55 badaczek i badaczy z całej Polski otrzyma ponad 2 mln zł na realizację pojedynczych działań naukowych, takich jak badania wstępne, pilotażowe, staże naukowe oraz wyjazdy badawcze i konsultacyjne. Przedstawiamy wyniki konkursu MINIATURA 7 dla wniosków złożonych w kwietniu.

W tej rundzie konkursu MINIATURA 7 najwięcej działań zostało zakwalifikowanych do finansowania w grupie nauk o życiu. Swoje badania w tym obszarze zrealizuje 24 naukowczyń i naukowców. Wśród nich znalazły się działania, które odpowiadają na wyzwania związane z rosnącą antybiotykoopornością. Dr inż. Ilona Foik przeprowadzi badania wstępne/pilotażowe w Instytucie Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk na temat roli drobnoustrojowego wolnego pozakomórkowego DNA i katelicydyny w odpowiedzi bakterii na antybiotyki stosowane w leczeniu zapalenia układu moczowego o charakterze wielobakteryjnym. Dr Leszek Kadziński z Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego będzie rozwijać zagadnienia badawcze w obszarze terapii fagowych, wykorzystujących bakteriofagi (wirusy atakujące wyłącznie bakterie) do walki z zakażeniami bakteryjnymi. Naukowiec będzie pracować nad „tarczą krzemionkową”, czyli poprawą stabilności i skuteczności endolizyn bakteriofagów poprzez uwięzienie ich w kompozytach krzemionkowych.

W grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce finansowanie otrzyma 17 działań. Wśród nich są badania dotyczące sytuacji i okoliczności, w których pojawia się stres w naszym życiu oraz sposobów radzenia sobie z nim. Dr Paweł Ziemiański z Politechniki Gdańskiej zrealizuje badania nad negatywną stroną zaangażowania w prowadzenie działalności przedsiębiorczej wśród założycieli start-upów. Z kolei dr Krzysztof Stanisławski z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie dzięki finansowaniu w konkursie MINIATURA zajmie się opracowaniem i walidacją sytuacyjnej wersji Kołowego Inwentarza Radzenia Sobie ze Stresem – jego autorskiej propozycji integracji rozmaitych zmiennych opisujących radzenie sobie ze stresem.

W grupie nauk ścisłych i technicznych swoje działania zrealizuje 14 badaczek i badaczy. Dr inż. Katarzyna Witt z Politechniki Bydgoskiej im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich będzie pracować nad syntezą nowych nierozpuszczalnych w wodzie β-ketoimin otrzymanych z pochodnych β-diketonów i aminosilanów, zdolnych do wiązania jonów metali z roztworów wodnych. Jej badania mogą mieć istotne znaczenie środowiskowe, np. w kontekście usuwania metali ciężkich lub odzysku metali szlachetnych z roztworów wodnych. Dr Andrzej Giza z Uniwersytetu Szczecińskiego przeprowadzi badania pilotażowe dotyczące wpływu sztormów na sezonową zmienność siedlisk bentosu (organizmów żywych związanych z dnem środowisk wodnych) oraz morfologii brzegu.

Listy rankingowe MINIATURA 7

Lista nr 3 w .pdf

Finansowanie w grupach nauk:

• nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce – 408 042 zł
• nauki ścisłe i techniczne – 627 448 zł
• nauki o życiu – 1 054 222 zł

Łączna wartość działań, które znalazły się na trzeciej liście rankingowej w konkursie MINIATURA 7 to 2 089 712 zł.

O konkursie MINIATURA 7

Celem konkursu MINIATURA jest finansowe wsparcie działania naukowego służącego przygotowaniu założeń projektu badawczego, który zostanie złożony w innych konkursach ogólnokrajowych lub międzynarodowych. W konkursie można uzyskać od 5 000 do 50 000 zł na realizację działania naukowego trwającego do 12 miesięcy. O finansowanie mogą ubiegać się naukowcy z doktoratem uzyskanym nie wcześniej niż 1 stycznia 2011 r. (z wyjątkami, opisanymi w regulaminie). Muszą oni być zatrudnieni w podmiocie wskazanym do realizacji działania oraz posiadać w swoim dorobku co najmniej jedną opublikowaną pracę lub co najmniej jedno dokonanie artystyczne lub artystyczno-naukowe.

Środki przeznaczone na realizację działań w konkursie MINIATURA 7 są dzielone proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których prowadzony jest nabór wniosków. Trwa ostatni miesiąc naboru wniosków – w tej edycji wnioski można składać do 31 lipca 2023 r. do godz. 16.00.

Decyzje wysyłane są wnioskodawcy w formie elektronicznej na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność adresu ESP podanego we wniosku. W przypadku podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie OSF.

Powstała pierwsza globalna mapa sąsiedztwa osadnictwa i obszarów naturalnych (Wildland-Urban Interface, WUI).  – Mój udział w tych badaniach był możliwy dzięki wsparciu NCN – mówi dr Dominik Kaim, geograf z UJ, jeden z autorów opracowania, które ukazało się w „Nature”.

Karpaty, fot. D. Kaim Osadnictwo w pobliżu obszarów naturalnych zajmuje niecałe 5% powierzchni lądowej Ziemi, ale mieszka tam około 3,3 mld ludzi (41% populacji). To przestrzeń, gdzie interakcje człowieka i środowiska są szczególnie intensywne.

W opublikowanym na łamach „Nature” artykule naukowcy z USA, Izraela, Niemiec i Polski wykorzystali szczegółowe dane, które pozwoliły na stworzenie pierwszej, globalnej mapy obszarów WUI. Tereny te są szczególnie rozpowszechnione w Europie, lecz badania wykazały ich obecność także m.in. we wschodniej Afryce, Brazylii, czy południowo-wschodniej Azji, co nie było do tej pory udokumentowane.

Do tej pory najczęstszym powodem badania WUI była ocena ryzyka pożarowego. Globalna mapa osadnictwa może też wpłynąć na rozwój badań dotyczących skutków kontaktów zwierząt domowych z dzikimi zwierzętami, czy przenikania roślin inwazyjnych, uprawianych w przydomowych ogródkach, na obszary naturalne.

Dr Dominik Kaim badał jak wygląda rozkład przestrzenny WUI w Polsce. Wyniki jego projektu mogą być wykorzystane m.in. do planowania przestrzennego zmniejszającego występowanie konfliktów między ludźmi i zwierzętami oraz w działaniach z zakresu ochrony przyrody.

– Projekty NCN, MINIATURA oraz SONATA pozwoliły mi na odbycie staży zagranicznych w zespole prof. Volkera Radeloffa na Uniwersytecie Wisconsin-Madison, z którym od kilku lat współpracuję w temacie WUI. Dodatkowo, badania realizowane w ramach mojego projektu SONATA w Polsce, umożliwiły testowanie na wcześniejszych etapach mapy globalnej – tej, która w finalnej wersji przedstawiona jest w „Nature” – mówi naukowiec.

Przedstawiamy wyniki konkursu OPUS 24+LAP/Weave na projekty badawcze realizowane przez polskich naukowców we współpracy z zespołami z Belgii-Flandrii. Finansowanie otrzymało 6 dwustronnych projektów, po dwa w każdej grupie nauk. Łączna kwota przyznanego finansowania wyniosła ponad 9,5 mln złotych.

Listy rankingowe OPUS 24+LAP/Weave

Lista projektów dwustronnych z udziałem naukowców z Belgii-Flandrii

W obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS) finansowanie otrzymał m.in. projekt dra hab. Mateusza Stróżyńskiego z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Badacz wraz z prof. Anthonym Dupontem z Katholieke Universiteit Leuven zrealizuje projekt pt. Z biblioteki na trybunę: Teologiczne i etyczne znaczenie performatywnego przedstawienia manicheizmu w kazaniach i listach Augustyna. Projekt poszerzy wiedzę na temat interakcji Augustyna z manichejskimi ideami oraz ich wpływu na jego myślenie filozoficzne i teologiczne, pozwoli na zrozumienie rozwoju jego myśli oraz umożliwi wgląd w szczególne „performatywne” grupy pism, kazania i listy, które w Antyku były środkami publicznej komunikacji.

Laureatem w obszarze HS jest także dr Dariusz Kużelewski z Uniwersytetu w Białymstoku, który zrealizuje projekt pt. Ryzyko jako zjawisko subiektywne. Włączenie kognitywistki do koncepcji ryzyka w europejskim prawie ochrony danych osobowych, we współpracy z dr. Nielsem Van Dijk z Vrije Universiteit Brussel. Naukowcy, na przykładzie analizy ryzyka wykonywanej w kontekście ochrony danych wymaganej przez RODO, sprawdzą, jakie psychologiczne mechanizmy mają wpływ na proces szacowania ryzyka, a także zastanowią się, jak można poprawić praktykę prawniczą, aby proces szacowania ryzyka był bardziej rzetelny a proces kontroli – nie tak arbitralny.

W obszarze nauk o życiu (NZ) sfinansowane zostaną badania dr hab. Natalii Rozwadowskiej z Instytutu Genetyki Człowieka Polskiej Akademii Nauk realizowane przy współpracy z prof. Jolandą van Hengel z Ghent University. Projekt Bo do tanga trzeba dwojga – modelowanie kardiomiopatii w zespole Marfana z zastosowaniem komórek serca oraz konstruktów tkankowych (EHT) uzyskanych z hiPSC ma na celu dokładne poznanie efektów zmian sekwencji DNA, wywołujących zespół Marfana oraz zaangażowanych w rozwój choroby ścieżek sygnałowych. Wyniki badań pozwolą na zaproponowanie nowych podjeść terapeutycznych, a także wyjaśnienie mechanizmów działania leków, które stosuje się przy łagodzeniu objawów związanych z nieprawidłowym działaniem układu krążenia u osób z Zespołem Marfana.

Laureatką OPUS 24+LAP w obszarze NZ została również prof. Zuzanna Drulis-Kawa z Uniwersytetu Wrocławskiego, która będzie realizować projekt dotyczący bakteriofagów i ich wykorzystania w walce z bakteriami. Jej partnerem po stronie belgijskiej (flandryjskiej) będzie prof. Yves Briers z Ghent University. Naukowcy skoncentrują się na zbadaniu cech i funkcjonalności tzw. jumbo fagów infekujących gatunki Klebsiella. Mają one bardzo duży genom, co w połączeniu z posiadaną przez nie charakterystyczną strukturą białek wiążących receptory pozwala infekować wiele szczepów należących do gatunku Klebsiella. Z tego względu są one bardzo atrakcyjne z punktu widzenia wykorzystania terapeutycznego.

Na liście laureatów OPUS LAP w grupie nauk ścisłych i technicznych (ST) jest projekt dotyczący adaptacji kryształów molekularnych w odpowiedzi na bodźce zewnętrzne, który zrealizuje dr hab. Liliana Dobrzańska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wraz z prof. Wimem Dehaenem z Katholieke Universiteit Leuven. Najnowsze badania nad kryształami dowodzą, że ich struktura nie jest niezmienna jak wcześniej sądzono. Jak się okazuje, cząsteczki mimo ograniczeń przestrzennych mogą ulegać znacznym przesunięciom czy obrotom w krysztale, zmieniając zarówno strukturę molekularną, jak i krystaliczną. Naukowcy w swoim projekcie zastanowią się nad tym, kiedy ten proces ma miejsce oraz jakie wymogi muszą zostać spełnione, by cząsteczki tworzące kryształ postanowiły wyrwać się ze stanu uśpienia.

W obszarze ST prof. Jacek Mąkinia z Politechniki Gdańskiej zrealizuje projekt dotyczący zrównoważonego biologicznego oczyszczania ścieków. Wspólnie z prof. Janem Dries z University of Antwerp będzie prowadzić badania nad optymalizacją warunków operacyjnych w innowacyjnej metodzie oczyszczania – technologii osadu granulowanego (AOG), koncentrując się na kwestii ograniczenia emisji podtlenku azotu w tym procesie.

Procedura agencji wiodącej – LAP

W rozstrzygniętym w maju br. konkursie OPUS 24+LAP/Weave do NCN wpłynęło 1921 wniosków na łączną kwotę niemal 2,7 mld zł. Badacze mogli starać się o finansowanie projektów realizowanych bez udziału partnerów zagranicznych, jak również dwu- lub trójstronnych projektów we współpracy LAP, projektów z udziałem innych partnerów zagranicznych, a także projektów wymagających wykorzystania wielkich, międzynarodowych urządzeń badawczych. Konkurs przeznaczony był dla naukowców na wszystkich etapach kariery. Procedura LAP to standard oceny wniosków stosowany w europejskich instytucjach finansujących naukę. Ma ona ułatwić międzynarodowym zespołom badawczym ubieganie się o środki na realizację wspólnych projektów oraz usprawnić proces oceny wniosków przez instytucje finansujące badania.

Wnioski OPUS LAP były oceniane razem z pozostałymi wnioskami OPUS, przez te same zespoły ekspertów, jednak dodatkowo oceniano dorobek kierowników zagranicznych zespołów, wykonanie przez nich innych projektów badawczych oraz sprawdzano, czy wkład wszystkich zespołów w realizację projektu jest zrównoważony i komplementarny.

Wysyłka decyzji

Decyzje dla wniosków zakwalifikowanych do finansowania w konkursie OPUS 24+LAP/Weave w ramach współpracy dwustronnej z udziałem zespołów z Belgii-Flandrii zostały wysłane 20 lipca 2023 r. Decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny. Zasady doręczania decyzji dyrektora NCN

Dr Maciej Kowalczyk i dr Monika Tarsalewska to dwoje polskich naukowców, którzy zrealizują swoje badania dzięki współpracy Narodowego Centrum Nauki z Narodową Agencją Wymiany Akademickiej w ramach programu Polskie Powroty NAWA.

Dr Kowalczyk poprowadzi badania nad ultrastabilnymi jednocyklowymi źródłami laserowymi w zakresie spektralnym średniej podczerwieni na Politechnice Wrocławskiej, a dr Tarsalewska na Uniwersytecie Gdańskim zajmie się charakterystyką przedsiębiorstw w kontekście niewłaściwych zachowań korporacji. Każdy z naukowców na realizację komponentów badawczych otrzyma finansowanie sięgające 200 tys. złotych.

Zobacz listę rankingową

Program „Polskie Powroty NAWA 2022” został ogłoszony przez NAWA 10 maja 2022 r. Daje on wyróżniającym się polskim naukowcom, którzy pracują za granicą, możliwość powrotu do kraju i prowadzenia badań w polskich jednostkach naukowych.

We wnioskach składanych do NAWA badacze mogli zaplanować komponent badawczy obejmujący badania podstawowe, który jest finansowany przez Narodowe Centrum Nauki. Zespół oceniający NAWA wyłonił w tej edycji konkursu 9 takich projektów.

Przed rozpoczęciem realizacji projektów naukowcy, którzy zaplanowali w ramach swoich projektów komponent badawczy, są zobligowani do złożenia wniosków o finansowanie tych badań w ramach naboru NCN. Wnioski podlegają w NCN wyłącznie ocenie formalnej.

Nabór wniosków o finansowanie komponentów badawczych w NCN jest prowadzony w sposób ciągły w okresie od wydania przez NAWA decyzji o przyznaniu finansowania w programie „Polskie Powroty NAWA 2022” do złożenia ostatniego wniosku zawierającego komponent badawczy zakwalifikowany przez NAWA do finansowania.

Rada NCN przeznaczyła na realizację komponentów badawczych w ramach programu „Polskie Powroty NAWA 2022” 3 mln zł.

Publikujemy wyniki konkursu OPUS 24+ LAP, w którym naukowcy na wszystkich etapach kariery mogli ubiegać się o finansowanie projektów realizowanych we współpracy międzynarodowej w ramach programu WEAVE.

Projekty badawcze obejmujące współpracę polsko-austriacką były oceniane w oparciu o procedurę Lead Agency Procedure (LAP), w której Narodowe Centrum Nauki pełniło rolę agencji wiodącej, a Austrian Science Fund (FWF) zaakceptowało wyniki przeprowadzonej przez NCN oceny. Zadania badawcze realizowane przez polskie zespoły będą finansowane ze środków NCN, zaś koszt pracy zespołów austriackich pokryje FWF.

Laureatką jest dr inż. Agnieszka Tomala z Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, która wraz z prof. Carstenem Gachotem z Uniwersytetu Technicznego w Wiedniu zrealizuje projekt pt. Przyszła generacja bioaktywnych strukturyzowanych laserowo biomateriałów na bazie Ti/HAp/MXene. Ich badania odpowiadają na wyzwania związane z postępującym się starzeniem społeczeństwa oraz obserwowanym zwiększeniem częstotliwości stosowania implantów ortopedycznych. Dzisiaj implanty są projektowane tak, aby ich trwałość była jak największa, w rzeczywistości jednak są niedoskonałe. Cykliczne obciążenia oraz tarcie prowadzą do ścierania i powstawania cząstek zużycia doprowadzających do zapaleń, a w konsekwencji do uszkodzenia całego implantu i konieczności operacji ich usunięcia lub rewizji. Celem badań jest opracowanie nowatorskiego biomateriału kompozytowego, który znacznie poprawi biokompatybilność i trwałość implantów chirurgicznych, dzięki czemu możliwe będzie zminimalizowanie konieczności wykonania operacji ich usunięcia lub rewizji. NCN przeznaczy ponad 1,7 mln złotych na sfinansowanie polskiej części projektu.

Listy rankingowe OPUS 24+ LAP/Weave

Lista rankingowa dla projektów dwustronnych z udziałem Austrii

Procedura agencji wiodącej – LAP

W rozstrzygniętym w maju br. konkursie OPUS 24+LAP/Weave do NCN wpłynęło 1921 wniosków na łączną kwotę niemal 2,7 mld zł. Badacze mogli starać się o finansowanie projektów realizowanych bez udziału partnerów zagranicznych, jak również dwu- lub trójstronnych projektów we współpracy LAP, projektów z udziałem innych partnerów zagranicznych, a także projektów wymagających wykorzystania wielkich, międzynarodowych urządzeń badawczych. Konkurs przeznaczony był dla naukowców na wszystkich etapach kariery. Procedura LAP to standard oceny wniosków stosowany w europejskich instytucjach finansujących naukę. Ma ona ułatwić międzynarodowym zespołom badawczym ubieganie się o środki na realizację wspólnych projektów oraz usprawnić proces oceny wniosków przez instytucje finansujące badania.

Wnioski OPUS LAP były oceniane razem z pozostałymi wnioskami OPUS, przez te same zespoły ekspertów, jednak dodatkowo oceniano dorobek kierowników zagranicznych zespołów, wykonanie przez nich innych projektów badawczych oraz sprawdzano, czy wkład wszystkich zespołów w realizację projektu jest zrównoważony i komplementarny.

Wysyłka decyzji

Decyzja dla wniosku zakwalifikowanego do finansowania w konkursie OPUS 24+LAP/Weave w ramach współpracy dwustronnej z udziałem zespołu z Austrii została wysłana 18 lipca 2023 r. Decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny.

– Konieczne jest zdecydowane zwiększenie finansowania NCN do poziomu, w którym współczynnik sukcesu wynosiłby 25 proc. To zdecydowanie podniosłoby szansę mniejszych ośrodków – mówi PAP Zbigniew Błocki. Budżet był tematem rozmowy szefa NCN z Science Business.

Pełniący obowiązki dyrektor NCN rozmawiał z Szymonem Zdziebłowskim z PAP o budżecie Centrum i finansowaniu badań w ujęciu geograficznym. Szef agencji zwrócił uwagę, że spada udział finansowania NCN w krajowym budżecie. – W poprzednim roku budżet Centrum stanowił ponad 5 proc. całości budżetu na naukę, a w tym jest to już poniżej 4 proc.– mówił.

Rozmowa dotyczy także centralizacji nauki. Prof. Błocki wyjaśnia, że w wielu krajach nauka jest skoncentrowana i najwięcej grantów trafia do pojedynczych ośrodków. Dodaje, że sam jest „zwolennikiem zdecentralizowanego systemu, ale taki funkcjonuje w Europie w zasadzie tylko w Niemczech”.

– Na przykład w Austrii z lokalnej agencji wspierającej naukę ponad 60 proc. grantów trafia do Wiednia, a tych z ERC – aż 82 proc. Do stolicy Francji trafia 86 proc. tych grantów, a Czech – 63 proc., w Hiszpanii do Barcelony i Madrytu trafia 73 proc. środków z ERC, a do Budapesztu na Węgrzech – 87 proc. – mówi.

Dyrektor NCN podkreśla także, że w Polsce „trzeba stworzyć system, który spowoduje, że do ośrodków regionalnych pójdą najlepsi.” – W NCN staramy się wspierać najlepszą naukę i mam nadzieję, że tak zostanie – dodaje.

Pełny tekst w portalu Dzieje PAP

O sytuacji budżetowej NCN prof. Błocki rozmawiał także z Thomasem Brentem z „Science Business” – Jestem przyzwyczajony do corocznej walki o budżet, ale nigdy nie byliśmy w tak trudnej sytuacji w ciągu 12 lat naszego istnienia – mówił.

Artykuł w portalu Science Business

Sieć QuantERA wspierająca badania z zakresu technologii kwantowych opublikowała cykl wywiadów z badaczkami stojącymi na czele międzynarodowych konsorcjów naukowych. Jednym z celów sieci, koordynowanej przez NCN, jest działanie na rzecz bardziej zrównoważonego uczestnictwa kobiet i mężczyzn w badaniach kwantowych.

Sieć QuantERA promuje i finansuje ambitne badania w dziedzinie technologii kwantowych, wspiera współpracę pomiędzy naukowcami i agencjami finansującymi badania, monitoruje polityki publiczne i strategie w zakresie technologii kwantowych oraz tworzy wytyczne dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia badań. Do jednych z fundamentalnych działań na rzecz odpowiedzialnego prowadzenia badań zalicza się wzmocnienie doskonałości naukowej w krajach, w których poziom badań i innowacji jest niższy od średniego poziomu UE (tzw. kraje widening).

Kolejnym ważnym aspektem, jest aktywne działanie na rzecz równego uczestnictwa kobiet i mężczyzn w zespołach badawczych. Zadanie to zyskuje na znaczeniu szczególnie po przyjrzeniu się statystykom, które wskazują, że w dziedzinie nauk ścisłych i technicznych kobiety wciąż stanowią niewielki odsetek wszystkich badaczy – około 30%.

W konkursach QuantERY, kobiety kierują 51 z 400 krajowych zespołów badawczych. Natomiast wśród 77 liderów stojących na czele międzynarodowych konsorcjów badawczych, jest zaledwie 9 naukowczyń. To właśnie liderki projektów QuantERY zostały bohaterkami serii wywiadów przeprowadzonej przez Lydię González Orta, przedstawicielkę hiszpańskiego partnera programu QuantERA – Spanish Foundation for Science and Technology. Głównym celem rozmów było podkreślenie aktywnego uczestnictwa kobiet w środowisku technologii kwantowych, jak również poznanie ich zawodowych doświadczeń i wyzwań związanych z naukami ścisłymi i technicznymi. Jedno z kluczowych pytań, na które odpowiadały rozmówczynie dotyczyło ich osobistych pomysłów na zwiększenie udziału kobiet w STEM (ang. science, technology, engineering, mathematics).

Poniżej publikujemy fragmenty wypowiedzi z wywiadów sieci QuantERA:

Yiwen Chu, liderka projektu MQSens, finansowanego w konkursie QuantERA 2021

„Dbanie o większą równowagę płci w środowisku naukowym powinno zaczynać się od promowania przykładów z życia codziennego. Zwiększenie widoczności kobiet w środowisku kwantowym może mieć bardzo korzystne efekty, zwłaszcza wśród młodych badaczek, w tym doktorantek. Najlepszym przykładem na potwierdzenie tej tezy jest moja dziedzina, w której liczna grupa naukowczyń stale przyciąga wiele nowych kobiet”.

Milena D’Angelo, liderka projektu Qu3D, finansowanego w konkursie QuantERA 2019

“Uważam, że samo zapewnienie o tym, że zachęca się kobiety do udziału w projektach badawczych jest niewystarczające. Oczywiście, to ważne stwierdzenie, ale samo powtarzanie go niewiele zmienia. Sytuacja może ulec zmianie dopiero, kiedy podjęte zostaną konkretne działania. (…)Unia Europejska powinna wspierać instytucje poprzez realne działania i powoływanie specjalnych grup roboczych, ponieważ obecnie nie praktykuje się zatrudniania ekspertów ds. równowagi płci w każdym podmiocie. Być może pierwszym krokiem byłoby zatrudnienie odpowiednich osób w tej dziedzinie”.

Costanza Toninelli, liderka projektu ORQUID finansowanego w konkursie QuantERA 2017

„Warto rozważyć alokację części budżetu [projektów naukowych] na opiekę nad dziećmi na czas trwania konferencji naukowych i warsztatów. Byłoby to realne działanie pomagające naukowczyniom w ważnych dla nich chwilach, np. w trakcie urlopów macierzyńskich oraz podczas opieki nad dziećmi. Moja druga sugestia, to obowiązkowe uczestnictwo kierowników projektów w szkoleniach dotyczących eliminacji podświadomych uprzedzeń. Jeżeli ktoś chce pełnić funkcję lidera międzynarodowego projektu, powinien być świadomy tego typu problemów i sposobów ich rozwiązywania”.

Marzena Szymańska, liderka projektu INTERPOL finansowanego w konkursie QuantERA 2017

„Jeśli chodzi o rozwiązania na poziomie indywidualnym, chciałabym wspomnieć o jednym znanym profesorze, który odmawia udziału w wydarzeniach, w których uczestnictwo kobiet jako prelegentów nie osiąga pewnego poziomu procentowego względem mężczyzn. Myślę, że takie działanie pozwala na podniesienie ogólnej świadomości wśród innych ludzi. W przypadku rozwiązań na poziomie instytucjonalnym, warto byłoby rozważyć formalne zachęty i udogodnienia do tworzenia grup badawczych i konsorcjów bardziej zrównoważonych pod względem płci”.

Warto odnotować również bardzo istotne spostrzeżenie dotyczące działań nad równouprawnieniem płci w STEM:

„Ważne jest również zwrócenie uwagi na fakt, że temat równowagi pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym nie dotyczy tylko kobiet. Jako osoba zapraszana do paneli dotyczących równości płci dostrzegłam, że większość osób uczestniczących w tych spotkaniach, to właśnie kobiety. Takie postępowanie może utrwalać błędne schematy i wyobrażenia. Chciałabym, żeby mężczyźni byli również zachęcani i zapraszani do angażowania się w tego typu rozmowy”.

- Yiwen Chu, liderka projektu MQSens, finansowanego w konkursie QuantERA 2021

Z pełną treścią wywiadów można zapoznać się na stronie QuantERA.

Sieć QuantERA skupia 39 agencji z 31 krajów, a jej koordynatorem jest NCN. Więcej informacji

Dr inż. arch. Karolina Zielińska-Dąbkowska z Politechniki Gdańskiej jest pierwszą i korespondencyjną autorką artykułu na temat wpływu zanieczyszczenia światłem na zdrowie publiczne, który ukazał się w wydaniu specjalnym „Science” z 15 czerwca. Praca powstała w ramach działania sfinansowanego w konkursie MINIATURA 4.

Terminem zanieczyszczenie światłem określa się wszystkie negatywne skutki nadmiernej nocnej ekspozycji na światło dla środowiska i dla człowieka. Artykuł polskiej badaczki i jej współpracowników z innych krajów europejskich i Stanów Zjednoczonych ukazał się w sekcji specjalnej czasopisma, poświęconej skutkom zanieczyszczenia sztucznym światłem oraz pomiarom i regulacjom prawnym związanym z tym zanieczyszczeniem.

Dr inż. arch. Karolina Zielińska-Dąbkowska w ramach konkursu MINIATURA 4 otrzymała finansowanie na działanie naukowe pt. „Identyfikacja i ocena mierzalnych parametrów dotyczących wizualnego i niewizualnego wpływu światła na ludzi w środowisku zbudowanym” i wyjechała na staż do Królewskiego Instytutu Technicznego (KTH) w Sztokholmie.

Współautorami tekstu w „Science” są epidemiolog prof. Eva Schernhammer i dwóch neuronaukowców: prof. John P. Hanifin i prof. George C. Brainard. W artykule pt. „Reducing nighttime light exposure in the urban environment to benefit human health and society” naukowcy przedstawiają m.in. obecny stan wiedzy na temat wpływu zanieczyszczenia światłem sztucznym na zdrowie publiczne, wskazują obszary krytyczne dla przyszłych badań i przedstawiają propozycje naprawcze, w tym rekomendacje ograniczania i lepszego zarządzania oświetleniem na terenach miejskich.

– Nadmierna ekspozycja człowieka na światło w nocy może zakłócać rytm okołodobowy, w tym fizjologię, ograniczając wydzielanie melatoniny i zaburzać sen. Pojawia się też coraz więcej prac naukowych wskazujących na to, że może także zwiększać ryzyko występowania przewlekłych chorób cywilizacyjnych – mówi dr inż. Karolina Zielińska-Dąbkowska, cytowana na stronie uczelni. – (…) Potrzebne są dodatkowe badania środowiskowe, na podstawie których można byłoby opracowywać metody prewencji i zarządzania zanieczyszczeniem światłem sztucznym, a także tworzyć wytyczne dla projektantów oraz producentów opraw i źródeł światła, aby takie oświetlenie było bardziej zdrowe i bezpieczne – dodaje.

Dr inż. arch. Karolina Zielińska pracuje na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Wcześniej jako projektant pracowała dla firm w Berlinie, Londynie, Nowym Jorku i Zurychu, zajmując się architektonicznym projektowaniem iluminacji.

– NCN powinien mieć docelowo dwa razy większy budżet niż teraz, czyli około 3 mld złotych. To pozwoliłoby finansować 25-30 proc. wniosków, co jest optymalnym poziomem, patrząc na przykład innych krajów. Na razie jednak chcemy dodatkowe 300 mln, które może pokryje tegoroczną inflację (…) – mówi Wyborczej.biz profesor Zbigniew Błocki, p.o. dyrektor NCN.

Profesor Błocki w rozmowie z Bolesławem Breczko dodaje, że wspieranie polskiej nauki i zatrzymywanie najwybitniejszych naukowców jest w interesie całego kraju. Jego zdaniem żadne państwo, które nie ma dostępu do dużych złóż surowców naturalnych, nie jest w stanie osiągnąć wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego bez inwestowania w naukę, badania i rozwój.

– Niestety w tej kwestii Polska jest daleko pod wieloma względami, nie tylko jeśli chodzi o skalę finansowania wniosków o granty, która np. w Szwajcarii czy Izraelu jest na poziomie bliskim 50 proc. Nawet jeśli osiągnęlibyśmy poziom 25 proc., a tak wygląda np. finansowanie projektów w Niemczech, to bylibyśmy nadal za Niemcami. Z prostego powodu – te 25 proc. w Niemczech dostaje więcej pieniędzy niż 25 proc. dostawałoby u nas. My chcemy mieć budżet w wysokości 3 mld złotych, a oni mają 3 mld euro. Budżet holenderskiej agencji to 2 mld euro. A nasi naukowcy konkurują na tym samym polu – mówi p.o dyrektor.

Prof. Błocki mówi także, że bez 300 mln, o które wystąpił wspólnie z przewodniczącym Rady NCN do MEiN na początku czerwca, „NCN będzie działał tak, jak do tej pory, ale wskaźnik sukcesu będzie spadał”.

– Jednak to nie o przyszłość Centrum powinniśmy pytać, a o przyszłość polskiej nauki, społeczeństwa i gospodarki, które będą cierpieć przez zaniedbywanie nauki w Polsce. To nie jest kwestia NCN, a długofalowego rozwoju Polski, z której młodzi naukowcy coraz chętniej będą wyjeżdżać, bo po prostu nie będzie dla nich tutaj żadnej perspektywy – podsumowuje profesor Zbigniew Błocki.

Rozmowa ukazała się 23 czerwca.

O sytuacji NCN i konieczności wsparcia nauki dyrektor rozmawiał w ubiegłym tygodniu także z radiem TOK FM. – Finansowania badań podstawowych, a takimi zajmuje się NCN, to jest moim zdaniem główna rola państwa w finansowaniu nauki. To jest krytyczne dla gospodarki – mówił.

Już 15 września 2023 r. ogłosimy konkurs OPUS 26 na projekty badawcze, w tym również realizowane we współpracy LAP w ramach programu Weave.

Współpraca LAP w konkursie OPUS 26 w programie Weave

W 2023 r. Narodowe Centrum Nauki w programie Weave współpracuje z instytucjami partnerskimi z:

• Austrii (FWF – Austrian Science Fund),
• Czech (GAČR – Czech Science Foundation),
• Słowenii (ARIS – Slovenian Research and Innovation Agency),
• Szwajcarii (SNSF – Swiss National Science Foundation),
• Niemiec (DFG – German Research Foundation),
• Luksemburga (FNR – Luxembourg National Research Fund),
• Belgii – Flandrii (FWO – Research Foundation – Flanders).

NCN jako agencja wiodąca przeprowadzi w ramach konkursu OPUS 26 ocenę merytoryczną wniosków OPUS LAP obejmujących realizację dwu- lub trójstronnych projektów badawczych z udziałem zespołów badawczych z Polski oraz z Austrii, Czech, Słowenii, Niemiec, Szwajcarii, Luksemburga i Belgii-Flandrii w ramach programu Weave.

W przypadku rekomendowania do finansowania projektów badawczych, NCN przyznaje środki finansowe dla polskich zespołów badawczych, a pozostałe instytucje partnerskie (FWF, GAČR, ARRS, DFG, SNSF, FNR i FWO) przyznają środki finansowe zagranicznym zespołom badawczym.

Do konkursu OPUS 26 będą przyjmowane wnioski OPUS LAP:

• przygotowane przez polskie zespoły badawcze we współpracy z zagranicznymi zespołami badawczymi w ramach programu Weave, zgodnie z wymogami określonymi w ogłoszeniu o konkursie OPUS 26, które zostanie opublikowane na stronie NCN 15 września 2023 r.;
• w dowolnej z dyscyplin naukowych w ramach paneli NCN;
• na realizację badań podstawowych, które nie były i nie są finansowane z NCN ani z innych źródeł,
• w których zaplanowano realizację badań opartą na zrównoważonym i komplementarnym wkładzie zespołów badawczych, występujących równolegle o środki finansowe na realizację projektów do właściwych dla nich instytucji finansujących badania w ramach programu Weave. Oznacza to, że wkład każdego z zaangażowanych w realizację projektu zespołów jest znaczący i niezbędny, a zaplanowane dla każdego zespołu zadania uzupełniają się i tworzą spójny, wspólny projekt badawczy. Wniosek OPUS LAP, który w ocenie Zespołu Ekspertów nie spełnia tego kryterium, nie może zostać zakwalifikowany do finansowania.

Wnioski OPUS LAP składane są do NCN przez polski zespół badawczy, za pośrednictwem systemu OSF (Obsługa Strumieni Finansowania, dostępnego na stronie https://osf.opi.org.pl) od dnia 15 września do dnia 15 grudnia 2023 r. do g. 16:00.

Dodatkowo, każdy z zagranicznych zespołów badawczych zaangażowany w dany projekt musi złożyć do właściwej instytucji finansującej badania naukowe wniosek o finansowanie w ramach programu Weave, w tym komplet wymaganych przez nią dokumentów, zgodnie z obowiązującymi w tej instytucji terminami i zasadami.

Jeśli instytucja partnerska w programie Weave wymaga złożenia w swoim systemie kopii wniosku OPUS LAP, to po wysłaniu wniosku OPUS LAP
w systemie OSF należy wygenerować kompletną wersję anglojęzyczną wniosku w formacie PDF i przekazać ją zagranicznemu zespołowi badawczemu.

UWAGA: wersje wniosku OPUS LAP składanego do NCN i do instytucji partnerskiej muszą być identyczne.  

Kontakt ds. ogólnych

Magdalena Dobrzańska-Bzowska

dr Magdalena Nowak

Kontakt w NCN:

Koordynator Dyscyplin

dr Oskar Wolski