Naukowcy z Białowieży, Łodzi, Krakowa, Sopotu i Warszawy zostali laureatami konkursu BiodivMon ogłoszonego przez Europejskie Partnerstwo na rzecz Bioróżnorodności Biodiversa+. Laureaci będą prowadzić badania nad doskonaleniem systemu monitorowania różnorodności biologicznej i zmian w ekosystemach.

Konkurs BiodivMon – Improved transnational monitoring of biodiversity and ecosystem change for science and society został ogłoszony we wrześniu 2022 roku i dotyczył następujących tematów:

1. Innovation and harmonization of methods and tools for collection and management of biodiversity monitoring data;
2. Addressing knowledge gaps on biodiversity status, dynamics, and trends to reverse biodiversity loss;
3. Making use of available biodiversity monitoring data.

Naukowcy z 33 krajów, dzięki udziałowi w konkursie BiodivMon 46 organizacji finansujących badania, mogli ubiegać się w o finansowanie trzyletnich międzynarodowych projektów badawczych. W konkursie złożono 262 wnioski wstępne oraz 108 wniosków pełnych, z których ostatecznie niezależny panel ekspertów wyselekcjonował 33 zwycięskie projekty o łącznym budżecie 46 mln euro.

Polskie zespoły biorą udział w sześciu zakwalifikowanych do finansowania projektach. Ich łączny budżet to niemal 6,8 mln zł, z czego prawie 1,7 mln zł stanowi dofinansowanie Komisji Europejskiej.

Zwycięskie projekty, które będą realizować naukowcy z Polski:

• WOBEC: Obserwatorium Bioróżnorodności i Zmian Ekosystemów w Morzu Weddella. Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Józef Wiktor, Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk.
• DNAqualMG: Innowacyjny międzynarodowy monitoring różnorodności biologicznej w środowisku wodnym z wykorzystaniem wysokowydajnych narzędzi DNA i automatycznego rozpoznawania obrazów. Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Karolina Bącela-Spychalska, Uniwersytet Łódzki.
• FunDive: Monitorowanie i mapowanie różnorodności grzybów na potrzeby ochrony przyrody. Kierownik polskiego zespołu: dr hab. Julia Pawłowska z Uniwersytetu Warszawskiego.
• WildINTEL: Budowa skalowalnego systemu monitoringu dzikich zwierząt poprzez integrację fotoodłowów i sztucznej inteligencji z Kluczowymi Zmiennymi Bioróżnorodności. Kierownik polskiego zespołu a równocześnie koordynator całego projektu: dr hab. Nuria Selva Fernandez z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk.
• SoilRise: Podnoszenie świadomości na temat różnorodności biologicznej gleby i zwiększanie liczby monitorowanych miejsc przez studentów w ramach obywatelskiej nauki. Kierownik polskiego zespołu: dr hab. inż. Agnieszka Józefowska, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
• BIG_PICTURE: Opracowanie narzędzi zarządzania danymi i metod analitycznych w celu integracji i rozwoju profesjonalnych i obywatelskich inicjatyw naukowych w zakresie wykorzystania fotopułapek do monitoringu fauny w Europie. Kierownik polskiego zespołu: dr Jakub Bubicki, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk.

W siedzibie Narodowego Centrum Nauki w Krakowie odbyła się konferencja promująca program Badania Podstawowe finansowany w ramach III edycji funduszy norweskich i EOG. Tegoroczne wydarzenie poświęcone było naukom humanistycznym i społecznym.

Zorganizowana przez Narodowe Centrum Nauki konferencja zgromadziła cenionych badaczy, innowatorów i interesariuszy z Polski i Norwegii, tworząc platformę do wymiany doświadczeń i dzielenia się wiedzą.

– Wymiana idei i dzielenie się wiedzą między badaczami o różnych doświadczeniach stanowi fundament dla rozwoju wiedzy – podkreślił dr Marcin Liana, zastępca dyrektora NCN, podczas otwarcia konferencji. Siv Haugan, przedstawicielka Research Council of Norway, instytucji przedstawicielskiej Darczyńców w programie Badania podstawowe, podczas swojego wystąpienia dodała, że nauki społeczne i humanistyczne są ważnym i docenianym przez Darczyńców obszarem badawczym i przedstawiła możliwości ich finansowania w ramach programu Horizon Europe.

W trakcie konferencji swoje projekty badawcze i uzyskane wyniki prezentowały zespoły projektowe i indywidualni naukowcy z polskich i norweskich ośrodków akademickich, realizujący granty w ramach konkursów GRIEG, POLS oraz IDEALAB. Uczestnicy mieli okazję dowiedzieć się na przykład, jak sieci społeczne działające online mogą wspierać zbiorową odporność na dezinformację, posłuchać o aktywizmie kobiet i jego moralnych oraz kulturowych podstawach na przykładzie społeczeństwa Kurdystanu oraz o tym, jak można połączyć psychologię i nauki o rozwoju społecznym, aby zbadać relację między ludowymi teoriami rozwoju społecznego a pojęciem idealnego dobrostanu.

Częścią wydarzenia był panel ekspertów pt. Social Transformations in the Age of Polarization moderowany przez prof. Ninę Witoszek z University of Oslo. W trakcie dyskusji rozmawiano o wyzwaniach pojawiających się w obliczu narastającej polaryzacji społecznej, dzieląc się spostrzeżeniami i proponując strategie działania.

Ekspertami w panelu byli badacze realizujący polsko-norweskie projekty w ramach konkursu GRIEG – dr Katarzyna Jaśko z Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr hab. Jarosław Michałowski, prof. Uniwersytetu SWPS oraz dr Paweł Marczewski z Fundacji im. Stefana Batorego, operatora programu Aktywni Obywatele w ramach III edycji funduszy norweskich i EOG. Paneliści przedstawili wyniki projektów nawiązujące do tematyki wyzwań społecznych w dobie polaryzacji, w toku dyskusji wypracowano wnioski:

• rozumienie polaryzacji: paneliści podkreślali konieczność zrozumienia wieloaspektowego charakteru polaryzacji społeczeństw, z uwzględnieniem złożonego oddziaływania tego zjawiska na stan społeczeństw, zarówno w kontekście lokalnym, jak i globalnym;
• dialog i empatia: panel zwrócił uwagę na potrzebę prowadzenia dialogu społecznego na każdym etapie podejmowania decyzji mających wpływ na funkcjonowanie społeczeństw, w tym również konieczność dążenia do inkluzywności obejmującej różnorodne punkty widzenia, oraz kultywowania empatii jako kluczowych narzędzi w łagodzeniu polaryzacji.

Prof. Nina Witoszek, moderatorka panelu podkreśliła również istotną rolę badań i edukacji w rozwiązywaniu wyzwań cywilizacyjnych w coraz bardziej zróżnicowanym świecie.

Konferencja odbyła się 16 listopada w Krakowie. Nagranie z transmisji wydarzenia jest dostępne online.

O Funduszach Norweskich i EOG

Fundusze Norweskie i EOG to środki finansowe pochodzące z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, mające na celu redukcję nierówności społecznych i ekonomicznych w Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz wzmocnienie bilateralnych relacji z 15 krajami-beneficjentami w Europie Środkowej i Południowej.

Szczegółowe informacje o programie, projektach i planach dalszej współpracy między naukowcami można znaleźć w nagraniu z konferencji.

Galeria zdjęć

– W mojej dziedzinie dominacja mężczyzn zaczyna się od dominacji chłopców.(…) Największą potrzebę wsparcia instytucjonalnego widzę na poziomie uświadamiania społeczeństwa i na etapie wczesnej edukacji dzieci. Warto zachęcać wszystkie dzieci, zarówno dziewczynki jak i chłopców, aby rozwijały swoje zainteresowania matematyczne – mówi prof. Ewa Szczurek. Z laureatką CoG ERC 2023 rozmawiamy o jej badaniach i działaniach wspierających wyrównywanie szans kobiet i mężczyzn w nauce.

prof. Ewa Szczurek, fot. M. Szczurek Prof. Ewa Szczurek jest informatykiem, pracuje na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się sztuczną inteligencją i jej zastosowaniami w biologii i medycynie. Jest laureatką trzech grantów NCN. W listopadzie, jako jedna z czwórki naukowców z Polski, otrzymała Consolidator Grant ERC. – Najbardziej fascynują mnie modele probabilistyczne grafowe i głębokie modele generatywne. Jeśli chodzi o zastosowania, przez wiele lat zajmowałam się badaniami związanymi z rakiem. Od stosunkowo niedawna moje zainteresowania się poszerzyły, między innymi o zagadnienie generacji peptydów przeciwdrobnoustrojowych. Dzięki otrzymanemu grantowi ERC mogę w pełni rozwinąć badania w tej dziedzinie – tłumaczy badaczka.

Projekt Głęboka optymalizowana generacja peptydów przeciwdrobnoustrojowych (DOG-AMP, Deep Optimised Generation of Antimicrobial Peptides), na który badaczka uzyskała finansowanie z ERC, zakłada wykorzystanie nowej klasy metod sztucznej inteligencji do wygenerowania nowych peptydów przeciwdrobnoustrojowych, które będą lepsze od istniejących: o wyższej aktywności i niższej toksyczności. Dzięki temu możliwe będzie bardziej efektywne zastosowanie peptydów w terapiach i przeciwdziałanie oporności bakterii na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Badaczka studiowała w Warszawie i Uppsali (Szwecja). Doktorat uzyskała w niemieckim Max Planck Institute for Molecular Genetics. Staż podoktorski odbyła na ETH Zurich w Szwajcarii. Obecnie jest profesorem wizytującym w Northwestern University w Chicago. Projekt ERC będzie realizowała na Uniwersytecie Warszawskim i w Helmholtz Munich.

Europejska Rada ds. Badań Naukowych przyznała dotąd 77 grantów badaczkom i badaczom pracującym w Polsce. 15 z nich otrzymali matematycy i informatycy z Uniwersytetu Warszawskiego (jeden z nich realizowany był w Instytucie Matematycznym PAN).

Na WMIM UW w 2022 pracowało blisko 250 nauczycieli akademickich – mniej niż 1/5 z nich to badaczki. Na stanowiskach profesora i profesora uczelni zatrudnionych jest 16 naukowczyń i 81 naukowców.  

W rozmowie z Anną Korzekwą-Józefowicz prof. Ewa Szczurek opowiedziała o przygotowaniu do składania wniosku o grant ERC i o rozwiązaniach służących odnalezieniu się badaczek w dziedzinach zdominowanych przez mężczyzn.

Anna Korzekwa-Józefowicz: Matematycy i informatycy z UW otrzymali blisko 20 proc. grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych przyznanych naukowcom pracującym w polskich ośrodkach. Co sprawia, że wynik WMIM UW jest – jak na nasze warunki – tak dobry?

Ewa Szczurek: Skupienie na doskonałości naukowej i wsparcie dla aktywnych naukowo pracowników. Do tego przykłady świetnych kolegów, którzy dostali granty ERC, ośmielają pozostałych do aplikowania.

Ale chcę podkreślić, że traktuję wszystkie granty, czy to ERC czy NCN, jako środek do celu – prowadzenia ambitnych badań – a nie cel sam w sobie. Mam podejrzenie, że inni laureaci ERC mają podobnie.

AKJ: Niedawno widziałam prezentację prof. Piotra Sankowskiego, laureata czterech grantów ERC, z której wynikało, że Starting Grant uzyskał za pierwszym razem, dwa kolejne granty za trzecim podejściem, a najnowszy Proof of Concept w piątej próbie. Laureaci Starting Grant z UMK w Toruniu – prof. Katharina Boguslawski i prof. Piotr Wcisło – mówili mi, że uczelnia wsparła ich przygotowania z budżetu IDUB. W Pani przypadku to było pierwsze podejście do grantu ERC? Na jakie wsparcie mogła Pani liczyć?

ESz: Kilka lat temu składałam wniosek o Starting Grant, którego nie otrzymałam. Na te ważne dla mnie badania udało mi się potem dostać finansowanie z NCN, w konkursie SONATA BIS.

O ERC Consolidator Grant starałam się dwa razy, w zeszłym roku z silnym wsparciem ze strony Biura Międzynarodowych Programów Badawczych UW, Biura ds. Doskonałości Naukowej PAN, a także kolegów z wydziału. Skorzystałam z tzw. „paneli próbnych”, podczas których znakomici naukowcy wcielali się w rolę ekspertów panelu ERC. W tym roku dostałam też wsparcie z Helmholtz Zentrum Munich w Niemczech, który zatrudnia profesjonalnego trenera, pomagającego w przygotowaniu się do wywiadu. Bardzo wspierał mnie też mój zespół.

Dla dobrego funkcjonowania grupy badawczej krytycznie istotne jest wsparcie administracyjne. Dlatego bardzo doceniam pracę sekcji obsługi badań na WMIM, pracowników administracji UW, naszego laboratorium informatycznego i administratorów serwerów obliczeniowych. Skorzystałam też ze wsparcia wydziału dla aktywnych naukowo pracowników.

AKJ: To, że realizowała Pani wcześniej projekty NCN miało wpływ na Pani przygotowania i ocenę wniosku w ERC?

ESz: Fakt, że otrzymałam granty z NCN, niezależnej, opartej o eksperckie oceny instytucji finansującej badania w Polsce, pokazał, że jestem samodzielnym naukowcem i mam doświadczenie w prowadzeniu projektów naukowych. To ważny aspekt mojego CV, który również oceniają recenzenci grantów ERC.

AKJ: Pracuje Pani w dziedzinie zdominowanej przez mężczyzn. Oczywiście sukces to wynik Pani własnego wysiłku. Dostrzega Pani możliwość i potrzebę wprowadzenia zmian o charakterze instytucjonalnym, które ułatwiałyby badaczkom odnalezienie się w dziedzinach, w których do tej pory były niedoreprezentowane?

ESz: W mojej dziedzinie dominacja mężczyzn zaczyna się od dominacji chłopców. Już na poziomie podstawówki dziewczynki są często postrzegane, niestety również przez rodziców, jako gorzej predysponowane do nauk ścisłych niż chłopcy. Ja na szczęście nie miałam tego problemu. Mama była z wykształcenia matematykiem i pracowała jako informatyk, a tata był fizykiem. Naturalnie zatem uznałam, że naukami ścisłymi może równie dobrze zająć się kobieta, jak i mężczyzna. Dlatego największą potrzebę wsparcia instytucjonalnego widzę na poziomie uświadamiania społeczeństwa i na etapie wczesnej edukacji dzieci. Mówiąc bardziej już ogólnie, uważam, że warto zachęcać wszystkie dzieci, zarówno dziewczynki jak i chłopców, aby rozwijały swoje zainteresowania matematyczne.

AKJ: Jak postrzega Pani sytuację i status kobiet nauce w Polsce w porównaniu z krajami, w których Pani studiowała i pracowała? Jakie wzorce należałoby przenieść ze Szwajcarii, Niemiec czy Stanów?

ESz: Nie zauważyłam różnic w statusie kobiet w jednostkach, w których byłam i w mojej jednostce w Polsce.

Jeśli chodzi o wzorce, jakie moglibyśmy przejąć, to uniwersyteckie placówki dla dzieci. Przy ETH Zurich w Szwajcarii istniały żłobek i przedszkole dla dzieci pracowników, z kilkoma filiami w różnych dzielnicach miasta. Podobnie, przy University of Chicago w USA jest świetna szkoła podstawowa. Świadomość, że dzieci są pod dobrą opieką i otrzymują edukację na wysokim poziomie, gdy rodzic jest w pracy, jest kluczowa dla jego wydajności naukowej. Jest też bardzo pomocna przy przyciąganiu przez jednostki tych naukowców, którzy mają rodziny.

AKJ: A czy widzi Pani jakieś rozwiązania – zwłaszcza niskokosztowe, łatwe do wprowadzenia w zasadzie w każdej jednostce naukowej, które ułatwiłyby naukowcom godzenie ról rodzinnych i zawodowych?

ESz: Co do zasady naukowcom niezwykle trudno pogodzić pracę naukową z życiem rodzinnym, bo wymaga ciągłych wyjazdów i jest bardzo wciągająca umysłowo. Jedyną rzeczą, jaka przychodzi mi do głowy, jest możliwość częściowej pracy zdalnej, która istnieje na przykład na moim wydziale.

– Zapowiadana przez przyszły rząd i parlament nowelizacja ustawy budżetowej na rok 2024 stanowi ostatnią szansę na uniknięcie poważnej zapaści systemu nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce poprzez zmianę poziomu jego finansowania, w tym szczególnie NCN – piszą badaczki i badacze w liście otwartym do władz publicznych.

Inicjatorzy apelu zwracają uwagę, że w debacie i deklaracjach partii politycznych niemal całkowicie pomijane są sprawy nauki i szkolnictwa wyższego, a „wyzwania związane z dalszym prowadzeniem badań naukowych oraz sytuacja materialna naukowców stają się coraz bardziej dramatyczne”.

Przypominają też, że „stan nauk podstawowych jest jednym z głównych czynników decydujących o rozwoju cywilizacyjnym i społecznym państw” i apelują o zwiększenie budżetu NCN. – Biorąc pod uwagę wysokość budżetu Polski uważamy, że przywrócenie do niedawna obowiązującego stanu, w którym Narodowe Centrum Nauki zapewniało finansowanie 25%-30% projektów badawczych zgłaszanych do konkursów jest nie tylko konieczne, ale i całkowicie realne – piszą.

Inicjatorami listu są prof. Dariusz Rakusa z Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Marek Figlerowicz z Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN i prof. Przemysław Wojtaszek z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Apel można podpisać online.

Sieć JPND wspierająca badania w zakresie chorób neurodegeneracyjnych zapowiada kolejny konkurs na międzynarodowe projekty badawcze, który zostanie ogłoszony w styczniu 2024 r.

Temat konkursu JPND Call 2024 brzmi: Mechanisms and measurement of disease progression in the early phase of neurodegenerative diseases. Celem konkursu jest lepsze zrozumienie mechanizmów powstawania chorób neurodegeneracyjnych jak również zwiększenie możliwości mierzenia parametrów stanowiących o progresji choroby we wczesnych i przedobjawowych jej stadiach. Składane wnioski powinny być oparte o ambitne, innowacyjne oraz multidyscyplinarne badania. Muszą one opierać się na hipotezach i powinny kłaść duży nacisk na nowoczesną, zaawansowaną metodologię.

Wnioski  będą przyjmowane w procedurze dwuetapowej. Konkurs zostanie ogłoszony na początku stycznia 2024 r. Termin składania wniosków wspólnych wstępnych zaplanowano na początek marca 2024 r. O finansowanie będą mogły starać się konsorcja międzynarodowe złożone z co najmniej 3 zespołów badawczych pochodzących z co najmniej 3 krajów biorących udział w konkursie. Kierownik polskiego zespołu musi posiadać co najmniej stopień naukowy doktora.

Dodatkowe informacje na temat konkursu, w tym opis tematu oraz lista krajów zainteresowanych udziałem w konkursie dostępne są na stronie sieci JPND.

Zapowiedź konkursu ma charakter informacyjny. Szczegółowe warunki zostaną określone w treści oficjalnego ogłoszenia o konkursie

Sieć JPIAMR ogłosiła wyniki 16. konkursu na międzynarodowe projekty badawcze z zakresu oporności na antybiotyki. Wśród nagrodzonych są cztery projekty z udziałem zespołów z Polski, które otrzymają z NCN ponad 4,2 mln zł.

Głównym celem tegorocznego konkursu pod nazwą Development of innovative strategies, tools, technologies, and methods for diagnostics and surveillance of antimicrobial resistance było umożliwienie powstania nowych lub doskonalenie już istniejących strategii, narzędzi, technologii i metod rozważnego i racjonalnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych (AMR). Naukowcy biorący udział w konkursie będą realizować ten cel koncentrując się na wykrywaniu opornych mikroorganizmów, diagnostyce wywołanych przez nie zakażeń, i/lub gromadzeniu, analizie i wykorzystaniu danych dotyczących oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) i stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych (AMU).

W konkursie DISTOMOS wnioski mogli składać naukowcy pracujący w polskich jednostkach, którzy planują realizację międzynarodowych projektów badawczych we współpracy z partnerami z 19 krajów na całym świecie. Na zaproszenie do konkursu odpowiedziało 106 międzynarodowych konsorcjów; na liście laureatów znalazło się ostatecznie 17 międzynarodowych projektów, z których 4 realizowane będą z udziałem badaczy z Polski. NCN przeznaczy na ten cel ponad 4,2 mln PLN.

• AEROBIOMICS-AMR – Oparta na aerobiomie analiza genomowa odporności na fungicydy w celu śledzenia rozwoju i rozprzestrzeniania się odporności na środki przeciwdrobnoustrojowe patogenów roślin i szerzej pojętego środowiska

  Kierownikiem polskiego zespołu jest prof. dr hab. inż. Tomasz Kulik z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Na swoje badania otrzyma ponad 730 tys. PLN.

• BALTIC-AMR – Podejście "Jedno zdrowie" w ujednoliconym monitoringu pozostałości antybiotyków, genów antybiotykooporności i oporności na metale ciężkie w środowisku wodnym Bałtyku i w populacjach dzikiego ptactwa

  Kierownikiem polskiego zespołu jest dr Ewa Kotlarska z Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie. Budżet projektu to ponad 1,2 mln PLN.

• DDBIOS – Droplet Digital PCR i BIOSensory wolne od PCR do diagnozowania SNP związanych z opornością u Pneumocystis jirovecii

  Koordynatorem międzynarodowego konsorcjum i kierownikiem polskiego zespołu jest dr hab. Marta Kicia z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Projekt otrzyma finansowanie wynoszące niemal 2 mln PLN.

• MARRES – Podejście One Health do monitoringu zdrowotnego w zakresie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe ssaków morskich, środowiska morskiego i ludzi w rejonie Morza Północnego i Morza Bałtyckiego

  Kierownikiem polskiego zespołu jest dr Iwona Pawliczka vel Pawlik z Uniwersytetu Gdańskiego. Budżet projektu to ponad 320 tys. PLN.

NCN w sieci JPIAMR

Narodowe Centrum Nauki współpracuje z siecią JPIAMR od 2015 roku, włączając się w organizację konkursów dla naukowców realizujących międzynarodowe projekty badawcze w obszarze antybiotykooporności z zastosowaniem podejścia „One Health”. Dotychczas polscy naukowcy dzięki udziale NCN w sieci mogli ubiegać się o finansowanie w 7 konkursach JPIAMR. Uzyskali w nich finansowanie dla 15 projektów o łącznej wartości ponad 17,3 mln zł.

Ewa Szczurek, Szymon Toruńczyk, Paweł Caputa i Magdalena Wojcieszak z Uniwersytetu Warszawskiego zostali laureatami konkursu o Consolidator Grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. Naukowcy realizują także granty NCN.

Prof. Ewa Szczurek zrealizuje badania Głęboka optymalizowana generacja peptydów przeciwdrobnoustrojowych (DOG-AMP, ang. Deep Optimised Generation of Antimicrobial Peptides). Celem projektu jest wygenerowanie nowych peptydów przeciwdrobnoustrojowych, które będą lepsze od istniejących: o wyższej aktywności i niższej toksyczności. Dzięki temu możliwe będzie bardziej efektywne zastosowanie peptydów w terapiach i przeciwdziałanie oporności bakterii na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Badaczka jest laureatką trzech grantów NCN – POLONEZ, SONATA BIS i OPUS. Pracuje na Wydziale Matematyki, Mechaniki i Informatyki UW. Pracownikiem tego samego wydziału jest również prof. Szymon Toruńczyk, który zrealizuje badania „Limits of Structural Tractability”. Efektem projektu naukowca będzie stworzenie teorii matematycznej składającej się z definicji, twierdzeń oraz dowodów i opisującej teoretyczne granice możliwości efektywnych algorytmów wykonujących obliczenia na grafach.

Naukowiec realizował projekt SONATA dotyczący teorii baz danych.

Prof. Paweł Caputa zrealizuje projekt „Quantum Complexity from Quantum Field Theories to Quantum Gravity”. Celem naukowca jest opracowanie precyzyjnych miar kwantowej złożoności stanów i operatorów w teoriach kwantowych oraz zastosowanie ich w modelach kwantowej grawitacji do lepszego zrozumienia wnętrz czarnych dziur i osobliwości kosmologicznych.

Naukowiec pracuje na Wydziale Fizyki UW. Realizuje grant SONATA BIS na z zakresu kwantowej grawitacji, kwantowej informacji i obliczeń kwantowych.

Grant w tej edycji otrzyma także prof. Magdalena Wojcieszak z Ośrodka Badań nad Migracjami UW, która zrealizuje projekt „Incentivizing Citizen Exposure to Quality News Online: Framework and Tools”.

O Consolidator Grants ERC mogą ubiegać się badaczki i badacze od 7 do 12 lat po doktoracie. Laureaci dostaną finansowanie w wysokości do 2 mln euro. Finansowanie w tej edycji konkursu CoG ERC otrzyma łącznie 308 naukowców reprezentujących 43 narodowości. Najwięcej projektów zostanie zrealizowanych w Niemczech (66), Holandii (36) i Francji (23).

Dodatkowe informacje o konkursie i jego laureatach dostępna jest na stronie ERC.

Lista dotychczasowych laureatów konkursów ERC – Starting Grant, Consolidator Grant, Advanced Grant, Proof of Concept oraz Synergy Grant – pracujących w polskich ośrodkach dostępna jest na stronie KPK NCBR.

Niemal wszyscy laureaci ERC z Polski realizowali lub byli zaangażowani jako wykonawcy także w projekty finansowane przez NCN.

Nieco ponad 338 milionów złotych otrzymają badaczki i badacze na realizację 407 projektów w polskich jednostkach w ramach konkursów OPUS 25 i PRELUDIUM 22. To najniższa liczba projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursach tego typu od początku działalności NCN. Z powodu zamrożonego budżetu NCN wskaźnik sukcesu w tej edycji wyniósł 8,06% dla OPUS i 10,73% dla PRELUDIUM.  

Konkursy OPUS i PRELUDIUM to doskonale znane wśród naukowców w Polsce konkursy NCN, umożliwiające realizację badań podstawowych w polskich jednostkach. Granty OPUS umożliwiają realizację kilkuletnich złożonych projektów, zbudowanie dużych zespołów naukowych, wykorzystanie wielkich międzynarodowych urządzeń badawczych oraz współpracę z partnerami zagranicznymi, a to wszystko niezależnie od etapu kariery naukowej, na jakim znajduje się kierownik projektu. PRELUDIUM to unikatowy konkurs, który umożliwia badaczom na bardzo wczesnym etapie kariery, bo jeszcze przed doktoratem, nabycie pierwszego doświadczenia w realizacji projektów badawczych trwających nawet trzy lata.

– Od początku działalności Narodowego Centrum Nauki stawialiśmy na zbudowanie kompletnej ścieżki kariery naukowej, stawiającej na samodzielność oraz rozwój badaczek i badaczy. Wielu wybitnych naukowców pracujących obecnie w Polsce to przedstawiciele tzw. pokolenia NCN – badaczy, którzy swoją drogę naukową zaczynali na przykład od PRELUDIUM, a potem rozwinęli swoje badania i dzięki wsparciu z naszych grantów mogli zbudować zespoły, które dziś prowadzą prace na najwyższym światowym poziomie – mówi Krzysztof Jóźwiak, dyrektor Narodowego Centrum Nauki.

Listy rankingowe wraz z opisami popularnonaukowymi projektów 

Lista rankingowa OPUS 25 w .pdf

Lista rankingowa PRELUDIUM 22 w .pdf

OPUS 25 i PRELUDIUM 22 w liczbach

Rozstrzygnięte właśnie edycje konkursów NCN są rekordowe pod każdym względem, również w tym mało pozytywnym znaczeniu. W ciągu ostatnich dwóch lat, z powodu niskiego budżetu, którym dysponuje Centrum na finansowanie badań, liczba przyznawanych przez nas grantów systematycznie maleje.

W OPUS 25 finansowanie otrzymało 176 wniosków spośród 2184 złożonych, co oznacza, że wskaźnik sukcesu w tym konkursie spadł w porównaniu do poprzednich edycji i wyniósł tylko 8,06%. Laureaci OPUS otrzymają tym razem tylko ok. 301,6 mln zł. W poprzednich edycjach tego konkursu Narodowe Centrum Nauki mogło sfinansować więcej dobrych projektów: w OPUS 21 rozstrzygniętym równo dwa lata temu 417 naukowców otrzymało granty na kwotę 559 mln zł, w OPUS 22 – 350 grantów o wartości niemal 500 mln zł, w OPUS 23 – 266 grantów o wartości 401,5 mln zł, zaś w maju 2023 r. już tylko 224 naukowców otrzymało granty o wartości ponad 364,4 mln. Wskaźnik sukcesu również systematycznie obniżał się w tych konkursach i spadł z poziomu niespełna 19% do 11,7%.

Liczby dotyczące konkursu PRELUDIUM są równie znamienne. W dwudziestej drugiej edycji granty otrzyma średnio co dziesiąty wnioskujący młody naukowiec: na liście laureatów znalazło się 231 projektów o wartości ok. 36,5 mln zł (wskaźnik sukcesu 10,73%). Tu też obserwujemy wyraźny spadek w ciągu ostatnich dwóch lat – w PRELUDIUM 20 sfinansowaliśmy 495 wniosków na kwotę 77 mln zł, przy wskaźnik sukcesu na poziomie 22%, a w PRELUDIUM 21 – 258 grantów o wartości 41,2 mln zł (wskaźnik sukcesu niespełna 12%).

O możliwości drastycznego zmniejszenia wskaźnik sukcesu w konkursach OPUS i PRELUDIUM informowaliśmy już wcześniej.

– Po raz pierwszy w historii NCN możemy sfinansować tak mało projektów. Wszyscy wiemy, jakie będą tego konsekwencje: zdolni polscy badacze wobec tak niestabilnego systemu finansowania badań będą szukać bardziej sprzyjających warunków do pracy za granicą. Dlatego zwiększenie budżetu NCN na finansowanie badań podstawowych powinno być absolutnym priorytetem w budżecie państwa w kolejnych latach – podkreśla prof. Krzysztof Jóźwiak, dyrektor Narodowego Centrum Nauki.

OPUS i PRELUDIUM w ciągu ostatnich dwóch lat – porównanie

 

Budżet NCN, budżet konkursów i wskaźnik sukcesu

Optymalny wskaźnik sukcesu w konkursach grantowych powinien wynosić ok. 25-30%, aby zapewnić wsparcie najlepszym projektom i zwiększać szanse polskiej nauki na arenie międzynarodowej. Łączny budżet NCN na finansowanie badań – o czym alarmowaliśmy już wielokrotnie – pozostaje na zbliżonym poziomie od sześciu lat. W tym czasie kwota wnioskowana przez naukowców wzrosła o kilkadziesiąt procent. Wysokość dotacji, jaką w tej chwili otrzymuje NCN, w żaden sposób nie odpowiada na zapotrzebowanie polskiego środowiska naukowego.

W NCN od dawna podejmujemy intensywne starania o zwiększenie dotacji celowej na finansowanie badań.

– W ciągu ostatnich lat kompetencje badaczy wyraźnie wzrosły, planują bardziej odważne projekty, na coraz wyższym poziomie, często we współpracy z wieloma partnerami zagranicznymi, które wymagają wyższego finansowania. To dobry znak i naturalny kierunek rozwoju naukowego kraju. W NCN walczymy o wzrost finansowania nie dla instytucji, ale dla tych badaczek i badaczy, którzy z naszych grantów korzystają i którzy dzięki tym grantom wciąż chcą pracować w Polsce. Jesteśmy wdzięczni za dotychczasowe wsparcie ze strony środowiska naukowego, ale jednocześnie prosimy o więcej. Tylko razem możemy wpływać na władze publiczne, by zwiększyły finansowanie nauki – podkreśla dyrektor NCN.

Listy rezerwowe dobrze ocenionych projektów

W konsekwencji starań o zwiększenie budżetu NCN w roku 2024 i kolejnych, Rada NCN po konsultacji z dyrekcją Centrum po raz pierwszy w przypadku konkursów OPUS i PRELUDIUM podjęła uchwałę umożliwiającą Zespołom Ekspertów przygotowanie list rezerwowych. Na listach znalazły się projekty, które przeszły pełną procedurę oceny, zostały wysoko ocenione przez ekspertów i nie uzyskały finansowania wyłącznie z powodu braku środków w budżecie agencji. Listy rezerwowe zostaną również przygotowane w kolejnych rozstrzyganych przez NCN konkursach, tj. SONATA BIS 13 i MAESTRO 15. Tryb tworzenia list rezerwowych.

Zdecydowaliśmy się na taki krok, aby przygotować się do realizacji zadań związanych z ewentualnym zwiększeniem budżetu w roku 2024 i w latach kolejnych. W krajowych programach NCN procedury konkursowe od momentu zakończenia naboru wniosków do momentu wydania decyzji o przyznaniu bądź nieprzyznaniu finansowania trwają około 5 miesięcy. Realizacja grantów rozpoczyna się zwykle po 8-9 miesiącach od zakończenia naboru wniosków.

Centrum otrzymuje budżet w cyklu rocznym. Oznacza to, że środki niewykorzystane przez nas w danym roku muszą zostać zwrócone do Ministerstwa Edukacji i Nauki w ostatnim dniu roboczym grudnia, nie możemy ich tak po prostu przenieść na kolejny rok. – Listy rezerwowe dają nam możliwość wydania ewentualnego zwiększonego budżetu na wysoko ocenione przez ekspertów projekty już w 2024 roku – wyjaśnia prof. Jóźwiak.

Po przekazaniu Narodowemu Centrum Nauki dodatkowych środków, Rada NCN podejmie decyzję o tym, na które konkursy je przeznaczyć. Uchwały zmieniające budżety poszczególnych konkursów NCN Rada będzie podejmować w zależności od tego, kiedy i w jakiej wysokości dodatkowe środki zostaną przekazane Narodowemu Centrum Nauki przez Ministerstwo Edukacji i Nauki.

Co oznacza umieszczenie na listach rezerwowych?

Badaczki i badacze, których projekty znalazły się na listach rezerwowych otrzymali decyzje negatywne, ale z adnotacją o umieszczeniu na takiej liście. Nie są ograniczeni w żaden sposób w realizacji swoich praw w postępowaniu konkursowym, mogą składać odwołania od decyzji dyrektora NCN i wnioski w kolejnych konkursach.

Jeśli budżet NCN zostanie zwiększony i Rada NCN podejmie uchwały o zwiększeniu puli środków w poszczególnych konkursach, wnioski z list rezerwowych będą finansowane w kolejności zgodnej z rankingiem przyjętym przez Zespoły Ekspertów. To, ile projektów z listy rezerwowej ostatecznie zostanie sfinansowanych, uzależnione jest od kwoty, jaką Rada przeznaczy na dany konkurs. Wnioskodawcy, których projekty z list rezerwowych zostaną zakwalifikowane do finansowania otrzymają decyzje zmieniające, informacja zostanie również zamieszczona na stronie NCN. Tryb tworzenia list rezerwowych

Wysyłka decyzji

Informujemy, że dziś zostaną wysłane decyzje dla wniosków zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do finansowania w konkursie OPUS 25 i PRELUDIUM 22. Przypominamy, że decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny.

W przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN, decyzja dyrektora Narodowego Centrum Nauki będzie doręczana wyłącznie na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). W przypadku gdy osoba fizyczna będąca wnioskodawcą wskaże we wniosku adres skrytki ePUAP decyzja będzie wysłana na ten adres. Jeżeli wnioskodawca będący osobą fizyczną nie wskaże adresu skrytki ePUAP doręczenie decyzji będzie realizowane poprzez wysłanie na podany we wniosku adres e-mail informacji z adresem elektronicznym, z którego można pobrać decyzję dyrektora Narodowego Centrum Nauki.

Decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki dotyczące przyznania środków finansowych przekazywane są dodatkowo do wiadomości kierownika projektu, a w przypadku gdy wnioskodawcą jest osoba fizyczna również do podmiotu, wskazanego we wniosku jako podmiot realizujący.

W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność podanego we wniosku adresu elektronicznego (ESP, skrytki ePUAP, e-mail). W razie podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie OSF.