania nad kulturami osadniczymi prowadzone przez naukowczynię stanowią część globalnej debaty w studiach nad pamięcią i przesiedleniami. Laureatka była na stażach m.in. na Uniwersytecie w Cambridge, UCLA w Los Angeles i na Uniwersytecie Karola w Pradze.

Jest stypendystką Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, dawnego MNiSW, Fundacji Fulbrighta i Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. W ubiegłym roku otrzymała Nagrodę Naukową Tygodnika Polityka.

Podkreśla, że Nagroda NCN jest dla niej bardzo cenna. – Przede wszystkim dlatego, że to nagroda wychodząca ze środowiska, do której nie można się samemu zgłosić. Żebym się tu znalazła, ktoś musiał moją kandydaturę najpierw zaproponować – mówi naukowczyni.

Laureatka Nagrody NCN 2023 w grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce – film

Potencjał terapeutyczny

Prof. Łukasz Opaliński z Uniwersytetu Wrocławskiego jest biotechnologiem i biologiem molekularnym. Wraz z interdyscyplinarnym zespołem bada, w jaki sposób komórki zdrowe i nowotworowe przekazują sygnały i transportują makrocząsteczki, a uzyskaną wiedzę wykorzystuje do projektowania białek o potencjale terapeutycznym.

Łukasz Opaliński, fot. Dominika Hull-Bruska Tytuł osiągnięcia naukowego, za które otrzymał Nagrodę NCN, to multiwalentne oddziaływania pomiędzy receptorami fibroblastycznych czynników wzrostu a naturalnymi i zaprojektowanymi ligandami do zastosowań w badaniach naukowych i medycynie.

– W swoich badaniach staramy się zrozumieć, w jaki sposób nasze komórki wykorzystują receptory fibroblastycznych czynników wzrostu (Fibroblast Growth Factor Receptors, FGFR), jedne z ważniejszych receptorów powierzchni komórki, do komunikacji w zdrowiu i chorobie. Badamy w jaki sposób FGFR ulegają aktywacji oraz określamy znaczenie ułożenia przestrzennego FGFR na powierzchni komórki dla ich działania i endocytozy. Wykorzystujemy uzyskaną wiedzę do projektowania i wytwarzania białek rozpoznających FGFR, posiadających ściśle określone cechy, które mogą służyć jako wysoce wydajne nośniki leków w celowanych terapiach przeciwnowotworowych – opowiada naukowiec.

Naukowiec przekonuje, że biologia molekularna daje młodym naukowcom szerokie możliwości rozwoju. – Młodzi badacze mają możliwość wykorzystać wiedzę uzyskaną w ramach badań podstawowych i przełożyć ją na konkretne zastosowania i produkty, które mogą zmieniać ludzkie życie i poprawiać otaczające nas środowisko – mówi. Świetnymi przykładami są tutaj terapie genowe leczące do tej pory nieuleczalne choroby, celowane terapie przeciwnowotworowe o wysokiej skuteczności i niskich efektach ubocznych, mikroorganizmy degradujące plastik czy też niezwykle szybko opracowane, wysoko skuteczne szczepionki przeciw SARS-CoV-2.

Prof. Łukasz Opaliński doktorat uzyskał na Uniwersytecie w Groningen, staż podoktorski odbył na Uniwersytecie we Fryburgu. Kierował lub kieruje trzema grantami NCN i grantem First TEAM FNP. Jest laureatem programów Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej. Otrzymał nagrodę Prezesa Rady Ministrów za znaczące osiągnięcia naukowe i stypendium MNiSW dla wybitnych młodych naukowców.

Laureat Nagrody NCN 2023 w grupie nauk o życiu – film

Laureaci Nagrody NCN 2023: Katharina Boguslawski, Łukasz Opaliński, Karolina Ćwiek-Rogalska, fot. Michał Łepecki

Galeria zdjęć

Reportaż z uroczystości wręczenia Nagrody NCN 2023

Zespół naukowców z Polski zrealizuje w ramach programu Weave międzynarodowe badania nad substancjami wykazującymi luminescencję, we współpracy z partnerami ze Słowenii. Budżet polskiej części projektu to ponad 1,5 mln zł.

Zespół pod kierownictwem dr inż. Karoliny Elżbieciak-Piecki z Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego Polskiej Akademii Nauk otrzymał grant na projekt pod nazwą „Nowe materiały na bazie ligniny z biomasy o zwiększonej aktywności luminescencyjnej”. Przedmiotem badań będą luminofory, czyli substancje chemiczne  wykazujące luminescencję. Luminofory są obecne w wielu dziedzinach życia – znajdziemy je m.in. w systemach oświetleniowych, przetwornikach obrazu, farbach świecących a nawet w sprzęcie rentgenowskim. Ich zastosowanie jest energooszczędne i przyjazne dla środowiska, dlatego naukowcy od lat pracują nad nowymi sposobami ich wykorzystania i produkcji. Celem prac zespołu dr inż. Elżbieciak-Piecki jest opracowanie metody wytwarzania luminescencyjnych kropek węglowych o wysokiej intensywności emisji z ligniny, która umożliwi tworzenie wydajnych i tanich luminoforów o regulowanych właściwościach emisyjnych. Badania zostaną zrealizowane we współpracy z zespołem słoweńskim pod kierownictwem dr. Jeleny Papan Djaniš z Instytutu Jožefa Stefana w Ljubljanie.

Projekt został zakwalifikowany do finansowania po przeprowadzeniu oceny merytorycznej przez słoweńską agencję Slovenian Research Agency (ARIS) jako agencję wiodącą w programie Weave. Narodowe Centrum Nauki jako partner w programie Weave zaakceptowało wyniki tej oceny i przyznało finansowanie polskiemu zespołowi badawczemu.

Listy rankingowe

Weave-UNISONO

Konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich.

Wyłanianie laureatów opiera się na procedurze agencji wiodącej – Lead Agenccy Procedure (LAP), w myśl której tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku, pozostali partnerzy akceptują wyniki tej oceny.

W ramach programu Weave partnerskie zespoły badawcze składają wnioski o finansowanie równolegle do agencji wiodącej oraz do właściwych dla siebie instytucji uczestniczących w programie. Wspólny projekt musi zawierać spójne plany badań, wyraźnie ukazujące wartość dodaną współpracy międzynarodowej.

Konkurs Weave-UNISONO jest otwarty w trybie ciągłym. Zachęcamy zespoły pragnące podjąć współpracę z partnerami z Austrii, Czech, Słowenii, Szwajcarii, Niemiec, Luksemburga oraz Belgii-Flandrii do zapoznania się z treścią ogłoszenia konkursowego i składania wniosków.

Na platformie Navoica uruchomione zostały otwarte kursy online (typu MOOC) poświęcone zarządzaniu danymi badawczymi, utworzone na zlecenie Narodowego Centrum Nauki. Są one skierowane do naukowców, którzy na co dzień pracują z danymi badawczymi, a także do data stewardów wspierających badaczy w ich pracy. Zachęcamy do zapoznania się z ofertą edukacyjną serwisu.

Kursy zostały przygotowane w ramach uczestnictwa Polski w European Open Science Cloud (EOSC). EOSC to inicjatywa, której celem jest stworzenie wirtualnego środowiska służącego m.in. do przechowywania, udostępniania i przetwarzania danych badawczych. W ramach EOSC tworzone są połączenia między istniejącymi i rozwijanymi infrastrukturami, usługami, narzędziami i zasobami naukowymi z różnych dziedzin, które razem będą tworzyć sieć danych i serwisów opartych na zasadach FAIR.

Dwa kursy są przeznaczone dla naukowców, którzy na co dzień pracują z danymi badawczymi. Kursy mają na celu przekazanie uczestnikom wszechstronnej wiedzy na temat zarządzania danymi oraz wykształcenie umiejętności i kompetencji pozwalających na wykorzystanie tej wiedzy w praktyce, w postaci sprawnego zarządzania danymi podczas realizacji projektów badawczych. Kursy dostępne są na poziomie podstawowym i średniozaawansowanym). 

Data stewardzi, czyli osoby wspierające naukowców w zarządzaniu danymi badawczymi także znajdą na platformie dwa kursy dla siebie. Ich uczestnicy poznają najważniejsze zadania data stewardów, umiejętności niezbędne do ich realizacji  oraz sposoby na usprawnienie zarządzania danymi w projektach i instytucjach naukowych. Kursy dla data stewardów dostępne są również na poziomie podstawowym i średnio zaawansowanym.

Uczestnictwo w kursach jest bezpłatne i kończy się otrzymaniem zaświadczenia.

Kursy zostały opracowane w ramach zadania realizowanego przez Narodowe Centrum Nauki na podstawie zlecenia Ministra Edukacji i Nauki dotyczącego krajowej koordynacji partnerstwa European Open Science Cloud w latach 2022-2023. Za ich opracowanie merytoryczne odpowiadają eksperci z Platformy Otwartej Nauki działającej w Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego.

Kursy typu MOOC (ang. Massive Open Online Courses) to kursy online otwarte dla nieograniczonej liczby uczestników, które są dostępne na stronach lub platformach internetowych. Kursy MOOC wykorzystują różnorodne formy materiałów edukacyjnych, w tym bazujące na podejściu interaktywnym.

Dwa komponenty badawcze dr Olgi Lenczewskiej oraz dr inż. Mariusza Kornatowskiego zostaną sfinansowane dzięki współpracy Narodowego Centrum Nauki z Narodową Agencją Wymiany Akademickiej w ramach programu Polskie Powroty NAWA.

Dr Olga Lenczewska przeprowadzi badania na temat pedagogicznych reform i sprzeciwu wobec upłciowionej koncepcji postępu ludzkości w Polsce i Niemczech okresu Oświecenia na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Na realizację komponentu badaczka otrzyma niemal 49 tys. zł. Dr inż. Przemysław Kornatowski w badaniach prowadzonych na Politechnice Warszawskiej zajmie się bezpiecznymi i cichymi dronami, które będą stosowane w przestrzeniach miejskich. Naukowiec otrzyma finansowanie w wysokości 200 tys. zł.

Listy rankingowe

Program „Polskie Powroty NAWA 2022” został ogłoszony przez NAWA 10 maja 2022 r. Daje on wyróżniającym się polskim naukowcom, którzy pracują za granicą, możliwość powrotu do kraju i prowadzenia badań w polskich jednostkach naukowych.

We wnioskach składanych do NAWA badacze mogli zaplanować komponent badawczy obejmujący badania podstawowe, który jest finansowany przez Narodowe Centrum Nauki.

Przed rozpoczęciem realizacji projektów naukowcy, którzy zaplanowali w ramach swoich projektów komponent badawczy, są zobligowani do złożenia wniosków o finansowanie tych badań w ramach naboru NCN. Wnioski podlegają w NCN wyłącznie ocenie formalnej.

Nabór wniosków o finansowanie komponentów badawczych w NCN jest prowadzony w sposób ciągły w okresie od wydania przez NAWA decyzji o przyznaniu finansowania w programie „Polskie Powroty NAWA 2022” do złożenia ostatniego wniosku zawierającego komponent badawczy zakwalifikowany przez NAWA do finansowania.

Rada NCN przeznaczyła na realizację komponentów badawczych w ramach programu „Polskie Powroty NAWA 2022” 3 mln zł. Lista rankingowa nr 5 jest ostatnią listą komponentów badawczych zakwalifikowanych do finansowania w konkursie.

– Science Europe pragnie sprzeciwić się wszelkiemu upolitycznieniu finansowania badań naukowych i wyraża swoje niezachwiane poparcie dla polskiego Narodowego Centrum Nauki – pisze w oświadczeniu stowarzyszenie zrzeszające 41 instytucji naukowych i finansujących naukę z 30 krajów europejskich.

Stanowisko Science Europe ma związek z zapowiedziami MEiN dotyczącymi zmian w funkcjonowaniu NCN, które miałyby nastąpić jesienią.

– W okresie poprzedzającym wybory parlamentarne w Polsce, które odbędą się 15 października, Science Europe pragnie sprzeciwić się wszelkiemu upolitycznieniu finansowania badań naukowych i wyraża swoje niezachwiane poparcie dla polskiego Narodowego Centrum Nauki. Jako ceniony członek Science Europe, NCN zajmuje kluczową pozycję zarówno w polskim, jak i europejskim ekosystemie badań i innowacji. Odgrywa fundamentalną rolę w finansowaniu wysokiej jakości badań podstawowych w Polsce, obejmujących wszystkie etapy kariery, i odgrywa kluczową rolę w promowaniu doskonałości – czytamy w oświadczeniu.

Science Europe wpływa na rozwój europejskiego systemu badań i innowacji. Członkami stowarzyszenia są instytucje finansowane głównie ze środków publicznych, odgrywające kluczową rolę w krajowych systemach badawczych i cieszące się niezależnością od władz politycznych. Instytucje członkowskie przeznaczają na badania łącznie około 22,4 mld euro rocznie.

– Ponadto Science Europe zdecydowanie sprzeciwia się wszelkim działaniom, które upolityczniają finansowanie badań lub naruszają wolność i autonomię badań, które są wspólnymi wartościami w stowarzyszeniu, a także w całym europejskim krajobrazie badań i innowacji – podkreślono w stanowisku.

Oświadczenie stowarzyszenia ukazało się 6 października. Pełna treść komunikatu znajduje na stronie Science Europe.

Współpraca międzynarodowa jest bardzo ważna dla polskiej nauki i od początku stanowi istotny element działalności NCN. Centrum jest zaufanym partnerem wielu zagranicznych instytucji wspierających naukę. Aktywnym członkiem Science Europe agencja jest od 2012. W ramach tej organizacji wspólnie z wieloma europejskimi instytucjami grantowymi wprowadziliśmy program Weave oparty na procedurze agencji wiodącej (Lead Agency Procedure, LAP). Pracownicy NCN uczestniczą w pracach grup roboczych do spraw otwartej nauki, współpracy międzynarodowej i europejskiej przestrzeni badawczej (ERA), Horyzontu Europa, kultury badawczej (research culture), zielonej i cyfrowej transformacji oraz komunikacji.

Informujemy o udostępnieniu w systemie OSF, w ramach rozbudowy modułu aneksowego, nowej funkcjonalności dla projektów realizowanych od 33 edycji konkursowej.

Funkcjonalność umożliwia przygotowanie i pobranie wzoru aneksu dotyczącego zmiany kierownika projektu badawczego dla konkursów OPUS, OPUS LAP, PRELUDIUM, SONATA, SONATA BIS, SONATINA i MAESTRO. W przypadku konieczności wprowadzania zmian w pozostałych konkursach lub zmian innego typu prosimy o kontakt z opiekunem projektu w NCN.

Wskazówki dotyczące przygotowania aneksu dotyczącego zmiany kierownika projektu w systemie OSF zamieszczamy w instrukcji.

W środę 11 października poznamy laureatów Nagrody NCN 2023. To najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla młodych naukowców pracujących w Polsce zostanie wręczone po raz jedenasty. Uroczystość będzie transmitowana online.

Nagrodę NCN mogą otrzymać badaczki i badacze, którzy nie przekroczyli 40. roku życia i mają znaczące osiągnięcia naukowe w zakresie badań podstawowych, udokumentowane publikacjami afiliowanymi w polskich jednostkach naukowych. Wyróżnienie jest przyznawane w trzech obszarach nauk: humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), ścisłych i technicznych (ST) oraz o życiu (NZ). Podstawowym kryterium, jakim kieruje się kapituła oceniająca osiągnięcia kandydatów, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność.

Nagroda NCN po raz pierwszy została przyznana w 2013 roku. Do tej pory odebrało ją 30 laureatek i laureatów.

W tym roku kapituła nagrody wybiera laureatów spośród 44 kandydatek i kandydatów zgłoszonych do wyróżnienia. Nazwiska laureatów zostaną ogłoszone w trakcie uroczystości, która odbędzie się 11 października w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie.

Wydarzenie rozpocznie się o 18.30 i będzie transmitowane online na naszym kanale na portalu YouTube i relacjonowane na żywo w serwisie X/Twitter.

W programie m.in. wystąpienia p.o. dyrektora i przewodniczącego Rady NCN, prezentacja sylwetek laureatów oraz wystąpienia nagrodzonych.

Patronat nad wydarzeniem objęły Nauka w Polsce PAP i Forum Akademickie.

W listopadzie i grudniu laureaci nagrody wygłoszą wykłady online w cyklu „Nauka w Centrum” organizowanym wspólnie przez NCN i Fundację Centrum Kopernika.

---

Patronat medialny

Cztery dodatkowe projekty zostaną sfinansowane w ramach programu POLONEZ BIS skierowanego do naukowców przyjeżdzających z zagranicy. Finansowanie otrzymał jeden projekt złożony w pierwszej edycji oraz trzy projekty z trzeciej edycji konkursu. Laureaci otrzymają finansowanie o łącznej wartości niemal 4,2 mln zł. 

Dr Tom Whyman, który został laureatem POLONEZ BIS 1 podczas pobytu na Uniwersytecie Jagiellońskim zgłębi koncepcję „natalności” człowieka w filozofii Hannah Arendt w kontekście zapobiegania katastrofie klimatycznej i wychowywania kolejnych pokoleń w duchu walki ze zmianami klimatycznymi. Wśród laureatów POLONEZ BIS 3 jest dr Cillian Ó Fathaigh, który podczas stażu na Uniwersytecie Jagiellońskim zbada rolę cyfrowej przestrzeni publicznej w wyrażaniu i uznawaniu niesprawiedliwości. Dr Leila Elyasi będzie pracować w Instytucie Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN nad potencjałem regeneracyjnym komórek macierzystych z zębów mlecznych w leczeniu choroby Alzheimera, Dr Disha Disha dołączy natomiast do zespołu Instytutu Chemii Fizycznej PAN i zajmie się opracowaniem heterostruktur z kropek węglowych otrzymanych z bioodpadów i szkieletów metaloorganicznych do zbudowania platformy do drukowanych biosensorów.

Zobacz dodatkową listę POLONEZ BIS 1 oraz POLONEZ BIS 3

Finansowanie przyznano projektom znajdującym się na liście rezerwowej, w związku z rezygnacją z realizacji projektów przez jednego laureata konkursu POLONEZ BIS 1 oraz trzech laureatów konkursu POLONEZ BIS 3. Listy rezerwowe zostały zatwierdzone przez zespoły ekspertów i zawierają wnioski, które pierwotnie nie zmieściły się w kwocie środków finansowych przeznaczonych przez Radę NCN na realizację projektów w ramach danej grupy dyscyplin. NCN wydało projektom znajdującym się na listach rezerwowych decyzje o odmowie przyznania środków finansowych z zastrzeżeniem, że wniosek znajduje się na liście rezerwowej i może uzyskać finansowanie w przypadku rezygnacji innego projektu.

---

– Podobnie jak wtedy, tak i dziś jestem gotowy do objęcia stanowiska dyrektora – mówi prof. Krzysztof Jóźwiak z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, który od lutego czeka na powołanie na stanowisko dyrektora NCN. Wywiad ukazał się 2 października w „Forum Akademickim”.

prof. Krzysztof Jóźwiak Uchwałę w sprawie przedstawienia Ministrowi Edukacji i Nauki kandydatury prof. Krzysztofa Jóźwiaka na stanowisko dyrektora Rada NCN podjęła ponad siedem miesięcy temu. Od tego czasu profesor czeka na powołanie go przez ministra.

– Nawet nie wiem, jakie są przyczyny opóźnienia mojej nominacji, nikt tego mi nie zakomunikował – mówi naukowiec. – Byliśmy przygotowani na to, że nastąpi to zgodnie z terminarzem kadencji, czyli na początku marca. Muszę dodać, że ani wtedy, ani później nie było żadnych prób kontaktu ze mną ze strony Ministerstwa Edukacji i Nauki. Nie rozumiem zwłoki związanej z moją nominacją – dodaje.

Prowadzący rozmowę Mariusz Karwowski pyta także o opinię dotyczącą działania naszej agencji. – Uważam NCN za jeden z największych sukcesów w instytucjonalnej nauce w Polsce – odpowiada naukowiec. – Udało się przez tych kilkanaście lat wypracować nie tylko uznanie, ale i międzynarodową rozpoznawalność. Dla wielu osób za granicą NCN to argument, że w polskich ośrodkach wykonuje się badania na wysokim poziomie, że można na nie uzyskać finansowanie w transparentnych i otwartych konkursach, a w związku z tym warto rozważyć przyjazd tutaj i kontynuowanie swojej kariery naukowej. Pokusiłbym się nawet o stwierdzenie, że oferta NCN ma potencjał do odwrócenia kierunku drenażu mózgów. Oczywiście, nie jest to na razie zjawisko na dużą skalę, nie doprowadzi od razu do jakościowej zmiany, tym niemniej większość z naukowców widzi takie efekty w swoich jednostkach. Ja widzę je choćby na mojej uczelni. Dzięki perspektywie, jaką stwarza NCN, mamy napływ „świeżej krwi”, przy czym oczekiwanie przyjezdnych jest takie, żeby system funkcjonował w takim paradygmacie jak obecnie – mówi.

Pełna treść rozmowy w internetowym wydaniu „Forum Akademickiego”.