W dniach 24 i 25 lutego br. dyrektor Narodowego Centrum Nauki prof. Andrzej Jajszczyk wziął udział w Sixth High-level Workshop on the European Research Area (ERA). Warsztaty zorganizowane przez Science Europe odbyły się w Bath w Anglii. Ich uczestnikami były osoby kierujące europejskimi agencjami grantowymi oraz szefowie europejskich instytucji i stowarzyszeń badawczych, a także zaproszeni goście, w tym ministrowie bądź wysocy rangą przedstawiciele rządów europejskich odpowiedzialni za naukę oraz przedstawiciele Komisji Europejskiej. Polską stronę rządową reprezentował wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Jacek Guliński. Gośćmi warsztatów byli także: prezes Europejskiej Rady ds. Badań (European Research Council) prof. Jean-Pierre Bourguignon, redaktor naczelny czasopisma Nature dr Philip Campbell i prezes European University Association prof. Helena Nazaré. Referaty i dyskusje w czasie warsztatów dotyczyły trzech obszarów tematycznych: roli narodowych organizacji badawczych i grantowych w europejskiej przestrzeni badawczej, roli i pomiarów skutków badań naukowych (research impact) oraz powtarzalności wyników badań naukowych. W pierwszej z sesji prof. Andrzej Jajszczyk wygłosił referat pt. „National Science Centre (NCN) in ERA”, w którym przedstawił strukturę polskiego systemu finansowania badań naukowych, a także działania NCN zmierzające do szerszego włączenia naszego kraju w międzynarodową współpracę naukową.

Przemówienie prezesa ERC prof. Jean-Pierre'a Bourguignona

Informujemy, że 25.02.2014 r. z powodu awarii serwera kontakt e-mailowy z pracownikami Centrum może być utrudniony. Przepraszamy za powstałe niedogodności.

Dokument umieszczony poniżej prezentuje wyniki badań empirycznych przeprowadzonych na zlecenie Narodowego Centrum Nauki wśród przedstawicieli jednostek organizacyjnych odpowiedzialnych w jednostkach naukowych za obsługę projektów badawczych finansowanych przez NCN. Na badanie składały się między innymi indywidualne wywiady pogłębione oraz wspomagane komputerowo wywiady telefoniczne wśród przedstawicieli działów nauki beneficjentów konkursów NCN, którzy są w stałym kontakcie z biurem Centrum. Były to pierwsze tego typu i zrealizowane na taką skalę badania zlecone przez Narodowe Centrum Nauki.

Badanie zostało przeprowadzone między październikiem 2013 r. a lutym br. przez firmę badawczą Instytut Badawczy ProPublicum Sp. z o.o. Prezentacja przedstawia podstawowe cele badawcze, wyniki, wnioski oraz rekomendacje.

Wyniki badania przyniosły szereg interesujących, z punktu widzenia NCN informacji. Stanowią one niewątpliwie istotne źródło wiedzy na temat postrzegania Centrum przez przedstawicieli instytucji, będących „klientami”, a jednocześnie odbiorcami i współpracownikami NCN w zakresie finansowania i administrowania badań naukowych. W tym miejscu chcielibyśmy podziękować wszystkim uczestnikom badania za poświęcony czas i zaangażowanie w ważne dla nas, ale miejmy nadzieję także dla nich, przedsięwzięcie badawcze.

Wyniki badania – prezentacja

Komentarz NCN do prezentacji

Poniżej zamieszczamy komentarze Narodowego Centrum Nauki odnoszące się do niektórych, wybranych zaleceń wykonawcy badania oraz do wskazanych w prezentacji utrudnień we współpracy z NCN. Oczywiście, wszystkie rekomendacje firmy badawczej będą szczegółowo analizowane, jednak do niektórych z nich już teraz można przedstawić wyjaśnienia.

• Niestabilnie działający OSF – jeden z krytyczniej ocenianych przez badanych elementów

W kontekście dyskusji nad efektywnością i sprawnością funkcjonowania systemu Obsługi Strumieni Finansowania (OSF) należy uwzględnić fakt, że Narodowe Centrum Nauki jedynie korzysta z systemu OSF, którego operatorem na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie. System OSF wykorzystuje serwery OPI i w gestii tego ośrodka leży obsługa techniczna systemu. NCN współpracuje z operatorem systemu w celu jego dostosowywania do potrzeb obsługi konkursów.

• Należy dokonać rzetelnej weryfikacji wniosku o finansowanie pod kątem logicznym i technicznym (wersja elektroniczna), z włączeniem w ten proces najbardziej krytycznych recenzentów (przedstawicieli środowiska naukowego, ale nie tylko) i opracować na tej podstawie wersję udoskonaloną, wolną od zgłaszanych wad (rekomendacja 4, slajd 42)

Odpowiedź na ten postulat przynosi między innymi lektura artykułu „Wniosek o finansowanie badań okiem koordynatorki dyscyplin" dr Doroty Kiebzak-Mandery (Koordynatora Dyscyplin w NCN), który opublikowano w najnowszym numerze Forum Akademickiego (01/2014).

• Wobec dużego stopnia kontrowersji wokół oceny wniosków przez zagranicznych recenzentów wskazane jest opublikowanie statystyk na temat liczby wniosków kierowanych do oceny zagranicznych recenzentów (rekomendacja 6, slajd 43)

Tego rodzaju zestawienia statystyczne dotyczące udziału recenzentów zagranicznych wśród naszych ekspertów były już prezentowane m.in. w sprawozdaniu z działalności NCN za 2012 r., które jest dostępne na stronie Biuletynu Informacji Publicznej (str. 58-59).

Dla celów wewnętrznych Centrum takie analizy prowadzone są na bieżąco. W związku ze zgłaszaną między innymi ze strony wnioskodawców oraz pracowników obsługujących projekty badawcze potrzebą dostępu do tego typu informacji, NCN planuje w najbliższym czasie opublikować szczegółowe dane na temat recenzentów zagranicznych, którzy brali udział w drugim etapie oceny konkursów rozstrzygniętych w 2013 r.

• Należy zwiększyć dostępność pracowników NCN, przy czym badanie nie wskazuje jednoznacznie ani na skalę problemu „niewielkiej dostępności”, ani też nie wyjaśnia jego przyczyn (rekomendacja 9, slajd 44)

Jako komentarz do rekomendacji warto w tym miejscu przedstawić informację na temat liczby wniosków przypadających na jednego pracownika NCN w porównaniu do innych zagranicznych agencji finansujących badania naukowe, która została opublikowana w artykule „NCN – pierwsze doświadczenia” w Forum Akademickim (11/2011, str. 30). Dane te dotyczą pierwszego roku funkcjonowania NCN. W kolejnych latach średnio na jednego pracownika biura NCN przypadało: w 2012 r. ok. 120 wniosków, natomiast w 2013 r. ok. 112. Równocześnie NCN w 2013 r. nadzorował realizację ponad 10 tys. projektów, co daje niemal 100 projektów przypadających na pojedynczego pracownika.

• Wskazane jest skrócenie czasu oceny wniosków (także raportów) (rekomendacja 10, slajd 45)

Narodowe Centrum Nauki sukcesywnie udoskonala także pod względem czasowym procedurę oceniania wniosków. W 2012 r. średnia liczba dni od zakończenia naboru do opublikowania list rankingowych dla wszystkich edycji konkursów NCN wyniosła 127 dni, natomiast w 2013 – 130 dni. W 2013 r. czas oceny projektów żadnego z konkursów nie trwał dłużej niż pięć miesięcy, przy czym dla niektórych konkursów projekty zostały ocenione w czasie krótszym niż cztery miesiące (konkursy ETIUDA 1, FUGA 2, HARMONIA 4 oraz MAESTRO 4).

Narodowe Centrum Nauki umieszcza również w systemie OSF informacje o wynikach pierwszego i drugiego etapu oceny wniosków, zaś czas pomiędzy opublikowaniem rozstrzygnięć danego rodzaju konkursów a kolejnym naborem tego rodzaju konkursów wynosi co najmniej miesiąc.

Warto w tym miejscu przywołać dotyczący tej sprawy komentarz Dyrektora NCN, prof. Andrzeja Jajszczyka zawarty w artykule „Dziesięć mitów na temat NCN", który ukazał się w najnowszym numerze „Forum Akademickiego” (01/2014).

Mit 5. Proces oceny wniosków jest zbyt długi. Cykl przetwarzania wniosków grantowych w NCN, od chwili zamknięcia naboru zgłoszeń do ogłoszenia końcowych wyników, wynosi pięć miesięcy. Czas ten wynika z konieczności przeprowadzenia dwóch etapów oceny środowiskowej, w  tym pozyskania recenzji zewnętrznych, również zagranicznych. Ten krótki okres stanowi znaczne obciążenie zaangażowanych w ocenę ekspertów, a  także etatowych pracowników NCN. Nie pozwala także prak-tycznie na interakcje między wnioskodawcami a  pracownikami agencji na etapie składania wniosków i ich oceny formalnej. Chodzi między innymi o to, by po ogłoszeniu wyników zostało jeszcze nieco czasu przed zamknięciem zgłoszeń na kolejne konkursy. Warto tu przypomnieć, że amerykańska agencja NSF chwali się na swojej stronie internetowej, że aż 70% wniosków udaje się im załatwić w czasie nie dłuższym niż sześć miesięcy. Tym, którzy tęsknią do możliwości wielokrotnego wprowadzania poprawek w już zgłoszonych wnioskach, można przypomnieć, że przed powstaniem NCN były trzy rodzaje standardowych konkursów (obecnie jest ich dziesięć), ogłaszanych co pół roku (obecnie konkursy NCN ogłasza się co kwartał).

Jednocześnie należy podkreślić, że obowiązujący obecnie czas oceny wniosków w NCN nie odbiega od standardów innych europejskich agencji tego typu. Europejska Rada ds. Badań Naukowych (European Research Council), na której wzorowane jest NCN, informuje na swoich stronach, że czas oceny wniosków wynosi około 5 miesięcy (dla Starting Grants oraz Consolidator Grants).[1]

W dziale Statystyki opublikowano szczegółowe zestawienia rankingowe podmiotów, którym Narodowe Centrum Nauki przyznało w 2013 r. finansowanie na realizację projektów badawczych, staży podoktorskich oraz stypendiów doktorskich.Rankingi obejmują zwycięzców czternastu konkursów ogłoszonych w czterech naborach w latach 2012-2013 i rozstrzygniętych w 2013 r.: ETIUDA 1, FUGA 2, HARMONIA 3, HARMONIA 4, MAESTRO 3, MAESTRO 4, OPUS 4, OPUS 5, PRELUDIUM 4, PRELUDIUM 5, SONATA 4, SONATA 5, SONATA BIS 2, SYMFONIA 1.

W dniu 19 lutego 2014 r. w Krakowie odbyła się uroczystość podpisania porozumienia o współpracy między Narodowym Centrum Nauki a Niemiecką Wspólnotą Badawczą (DFG). Celem porozumienia jest organizacja wspólnego konkursu na projekty badawcze w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych. Konkurs zostanie ogłoszony w drugiej połowie 2014 r. W uroczystości wzięła udział Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego prof. Lena Kolarska-Bobińska.

Niemiecka Wspólnota Badawcza (Deutsche Forschungsgemeinschaft, DFG) jest organizacją grantową, finansującą badania podstawowe we wszystkich dyscyplinach naukowych. Jest to stowarzyszenie, w którego skład wchodzą niemieckie uniwersytety badawcze, instytucje badawcze i stowarzyszenia naukowe. DFG działa jako podmiot prawa prywatnego, a finansowane jest głównie ze środków krajów związkowych oraz rządu federalnego.

Narodowe Centrum Nauki finansuje polskie zespoły realizujące międzynarodowe projekty badawcze wyłonione w ramach konkursu HARMONIA oraz w międzynarodowych programach wielostronnych typu ERA-NET. Wspólne przedsięwzięcie z DFG będzie natomiast pierwszym konkursem dwustronnym NCN. Wybór partnera współpracy w naturalny sposób podyktowany jest rosnącą liczbą wniosków o finansowanie polsko-niemieckich badań naukowych składanych w ramach konkursu HARMONIA oraz zbliżonym profilem działań Niemieckiej Wspólnoty Badawczej. 

Uroczystość podpisania porozumienia odbyła się 19 lutego 2014 r. o godzinie 12:30 w Sali Kolumnowej na Zamku Królewskim na Wawelu. Obecna na uroczystości Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego podkreślała rolę współpracy międzynarodowej pomiędzy jednostkami finansującymi rozwój nauki. – Kiedy mówię o integracji europejskiej, mam na myśli taką właśnie współpracę. Integracja europejska to wspaniała idea, składająca się z działań i aktywności na wielu polach, a w szczególności na polu nauki, która nie zna granic. Wierzę, że ten dokument pomoże nam zarówno w rozwijaniu współpracy dwustronnej, jak również w przygotowaniu projektów na skalę europejską.

Stronę niemiecką reprezentowali: prof. Peter Strohschneider, prezes DFG, dr Beate Konze-Thomas, dyrektor ds. koordynacji programów i infrastruktury badawczej, dr Manfred Niessen, dyrektor ds. humanistyki i nauk społecznych oraz dr Christian Schaich, dyrektor ds. współpracy międzynarodowej.

Narodowe Centrum Nauki reprezentowane było przez dyrektora prof. Andrzeja Jajszczyka, przewodniczącego Rady NCN prof. Michała Karońskiego oraz przedstawicieli Rady i Biura NCN. Wśród zebranych obecni byli także Konsul Generalny Niemiec dr Werner Köhler, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego prof. Wojciech Nowak oraz dyrektor Zamku na Wawelu prof. Jan Ostrowski.

W dniu 19 lutego br. w siedzibie Narodowego Centrum Nauki odbyło się posiedzenie plenarne Rady NCN z udziałem Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, poświęcone roli Centrum w finansowaniu badań podstawowych, a tym samym w stymulowaniu rozwoju polskiej nauki. Prof. Lena Kolarska-Bobińska podkreślała fakt, że dzięki wprowadzonemu przez NCN systemowi oceny wniosków przez ekspertów, decyzja o kierunku finansowania badań została przekazana środowisku naukowemu. Dzięki temu, to naukowcy mają realny wpływ na kształt nauki w Polsce.

Minister zwróciła uwagę, że Narodowe Centrum Nauki pomaga włączać polską naukę w obieg europejski, podejmując współpracę międzynarodową i zwiększając mobilność naukowców. Nie bez znaczenia jest również wkład Centrum w ułatwianie startu badaczom rozpoczynającym karierę naukową, do których skierowana jest znaczna część konkursów NCN.

Podczas posiedzenia Rady zaakcentowana została także rola NCN w finansowaniu badań ze środków europejskich oraz konieczność podejmowania inicjatyw mających na celu współdziałanie takich instytucji, jak Narodowe Centrum Nauki i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.

W dniach 12-13 lutego 2014 r. odbyło się kolejne posiedzenie Rady NCN, podczas którego prof. Michał Karoński, przewodniczący Rady NCN, wręczył prof. Jackowi Tejchmanowi-Konarzewskiemu nominację Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na członka Rady NCN. Prof. Tejchman-Konarzewski jest profesorem nauk technicznych, kierownikiem Katedry Podstaw Budownictwa i Inżynierii Materiałowej Politechniki Gdańskiej. Nowy członek Rady został powołany w miejsce prof. Tadeusza Burczyńskiego, który w wyniku objęcia funkcji dyrektora Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, złożył rezygnację z członkostwa w Radzie NCN.

Kluczowym punktem obrad było dokonanie podziału środków finansowych w ramach poszczególnych dyscyplin w konkursach OPUS 6, PRELUDIUM 6 i SONATA 6. Rada zwiększyła wysokość zaplanowanych środków na projekty zgłaszane w tych konkursach do łącznej kwoty 280 mln zł, w tym:

• na konkurs OPUS 6 przeznaczono 200 mln, z czego: dla nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce – 40 mln zł, dla nauk ścisłych i technicznych – 80 mln zł, dla nauk o życiu – 80 mln zł;

• na konkurs SONATA 6 przeznaczono 50 mln zł, z czego: dla nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce –10 mln zł, dla nauk ścisłych i technicznych – 20,5 mln zł oraz dla nauk o życiu – 19,5  mln zł;

• na konkurs PRELUDIUM 6 przeznaczono 30 mln zł, z czego: dla nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce – 6,6 mln zł, dla nauk ścisłych i technicznych –11,7 mln zł oraz dla nauk o życiu –11,7 mln zł

Dalsza część posiedzenia poświęcona została m.in. przedstawionej przez prof. A. Jajszczyka, dyrektora NCN, informacji kwartalnej dotyczącej działalności Centrum w okresie od 1 października do 31 grudnia 2013 r. Poinformowano, że w omawianym okresie dokonano m.in. oceny merytorycznej wniosków złożonych do konkursów ogłoszonych 15 marca 2013 r. Do finansowania zakwalifikowano ogółem 1078 projektów badawczych, co stanowi 23,6% wszystkich wniosków złożonych w tych konkursach.

Poza tym dokonano podsumowania prac Zespołów Ekspertów, powołanych do oceny wniosków w konkursach MAESTRO 5, HARMONIA 5, SONATA BIS 3, ogłoszonych w dniu 14 czerwca 2013 r. Nie negując wartości merytorycznej przedstawionych projektów zgłoszonych w konkursie MAESTRO, przyjęto ze zrozumieniem decyzję Zespołu Ekspertów Nauk Humanistycznych, Społecznychi o Sztuce dotyczącą niekierowania do finansowania żadnego z przedstawionych projektów oraz decyzję Zespołu Ekspertów Nauk o Życiu rekomendującą do finansowania jeden projekt badawczy. Podkreślono wyjątkowość konkursu MAESTRO, w którym finansowane są wyłącznie projekty realizujące pionierskie badania naukowe, ważne dla rozwoju nauki i wykraczające poza dotychczasowy stan wiedzy.

Omówiono również warunki oraz kryteria ocen wniosków w konkursach OPUS 7, SONATA 7, PRELUDIUM 7, planowanych do ogłoszenia w dniu 17 marca 2014 r., skupiając się m.in. na kwestii oceny dorobku oraz oświadczeń składanych przez kierowników projektów. Przeprowadzono także kierunkową dyskusję dotyczącą możliwości współpracy NCN z niemiecką agencją Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) oraz rosyjską Russian Fundation for Basic Research w zakresie finansowania międzynarodowych projektów badawczych.

W kolejnej części posiedzenia Rada dokonała aktualizacji „Regulaminu przyznawania Nagrody NCN” pod względem kryteriów i trybu wyboru kandydatów do Nagrody. Przypomniano, że w pierwszej edycji kandydatów do Nagrody zgłaszali byli członkowie Rady, dotychczasowi Przewodniczący Zespołów Ekspertów NCN oraz wybitni naukowcy wskazani przez Dyrektora i Radę NCN. Zaproponowano poszerzenie powyższej grupy osób o członków Zespołów Ekspertów dokonujących oceny wniosków w konkursach MAESTRO oraz o laureatów zeszłorocznej edycji Nagrody.

Na zakończenie obrad, członkowie Rady pozytywnie zaopiniowali stanowiska Zespołów Ekspertów w sprawie oceny raportów rocznych i końcowych z realizacji projektów, pochodzących z konkursów przekazanych przez MNiSW do realizacji w NCN.

Informujemy, że w systemie OSF można przygotowywać i składać raporty roczne za rok 2013 oraz raporty końcowe z realizacji projektów badawczych finansowanych w ramach konkursów rozstrzygniętych przez NCN. Udostępnienie formularza raportów końcowych z realizacji stypendiów doktorskich ETIUDA oraz staży podoktorskich FUGA nastąpi planowo dnia 1 marca 2014 r.

Termin złożenia raportów końcowych z realizacji projektów zakończonych do dnia 15 lutego 2014 r. zostaje przedłużony do 16 kwietnia 2014 r. Jednocześnie informujemy, że termin złożenia raportów rocznych za rok 2013 nie ulega zmianie.

W związku z trwającymi w Narodowym Centrum Nauki pracami Zespołów Ekspertów, oceniających wnioski o finansowanie projektów badawczych składanych w konkursach NCN, informujemy, że w dniach 17 lutego – 6 marca 2014 r. mogą wystąpić czasowe utrudnienia w kontakcie z Koordynatorami Dyscyplin i pracownikami Działu Badań Naukowych i Rozwoju Naukowców.

Przepraszamy za powstałe niedogodności.

W dniu 13 lutego 2014 r. podczas posiedzenia Rady Narodowego Centrum Nauki prof. Michał Karoński, Przewodniczący Rady NCN wręczył prof. Jackowi Tejchmanowi-Konarzewskiemu nominację Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na członka Rady NCN. Prof. Tejchman-Konarzewski jest profesorem nauk technicznych, kierownikiem Katedry Podstaw Budownictwa i Inżynierii Materiałowej Politechniki Gdańskiej.

Nowy członek Rady został powołany na okres od 16 stycznia 2014 r. do 14 grudnia 2016 r., w miejsce prof. Tadeusza Burczyńskiego, który w wyniku objęcia funkcji dyrektora Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN, złożył rezygnację z członkostwa w Radzie NCN.