Sukcesy laureatów konkursów NCN w konkursach ERC, wsparcie dla młodych naukowców, granty dla badaczek i badaczy z Ukrainy, raport z sondażu dotyczącego funkcjonowania kobiet i mężczyzn w nauce i Plan Równości Płci NCN, Dni NCN w Białymstoku i konferencja QuantERA w Krakowie – to część wydarzeń, którymi żyliśmy w ostatnich miesiącach. Przedstawiamy podsumowanie roku 2022 w NCN.
STYCZEŃ
Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) ogłosiła wyniki konkursu o Starting Grants 2021. Granty otrzymało ośmioro badaczek i badaczy pracujących w polskich ośrodkach. W lutym i marcu granty StG 2021 przyznano jeszcze dwóm naukowcom z Polski. Wyniki kolejnego konkursu ERC opublikowała w listopadzie. W gronie laureatów i laureatek StG 2022 jest czworo badaczy z naszego kraju. Laureaci konkursów ERC to również laureaci grantów NCN.
NCN dołączyło do grona instytucji, które przyjęły kodeks mający na celu zapobieganie eksportowi nieetycznych praktyk badawczych do krajów o niskich i średnich dochodach. Naukowcy wnioskujący o granty z NCN muszą planować swoje badania z uwzględnieniem zapisów Global Code of Conduct.
Organizujemy konkursy otwarte dla naukowców na wszystkich etapach kariery. Dla wielu młodych badaczek i badaczy granty NCN to szansa na szybsze uzyskanie samodzielności naukowej. Ze styczniowego opracowania, przygotowanego przez Zespół ds. Analiz i Ewaluacji wynika, że w ostatnich sześciu latach na wspieranie rozwoju naukowczyń i naukowców jeszcze przed doktoratem lub do 7 lat po uzyskaniu stopnia doktora, Centrum przeznaczyło ponad 3,75 mld zł, co stanowiło 46 procent ogólnej kwoty przyznanej w tym czasie przez Centrum.
LUTY
Zaprezentowaliśmy raport z sondażu dotyczącego funkcjonowania kobiet i mężczyzn w nauce. Z opracowania wynika, że główne powody składania wniosków o finansowanie badań są podobne dla obu płci. Kobiety mają jednak zdecydowanie większe wątpliwości dotyczące możliwości odniesienia sukcesu w pozyskiwaniu środków na badania. Barierą w rozwoju kobiet są także nierówno rozłożone obciążenia rodzinne. Wyniki sondażu wskazują także, że zdecydowanie więcej kobiet niż mężczyzn doświadcza złego traktowania ze względu na płeć oraz łamania zasad równości płci w jednostce naukowej i w otoczeniu naukowym. Kwestionariusz wypełniło niemal 6 tysięcy osób – ponad 3700 badaczek i blisko 2100 badaczy na różnych etapach kariery. Dla NCN raport jest punktem wyjścia do dalszych działań służących wyrównywaniu szans kobiet i mężczyzn w nauce.
Opublikowaliśmy wyniki konkursów MAESTRO 13 oraz SONATA BIS 11 ogłoszonych w czerwcu 2021 roku. MAESTRO przeznaczony jest dla doświadczonych naukowczyń i naukowców, zaś SONATA skierowana jest do badaczy, którzy chcieliby powołać nowy zespół. Do finansowania zakwalifikowane zostały 93 projekty.
Pięć projektów z udziałem polskich zespołów badawczych zostało nagrodzonych w międzynarodowym konkursie poświęconym wpływowi pandemii COVID-19 na życie społeczne organizowanym przez sieć Trans-Atlantic Platform for Social Sciences and Humanities (T-AP).
MARZEC
Rozpoczęliśmy nabór wniosków w specjalnym programie NCN dla badaczek i badaczy z Ukrainy. Zachęcaliśmy też laureatów grantów NCN do zatrudniania naukowców uciekających przed wojną w trwających grantach. Kilka miesięcy później ogłosiliśmy także program stypendialny, finansowany z funduszy norweskich i EOG, skierowany do ukraińskich studentów i naukowców na początkowym etapie kariery. Łącznie z inicjatyw NCN skierowanych do osób, które znalazły schronienie w Polsce po rosyjskiej agresji na Ukrainę, skorzystało 111 osób.
Dwoje laureatów konkursów NCN otrzymało Consolidator Grants ERC, które przyznawane są naukowczyniom i naukowcom będącym od 7 do 12 lat po doktoracie. W konkursie z 2021 roku nagrodzeni zostali prof. UW dr hab. Marta Bucholc oraz dr hab. Jarosław Wilczyński. W lipcu do tego prestiżowego grona dołączył dr hab. Dawid Pinkowicz, prof. UJ, laureat Nagrody NCN z 2019 roku.
KWIECIEŃ
Sieć M-ERA.NET 3, która finansuje badania z zakresu nauk o materiałach oraz inżynierii materiałowej, rozstrzygnęła M-ERA.NET 3 Call 2021. Finansowanie w wysokości 69,9 mln euro otrzymało 70 projektów. W 19 projektach biorą udział naukowcy z Polski – badania 13 zespołów z naszego kraju sfinansuje NCBR, sześciu – NCN.
Przyjęliśmy Plan Równości Płci na lata 2022-2025. Dokument zawiera diagnozę obecnego stanu oraz planowane działania NCN w zakresie wspierania równości płci. Obejmuje dwa aspekty funkcjonowania Centrum – jako pracodawcy oraz instytucji finansującej badania.
Dni NCN w Białymstoku, fot. Tomasz Hodun
MAJ
W Białymstoku odbyły się Dni NCN 2022. Celem Dni NCN jest zaprezentowanie działalności Centrum oraz zachęcenie badaczek i badaczy na wszystkich etapach kariery, pracujących w różnych ośrodkach, do udziału w konkursach organizowanych przez Centrum i wsparcie ich w przygotowywaniu wniosków o granty. Współorganizatorami tegorocznego przedsięwzięcia były instytucje akademickie i naukowe z Podlasia.
26 zespołów odniosło sukces w konkursie CHANSE – Transformations: Social and Cultural Dynamics in The Digital Age. Zajmą się m.in. przeobrażeniami relacji społecznych wynikających z cyfryzacji domów, popularyzacją wiedzy o zdrowiu w XX i XXI wieku i wyzwaniami dla bezpieczeństwa pracy w czasach cyfrowej transformacji. W niemal połowie zakwalifikowanych projektów wezmą udział Polacy. Sieć CHANSE (Collaboration of Humanities and Social Sciences in Europe) zrzesza 27 agencji finansujących badania z 24 krajów europejskich oraz instytucje spoza środowiska akademickiego. Jej koordynatorem jest NCN.
Trzy nowe centra Dioscuri powstaną na Uniwersytecie Jagiellońskim. Program Dioscuri powstał z inicjatywy Towarzystwa Maxa Plancka (MPG) i jest realizowany wspólnie z NCN. Jego celem jest utworzenie Centrów Doskonałości Naukowej Dioscuri w Europie Środkowej i Wschodniej. W poprzednich latach pięć centrów powstało w Warszawie. W lipcu liderzy ośrodków wzięli udział w warsztatach dotyczących m.in. finansowania projektów i szkolenia młodych naukowców, które odbyły się w MPG w Monachium.
Rozstrzygnęliśmy pierwszy konkurs POLONEZ BIS. POLONEZ BIS to program współfinansowany przez Komisję Europejską i NCN w ramach grantu Marie Skłodowska-Curie COFUND. W trzech konkursach, ogłoszonych w 2021 i 2022 roku, zrekrutujemy 120 doświadczonych naukowców z całego świata. Przyjadą oni na 24 miesiące do Polski, aby prowadzić tu badania podstawowe w wybranych przez siebie instytucjach publicznych lub prywatnych. Wyniki drugiej edycji konkursu zostały ogłoszone w grudniu, trwa ocena wniosków złożonych w ostatniej edycji programu.
Wydarzenie promujące incjatywy dla Ukrainy
CZERWIEC
Opublikowaliśmy pierwsze wyniki konkursu OPUS 22 + LAP/Weave, w którym naukowcy na wszystkich etapach kariery mogą ubiegać się o finansowanie projektów dwustronnych realizowanych we współpracy międzynarodowej w ramach programu Weave. Do finansowania zostało zakwalifikowanych 8 polsko-słoweńskich projektów badawczych o wartości niemal 13 mln zł. W lipcu lista rozszerzyła się o 5 projektów polsko-szwajcarskich i dwadzieścia dwa, które będą zrealizowane we współpracy dwustronnej z Austrią oraz Czechami, a także we współpracy trójstronnej z Czechami, Austrią lub Słowenią.
LIPIEC
Zorganizowaliśmy wydarzenie prezentujące inicjatywy NCN dla naukowców z Ukrainy, które patronatem objął prezydent RP.
Opublikowaliśmy wyniki szóstej edycji konkursu SONATINA. 32 badaczek i badaczy z całej Polski, którzy od niedawna mają stopień naukowy doktora, otrzymało w sumie ponad 22 mln złotych na badania i staże w prestiżowych zagranicznych ośrodkach.
SIERPIEŃ
Ogłosiliśmy pierwsze wyniki konkursu Weave-UNISONO dla wniosków złożonych w 2022 roku. Konkurs Weave-UNISONO to efekt wielostronnej współpracy między instytucjami finansującymi badania naukowe, skupionymi w stowarzyszeniu Science Europe. Został ogłoszony w celu uproszczenia procedur składania i selekcji projektów badawczych we wszystkich dyscyplinach nauki, angażujących badaczy z dwóch lub trzech krajów europejskich. Nabór wniosków prowadzony jest w trybie ciągłym. Kolejna lista laureatów została opublikowana w listopadzie.
Konferencja organizowana przez sieć QuantERA
WRZESIEŃ
Naukowcy, pracownicy instytucji finansujących badania w dziedzinie technologii kwantowych oraz przedstawiciele przemysłu kwantowego z Europy spotkali się w Krakowie na konferencji organizowanej przez sieć QuantERA. QuantERA promuje ambitne badania dotyczące najnowocześniejszej inżynierii w dziedzinie technologii kwantowych, wspiera współpracę pomiędzy naukowcami i agencjami finansującymi badania, monitoruje działania i strategie w zakresie technologii kwantowych oraz tworzy wytyczne dotyczące odpowiedzialnego prowadzenia badań. Koordynatorem sieci jest NCN.
PAŹDZIERNIK
W Gdańsku odbyła się konferencja promująca program Badania Podstawowe finansowany w ramach III edycji funduszy EOG i funduszy norweskich. Wydarzenie poświęcone było badaniom polarnym i klimatycznym.
Karolina Safarzyńska, Michał Bogdziewicz i Piotr Wcisło zostali laureatami Nagrody NCN 2022. Uroczystość przyznania najbardziej prestiżowych wyróżnień dla młodych naukowców pracujących w Polsce odbyła się 12 października w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. W tym roku nagroda została wręczona po raz dziesiąty. W grudniu laureaci opowiedzieli o swoich badaniach w trakcie wykładów organizowanych przez NCN i Copernicus Center. Zapisy wykładów są dostępne online.
W siedzibie NCN i online odbył się Festival EOSC – the National Tripartite Event Poland pod hasłem "Otwarta nauka dla lepszej nauki". Festiwal miał na celu m.in. prezentację Europejskiej Chmury Otwartej Nauki (European Open Science Cloud, EOSC) oraz wzmocnienie współpracy i dialogu pomiędzy kluczowymi interesariuszami EOSC.
EOSC Festival, fot. Michał Łepecki
W „Nature” ukazał się artykuł, który rzuca nowe światło na ewolucję jaszczurek w erze dinozaurów. Pierwszym współautorem pracy jest dr Mateusz Tałanda z Uniwersytetu Warszawskiego. To kolejna publikacja dra Tałandy w „Nature”.
“Research under pressure. How research institutions and funding organisations react on crises” – pod takim tytułem w Berlinie odbyło się 3. Polsko-Niemieckie Spotkanie Naukowe. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele 17 instytucji naukowych i finansujących naukę oraz ambasad z obu krajów.
LISTOPAD
Rozstrzygnęliśmy konkurs MINIATURA 6 na badania wstępne, pilotażowe, kwerendy, staże naukowe, wyjazdy badawcze albo konsultacyjne. Jednym z założeń konkursu MINIATURA jest poszerzenie grona laureatów programów NCN, zachęcenie do udziału w nim badaczek i badaczy pracujących w mniejszych ośrodkach akademickich i zwiększenie równowagi regionalnej. W szóstej edycji do finansowania zakwalifikowano 502 wnioski.
Cztery projekty z udziałem polskich zespołów zostały zakwalifikowane do finansowania w konkursie organizowanym przez sieć JPND Understanding the Mechanisms for Non-Pharmacological Interventions. Dwa z nich są koordynowane przez polskich kierowników. Finansowanie w tym konkursie otrzymały projekty, których celem jest lepsze poznanie mechanizmów oraz podłoża biologicznego leżących u podstaw terapii niefarmakologicznych w chorobach neurodegeneracyjnych.
Zespół pod kierownictwem prof. Zuzanny Drulis-Kawy z Uniwersytetu Wrocławskiego zrealizuje projekt z zakresu oporności na antybiotyki. Projekt został nagrodzony w 14. edycji konkursu sieci JPIAMR: Disrupting drug Resistance Using Innovative Design (DRUID). Polscy naukowcy będą koordynowali zadania badawcze, współpracując z zespołami z Belgii, Francji, Niemiec i Izraela.
GRUDZIEŃ
Laureaci Nagrody NCN, fot. Michał Łepecki
576 badaczek i badaczy otrzymało granty w konkursach OPUS 23, PRELUDIUM 21 i POLONEZ BIS 2.
Prof. Leszek Kaczmarek został wybrany nowym członkiem Rady Naukowej European Research Council. Gremium skupia 22 wybitnych badaczek i badaczy i jest najważniejszym organem agencji. Prof. Kaczmarek w latach 2010-2016 był członkiem Rady NCN.
Ogłosiliśmy dwustronny konkurs SHENG na polsko-chińskie projekty badawcze, organizowany we współpracy z chińską National Natural Science Foundation of China.
Sieć Solar-driven Chemistry rozstrzygnęła konkurs na projekty dotyczące sposobów wykorzystania energii słonecznej. Finansowanie otrzymał polski projekt kierowany przez prof. Joannę Kargul z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Minister Edukacji i Nauki powołał 12 nowych członków Rady NCN.