W dniach 19-20 lutego 2020 r. miało miejsce kolejne posiedzenie Rady NCN, podczas którego dyskutowano o przebiegu konkursów NCN, planowanych zmianach w regulacjach konkursowych oraz planach Centrum związanych z wprowadzeniem polityki otwartego dostępu do publikacji powstałych w wyniku realizacji grantów NCN.
W ramach posiedzenia Rady odbyły się liczne spotkania i posiedzenia m.in: Komisji Odwoławczej, Komisji ds. Regulaminów i Procedur, Komisji ds. oceny efektów działalności NCN oraz Komisji głównych Rady: Nauk Humanistycznych, Społecznych i o Sztuce (K-1), Nauk Ścisłych i Technicznych (K-2) oraz Nauk o Życiu (K-3).
Obrady plenarne rozpoczęły się od przedstawienia informacji kwartalnej o zakresie wykonywanych przez NCN zadań i wydatkowanych na ten cel środkach w okresie od 1 października do 31 grudnia 2019 r. Dyrektor NCN prof. Zbigniew Błocki zaprezentował działalność NCN w ostatnim kwartale 2019 roku, w tym liczbę i rodzaj przeprowadzanych oraz rozstrzygniętych konkursów, zakres prowadzonej w Centrum działalności międzynarodowej w ramach współpracy dwustronnej i wielostronnej, oraz aktywność w organizacjach międzynarodowych. Przedstawił również informację dotyczącą zmian i kosztów związanych z prowadzoną w NCN polityką kadrową oraz podsumował wykorzystanie przez NCN dotacji w IV kwartale 2019 r. Następnie Koordynatorzy Dyscyplin podsumowali przebieg konkursów: MAESTRO 11, SONATA BIS 9 oraz UWERTURA 4 ogłoszonych przez NCN 17 września 2019 r. Poinformowano, że w ramach konkursu SONATA BIS 9 do finansowania zostały zakwalifikowane 74 projekty badawcze, z czego 11 w HS, 20 w NZ i 43 w ST na łączną kwotę ponad 166 mln zł. W konkursie MAESTRO 11 do finansowania zostało zakwalifikowanych 12 projektów badawczych, z czego 2 w HS, 5 w NZ oraz 5 w ST na łączną kwotę ponad 44 mln zł. W konkursie UWERTURA 4 eksperci skierowali do finansowania przez NCN 4 staże w zagranicznych zespołach naukowych realizujących granty ERC: we Francji, Wielkiej Brytanii, Holandii i Hiszpanii.
W dalszej części posiedzenia Rada uchwałą nr 18/2020 przyjęła zaakceptowane przez Komitet Programu Badania Podstawowe warunki oraz regulamin konkursu POLS na projekty badawcze realizowane przez naukowców przyjeżdzających z zagranicy, który będzie finansowany w ramach funduszy norweskich. POLS jest konkursem mobilnościowym dedykowanym uznanym i obiecującym naukowcom z całego świata chcącym prowadzić badania w Polsce. Budżet konkursu wynosi 7 mln Euro, w ramach którego można będzie sfinansować roczne lub dwuletnie projekty badawcze. Konkurs zostanie ogłoszony w marcu 2020 r.
Członkowie Rady wiele uwagi poświęcili dyskusji nad wprowadzeniem dodatkowych regulacji dotyczących kierownika projektu realizowanego w ramach grantu NCN. W przypadku kierowników z afiliacją zagraniczną, uznali za konieczne stworzenie przejrzystych wymagań dotyczących kierowania grantem, w tym obligujących do przebywania w Polsce. W toku prowadzonej dyskusji zaproponowano wprowadzenie obowiązku, aby kierownikiem projektu była wyłącznie osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę na co najmniej połowę pełnego wymiaru czasu pracy w podmiocie planowanym jako miejsce realizacji projektu. Zatrudnienie to obejmować powinno cały okres realizacji tego projektu. Dodatkowo, członkowie Rady zdecydowali, że kierownik powinien być zobowiązany do przebywania na terenie Polski przez co najmniej 50% czasu trwania projektu, wliczając w to niezbędne do realizacji projektu: wyjazdy służbowe, badania terenowe, udział w konferencjach czy przeprowadzanie kwerend. Szczegółowe zapisy w tym zakresie zostaną wprowadzone do regulaminu konkursów, które będą ogłoszone już w marcu br.
Kontynuowano również rozpoczętą na ostatnim posiedzeniu dyskusję dotyczącą możliwości podziału panelu ST na nauki ścisłe i techniczne przy ocenie wniosków o finansowanie projektów badawczych w konkursach SONATA BIS i MAESTRO. Z propozycją taką zwrócili się przedstawiciele środowiska naukowego reprezentujący nauki inżynieryjne. Członkowie Rady przeanalizowali statystyki konkursów rozstrzygniętych w latach 2011-2019 pod względem oceny różnic w osiąganiu sukcesów przedstawicieli nauk ścisłych i technicznych w odniesieniu do liczby wniosków zakwalifikowanych do drugiego etapu oceny oraz tych zakwalifikowanych do finansowania. Rada postanowiła, że przyłoży większą wagę do sposobu konstrukcji Zespołów Ekspertów w tego typu konkursach, zapewniając równoliczne uczestnictwo w nich przedstawicieli nauk technicznych i ścisłych oraz wybierając ekspertów, którzy będą w stanie precyzyjnie ocenić dorobek naukowy wnioskodawców, zarówno w zakresie zagadnień naukowych, jak i praktycznych. Sprawa ta będzie przedmiotem analiz Komisji Nauk Ścisłych i Technicznych, a dalsze rekomendacje w tej sprawie zostaną przedstawione na kolejnym posiedzeniu. Członkowie Rady omawiali również problematykę reprezentowania badań z obszarów inżynierii biomedycznej i robotyki w ramach przyznanych przez NCN grantów. Dyskusja dotyczyła zasad i propozycji rozwiązań w zakresie oceny wniosków projektowych, które zakładają multidyscyplinarny charakter planowanych badań. Komisja Nauk Ścisłych i Technicznych zobowiązała się do szczegółowej analizy sposobu oceny wniosków w tym obszarze i przedstawienia opinii na ten temat na kolejnym posiedzeniu.
W związku z przystąpieniem NCN do cOAlition S, członkowie Rady przyjęli stanowisko w sprawie wprowadzenia polityki otwartego dostępu do publikacji będącej efektem realizacji projektów badawczych finansowanych przez NCN. Z uwagi na to, że najważniejszym założeniem Planu S jest wymóg, aby od 1 stycznia 2021 r. publikacje naukowe powstałe w wyniku badań finansowanych ze środków publicznych były opublikowane w czasopismach lub platformach Open Access, w toku prowadzonej dyskusji przyjęto zobowiązanie do opracowania w NCN polityki grantowej w tym zakresie. Przyjęto, że każda publikacja będąca efektem grantu NCN musi zostać opublikowana w czasopiśmie otwartym tzw. Open Access lub na zasadach zezwalających umieszczenie końcowej wersji manuskryptu w repozytorium w momencie ukazania się publikacji na stronie wydawcy. Oznacza to, że już na etapie przystąpienia do konkursu wnioskodawcy zobowiążą się do publikowania w otwartym dostępie z możliwością zaplanowania na ten cel w budżecie projektu orientacyjnej kwoty. Przyjęto, że NCN będzie dążył do wprowadzenia Planu S począwszy od konkursów ogłaszanych w czerwcu 2020 r., do których umowy o finansowanie będą podpisywane od 1 stycznia 2021 r.
W związku z przyjętą przez Radę regulacją dotyczącą uwzględnienia w kosztorysie projektu możliwości sfinansowania kosztów wydania monografii będącej efektem realizacji projektu badawczego, członkowie Rady dyskutowali nad propozycją procesu oceny monografii w ramach grantu NCN. Celem przeprowadzenia przez NCN takiego rodzaju oceny będzie wyeliminowanie monografii słabych merytorycznie, które nie powinny zostać opublikowane ze środków NCN. Dalsze prace nad określeniem szczegółowych regulacji w tym zakresie będą przedmiotem obrad Rady kolejnych posiedzeń.
W dalszej części posiedzenia członkowie Rady zapoznali się z wynikami międzynarodowego konkursu wielostronnego M-ERA.NET Call 2019 na projekty badawcze dotyczące nauk o materiałach i inżynierii materiałowej. Dodatkowo uchwałą nr 19/2020 oraz uchwałą nr 20/2020, przeznaczyła 500 tys. euro na projekty realizowane przez polskie grupy badawcze w kolejnych edycjach konkursów, które będą przeprowadzane przez sieć M.ERA w 2020 i 2021 roku.
Rada zapoznała się również z planowanymi przez NCN działaniami związanymi z uruchomieniem kolejnej edycji konkursu DAINA na polsko-litewskie projekty badawcze oraz konkursu POLONEZ BIS na projekty badawcze realizowane w Polsce przez doświadczonych naukowców z zagranicy w związku z otrzymaniem przez Narodowe Centrum Nauki grantu z Komisji Europejskiej Marie Skłodowska-Curie COFUND na realizację tego programu. NCN planuje przeprowadzić trzy edycje konkursu POLONEZ BIS, których ogłoszenie wstępnie zaplanowano na: wrzesień 2021 oraz marzec i wrzesień 2022. Natomiast już w czerwcu 2020 NCN po raz drugi ogłosi konkurs DAINA na polsko-litewskie projekty badawcze.
Na zakończenia obrad, Rada uchwałą nr 21/2020 pozytywnie oceniła wykonywanie zadań realizowanych przez Koordynatorów Dyscyplin w 2019 roku, jak również uchwałą nr 22/2020 oceniła raporty końcowe z realizacji projektów badawczych finansowanych w ramach konkursów NCN.
