Normy definiują nasze zachowania w społeczeństwie, wpływając na to, w jaki sposób powinniśmy się zachowywać w konkretnej sytuacji. Zasady funkcjonowania mężczyzn i kobiet od najdawniejszych lat znacząco się od siebie różniły i choć w obecnych czasach postawy te się zmieniają, tradycyjne (często krzywdzące) podziały są wciąż trwałe i silnie zakorzenione.

Temat ten stał się przedmiotem badań dr hab. Igi Magdy. Badaczka będzie analizowała związki norm z decyzjami dotyczącymi uczestnictwa kobiet i mężczyzn w rynku pracy i opieką nad dziećmi. Wraz ze swoim zespołem, przyjrzy się gospodarstwom domowym i sprawdzi, czyje przekonania dotyczące ról męskich i kobiecych mają ważniejszą rolę w decyzjach dotyczących aktywności zawodowej kobiet czy urlopów rodzicielskich. Przeanalizuje również, w jakich sytuacjach kobiety i mężczyźni podejmują działania zgodne z deklarowanymi przez siebie normami, a kiedy działania te stoją z nimi w sprzeczności. W swoich badaniach prof. Magda dokona porównania międzynarodowego, aby sprawdzić, czy sprzeczności pomiędzy deklarowanymi postawami a działaniami są silniejsze w krajach Europy Środkowej i Wschodniej niż w krajach Europy Zachodniej. Badaczka na projekt pt. Normy społeczne a sytuacja kobiet i mężczyzn na rynku pracy otrzymała ponad 460 tys. zł.

Ważnym elementem funkcjonowania społeczeństwa są zagadnienia związane z tolerancją. Dr Aleksandra Świderska zbada podstawowe właściwości mowy nienawiści oraz jej wpływ na słuchaczy. Jej zespół stworzy bazę danych audio i opracuje cechy akustyczne, językowe i paralingwistyczne mowy nienawiści. Dr Świderska spodziewa się, że w formie nagrań będzie ona wywoływała silniejsze reakcje emocjonalne i tym samym będzie trudniej się do niej przyzwyczaić niż do jej odpowiedników tekstowych. Planuje przyjrzeć się aktywności psychofizjologicznej i behawioralnej uczestników badania (np. aktywność skóry, serca, mózgu), która będzie reakcją na modyfikację treści stwierdzeń, sposobu ich prezentacji czy opcji odpowiedzi. Projekt „Mowa nienawiści: Od automatycznej klasyfikacji do zrozumienia dynamiki emocjonalnej” otrzymał ponad 437 tys. zł.

Nad zjawiskiem tolerancji będzie pracował także dr hab. Maciej Ptaszyński w projekcie pt. „Tłumaczenie tolerancji: koncepcje, teksty i pośrednicy między Polską a protestanckimi Niemcami (1645-1795)”. Badacz zastanowi się nad fenomenem tolerancji religijnej w kontekście historycznym. Obecnie uchodzi ona za jedno z najważniejszych osiągnięć epoki nowożytnej. Dotychczasowe badania ujmowały to pojęcie i zjawisko albo jako ideę rozwijaną przez intelektualistów, albo jako praktykę współżycia przedstawicieli różnych wyznań i religii na jednym terytorium. Celem projektu jest pokazanie nowego znaczenia tego fenomenu. Naukowcy chcą spojrzeć na zjawisko tolerancji jako efekt szeroko pojętych relacji dyplomatycznych i polityki łączącej polsko-litewską Rzeczpospolitą z Brandenburgią-Prusami w XVII-XVIII w. Zespół prof. Ptaszyńskiego zajmie się przemianami tego pojęcia i cechami „tolerancyjnego państwa”, sposobami tworzenia wizerunku tolerancyjnego państwa i propagowania tego wizerunku w sferze publicznej, a także społecznymi i politycznymi skutkami zdobycia tego miana. Badacz na realizację projektu otrzymał prawie 489 tys.zł.

W czwartej edycji konkursu BEETHOVEN CLASSIC piętnastu naukowców otrzymało ponad 10,2 mln zł na badania z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce. 

Lista rankingowa konkursu BEETHOVEN CLASSIC 4.

BEETHOVEN CLASSIC 4 to konkurs na projekty badawcze realizowane przez polsko-niemieckie zespoły z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce. Jest kontynuacją konkursu BEETHOVEN 3 i opiera się na współpracy Narodowego Centrum Nauki (NCN) z niemiecką agencją Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG), zgodnie z procedurą oceny wspólnej. Oznacza to, że agencje partnerskie przeprowadziły wspólnie proces oceny merytorycznej i wyboru projektów rekomendowanych do finansowania.

W konkursie można było otrzymać środki na wynagrodzenie dla zespołu badawczego, stypendia dla studentów lub doktorantów, zakup lub wytworzenie aparatury naukowej oraz pokryć inne koszty związane z realizacją polskiej części projektu.

Była to ostatnia edycja konkursu BEETHOVEN. Od 2021 r. program BEETHOVEN na polsko-niemieckie projekty badawcze we wszystkich dyscyplinach nauki został zastąpiony programem Weave.

Informujemy również, że zostaną wysłane decyzje dla wniosków zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do finansowania w konkursie BEETHOVEN CLASSIC 4. Przypominamy, że decyzje Dyrektora NCN doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny.

W przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1 – 7 i 9 ustawy o NCN, decyzja Dyrektora Narodowego Centrum Nauki będzie doręczana wyłącznie na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). Decyzje Dyrektora Narodowego Centrum Nauki dotyczące przyznania środków finansowych przekazywane są dodatkowo do wiadomości kierownika projektu.

W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność podanego we wniosku adresu elektronicznego (ESP, skrytki ePUAP, e-mail). W przypadku podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie ZSUN/OSF.

Już niebawem 130 kolejnych naukowców z ośrodków naukowych w całej Polsce rozpocznie badania wstępne i pilotażowe, kwerendy, staże naukowe i wyjazdy konsultacyjne dzięki finansowaniu z NCN w ramach konkursu MINIATURA 5. Zaplanowane działania naukowe opiewają na prawie 5 mln złotych.

Wśród działań zakwalifikowanych do finansowania znalazły się te podejmujące tematykę kobiecą, np. dotyczące obrazów kobiecości w zmaskulinizowanej przestrzeni zawodowej na przykładzie przedstawicielek wybranych służb mundurowych (policji, służby więziennej i straży granicznej). Nie zabrakło także tematów medycznych, takich jak: wpływ witaminy D na działanie leków ukierunkowanych molekularnie na modelu ludzkiego czerniaka, czy podejmujących tematykę skutków pandemii np. wypalenie zawodowe i zaangażowanie w pracę wśród pielęgniarek w kontekście końcowej fazy pandemii COVID-19. Wszystkie tematy działań naukowych zakwalifikowanych do finansowania dostępne są na liście rankingowej.

Finansowanie w poszczególnych grupach nauk:

• nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce: 39 działań o wartości  919 889 zł
• nauki ścisłe i techniczne: 45 działań o wartości 1 731 116 zł
• nauki o życiu: 46 działań o wartości 2 185 628 zł

Lista rankingowa

O konkursie MINIATURA

Celem konkursu MINIATURA jest wspieranie działań naukowych prowadzących do przygotowania przyszłego projektu badawczego planowanego do złożenia konkursach NCN lub innych konkursach ogólnokrajowych i międzynarodowych. W jego piątej edycji można było uzyskać finansowanie w wysokości od 5 000 do 50 000 zł na trwające do 12 miesięcy działanie. O przyznanie środków mogli starać się naukowcy, którzy uzyskali stopień doktora nie wcześniej niż 1 stycznia 2009 r, nie kierowali i nie kierują realizacją projektów badawczych finansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki i mają w swoim dorobku co najmniej jedną opublikowaną pracę lub co najmniej jedno dokonanie artystyczne lub artystyczno-naukowe. Całkowity budżet konkursu MINIATURA 5 wynosi 22 mln zł. Wnioski można było składać do końca września. Wnioski są oceniane przez ekspertów w terminie do 4 miesięcy od ich złożenia, zaś listy rankingowe działań zakwalifikowanych do finansowania są publikowane co miesiąc.

Decyzje

Informujemy, że dziś zostaną wysłane decyzje pozytywne oraz negatywne dla wniosków złożonych w konkursie MINIATURA 5 w lipcu. Przypominamy, że decyzje wysyłane są w formie elektronicznej na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP) wnioskodawcy. W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność adresu ESP podanego we wniosku. W przypadku podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie ZSUN/OSF.

W ostatniej dekadzie, w diagnostyce medycznej, monitorowaniu środowiska oraz w obróbce materiałów, pojawiły się nowe wyzwania, które wymagają użycia wyspecjalizowanego sprzętu na najwyższym poziomie.

W pracy z różnymi materiałami oraz w medycynie niezwykle przydatne są femtosekundowe (1fs to 10-15s) źródła światła laserowego. Taki typ lasera pomaga w odkrywaniu nowych, zaskakujących sposobów oddziaływania atomów i cząstek, które dotąd były trudne do zbadania ze względu na szybkość ruchu (czułość ludzkiego oka to około 0.4-0.7 mm, a zakres atrakcyjny dla diagnostyki i wzbudzenia w inżynierii materiałowej to około 2-6 mm, czyli tzw. średnia podczerwień).

Opracowaniem nowej, szybszej techniki diagnostycznej wykorzystującej fale w średniej podczerwieni zajmować się będą zespoły badawcze z Polski i Austrii, pod kierownictwem prof. dra hab. inż. Ryszarda Roberta Buczyńskiego z Sieci Badawczej ŁUKASIEWICZ – Instytutu Mikroelektroniki i Fotoniki, w ramach grantu CEUS-UNISONO. Laureat został rekomendowany przez austriacką agencję FWF.

Celem projektu naukowca jest wykorzystanie tej nowej i względnie taniej formy światła w inżynierii materiałowej, a także, docelowo, w naukach biologicznych i diagnostyce medycznej (zamiast m.in. układów z promieniowaniem Roentgena, czy rezonansu magnetycznego).

Konkurs CEUS-UNISONO na rok 2021 został rozstrzygnięty. W tej edycji programu złożono 78 wniosków, 15 z nich na łączną kwotę blisko 16,5 mln złotych zostało rekomendowanych do finansowania. Wskaźnik sukcesu wyniósł 19 proc.

Program CEUS realizowany jest we współpracy między NCN i agencjami finansującymi badania naukowe z kilku krajów, w oparciu o procedurę agencji wiodącej (Lead Agency Procedure) z agencjami finansującymi badania z Austrii (FWF), Słowenii (ARRS), oraz Czech (GAČR). Konkurs ma na celu finansowanie projektów z zakresu badań podstawowych, we wszystkich dyscyplinach naukowych, planowanych do realizacji we współpracy zespołów z dwóch lub trzech krajów uczestniczących w programie CEUS. Szczegóły dotyczące konkursu są dostępne tutaj.

Listy rankingowe konkursu CEUS-UNISONO

Rada Narodowego Centrum Nauki ogłasza konkurs na stanowiska Koordynatorów Dyscyplin w grupie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (1 stanowisko), w grupie nauk o życiu (1 stanowisko) oraz w grupie nauk ścisłych i technicznych (2 stanowiska). Zgłoszenia są przyjmowane do 22 listopada 2021 r.

Szczegółowe informacje dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej NCN zakładce "Oferty pracy".

Informujemy, że dziś zostaną wysłane decyzje dla wniosków, które nie zostały zakwalifikowane do II etapu oceny merytorycznej w konkursach: OPUS 21 i PRELUDIUM 20.

Przypominamy, że decyzje dyrektora Narodowego Centrum Nauki doręczane są wnioskodawcy w formie dokumentu elektronicznego na wskazany we wniosku adres elektroniczny.

W przypadku gdy wnioskodawcą jest podmiot, o którym mowa w art. 27 ust. 1-7 i 9 ustawy o NCN, decyzja dyrektora Narodowego Centrum Nauki będzie doręczana wyłącznie na wskazany we wniosku adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej (ESP ePUAP). W przypadku gdy osoba fizyczna będąca wnioskodawcą wskaże we wniosku adres skrytki ePUAP, decyzja będzie wysłana na ten adres. Jeżeli wnioskodawca będący osobą fizyczną nie wskaże adresu skrytki ePUAP, doręczenie decyzji będzie realizowane poprzez wysłanie na podany we wniosku adres e-mail informacji z adresem elektronicznym, z którego można pobrać decyzję dyrektora Narodowego Centrum Nauki.

W przypadku braku decyzji należy sprawdzić poprawność podanego we wniosku adresu elektronicznego (ESP, skrytki ePUAP, e-mail). W przypadku podania błędnego adresu należy skontaktować się z opiekunem wniosku podanym w systemie ZSUN/OSF.

Klimat naszej planety podlega ciągłej ewolucji. Zrozumienie, co wpływa na zmiany klimatu, jest szczególnie istotne w kontekście drastycznego przyspieszenia ich tempa w ostatnim czasie. Pomogą w tym badania nad strukturami nazywanymi świecami krasowymi.

Struktury krasowe powstają w wyniku rozpuszczania matrycy skalnej przez kwas węglowy (woda z rozpuszczonym dwutlenkiem węgla) oraz kwas huminowy pochodzący z rozkładu substancji organicznych w glebie. Odkrycie zależności między kształtami świec krasowych a warunkami klimatycznymi, w których powstawały jest celem projektu prof. dra hab. Piotra Aleksandra Szymczaka z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego pt. „Świece krasowe jako nowe wskaźniki paleoklimatyczne”. Na swoje badania naukowiec otrzymał ponad 1,2 mln zł w konkursie CEUS-UNISONO.

W projekt będzie zaangażowany polski zespół fizyków oraz słoweński zespół geomorfologów. Fizycy za pomocą modeli numerycznych i eksperymentów przeprowadzanych w warunkach laboratoryjnych będą próbowali odkryć zależności pomiędzy czynnikami środowiskowymi a charakterystykami powstałych form krasowych. Geomorfolodzy z kolei przeprowadzą badania terenowe istniejących świec krasowych, aby na ich podstawie wnioskować o paleoklimacie. Wnioski te zostaną następnie zweryfikowane poprzez ich porównanie z wynikami innych technik rekonstrukcji paleoklimatu. Ważną rolę w programie badań będą odgrywały eksperymenty laboratoryjne, które pozwolą na testowanie różnych teorii powstawania form krasowych. Będą też stanowiły punkt odniesienia do walidacji modeli numerycznych.

Program CEUS realizowany jest we współpracy między NCN i agencjami finansującymi badania naukowe z kilku krajów, w oparciu o procedurę agencji wiodącej (Lead Agency Procedure). Ma na celu finansowanie projektów z zakresu badań podstawowych, we wszystkich dyscyplinach naukowych, planowanych do realizacji we współpracy zespołów badawczych z dwóch lub trzech krajów uczestniczących w programie CEUS. Szczegóły dotyczące konkursu CEUS-UNISONO są dostępne tutaj.

Listy rankingowe konkursu CEUS-UNISONO

Bliskość natury i jej tajemnicze oblicze inspirują artystów, twórców i aktywistów. Są też ważnym tematem badań. Wśród laureatów konkursu sieci Forest Value Innovating forest-based bioeconomy znalazły się aż dwa zespoły badawcze z Polski.

Projekt LEARNFORCLIMATE pod kierownictwem dra Krzysztofa Niedziałkowskiego z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk będzie dotyczyć procesów uczenia się dla realizacji wielorakich celów polityki leśnej w kontekście stresu i zaburzeń klimatycznych. Projekt będzie realizowany we współpracy z partnerami z Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie oraz z ośrodków naukowych z Niemiec, Słowenii i Szwecji.

BarkBuild realizowany pod kierownictwem dra hab. inż. Grzegorza Marka Kowaluka ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, z udziałem partnerów z Finlandii, Łotwy, Norwegii, Słowenii i Szwecji, zbada korę drzewną jako odnawialne źródło materiałów do ochrony drewna w zastosowaniach budowlanych.

Forest Value to inicjatywa, której misją jest wspieranie innowacyjności i konkurencyjności sektora leśnego w Europie oraz jego przekształcenie w sektor wykorzystujący zasoby leśne w oparciu o zdobycze nauki. Konkurs Forest Value Joint Call 2021 obejmował następującą tematykę:

1. Sustainable and multifunctional use and management of forests, to maximize their contribution to all SDGs;
2. Building with wood from various perspectives;
3. Analysis of benefits, synergies and trade-offs in the use of forest biomass.

W konkursie złożono 60 międzynarodowych wniosków badawczych, z których finansowanie otrzymało 8 projektów, na łączną kwotę niemal 9,2 mln EUR.

Realizacja międzynarodowych projektów badawczych finansowanych w konkursie rozpocznie się w I kwartale 2022 r.

Szczegółowe wyniki konkursu opublikowane są na stronie sieci Forest Value.

Siedem projektów z listy rezerwowej otrzymało finansowanie w konkursie GRIEG, po przyznaniu przez darczyńców dodatkowych środków z Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Polscy naukowcy otrzymają łącznie ponad 42 miliony złotych na badania prowadzone we współpracy z partnerami norweskimi.

W różnych kulturach ludzie mają różne wyobrażenie dotyczące tego, czym jest „dobre życie” oraz jak to „dobre życie” osiągnąć. Różnice w pojmowaniu ideałów dobrego życia są jednak słabo zbadane. Bliższe poznanie i opisanie procesów rozwoju społeczeństw oraz wzorców dobrego życia jest jednym z celów projektu dra Jakuba Krysia z Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk. Projekt będzie prowadzony we współpracy z badaczami z SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny z siedzibą w Warszawie oraz University of Oslo w Norwegii – kraju, który regularnie zajmuje najwyższe pozycje w rankingach „dobrego życia” oraz „rozwoju społecznego”. Naukowcy chcą przeprowadzić badania ilościowe i jakościowe w co najmniej pięćdziesięciu krajach. Wyniki ich prac mogą stanowić istotny wkład do debaty publicznej o trendach rozwoju społecznego.

Wśród projektów, które otrzymały dofinansowanie, jest także projekt dotyczący głębin morskich – największego systemu biologicznego na Ziemi, uważanego za obszar graniczny życia. Naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego pod kierunkiem prof. Tadeusza Kaczorowskiego chcą zbadać unikatową bioróżnorodność drobnoustrojów żyjących w głębinach i na dnie systemu grzbietów śródoceanicznych w obszarze Morza Arktycznego. Celem badań, prowadzonych we współpracy naukowców z Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawskiego i Bergen oraz Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN, jest m.in. pogłębienie wiedzy na temat ekologii, metabolizmu ekstremofili i strategii adaptacyjnych związanych z życiem w ekstremalnych siedliskach.

Dodatkowa lista rankingowa projektów zakwalifikowanych do finansowania w konkursie GRIEG

Lista rezerwowa w ramach konkursu GRIEG na projekty realizowane przez polsko-norweskie zespoły badawcze (finansowane z Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2014-2021) została przekazana do NCN przez Komitet Programu „Badania podstawowe”. Lista zawiera wskazanie co do kolejności finansowania.

Po przeprowadzeniu procedury konkursowej, w 2020 roku Centrum wydało projektom znajdującym się na liście rezerwowej decyzje o odmowie przyznania środków finansowych z zastrzeżeniem, że wniosek znajduje się na liście rezerwowej i może uzyskać finansowanie w przypadku rezygnacji innego projektu lub przyznania dodatkowych środków w ramach programu.

W środę 20 października 2021 r. o godz. 12:30  zapraszamy na dwugodzinne webinarium dotyczące konkursu OPUS LAP. Podczas wydarzenia zostaną przybliżone zasady programu Weave oraz szczegółowo omówione zasady składania wniosków. Webinarium będzie prowadzone w języku polskim i jest skierowane do polskich zespołów badawczych chcących przystąpić do konkursu.

Zapraszamy do rejestracji na wydarzenie.

– Choć żyjemy w rzeczywistości cyfrowej i erze podboju kosmosu, nauki o przeszłości człowieka są nadal potrzebne i ważne. Nagroda utwierdza mnie w przekonaniu, że moja praca ma wartość i odbiorców – mówi dr Paweł L. Polkowski, jeden z laureatów Nagrody NCN 2021.

Nagroda NCN przyznawana jest w trzech kategoriach młodym badaczkom i badaczom, zatrudnionym w polskich ośrodkach naukowych. Dr Paweł L. Polkowski jest archeologiem, pracuje w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu i w Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, otrzymał wyróżnienie w kategorii nauki humanistyczne, społeczne i o sztuce. W dziedzinie nauk o życiu nagrodzony został dr hab. Sebastian Glatt z Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Laureatem w kategorii nauki ścisłe i techniczne jest prof. Jonatan Gutman z Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk.

Uroczystość odbyła się 6 października, w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. Statuetki i dyplomy odebrali także laureaci Nagrody NCN z 2020 roku: profesorowie Jakub Growiec i Wojciech Fendler oraz dr hab. Michał Tomza. Ze względu na sytuację pandemiczną uroczystość wręczenia nagród nie mogła wówczas się odbyć.

Zapowiedź wydarzenia

Zapis transmisji z wydarzenia

Sylwetki laureatów Nagrody 2020

Badania nad petroglifami

Dr Paweł L. Polkowski zajmuje się badaniem sztuki naskalnej Egiptu i Sudanu, i innych zagadnień związanych z ikonografią, krajobrazem i teorią w archeologii. Jest jednym z najbardziej kompetentnych badaczy północnoafrykańskiej sztuki naskalnej w skali światowej.

Od 2016 r. kieruje misją o nazwie The Petroglyph Unit of the Dakhleh Oasis Project, która bada petroglify w oazie Dachla w Egipcie. Od ponad roku jest też kierownikiem Dakhleh Oasis Project – projektu o ponad 40-letniej historii, który łączy szereg misji badawczych, studiujących różne aspekty tej oazy i egipskiej Pustyni Zachodniej.

Petroglify to m.in. przedstawienia figuralne wykonane na skałach i głazach przy użyciu technik takich, jak rycie czy „piketaż”. Były tworzone w oazie i na otaczającej ją Pustyni Zachodniej przez tysiące lat. Najważniejszym etapem badań dr. Polkowskiego jest – jak sam mówi – „próba wplatania sztuki naskalnej w szerszą narrację na temat przeszłego krajobrazu oazy”. – Moje studia pokazują, że w różnych epokach tworzenie sztuki naskalnej miało rozmaite funkcje i znaczenia. Zastanawiam się nad miejscem tej twórczości w procesie transmisji wiedzy o świecie, a także nad ontologicznym statusem sztuki naskalnej i przedstawianych w niej istot. Prowadzę też studia nad rytami naskalnymi z czasów faraońskich, z których wiele tworzyli ludzie podróżujący przez pustynię – wyjaśnia badacz.

Dr Polkowski jest laureatem trzech grantów NCN. Został również wyróżniony stypendium Urzędu Miasta Poznania dla młodych badaczy z poznańskiego środowiska naukowego w 2013 r. oraz stypendium dla wybitnych młodych naukowców, przyznanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na lata 2018-2020.

Przełomowe wyniki dotyczące układów dynamicznych

Prof. Jonatan Gutman zajmuje się teorią układów dynamicznych, w szczególności dynamiką topologiczną i teorią ergodyczną. Otrzymał nagrodę NCN za zbiór sześciu obszernych prac opublikowanych w latach 2019-2021, dotyczących problemów leżących na granicy teorii układów dynamicznych, teorii ergodycznej oraz klasycznej topologii. Wyniki jego badań, w szczególności dotyczące optymalnego szacowania wymiaru dla zanurzeń układów dynamicznych w kostki Hilberta oraz teorii struktur nilprzestrzeni, są uznawane za przełomowe. Jak napisano w zgłoszeniu do Nagrody – problemy, którymi się zajął „budziły aktywne zainteresowanie matematyków najwyższej światowej klasy, a ich rozwiązanie zasługuje na wielkie uznanie”.

Prof. Gutman jest związany w Instytutem Matematycznym PAN od 2010 roku. – Bardzo mocne środowisko matematyków pracujących w Polsce w dziedzinie układów dynamicznych było i jest dla mnie źródłem inspiracji – mówi. Studiował w Izraelskim Instytucie Technicznym Technion i w Stanfordzie. Doktorat obronił na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, a habilitację uzyskał w Instytucie Matematycznym PAN. Odbył liczne staże podoktorskie, w tym na Uniwersytetach w Cambridge i Oksfordzie. Jest laureatem m.in. dwóch grantów NCN.

– Przykładami układów dynamicznych są np. ruch kul na stole bilardowym, ruch cząsteczek gazu w pojemniku, czy ewolucja wartości akcji na giełdzie. Analiza układów w matematyce zależy w pierwszej kolejności od ich modelowania abstrakcyjnego. To wiąże się z zachowaniem pewnych informacji i odrzuceniem innych. Należy na przykład zdecydować, czy cząsteczka gazu będzie reprezentowana jako punkt, kula, czy bardziej złożona struktura. Odrzucenie niektórych informacji opisujących rzeczywisty świat, pozwala matematykom dostrzec ,,ogólny obraz'' i odkryć uniwersalne zasady – mówi o swoich badaniach.

Nagroda zespołowa

– W mojej grupie badawczej specjalizujemy się w badaniu trójwymiarowego kształtu białek i kwasów nukleinowych za pomocą mikroskopii krioelektronowej i krystalografii. Wyróżnienia, takie jak Nagroda NCN, otrzymuje się indywidualnie, ale pracuje na nie cały zespół – mówi dr hab. Sebastian Glatt. Zgłaszający go do nagrody wskazali aż cztery główne osiągnięcia: ustalenie struktury przestrzennej i mechanizmu działania kompleksu białkowego Elongator, opisanie mechanizmu modyfikacji tRNA przez kompleks elongatora, strukturalną i funkcjonalną charakterystykę eukariotycznych kompleksów modyfikujących tRNA, określenie struktury i funkcji składników kompleksu elongatora, a także powiązanie ich mutacji z powstawaniem zaburzeń neurorozwojowych i neurodegeneracyjnych.

Dr hab. Sebastian Glatt ukończył studia i obronił doktorat na Uniwersytecie Wiedeńskim. Prowadził badania w Europejskim Laboratorium Biologii Molekularnej w Heidelbergu. Od 2015 pracuje w MCB UJ, kieruje także zespołem laboratoryjnym Cryo-EM przy Krajowym Centrum Kriomikroskopii Elektronowej. Zainicjował bardzo owocną współpracę z naukowcami z innych ośrodków w Polsce, Niemczech, Francji, Belgii, Szwajcarii i Australii.

Jest laureatem wielu grantów, w tym ERC Consolidator Grant, EMBO Installation Grant, dwóch grantów NCN oraz grantów First Team i TEAM-TECH Core Facility FNP. Wyniki jego badań publikowane były m.in. w Nature Communications, Nature Structural Molecular Biology, Genes & Dev, Nature and Cell.

Kandydatów do Nagrody NCN mogło zgłaszać w tym roku ponad 600 naukowców. Mogli oni wskazać badaczki i badaczy urodzonych nie wcześniej niż w 1980 roku. Zgłoszonych zostało 71 kandydatek i kandydatów. Laureaci otrzymają nagrody w wysokości 50 tysięcy złotych.

Wykłady z Copernicus Center

Laureaci nagrody NCN 2020 i 2021 wkrótce wygłoszą wykłady skierowane do szerokiej publiczności. Będą one organizowane przez Narodowe Centrum Nauki we współpracy z Copernicus Center i dostępne na kanale: https://www.youtube.com/user/CopernicusCenter. Pierwszy wykład zaplanowany jest na 20 października, kolejne prelekcje będą odbywały się w listopadzie i grudniu.

Patronat nad uroczystością wręczenia nagrody objęły Nauka w Polsce PAP i Forum Akademickie.