W 2021 roku Narodowe Centrum Nauki obchodziło 10-lecie działalności. Przez dekadę przyznaliśmy 23 tys. grantów, dzięki którym badaczki i badacze z całej Polski – w różnym wieku i na różnych etapach kariery – mogli rozpocząć realizację swoich projektów. Jubileusz świętowaliśmy we wrześniu. Miesiąc po miesiącu przypominamy najważniejsze wydarzenia z 2021 roku.

STYCZEŃ

Ogłosiliśmy konkurs Weave-UNISONO na międzynarodowe projekty badawcze o wyróżniającym się poziomie naukowym. Program opiera się na procedurze agencji wiodącej – Lead Agency Procedure (LAP), która polega na tym, że tylko jedna z instytucji partnerskich odpowiedzialna jest za pełną ocenę merytoryczną wniosku. Program Weave powstał dzięki współpracy 12 europejskich instytucji finansujących badania naukowe i wsparciu stowarzyszenia Science Europe. Ma na celu uproszczenie procedur składania i wyboru projektów badawczych angażujących naukowców z dwóch lub trzech krajów/regionów europejskich. Pierwsze wyniki opublikowaliśmy we wrześniu dzięki współpracy ze szwajcarską Swiss National Science Foundation. Kolejne rozstrzygnięcia miały miejsce w grudniu. W tym przypadku rolę agencji wiodących pełniły czeska Grantová Agentura České Republiky (GAČR) oraz austriacka Fonds zur Förderung der wissenschaftlichen Forschung (FWF).

W „Nature” ukazał się artykuł opisujący badania naukowców z Polski, USA i Korei Południowej, którzy opracowali nowe nanomateriały koloidalne zdolne do lawinowej emisji fotonów. Jednym z autorów publikacji jest prof. Artur Bednarkiewicz z Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu. Polska część badań została sfinansowana w ramach konkursu OPUS 16.

LUTY Laboratorium kwantowe, fot. Michał Parniak

Konsorcjum QuantERA II, koordynowane przez Narodowe Centrum Nauki, otrzymało grant w wysokości 15 mln EUR z programu Horyzont 2020. QuantERA jest europejską siecią zrzeszającą 39 agencji z 31 krajów, która przyznaje finansowanie międzynarodowym projektom w dziedzinie technologii kwantowych. W konkursie rozstrzygniętym przez sieć w grudniu, granty otrzymało aż 15 zespołów z udziałem naukowców z Polski.  

Ogłosiliśmy wyniki dwunastej edycji konkursu MAESTRO oraz dziesiątej edycji konkursu SONATA BIS. Przyznane granty umożliwiają badaczom realizację pionierskich badań podstawowych oraz utworzenie nowych zespołów badawczych. Łączna wartość przyznanych środków w obu konkursach wyniosła ponad 215 mln zł.

MARZEC

Wspólnie z innymi europejskimi agencjami finansującymi badania ogłosiliśmy konkurs CHANSE Transformations: Social and cultural dynamics in the digital age. Collaboration of Humanities and Social Sciences in Europe to program realizowany przez 27 instytucji z 24 krajów. CHANSE finansuje międzynarodowe projekty badawcze i inspiruje współpracę między naukowcami a różnymi grupami interesariuszy, takimi jak m.in. decydenci, organizacje pozarządowe, prawodawcy, instytucje kultury. Pod koniec 2020 roku konsorcjum otrzymało grant w wysokości 10 mln EUR z Programu Ramowego UE Horyzont 2020. Koordynatorem CHANSE jest NCN. Wyniki konkursu Transformations: Social and cultural dynamics in the digital age będą znane w czerwcu 2022 roku.

Pięć zespołów badawczych z Polski znalazło się wśród laureatów konkursu organizowanego przez sieć M-ERA.NET 2 finansującej badania z obszaru nauk o materiałach oraz inżynierii materiałowej. Łącznie granty w wysokości 32,3 mln euro otrzymały 42 zespoły.

Towards a Better Understanding of Societal Responses to Climate Change to kolejny artykuł, który w tym roku ukazał się w „Nature”. Międzynarodowy zespół naukowców z udziałem polskich badaczy, przedstawił nowo opracowaną metodę dla badań nad tym, co nazywają „historią klimatu i społeczeństwa”. Zaprezentowane w artykule studia przypadków pokazują, że społeczeństwa często dostosowywały się i potrafiły przetrwać okresy wahania klimatu. Publikacja powstała przy udziale dwóch laureatów konkursów NCN – dra hab. Adama Izdebskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dra hab. Piotra Guzowskiego z Uniwersytetu w Białymstoku.

 

KWIECIEŃ

Naukowcy z Centrum Nowych Technologii UW przebadali ponad 15 mln związków chemicznych, które mogłyby hamować aktywność koronawirusa, skutkiem czego zidentyfikowano prawie 1000 takich potencjalnych inhibitorów. Wyniki badań, które mogą przyczynić się do szybszego stworzenia nowych leków na COVID19 zostały zrealizowane w ramach konkursu „Szybka ścieżka dostępu do funduszy na badania nad COVID-19” . Artykuł na ten temat opublikowano w „International Journal of Molecular Sciences”,  a jego współautorką jest prof. Joanna Sułkowska, laureatka Nagrody NCN oraz konkursów OPUS 16 i SONATA BIS 2.

 

 

 

MAJ

Rozstrzygnęliśmy drugą edycję konkursu DAINA na projekty realizowane przez naukowców z Polski i Litwy oraz kolejne edycje naszych najpopularniejszych konkursów: OPUS 20 + LAP dla naukowców na wszystkich etapach kariery, SONATA 16 skierowanego do młodych badaczy oraz PRELUDIUM BIS na projekty realizowane przez doktorantów. Finansowanie o wartości niemal 668 mln zł otrzymało 638 projektów. Dzięki przyznanym przez NCN grantom, badacze mogą m.in. przyjrzeć się konsekwencjom, z jakimi przyszło nam się zmierzyć w związku z pandemią.

CZERWIEC Konferencja Funduszy Norweskich, fot. Michał Łepecki

Zorganizowaliśmy konferencję promującą badania podstawowe finansowane z funduszy EOG i funduszy norweskich. W trakcie wydarzenia zostały zaprezentowane dotychczas nagrodzone projekty w konkursach GRIEG, IdeaLab oraz POLS. W czasie konferencji uczestnicy mieli również okazję przeprowadzić dyskusję na temat kwestii związanych z open access.

LIPIEC

Przygotowaliśmy sondaż dotyczący funkcjonowania kobiet i mężczyzn w nauce. Jego wyniki pozwolą opracować bardziej skuteczne formy wyrównywania szans obu płci w programach NCN oraz podjąć szerszą dyskusję na ten temat w polskim środowisku naukowym. Do udziału w sondażu zaproszeni byli wszyscy naukowcy, także ci, którzy nigdy nie brali udziału w konkursach NCN. Wyniki sondażu zostaną opublikowane w pierwszym kwartale 2022 roku.

Wraz z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju ogłosiliśmy konkurs ARTIQ na dofinansowanie projektów w celu utworzenia trzech Centrów Doskonałości w obszarze sztucznej inteligencji. W Centrach prowadzone będą badania podstawowe, przemysłowe, prace rozwojowe lub przedwdrożeniowe w dziedzinie AI. Na ten cel NCN i NCBR przeznaczyły łącznie 60 mln zł.

SIERPIEŃ

Z inicjatywy Ministerstwa Edukacji i Nauki nasz budżet został  zwiększony o 30 mln złotych. Decyzją Rady NCN dodatkowa kwota przyznana w tym roku przez MEiN zasiliła m.in. budżet konkursu MINIATURA, którego wyniki ogłosiliśmy w grudniu.

Rozstrzygnęliśmy piątą edycję konkursu SONATINA. Naukowcy, którzy niedawno otrzymali stopień doktora, otrzymali prawie 34 mln zł na badania i staże w prestiżowych ośrodkach zagranicznych.

WRZESIEŃ Jubileusz 10-lecia NCN - dzień drugi, fot. Michał Łepecki

NCN od 10 lat gra dla polskiej nauki, wspierając badaczy pracujących w ośrodkach naukowych w całej Polsce. Jubileusz Centrum świętowaliśmy wspólnie z przedstawicielami środowiska naukowego z Polski i zagranicy 9 i 10 września. Obchody rozpoczęliśmy od uroczystej gali w Teatrze im. Juliusza Słowackiego, a zakończyliśmy rozmowami o nauce w pandemii oraz otwartym dostępie do treści naukowych w Międzynarodowym Centrum Kultury.

Ruszył program POLONEZ BIS – wszechstronny program integrujący badania, staże w instytucjach pozaakademickich oraz szkolenia rozwijające kompetencje miękkie. W trzech konkursach zrekrutujemy 120 doświadczonych naukowców z całego świata. Przyjadą oni na 24 miesiące do Polski, aby prowadzić tu badania podstawowe w wybranych przez siebie instytucjach publicznych lub prywatnych. Pierwszy nabór wniosków trwał od połowy września do połowy grudnia, kolejne zaplanowane są na 2022 rok.

 

PAŹDZIERNIK

Uroczystość wręczenia Nagrody NCN, fot. Michał Łepecki Wręczyliśmy Nagrodę NCN, która przyznawana jest w trzech kategoriach młodym badaczkom i badaczom, zatrudnionym w polskich ośrodkach naukowych. Dr Paweł L. Polkowski z Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał wyróżnienie w kategorii nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce. W dziedzinie nauk o życiu nagrodzony został dr hab. Sebastian Glatt z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Laureatem w kategorii nauki ścisłe i techniczne jest prof. Jonatan Gutman z Instytutu Matematycznego PAN. Uroczystość odbyła się 6 października, w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. Statuetki i dyplomy odebrali także laureaci Nagrody NCN z 2020 roku: profesorowie Jakub Growiec i Wojciech Fendler oraz dr hab. Michał Tomza.

Rozpoczęliśmy cykl wykładów „Nauka w Centrum” realizowany wspólnie z Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ. Każdy z 6 laureatów Nagrody NCN 2020 i 2021 wygłosił prelekcję, w czasie której opowiedział więcej o swoich badaniach. Wszystkie spotkania są dostępne na kanale YouTube Centrum Kopernika.

Opublikowaliśmy instrukcję open access, która doprecyzowuje przyjęty jeszcze w 2020 roku dokument „Polityka NCN dotyczącą otwartego dostępu do publikacji”. Wspólnie z innymi europejskimi agencjami zrzeszonymi w organizacji Science Europe od lat angażujemy się w zapewnienie otwartego dostępu do danych naukowych oraz publikacji, które są efektem badań finansowanych ze środków publicznych, w celu umożliwienia ich bezpłatnego wykorzystania przez naukowców, przedsiębiorców i szerokie grono odbiorców.

Rozstrzygnęliśmy czwartą edycję konkursu BEETHOVEN CLASSIC na projekty z nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce realizowane przez badaczy z Polski i Niemiec. Była to ostatnia edycja konkursu BEETHOVEN. Program na polsko-niemieckie projekty badawcze we wszystkich dyscyplinach nauki został zastąpiony programem Weave.

Buk zwyczajny, fot. Julia i Stanisław Pagacz

LISTOPAD

Rozstrzygnęliśmy drugą edycję konkursu SHENG na polsko-chińskie projekty badawcze. Wsparcie otrzymało 18 projektów. Wnioskodawcy mieli szansę otrzymać środki na badania w obszarze nauk o życiu i w wybranych dyscyplinach nauk ścisłych i technicznych oraz nauk społecznych. Łączny budżet przyznanych grantów na polską część badań wyniósł prawie 28 mln zł.

Ogłosiliśmy listę rankingową dla konkursów OPUS i PRELUDIUM. Były to rekordowe edycje, w których przyznaliśmy prawie 900 grantów na łączną kwotę 636 mln złotych. Dzięki otrzymanemu finansowaniu, naukowcy będą mogli przeprowadzić np. badania nad aktywnością zawodową i społeczną kobiet czy też lepiej przyjrzeć się korzeniom naszej cywilizacji.

Magazyn „Science” napisał o badaniach dra hab. Michała Bogdziewicza z UAM realizowanych w ramach konkursu SONATA 15. Naukowiec poszukuje odpowiedzi na pytania dotyczące spektakularnych lat nasiennych drzew, tego jak się między sobą porozumiewają i jakie ma to znaczenie dla klimatu. Szczegóły projektu pt. „Rola dynamiki zasobów w kształtowaniu produkcji nasion u roślin, u których występują lata nasienne” dostępne są na stronie NCN.

 

 

Autorka grafiki: Ella Marushchenko GRUDZIEŃ

Naukowcy z Wydziału Fizyki UW pod kierunkiem dra hab. Michała Tomzy i grupy doświadczalnej prof. Tobiasa Schaetza z Uniwersytetu we Fryburgu jako pierwsi zaobserwowali rezonanse Feshbacha pomiędzy pojedynczym jonem i ultrazimnymi atomami. Artykuł podsumowujący wyniki ich badań ukazał się w „Nature”. Publikacja została dodatkowo wyróżniona na okładce czasopisma.

Cztery zespoły z Polski triumfowały w programie sieci BiodivERsA i Water JPI. W konkursie BiodivRestore: Conservation and restoration of degraded ecosystems and their biodiversity, including a focus on aquatic systems finansowanie w wysokości ponad 21,4 miliona euro otrzymały łącznie 22 projekty.

417 wniosków zostanie sfinansowanych w ostatnio rozstrzygniętym konkursie OPUS 21. Wśród nagrodzonych projektów znalazło się wiele dotyczących dawnych cywilizacji, których działania ukształtowały obraz dzisiejszego świata.

Sztuka prowadzenia dyskusji

Polemika i dyskusje towarzyszą ludzkości od najdawniejszych lat, a hejt czy fake newsy wcale nie pojawiły się na świecie wraz z nastaniem ery cyfrowej. Już pierwsi poeci pozwalali sobie na potyczki słowne, które dziś nazwalibyśmy mową nienawiści. Również dla widzów oglądających sztuki okresu klasycznego, inwektywy były czymś zupełnie normalnym. Jeszcze ciekawsze okazują się spory nie tylko między bohaterami literackimi, ale też żywymi ludźmi, którzy przemawiali w sądach, na agorach czy pisali listy i wiersze. Co więcej, sposobu wykorzystywania inwektyw oraz technik „mowy nienawiści” uczono nawet w szkołach.

Honoré Daumier – Achilles vs. Agamemnon – Nawet Św. Hieronim wyśmiewa heretyka Pelagiusza, że ten obżarł się za młodu owsianką prowincjuszy z dalekiej, północnej wyspy, a z Wigilancjusza (dosł. Czuwającego) drwi, że jest śpiochem i wolno myśli, więc powinien się nazywać Dormitancjusz (Drzemiący/Śpiący) – mówi prof. Rafał Toczko z UMK. Badacz zrealizuje projekt pt. „Historia i retoryka inwektywy w polemikach starożytnej Grecji, Rzymu i wczesno-chrześcijańskich”, na który otrzymał prawie 724 tys. zł. Naukowiec zbada i opracuje przypadki zastosowania inwektywy w polemikach, począwszy od VII w. p.n.e. do V w. n.e. Badania te mają zaowocować zebraniem i opisaniem sposobu użycia inwektywy w sporach między żywymi (a nie literackimi) osobami. – Jeśli to się uda, będzie to pierwsze tego typu całościowe opracowanie dla starożytności klasycznej i chrześcijańskiej. Użyjemy programów do przeczesywania tekstów w poszukiwaniu konkretnych fraz czy nawet form gramatycznych – wyjaśnia badacz.

Jednym z wyników projektu będzie baza danych online – Database of Ancient Invective. Baza ta będzie zawierała wszystkie przypadki użycia inwektyw w dyskursie publicznym starożytności – w mowach, listach, pamfletach, traktatach, kazaniach. – Będzie można sprawdzić i porównać inwektywy różnych autorów, wyszukiwać konkretne kategorie inwektyw, np. metafory zwierzęce, aluzje do seksualności etc., będziemy też mogli sprawdzić, kto był adresatem konkretnych inwektyw, i jak ten portret się malował – mówi prof. Toczko. Wszystko to może później być wykorzystane przez nauki społeczne do wyciągania bardziej ogólnych wniosków związanych z użyciem inwektywy w różnych epokach i kulturach. Badania te mogą także zainteresować szerszą publiczność w czasie, w którym insynuacje, pomówienia i inwektywy pojawiają się coraz częściej w sferze publicznej.

– Dziś polityk nie musi bezpośrednio oczerniać drugiego polityka, bo zrobią to za niego dziennikarze, internauci albo wynajęte trolle. W starożytności można było najwyżej bardzo ostrą inwektywę opublikować anonimowo, z czego skorzystał np. Cyceron w politycznej walce z Markiem Antoniuszem. Czy zatem starożytni mogliby się jakoś ucywilizować obserwując dzisiejszą dyskusję publiczną? Wątpię – rozważa badacz.

Religia a świat materialny

Ważnym elementem kształtującym wszystkie światowe cywilizacje jest religia. Sposób jej przeżywania od zawsze budzi szerokie zainteresowanie. Dr Christina Tsouparopoulou  z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN bada to zjawisko w różnorodnych społecznościach historycznej Mezopotamii (współczesny Irak, północno-wschodnia Syria i sąsiednie regiony) na przestrzeni tysięcy lat. Badaczka na projekt pt. „Religia materialna Mezopotamii: zmienny krajobraz relacji ludzi i bóstw w starożytnej Mezopotamii” otrzymała prawie 1,4 mln zł.

Mapa potwierdzonych miejsc świątynnych na terenach Mezopotamii

Jak podkreśla, „religia jest procesem ciągłym i zmieniającym się”. – Celem projektu jest przyjrzenie się, jak na przestrzeni wieków zmieniały się praktyki religijne. Szczególnie przyglądamy się około 3000 lat ewolucji i zmian w praktykach religijnych mieszkańców Mezopotamii. Naukowczyni chce połączyć nowatorskie ramy teoretyczne, z konkretnymi i opartymi na danych, metodami analizy. To podejście pozwoli odwzorować ludzko-boskie relacje oraz praktyki kultowe w żywym krajobrazie starożytnej przeszłości. Jest to jedyny projekt, w którym zastosowano cyfrową humanistykę, archeologię i analizę statystyczną do analizy kultu i rekonstrukcji ludzko-boskiego krajobrazu społecznego Mezopotamii. – Współpracując z innymi badaczami wykorzystamy cyfrową humanistykę oraz analizę sieci społecznościowych do stworzenia modeli relacji człowiek-bóg – tłumaczy badaczka. Powstałe modele nie tylko naświetlą osobiste doświadczenia religijne mieszkańców starożytnej Mezopotamii, ale także powiążą je z szerszym tłem, zmieniającym się wraz ze społecznopolitycznymi losami społeczności lokalnych i regionalnych.

 

Naukowczyni podkreśla również rolę open access w badaniach. – Naszym obowiązkiem jako badaczy jest zaangażowanie społeczeństwa w to, co robimy. Co więcej, otwarty dostęp jest kluczowy dla tego projektu i terenów, których dotyczy – pozwala pomóc w zachowaniu ważnego aspektu dziedzictwa kulturowego regionu, który był zagrożony w niedawnej przeszłości, i udostępnienia go wszystkim – mówi.

– Mezopotamia była i nadal jest ziemią o dużej różnorodności populacji i ziemią, która pozostawiła nam niezliczone teksty, przedmioty i budynki, które malują fantastyczny obraz codziennego życia. To sprawia, że ​​jest szczególnie interesującym obszarem badań – podsumowuje dr Tsouparopoulou.

Malowidła zarejestrowane w 2019 r. na stanowisku jaskiniowym zlewiska Atico Dziedzictwo, którego wkrótce może zabraknąć

Wśród nagrodzonych badań jest także projekt pt. "Dolina Atico – Peru w epoce prekolumbijskiej. Rozwój i relacje interkulturowe pomiędzy społecznościami obszaru gór i pustyni południowego Peru". Prof. Józef Szykulski z Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał na jego realizację prawie 2,7 mln zł. Badania będzie realizował na terenie leżącym na północnym skraju obszaru peruwiańskiego wybrzeża, określanego jako Costa Extremo Sur. Jest to miejsce, gdzie krzyżowały się oddziaływania z leżącego bardziej na północy obszaru kultur Paracas i Nasca, a położonych na południe od Atico dolin najbardziej południowej części wybrzeża Peru. Jednakże pomimo takiego usytuowania, dorzecze Atico jest terenem dziewiczym w zakresie badań archeologicznych. – Projekt ma charakter interdyscyplinarny, pracować w nim będą różni specjaliści. W badaniach wezmą udział archeolodzy o różnych specjalizacjach, eksperci od ancientDNA, czyli badań genetycznych szczątków ludzkich, antropolodzy fizyczni oraz eksperci w zakresie geologii i topografii - podkreśla badacz.

Swoje badania poprowadzi również prof. Błażej Stanisławski z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN. Na projekt pt. „Archeologia krajobrazu morskiego portu Konstantynopola w basenie jeziora Kucukcekmece – badania lądowe oraz podwodne, sieci komunikacyjne i handlowe, mobilność” badacz otrzymał ponad 769 tys. zł. Jego celem jest zbadanie największego portu Konstantynopola, który funkcjonował w okresie od VI do XIV w. O jego wielkości świadczy fakt, że przewyższa on rozmiarami wszystkie dotychczas znane porty Konstantynopola razem wzięte. Badania zostaną przeprowadzone zgodnie z wytycznymi tzw. ‘seascape archaeology’, kierunku zajmującego się studiowaniem relacji zachodzących pomiędzy człowiekiem/kulturą a morzem. Projekt prof. Stanisławskiego jest istotny również pod kątem konserwatorskim. W związku z decyzją o budowie „Kanału Istambuł”, który połączy morza Marmara i Czarne, stanowisko badaczy ze względu na jego położenie w pasie planowanej inwestycji, ulegnie za kilka lat likwidacji. Jest to zatem jedyna i ostatnia szansa zbadania tego niezwykłego zabytku cywilizacji.

Dr Anna Józefowska-Domańska z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN na terenach Polski zrealizuje projekt pt. „Praktyki konsumpcyjne i obrzędowe wczesnej epoki żelaza na podstawie osady z Milejowic i nekropolii z Domasławia. Między funkcją a znaczeniem »kolekcji« ceramicznych". Badaczka otrzymała na ten cel 442 tys. zł. Dzięki grantowi zespół naukowców zajmujących się badaniami wykopaliskowymi, analizami botanicznymi i chemicznymi połączy siły i zbada znaczenie dawnej ceramiki, wzbogacając wyniki europejskie o nowe dane i nowatorskie wytyczne. Naukowcy do badań chcą posłużyć się materiałami ze stanowisk z Dolnego Śląska, odkrytych podczas ratowniczych badań archeologicznych prowadzonych na trasie budowy autostrady A-4. Identyfikacja funkcji naczyń jest ważnym źródłem informacji w badaniu zwyczajów związanych z jedzeniem i obróbką pożywienia, a także związków między nawykami żywieniowymi, statusem i tożsamością w kontekście społeczeństw.

Spokojnych, zdrowych Świąt Bożego Narodzenia oraz pomyślnego i pełnego sukcesów Nowego Roku

życzą

Dyrekcja, Rada oraz pracownicy Narodowego Centrum Nauki 

 

Sieć JPI Urban Europe zapowiada nowy konkurs na międzynarodowe, interdyscyplinarne projekty badawcze odpowiadające na wyzwania współczesnych miast. Konkurs w ramach Programu ERA-Net Cofund Urban Accessibility and Connectivity (EN-UAC) zostanie ogłoszony w styczniu 2022 r. i będzie realizowany we współpracy z chińską agencją National Natural Science Foundation of China (NSFC). Wnioski na międzynarodowe projekty badawcze będzie można składać w ramach dwóch obszarów tematycznych:

• Sustainable Urban Logistics,
• Individual Mobility.

Wnioski w konkursie będą przyjmowane w procedurze dwuetapowej. Przewidywany termin składania wniosków wstępnych (pre-proposals) to marzec 2022 r.

O finansowanie będą mogły starać się konsorcja międzynarodowe złożone z co najmniej dwóch europejskich zespołów badawczych pochodzących z krajów uczestniczących w konkursie oraz zespołu badawczego z Chin.

Więcej informacji znajduje się na stronie sieci JPI Urban Europe.

Zapowiedź konkursu ma charakter informacyjny. Szczegółowe warunki zostaną określone w treści oficjalnego ogłoszenia o konkursie.

151 naukowców z 41 krajów złożyło w konkursie POLONEZ BIS 1 wnioski o finansowanie projektów badawczych w instytucjach przyjmujących w całej Polsce.

Otrzymaliśmy 40 (26%) wniosków z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych, 83 (55%) z zakresu nauk ścisłych i technicznych oraz 28 (19%) z dziedziny nauk o życiu. Narodowe Centrum Nauki i Komisja Europejska przeznaczą 48 mln PLN (około 11 mln EUR) na finansowanie w tym konkursie mobilności naukowców we wszystkich dziedzinach nauki. 

Wnioski przejdą teraz ocenę formalną, a następnie zostaną skierowane do oceny merytorycznej przez niezależnych międzynarodowych ekspertów i recenzentów. Ostateczne wyniki konkursu będą znane na początku czerwca 2022 r.   

NCN może kontaktować się z wnioskodawcami w czasie oceny formalnej i po zakończeniu każdego etapu oceny, dlatego prosimy wnioskodawców o sprawdzanie swoich skrzynek pocztowych podanych we wnioskach do NCN. 

Jeśli z jakiegoś powodu nie zdążyli Państwo przygotować wniosku w tym naborze, zachęcamy do aplikowania w kolejnej edycji POLONEZ BIS 2, której otwarcie planowane jest na 15 marca 2022 r. 

Zespół POLONEZ BIS jest cały czas do Państwa dyspozycji: prosimy o kontakt pod adresem polonez@ncn.gov.pl

Więcej na stronie: www.polonezbis.eu

 

Publikujemy wyniki konkursu Weave-UNISONO na projekty prowadzone przez badaczy z Polski oraz z Austrii.

Narodowe Centrum Nauki wspiera międzynarodową współpracę badawczą, czego efektem jest konkurs Weave-UNISONO finansujący dwu- i trójstronne projekty badawcze z Austrią, Czechami, Słowenią, Szwajcarią, Niemcami, a wkrótce także z Luksemburgiem oraz Belgią-Flandrią.

Dzięki współpracy NCN z austriacką agencją Fonds zur Förderung der wissenschaftlichen Forschung (FWF), która pełniła rolę agencji wiodącej, 2 zespoły z Polski będą mogły już wkrótce rozpocząć prace. Na współpracę badawczą z partnerami austriackimi otrzymały ponad 1,34 mln zł.

Trzyletnią współpracę polsko-austriacką w ramach konkursu Weave-UNISONO rozpocznie dr hab. Piotr Tadeusz Borodulin-Nadzieja z Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego. Na projekt pt.: Analityczne P-ideały, przestrzenie Banacha i algebry miarowe przyznano ponad 388 tysięcy złotych. Kierownikiem projektu po stronie partnera zagranicznego będzie Barnabas Artur Farkas z wiedeńskiego Uniwersytetu Technologicznego.

Badania dotyczące teoriomnogościowych aspektów selekcji topologicznych w ramach konkursu Weave-UNISONO będzie realizował dr Piotr Jan Szewczak z Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Kierownikiem projektu po stronie partnera zagranicznego będzie dr Lyubomyr Zdomskyy z Instytutu Matematyki Uniwersytetu Wiedeńskiego, a na projekt przeznaczono ponad 955 tysięcy złotych.

Pierwsze wyniki konkursu Weave-UNISONO opublikowaliśmy 27 września we współpracy ze szwajcarską Swiss National Science Foundation. Kolejne wyniki ogłoszono 14 grudnia we współpracy z czeską Grantová agentura České republiky (GAČR). 

Wyniki oraz informacje o konkursie.

22 grudnia o godz. 18.00 zapraszamy na ostatni w tym roku wykład w serii „Nauka w Centrum”. Głównym bohaterem spotkania online będzie prof. Jonatan Gutman, laureat Nagrody NCN 2021 w dziedzinie nauk ścisłych i technicznych.

Tytuł jego wykładu to: „Rekonstrukcja układu dynamicznego na podstawie obserwacji: ujęcie matematyczne”.

Prof. Jonatan Gutman pracuje w Instytucie Matematycznym PAN. Zajmuje się teorią układów dynamicznych, w szczególności dynamiką topologiczną i teorią ergodyczną. – Przykładami układów dynamicznych są np. ruch kul na stole bilardowym, ruch cząsteczek gazu w pojemniku, czy ewolucja wartości akcji na giełdzie. Analiza układów w matematyce zależy w pierwszej kolejności od ich modelowania abstrakcyjnego. To wiąże się z zachowaniem pewnych informacji i odrzuceniem innych. Należy na przykład zdecydować, czy cząsteczka gazu będzie reprezentowana jako punkt, kula, czy bardziej złożona struktura. Odrzucenie niektórych informacji opisujących rzeczywisty świat, pozwala matematykom dostrzec ,,ogólny obraz'' i odkryć uniwersalne zasady – mówi o swoich badaniach.

Studiował w Izraelskim Instytucie Technicznym Technion i w Stanfordzie. Doktorat obronił na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, a habilitację uzyskał w Instytucie Matematycznym PAN. Odbył liczne staże podoktorskie, w tym na Uniwersytetach w Cambridge i Oksfordzie.

W serii "Nauka w Centrum", realizowanej wspólnie przez Narodowe Centrum Nauki i Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ, o swoich badaniach opowiadają laureaci Nagrody NCN 2020 i 2021. Cykl rozpoczął się w połowie października tego roku.

Prelekcje są transmitowane na kanale YouTube Centrum Kopernika.

Online dostępne są także poprzednie wykłady:

• Dr Sebastian Glatt (How our body translates mRNA into proteins? Jak nasz organizm przekształca mRNA w białka? – wykład dostępny z polskimi napisami)
• Dr hab. Michał Tomza, Jak wystresować kota Schrödingera?
• Prof. Wojciech Fendler, MikroRNA w radioterapii – nadzieje, rozczarowania, zastosowania
• Prof. Jakub Growiec, 300 tysięcy lat wzrostu gospodarczego
• Dr Paweł Polkowski, Wyspa petroglifów: 10 lat badań w egipskiej oazie

Konkurs PRELUDIUM przeznaczony jest dla młodych naukowczyń i naukowców, na początku kariery, nieposiadających jeszcze stopnia doktora. W rozstrzygniętej w listopadzie edycji prawie 500 badaczek i badaczy z całej Polski otrzymało dofinansowanie projektów o łącznej wartości sięgającej ponad 77 mln złotych. Dzięki przyznanym grantom będą mieli możliwość lepiej zbadać różnorodne zagadnienia z wielu dyscyplin nauki.

Pełna lista laureatów

Wśród działań zakwalifikowanych do finansowania znalazły się projekty dotyczące m.in. aktywności zawodowej i społecznej oraz zdrowia kobiet.

Liderki z niepełnosprawnością

Kamila Albin z Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego będzie analizowała indywidualne doświadczenia kobiet z niepełnosprawnościami w projekcie o nazwie Aktywistki, liderki, (samo)rzeczniczki. Doświadczenia aktywizmu w autobiograficznych narracjach kobiet z niepełnosprawnością w Polsce. Badaczka i aktywistka przyjrzy się motywom ich zaangażowania społecznego oraz refleksjom na temat istniejących barier w podejmowaniu działań aktywistycznych przez osoby niepełnosprawne.

Kobiety z niepełnosprawnościami wciąż są obciążone społecznymi stereotypami, marginalizowane, oraz dyskryminowane jako osoby bezradne, zależne od innych. Wyklucza się je z wielu obszarów życia, takich jak aktywność obywatelska, społeczna, a nawet macierzyństwo. – Dla mnie bardzo ważne jest to, że w dyskusjach akademickich coraz częściej obecna jest perspektywa samych badaczy i badaczek z niepełnosprawnościami. W jakimś stopniu każde takie działanie wpływa na zmianę sposobu myślenia o niepełnosprawności, odczarowuje stereotypy – wyjaśnia.

Realizacja badań ma pomóc w kształtowaniu pozytywnych postaw społecznych wobec kobiet z niepełnosprawnościami, łączeniu się w działania sojusznicze, a opisanie i popularyzacja historii aktywistek z niepełnosprawnością może stanowić inspirację do aktywnego kształtowania społeczeństwa obywatelskiego przez kobiety z niepełnosprawnością.

– Często zaangażowanie społeczne wynika z uznania niepełnosprawności za część tożsamości. W moich badaniach chciałabym dotrzeć też do kobiet, których zaangażowanie społeczne nie jest związane z posiadaną niepełnosprawnością, czy nie jest jej następstwem -  dodaje.

Reprezentacja kobiet w PE

Temat aktywności kobiet podejmuje także Aleksandra Polak, doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego w dyscyplinie nauki o polityce i administracji oraz ekspertka sieci Team Europe przy Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce, w badaniach porównawczych Zróżnicowanie w deskryptywnej reprezentacji kobiet w Parlamencie Europejskim pomiędzy państwami członkowskimi.

Parlament Europejski bywa określany orędownikiem równości płci w Europie – ze względu na poparcie dla praw kobiet, oraz stosunkowo wyrównaną proporcję liczby posłanek do posłów. Obecnie zasiada w nim rekordowo wiele posłanek – stanowią 39,3 proc. składu PE, podczas gdy średni odsetek kobiet-parlamentarzystek w państwach członkowskich to 32,7 proc. – Są jednak znaczne różnice między państwami członkowskimi: od całkowicie zrównoważonych pod względem płci reprezentacji krajowych z Danii, Łotwy, Luksemburga i Słowenii do zaledwie 15,2% posłanek z Rumunii i żadnej posłanki z Cypru – wyjaśnia badaczka.

Celem projektu jest określenie czynników stojących za znacznymi dysproporcjami między państwami członkowskimi pod względem odsetka kobiet wybieranych do Parlamentu Europejskiego, określenie roli krajowych partii politycznych w wyborze kobiet do tego gramium, oraz sprawdzenie, czy poglądy i pozycja partii politycznej danego kraju ma wpływ na równowagę płci w reprezentacji w parlamencie. – Określenie czynników stojących za znacznymi dysproporcjami między państwami członkowskimi pod względem odsetka kobiet wybieranych do Parlamentu Europejskiego wydaje się kluczowe, aby skutecznie projektować polityki równości płci na szczeblu europejskim – dodaje.

Większa skuteczność wykrywania raka piersi

Jakub Chłędowski z Wydziału Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego dzięki finansowaniu w konkursie PRELUDIUM zajmie się klasyfikacją i detekcją na trójwymiarowej tomosyntezie w celu polepszenia skuteczności wykrywania raka piersi.

Rak piersi jest główną przyczyną zgonów z powodu raka u kobiet, z globalną śmiertelnością na poziomie 15,5% wszystkich nowotworów w 2020 roku. Najpopularniejszą metodą wykrywania choroby jest badanie mammograficzne, jednak nie jest ono dokładne przez co może zwiększyć się liczba zarówno fałszywie negatywnych jak i fałszywie pozytywnych diagnoz. Trójwymiarowym odpowiednikiem tego badania jest Cyfrowa Tomosynteza Piersi, która pozwala na dokładniejsze obrazowanie zmian. – Ograniczeniem tradycyjnej mammografii jest nakładanie się na siebie tkanek piersi, które mogą zasłonić zmiany patologiczne lub spowodować, że prawidłowe struktury anatomiczne wyglądają podejrzanie. Cyfrowa Tomosynteza Piersi do akwizycji obrazu wykorzystuje serię ekspozycji rentgenowskich o niskiej dawce pod różnymi kątami, tworząc obraz 3D, co zapobiega nakładaniu się tkanek i może pomóc w przezwyciężeniu tych ograniczeń – wyjaśnia badacz.

Są to dotychczas pierwsze prace, które pozwolą na łączenie wielu płaszczyzn CTP a także umożliwią widzenie wszystkich rodzajów zmian nowotworowych na całym badanym obszarze. – W moim badaniu będę wykorzystywał sygnał z segmentacji CTP do polepszenia jakości klasyfikacji. Najpierw wytrenuję sieć neuronową, która będzie w stanie lokalizować nowotwory, a następnie wykorzystam informację znajdującą się w warstwach ukrytych tej sieci do stworzenia sieci neuronowej klasyfikującej CTP – dodaje.

Badania będą prowadzone we współpracy z naukowcami z New York University. – Dzięki tej współpracy będę w ciągłym kontakcie ze światowej klasy radiologami oraz naukowcami zajmującymi się uczeniem maszynowym.

W konkursie Weave-UNISONO nabór wniosków w słoweńskiej ARRS jako agencji wiodącej planowany jest od 24 grudnia 2021 r. do 28 lutego 2022 r. Wnioski krajowe w systemie ZSUN/OSF należy złożyć w najbliższym możliwym terminie po złożeniu wniosku wspólnego do ARRS, nie dłuższym niż 7 dni kalendarzowych.

Prosimy o zapoznanie się z komunikatem w sprawie zasad opracowywania wniosków w Weave-UNISONO oraz z dokumentacją konkursową.

Prezentujemy planowany harmonogram przeprowadzania przez Narodowe Centrum Nauki konkursów w 2022 r. Szczegółowe informacje na temat warunków, trybu oraz terminów rozpoczęcia poszczególnych konkursów zostaną umieszczone na stronie NCN po zatwierdzeniu odpowiednimi uchwałami Rady Narodowego Centrum Nauki.

W harmonogramie nie zostały ujęte konkursy wielostronne ogłaszane przez międzynarodowe sieci agencji finansujących badania naukowe, których NCN jest członkiem. Ogłoszenia o tych konkursach oraz ich zapowiedzi umieszczane są na stronach internetowych NCN w trakcie całego roku, zgodnie z decyzjami podejmowanymi przez uczestniczące w nich agencje.

Rodzaj konkursu	2022
	Rozpoczęcie naboru wniosków	Zakończenie naboru wniosków	Rozstrzygnięcie konkursu (najpóźniej)
Weave-UNISONO	nabór kontynuowany od 2021 r., ciągły, w terminach wynikających z harmonogramów agencji wiodących		wyniki ogłaszane sukcesywnie, zgodnie z terminami decyzji podejmowanych przez agencje wiodące
MINIATURA 6*	nabór ciągły od 1 lutego do 31 lipca
OPUS 23 PRELUDIUM 21 POLONEZ BIS 2	15 marca	15 czerwca	grudzień 2022 r.
SONATA BIS 12 MAESTRO 14	15 czerwca	15 września	marzec 2023 r.
OPUS 24 + Weave PRELUDIUM BIS 4 SONATA 18 POLONEZ BIS 3	15 września	15 grudnia	OPUS 24, SONATA 18, POLONEZ BIS 3 – czerwiec 2023 r.  Weave – w zależności od terminu zatwierdzenia wyników oceny NCN przez agencje partnerskie z innych krajów, najpóźniej w listopadzie 2023 r. PRELUDIUM BIS 4 – maj 2023 r.
SONATINA 7 SHENG 3	15 grudnia	15 marca 2023 r.	SONATINA 7 – wrzesień 2023 r. SHENG 3 – listopad 2023 r.

* termin ogłoszenia naboru może ulec zmianie. 

---

Harmonogram do pobrania